Morgunblaðið - 30.05.1957, Blaðsíða 13

lTimmtudagur 30. maí 1957
MORGVNBLAÐ1Ð
n
Eldhúsræða Bjarna Benediktssonar:
Stjórnin óttast sannleikann um
eigin athafnir
Algert stefnuleysi i utanrikismálum
og upplausn i efnahagsmálum
ÞAÐ er viðtekin regla, aS í
eldhúsumræðum bera þing-
menn fram aðfinningar sínar við
gerðir stjórnarinnar, en hún svar-
ar til sakar. Nú stendur svo á, að
til réttmætrar gagnrýni endast
engan veginn þau tvö kvöld, sem
ætluð eru til umræðnanna og
verður þvi að sleppa ýmsu, sem
þörf væri á að telja upp, og eng-
an veginn er færi til að ræða um
annað. sem freistandi væri, svo
sem samanburð á stjórnmála-
flokkunum, stefnu þeirra og úr-
ræðum.
STÉTT MEÐ STÉTT
En við þessar aldhúsumræður
gefst ekki timi til þess, þó að
ýmislegt athyglisvert hafi nú þeg
ar komið fram í þeim efnum,
eins og yfirlýsing hæstv. félags-
mrh. Hannibals Valdemarssonar
i gær um, að kaupmenn, iðnrek-
endur og verkalýður hefðu, þeg-
ar grandskoðað væri, sameigin-
lega hagsmuni. Einhvern tíma
hefði slik yfirlýsing um fánýti
stéttarbaráttunnar frá fulltrúum
kommúnista þótt tíðindum sæta.
Við, sem ætíð höfum haldið því
fram, að stétt ætti að standa með
stétt, höfum vissulega ástæðu til
að fagna slíkri yfirlýsingu, ef um
hugarfarsbreytingu væri að ræða
en ekki marklausan feluleik.
HANNIBAES-STIGIN SEX
Þá var sú kenning Hannibals
ekki síður íhugunarverð, að ef
launþegar hefðu fengið 6 stiga
ixppbótina, sem þeir áttu rétt til
á síðasta hausti, mundu þeir eftir
örskamma stund hafa verið beint
verr komnir um lífsafkomu sína
en áður. En ef þetta er rétt, af
hverju gildir þetta ekki alveg
eins um allar vísitölu-uppbætur?
Af hverju hefur Hannibal þá ekki
barizt á móti vísitölu-uppbótum
undanfarin ár? Og af hverju lét
hann vísitöluskrúfuna í gang aft-
ur um áramótin? Af hverju fagn-
aði hann beint 4 stiga hækkun-
inni, sem launþegar fá nú um
næstu mánaðamót?
Nei. Auðvitað eru stigin 6, sem
Hannibal svipti launþega, engrar
sérstakrar náttúru. Um þau gild-
ir alveg hið sama og aðrar hækk-
anir, sem hann sjálfur hefur
manna skeleggast barizt fyrir.
BBAGI MEÐ FLOTIÐ
Þá var býsna fróðlegt að heyra
til Braga Sigurjónssonar, sem
auðsjáanlega var betur að sér í
þjóðsögum en þingmálum. Hann
kannast því eflaust við söguna
um hann Jón, sem settist á kross-
götur um áramótin, hitti þar álfa
og stóðst allar freistingar þeirra,
þangað til að flotinu kom. Þá
varð honum að orði „Sjaldan hefi
ég flotinu neitað“.
Á sama veg fór fyrir þessum
háttv. þingmanni. Fyrst eftir að
hann kom til þings neitaði hann
öllum gýligjöfum stjórnarliðsins
og hélt m. a. s. rösklega ræðu
utan þings um, hversu margt
hefði báglega tiltekizt í stjórn-
arsamstarfinu. En þá buðu álf-
arnir honum flotið, áframhald-
andi þingsetu að vísu með hæpn
um rétti og til að bola af þingi
dr. Gunnlaugi Þórðarsyni, sem
ekki hafði greitt atkvæði eins og
honum var sagt. Bragi stóðst
ekki þessa freistingu og talaði í
gær á allt annan veg en áður er
hann þáði flotið.
