Morgunblaðið - 20.07.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐIÐ
Laugar’dagur 20. júlí 1957
SEX MÁNAÐA
MACMILLANS
NÚ ERU liðnir 6 mánuðir og
nokkrir dagar betur síð-
an Macmillan tók við
stjórn í Bretlandi. Það
þótti ekki líta vel út fyrir brezka
íhaldsflokknum og stjórn hans
þegar Anthony Eden varð að gef-
ast upp vegna andstæðra heims-
atburða og sjúkleika sjálfs sín.
Ollum kom saman um, að hefðu
þá farið fram kosningar í land-
inu, hefði íhaldsflokkurinn tapað
þeim. Þau verkefni, sem blöstu
við hinum nýja forsætisráðherra
voru mörg. Fyrir honum lá að
reisa við að nýju traust Englands,
ekki eingöngu innan samveldis-
ins, heldur einnig á alþjóðavett-
vangi og hann þurfti ennfremur
að rétta við álit flokksins í land-
inu og koma nýrri skipan á
fjöldamörg hin þýðingarmestu
mál. Nú eftir að stjórn Macmill-
ans hefur setið að völdum í hálft
ár, er ekki ófróðlegt að líta stutt-
lega á hvernig ferill hennar hefur
verið en flestir munu ljúka upp
einum munni um það, að Mac-
millan hafi tekizt miklu betur en
flesta hefði órað fyrir.
Þegar Macmillans-stjórnin tók
við 13. janúar var útlitið hvergi
nærri gott. England hafði beðið
mikinn stjórnmálalegan ósigur
vegna Súez-málsins. Þetta mál
hafði einnig haft hin alvarlegustu
áhrif á fjárhag landsins. Mjög
erfiður ágreiningur hafði komið
upp milli Bandaríkjamanna og
Englendinga vegna framkomu
hinna síðari í Súez-málinu. en
eins og öllum er kunnugt hafa
Englendingar nú um nokkra hríð
leitað trausts og halds hjá Banda-
ríkjunum, bæði hvað varðar sam-
vinnu í alþjóðamálum og einnig
hafa þeir leitað fjárhagslegrar að-
stoðar í ríkum mæli vestur um
haf. Fyrsta verk Macmillans var
því að treysta aftur böndin við
Bandarikjamenn og í því skyni
fór hann til fundar við Eisen-
hower forseta á Bermuda. Síðan
hafa Bandaríkjamenn og Bietar
haft náið samstarf varðandi al-
þjóðamál og þá ekki sízt varðandi
löndin fyrir botni Miðjarðarhafs.
Macmillan hefur einnig tekizt
ferðir á hendur til Vestur-Þýzka-
lands og Frakklands og stefna
hans er sú að Bretar taki þátt í
fríverzlunarkerfi Evrópu, sem nú
er verið að koma á laggirnar. í
afstöðu sinni til Rússa hefur Mac-
millan komið einarðlega fram.
Bulganin sendi honum bréf, sem
miðaði í þá átt að koma fleyg
milli Breta og Bandaríkjamanna
en Macmillan vísaði þeírri til-
raun eindregið á bug.
Það mun einnig hafa orðið til
þess að styrkja nokkuð stöðu
Breta meðal stórveldanna, að
þeir hafa nú sýnt að þeir eiga
vald á jafnfullkomnum kjarn-
orkuvopnum eins og hinar stór-
þjóðirnar tvær, sem þau vopn
hafa.
Framkoma Macmillans á hin-
um nýafstaðna ráðherrafundi sam
veldislandanna var mjög rómuð.
Talið er að sá fundur hafi verið
allmikill sigur fyrir Macmillan og
að honum hafi tekizt að vínna
bug á tortryggni, sem gert hafði
vart við sig meðal samveldisland-
anna út af Súez-deilunni. Þá er
þess að geta að hin fyrri nýlenda
Breta á Gullströndinni hefur nú
verið gert að sambandsríki, sem
nefnist Ghana, og Malakkaskagi
mun verða sjálfstætt sambands-
riki hinn 31. ágúst. Bæði Singa-
poore og Vestur-Indíur munu
einnig fá þá stöðu áður en langt
líður.