STEFNULEYSI í UTAN-
RÍKISMÁLUM
Nú hrósaði hann stjórninni
hvert reipi, en áður gagnrýnu.
hann hana. Þá viðurkenndi Bragi
t. d., að ríkisstjórnin hafi ekki
„framfylgt yfirlýstri stefnu“ í
varnarmálunum.
Um svo augljósa staðreynd ætti
og að vera óþarfi að deila. Enda
er það versta engan veginn að
hætta við að „framfylgja yfir-
lýstri stefnu", þegar hún reyn-
ist röng. Slíkt er út af fyrir sig
fremur vert lofs en lasts, þó að
hæpið sé að sá, sem hefur fengið
völdin á svo fölskum forsendum,
eigi að halda þeim eins og ekk-
ert hafi í skorizt.
Miklu verra er, að nú veit eng-
inn, hvaða stefnu ríkisstjórnin
hefur í þessum efnum. Og ekki
fræddust menn mikið um það í
gær.
ÞAGÐI UM UTANRÍKISMÁL
Hæstv. utanríkisráðh. minntist
ekki einu orði á utanríkismál í
ræðu sinni í gær. Hann hafði
raunar háldið ágæta ræðu um
varnarmálin suður í Bonn og hún
fékkst lesin hér í útvarpið á
einni kvöldstund. En það er ekki
nóg að tala fagurlega suður í
Þýzkalandi undir handarjaðri
Adenauers og Dulles, allra síst
þegar það er gert í sömu svifum
og stjórnarflokkarnir eru að
ryðja kommúnistum braut inn
í banka þjóðarinnar til að geta
þaðan haldið áfram árás sinni á
lýðfrelsi og sjálfstæði þjóðarinn-
ar. Og ekkert stjórnarblaðið birti
Bonn-ræðu utanríkisráðherra né
vék að henni einu orði lengi vel.
Fyrst eftir heimkomu ráðherrans
skaut eitt stuðningsblaða hans
því að honum, að „hann virðist
stundum með öllu gleyma, að
hann situr ekki í ríkisstjórn með
íhaldsmönnum heldur í stjórn,
sem setti í stjórnarsamning sinn
m. a. ákvæði um framkvæmd til-
lögunnar frá 28. marz 1956 um
brottflutning bandarísks hers af
íslandi“.
Þessi ummæli stuðningsblaðs
ráðherrans eru réttmæt.
Guðmundur í. Guðmundsson
greiddi að vísu atkvæði með
ályktuninni frá 28. marz og fór
í ríkisstjórn til að framkvæma
hana. En stundum virðist hæstv.
ráðherra eindreginn í að koma
í veg fyrir framkvæmd hennar.
En hverja afleiðingu taka
stjórnarliðar af þessari stað-
reynd? Sýna þeir í framkvæmd,
að þeir séu utanríkisráðherran-
um og „íhaldsmönnum", sem þeir
svo nefna, ósammála um nauð-
syn dvalar erlends varnarliðs á
fslandi?
Bjarni Benediktsson
hennar, hvort sem þær eru vin-
sælar meðal þeirra eða ekki.
Hinn raunverulegi stuðningur
og ábyrgð verður aðeins gleggri
við það, þegar safnað er áskor-
unum ýmissa aðila um, að þess-
ari stefnu skuli breyta. Allur sá
málatilbúningur skapar að vísu
fullkomna óvissu una, hvað verða
muni í framtíðinni, ef þessir
flokkar ráða, en haggar ekki
hætis hót ábyrgð þeirra á því,
sem gerzt hefur og er að gerast.
SILFURPENINGARNIR
Lánin í Bandaríkjunum urðu
raunar minni en í fyrstu var ætl-
að. Þá birti Þjóðviljinn fregn
um 30 millj. dollara „efnahags-
aðstoð" að vestan og bætti við:
„Alltaf eru silfurpeningarnir 30“.
Þrátt fyrir mikla eftirgangs-
muni hafa milljónirnar ekki enn
orðið nema 11.
Þjóðviljinn er þeim mun lítil-
þægari en sá, sem tók á móti
silfurpeningunum 30 og hengdi
sig síðan, að blaðið hælist um
yfir þeim 11, sem ríkisstjórnin
hefur nú hlotið.
Ráðherrarnir Hermann og
Hannibal brigzluðu í gær stjórn
Ólafs Thors um að henni hafi
ekki heppnazt að fá Sogslán. Með
þeirri ásökun er enginn fremur
hittur en núverandi starfsbróðir
þessara manna, Eysteinn Jóns-
son, á honum hvíldi lögum sam-
kvæmt forysta um lántökur, þá
eins og nú og eiga því öll óvirð-
ingarorð þeirra um þetta fyrst
og fremst við Eystein.
400 MILLJÓN KRÓNA
TILBOÐIÐ
Ólafur Thors fékk frá Þjóð
verjum tilboð um 400 millj. kr.
lán og er óskiljanlegt, að nú
verandi ríkisstjórn skuli ekki
hafa fylgt því eftir, ef traust
hennar út á við er jafngrunn
múrað og hún heldur fram. Sogs-
lán var vissulega einnig fáanlegt
fyrir kosningar hjá Bandaríkja-
mönnum, ef við þá voru gerðir
margra ára samningar um orku-
sölu til Keflavíkurflugvallar
Það þótti þá ekki rétt.
ÓVINSÆLDIR OG ÁBYRGÐ
í því efni stoðar ekki, eins og
gert hefur verið, að hóta ráðherr-
anum með því að gera verði hon-
um „skiljanlegt áður en mjög
langt um líður, að vinsældir
hans meðal Morgunblaðsmanna
eru í öfugu hlutfalli við vin-
sældir hans meðal fylgenda nú-
verandi ríkisstjórnar". Sú hótun
hefur auðsjáanlega ýtt undir ráð-
herrann til að tala eins og hann
gerði í gær, enda er von, að
hann vilji sýna, að hann sé ekki
ætíð „þjónn Bjarna Bqnedikts-
sonar“, eins og stjórnarblaðið ný-
lega sakaði hann um. En það
mátti hann eiga, að ekkert öfugt
orð sagði hann um varnarmálin,
sem hann raunar nefndi ekki, að
Ú1 væru. En hér er ekki spurn-
ag um vinsældir heldur fram-
■væmd ákveðinnar stjórnmála-
tefnu, stuðning við hana og
oyrgð á henni. Og óumdeilan-
ga bera fylgjendur núverandi
-íkisstjórnar ábyrgð á gerðum
LÁNVEITINGIN BJARGAÐI
Ríkisstjórnin hefur og ekki lát-
ið sér nægja að „framfylgja ekki
yfirlýstri stefnu“ um þetta, held-
ur hefur hún tengt þá stefnu-
breytingu öðrum málum á ósæmi
legan hátt. Við Sjálfstæðismenn
höfum ætíð haldið því fram, að
varnarmálin verði að meta eftir
nauðsyn þeirra sjálfra. Verja
verði ísland, er þess sé þörf
vegna íslenzku þjóðarinnar, ann-
ars ekki.
Stjórnarliðið hefur aftur á móti
gert þetta mál að verzlunarvöru.
4 millj. dollara lánveiting Banda
ríkjamanna í desember úr öryggis
sjóði þeirra var bein forsenda
stjórnarliðsins fyrir varnarsamn-
ingnum við Bandaríkin rétt áður,
þegar horfið var frá að fram
fylgja hinni yfirlýstu stefnu,
enda var stjórninni þá lífsnauð-
syn að fá þessa skildinga handa
á milli, svo var þá illa fyrir
henni komið!