Þegar Macmillan tók við völdum
var Kýpurmálið Bretum mjög
óþægilegt og varð þeim til álits-
hnekkis innan samveldisins og
raunar víðar. Macmillan hef-
ur gert sér far um að lægja öld-
urnar í því máli, hann hefur gert
Kýpurbúum boð um nýtt og
sjálfstæðara stjórnarfyrirkomu-
STJORN
lag og ennfremur hefur stjórnin
látið í veðri vaka að rétt gæti
verið að bækistöðin á Kýpur yrði
fengin í umsjá Norður-Atlants-
hafsbandalagsins, en að Bretar af-
söluðu sér þeim yfirráðum yfir
stöðvunum á eynni, sem þeir hafa
haft. Macmillan gerði sér fljótt
ljóst, að nú væri staða Bretlands
orðin slík, í alþjóðamálum, að því
kæmi nú ekki lengur að haldi það
kerfi af herstöðvum víðs vegar
um ríkið, sem það hafði áður
Macmillan
haldið uppi. Vegna breyttra skil-
yrða í hermálum taldi Macmillan
að hér þyrfti gagngerðra breyt-
inga við. Hermálaráðherra hans,
Duncan Sandys, fór til viðræðu
við Eisenhower, Bandaríkjafor-
seta, um þessi mál og nú fer
hægt og hægt fram endurskipu-
lagning alls vígbúnaðar hins
brezka veldis. Er talið að stjórn-
inni takist með þessu móti að
létta verulega á hernaðarútgjöld-
unum.
Það höfuðmál, sem stjórnin
verður nú að öðru leyti að berjast
við og óleyst er, eru efnahagsmál
landsins. Hættan á verðbólgu hef-
ur mjög aukizt og talið er að
stjórn Macmillans muni í framtíð
inni standa eða faila með því,
hvernig tekst að leysa efnahags-
málin. Stjórninni hefur tekizt að
forða tveimur miklum verkföll-
um, sem voru í uppsiglingu, en
allmiklar hækkanir hafa orðið á
launum, sem hafa orðið til að ýta
undir verðbólgu. Atvinna er næg
í landinu og yfirleitt má segja að
atvinnuvegirnir gangi vel og al-
menningur hafi mikið fé milli
handa. Ríkisstjórnin setur sér að
marki, að stöðva verðbólguna og
leysa þau efnahagsvandræði, sem
fyrir hendi eru, án þess að skerða
lífskjör almennings að nokkrum
mun og án þess að ráðstafanir
hennar hafi þau áhrif að minnka
atvinnu í landinu en segja má að
þar hafi nú hver vinnufær hönd
nóg að starfa.
Þegar Eden fór frá og öll Súez-
vandræðin voru í algleymingi litu
margir íhaldsmenn mjög svart-
sýnum augum á framtíðina. Flokk
urinn tapaði líka í hverri auka-
kosningunni á fætur annarri.
Eftir 6 mánaða stjórn Macmillans
er talið að flokksstjórnin og
flokksmennirnir í heild líti mjög
miklu bjartsýnari augum á fram-
tíðina. Það eykur einnig á sigur-
vonir flokksins í næstu kosning-
um, að andstæðingar þeirra,
Verkamannaflokkurinn, er all-
mjög sundurþykkur innbyrðis.
Sterk hreyfing er innan Verka-
mannaflokksins gegn forystu
Gaitskells og hefur þeim hópi
manna innan flokksins, sem hall-
ast að Bevan, aukizt fylgi. Ýmsir
forustumenn íhaldsflokksins telja
líka að nú sé ekkert mál, sem
liggi fyrir þinginu eða sem von
sé á, sem gæti valdið falli stjórn-
arinnar, eða dregið sérstaklega úr
sigurvonum hennar í kosningum.
Þó hafa flestir þann fyrirvara að
á mjög miklu velti, hvort stjórn-
inni tekst að hemja verðlagið og
halda uppi atvinnu í landinu.
LONDON. — Menzies, forsæt-
isráðherra Ástralíu, gengst undir
uppskurð í London í þessari viku.
BELGRAD. — Tito hefur ver-
ið boðið til Sýrlands í vetur.
Þáði hann boðið.
SKÁK
Skákþing Stúdental957
Hvítt:
Mitetelu ( Rúmení a ).
Svart:
Tal (U.S.S.R.).
Ben-oni-árás.