Gegn þessum staðreyndum
duga engar neitanir. Þær eru
örugg sannindi, og ráðherrarmr
gera einungis veg sinn enn mmm
með því að neita þeim.
SOGSLÁNIÐ
Þvílík synjun sannleikans stoð
ar þá ekki heldur um Sogslánið.
Jafr.vel Þjóðviljinn gat ekki orða
bundizt í fyrstu um þá forsmán
að tengja það góða og nytsama
mál varnar-samningnum á þann
veg, sem gert var. Hinn 8. des.
sagði Þjóðviljinn:
„í sambandi við hernámssamn-
ingana hefur Bandaríkjastjórnin
boðið íslendingum 160 millj. kr.
lán til Sogsvirkjunarinnar--“.
Hinn 9. desember endurtók
Þjóðviljinn, að lánstilboðið til
Sogsvirkjunarinnar væri í „beinu
framhaldi af nýju hernámssamn-
ingunum". „Og það liggur í aug-
um uppi að hér er náið samband
milli þess sem gerzf hefur í her-
námsmálunum og þessa óvænta
lánstilbóðs“.
Þá taldi Þjóðviljinn lánstil-
boðið „enn ískyggilegra“ en „hina
nýju hernámssamninga", sem
blaðið nefndi svo. Nú eru bágindi
blaðsins slík, að það hælist um
yfir, að ríkisstjórninni hafi tek-
izt að fá Sogslánið með þeim
hætti, sem gert var.
VARANLEG IIERSETA
Nú horfir öðru vísi við. Bragi
Sigurjónsson hefur kveðið upp
úr með það, sem hluti stjórnar
liðsins er nú að brugga. Al-
þýðublaðið 16. marz hefur eftir
honum:
„--------sjálfur kvaðst hann
ekki leyna þeirri skoðun, að sér
þætti ýmsir ófýsilegir agnúar á
þeirri stefnu að láta herinn vera
ýmist að koma eða fara eftir
veðrum heimsmálanna.
Verður erlendur her okkur
ekki enn hættulegri bólguhnútur
í efnahagslífinu með slíkum hætti
og sem þjóðernislegt og þjóð
félagslegt vandamál, heldur en
stöðugri seta í smáum stíl og
strangt afmörkuð?“
Þetta voru orð Braga Sigurjóns
sonar, og verður þá mælt mál
ekki lengur skilið, ef ekki felst
í þeim tillaga um varanlega,
stöðuga hersetu í landiuu. Er þá
bilið orðið býsna mikið frá því,
þegar hæstv. forsætisráðh., Her
mann Jónasson sagði fyrir kosn
ingar ,að betra væri að vanta
brauð en að þola vist erlends
varnarliðs í landinu.
HERMANN ÓTTAST EIGIN
ATHAFNIR
Hermann Jónasson fáraðist
mjög yfir fréttaflutningi héðan
til annarra landa. Ótrúlegur
barnaskapur er, að Sjálfstæðis
menn ráði, hvað um þjóðina er
sagt erlendis. Sú staðreynd, sem
hvarvetna þótti tíðindum sæta, en
Hermann vildi umfram allt að
þagað væri um var sú, að hann
myndaði ríkisstjórn með komm
únistum í því skyni að gera land-
ið varnarlaust. Hinar frjálsu lýð-
ræðisþjóðir óttuðust að vonum
þann fleyg, sem þannig átti að
reka í varnarkerfið, og hafa því
sjálfar sent fleiri fréttamenn til
landsins síðasta árið en nokkru
sinni áður. Hermann sagði sjálf-
ur í útvarpi í fyrra fyrir kosn-
ingar að þær færu fram í aug-
sýn alls heimsins, en hann varð
manna fyrstur til að kveinka sér,
þegar hann heyrði undirtektir
umheimsins. E. í! v. hefur órói
þeirra, sem yfir mestum pening-
unum ráða, nokkuð minkað, eftir
Frh. á bls. 14
STáKSTEINAR
Minnisverð högn
FÁTT vakti meiri athygli í út-
varpsumræðunum en þögn utan-
ríkisráðherrans, Guðm. í Guð-
mundss., um utanríkismál. Á þau
minntist hann ekki einu orði. A3
vísu hafði hann haldið skelegga
ræðu um varnarmálin á meðan
hann var staddur suður í Bonn
dögunum með þeim Adenauer
og Dulles. En síðan ekki söguna
meir. Ekkert stjórnarblað hefUr
birt Bonn-ræðuna né á hana
minnzt berum orðum, en eitt
þeirra sendi honum illa dulda
áminningu fyrir ræðuflutning-
inn.
Því meiri ástæða var nú fyrir
utanríkisráðherrann til að tala
um þau meginmál, sem undir
hann heyra, en á þau drap hann
sem sagt ekki einu orði.
Á þessu heyrðist þegar sú skýr-
ing, að Hermann og kommúnist-
ar hafi harðlega bannað honum
að hreyfa þessu umræðuefni að
viðlögðum samvinnuslitum og
hafi Guðmundur þá gugnað á að
halda Bonn-stefnunni til streitu,
en hugsað starfs-„bræðrunr“ sín-
um þegjandi þörfina.
Brasð á Hermann.
HVER sem skýringin er á þögn
Guðmundar um utanríkismálin,
þá er ljóst, að í sumu öðru, sem
hann sagði, lagði hann sig ekki
fram um að gera Hermanni og
kommúnistum greiða. Guðmund-
ur taldi það fjarstæðu, að samn-
ingar „stéttarfélagsins Iðju í
Reykjavík" við atvinnurekendur
um launahækkun sýndu skort á
traustu „samstarfi ríkisstjórnar-
innar við verkalýðsfélögin“. Til
frekari skýringar sagði hann:
„Iðjufélagarnir voru komnir
svo langt aftur úr öðrum með
launagreiðslur sínar, að iðnrek-
endur munu nokkuð almennt
hafa greitt starfsfólki hærri iaun
en samningar sögðu fyrir um, til
þess að geta haldið starfsfólki
sínu.“
Hér er ekki um að villast, að
Guðmundur telur Iðju-samning-
ana í alla staði eðlilega og tekur
undir það, sem Alþýðublaðið
sagði á sínum tíma, að um þá
væri „ekkert nema gott að segja.“
Með þessu brá Guðmundur illi-
lega fæti fyrir Hermann hús-
bónda sinn, sem rétt áður hafði
farið mörgum orðum um þá
skemmdarstarfsemi Sjálfstæðis-
manna, er fælist í Iðjusamning-
unum. Um það sagði Hermann:
„Nú áleit Sjálfstæðisflokkurinn
voða fyrir dyrum, ef ekki væri
hægt að koma í veg fyrir að verð-
Iag yrði stöðugt og vinnufriður
héldist í landinu. Fyrsta áhlaup-
ið var gert í Iðju í Reykjavík.
--------Þessir sömu menn buðu
fram kauphækkanir til starfs-
fólks síns án uppsagnar.“
Og Ilannibal hafði tekið undir
þessi ósannindi.
Báðir lágu þeir Hermann og
Ilannibal flatir á bragði Guð-
mundar.
„Ekkert siðferðisbroti*
FALL Hermanns og Hannibals
var svo fullkomið, að Þjóðviljinn
breytti gersamlega um í gær og
prentaði grein eftir Arngrím
Ingimundarson, þar sem segir um
Ið jusamningana:
„En ég vil benda þeim góðu
mönnum á, að þeir hafa enga of-
rausn sýnt í þessu sambandi og
mættu meira að segja gera miklu
betur, án þess að fremja nokkurt
siðferðisbrot.“
Með þessu er þá Þjóðviljinn
byrjaður á að ásaka atvinnurek-
endur fyrir of mikla tregðu í
launahækkunum til Iðju-fólks.