1. d2—d4 Rg8-f6
2. c2—c4 c7—c5
(Þessi leikur er mjög í hávegum
hafður nú til dags, og leiðir til
flókinnar stöðu, ef hvítur leikur
3. d5. Gegn mönnum sem kunna
bezt við sig í flóknum stöðum sbr.
Tal er því ráðlegast að leika 3.
Rf3.)
3. d4—d5 e7—e6
(Hér eru 2. aðrar leiðir einnig
farnar. 1) 3....e5, sem Petros-
jan og Pilnik beita mjög oft. 2)
3......g6. 4. Rc3, d6. 5. e4, b5!?
sem Bronstein og Lundin hafa not-
að með góðum árangri)
4. Rbl—c3 ....
(Slæmt væri 4. dxe6 vegna fxe6
og svartur nær yfirhendinni á mið
borðinu)
4.............. exd5
5. cxd5 d7—d6
6. c2—e4 ....
(Margir hallast að þeirri skoð-
un að betra sé að leilca 6. g3 og
geyma sér að leika e.-peðinu, því
það getur komið sér vel að nota
það til vamar á d4.-reitnum, sem
oft og tíðum verður svörtu mönn-
unum að bráð í þessari byrjun)
6 .... g7—g6
7. Bfl—d3 ....
(Nákvæmari leikur var 7. Bf4, því
svartur lendir í erfiðleikum eftir
7......Bg7. 8. Da4, Bd7. 9. Db3.
Hann verður því að leika sam-
stundis 7....a6!)
7 .... Bf8—g7
8. Rgl—f3 0-0
9. 0-0 ....
(Sterklega kom til greina 9. h3
til þess að fyrirbyggja skipti á
Bc8 og Rf3. Þá hefði svartur orð-
ið að reyna b6 og Ba6)
9............ a7---a6
10. a2—a4 Bc8—g4!
11. h2—h3 ....
(Ekki vinnst tími til að leika 11.
a5 vegna 11.....Rbd7. 12. Bf4,
De7)
shrifar úr
daglega lífinu
IVIKUNNI var hér minnzt á
að ungur júgóslavneskur pilt-
ur sem var að læra íslenzku hefði
orðið fyrir því óhappi að allar ís-
lenzkubækur hans brunnu til
kaldra kola.
Bækur til Júgóslavans
HÉR í dálkunum voru þeir sem
efni og aðstæður hefðu til
beðnir að hlaupa undir bagga með
piltinum og afla honum einhverra
nýrra bóka, beðnir að koma þeim
áleiðis hingað til Velvakanda sem
myndi senda þær til Júgóslavíu.
Þessi málaleitun hefur þegar
borið góðan árangur. í gær kom
maður einn með þrjár bækur,
tvær orðabækur og Grettissögu,
og bað fyrir þær til hins unga
námsmanns.
Og ef að líkum lætur og fleiri
feta í fótspor hans þá mun ungi
Júgóslavinn eignast allsæmilegt
bókasafri á nýjan leik.
Gömul hús yngjast upp
ÞEGAR maður gengur um göt-
urnar hér í Reykjavík þessa
sólskinsdaga sem verið hafa und-
anfarið, þá tekur maður eftir því
að hús sem á vegi manns verða
hafa sum hver fengið nýjan svip.
Þau hafa yngzt upp og eru allt í
einu orðin miklu fallegri en þau
áður voru, og stinga í stúf við
umhverfi sitt. Áður gekk maður
'kannski framhjá þeim án þess að
veita þeim nokkra athygli en nú
allt í einu staðnæmist maður á
götunni, og rekur upp stór augu,
og heldur áfram leiðina með það
í huga að miklu geti málningin
komið til leiðar. Allmörg gamalla
húsa hafa verið máluð síðustu
vikurnar og það setur annan svip
á bæinn. Það er mikil fegurð í
gömlum timburhúsum, mörgum
hverjum, en hún kemur bara
ekki í ljós fyrr en línurnar hafa
verið skýrðar með litavali, og þá
fá þau aftur sett vinalegan virðu-
leikablæ á umhverfið. Og jafn-
sorglegt er það að sjá hús í van-
hirðu, skellótta gafla og kámugar
hliðar, og sums staðar hefur máln
ingin flagnað af svo sést í bert
sárið. Það ber vott um annað
hvort hirðuleysi eigandans eða
fjárskort og það er grunur minn
að oftar sé hinu fyrrnefnda um
að kenna. Það er menningar-
merki að þrífa vel hús sín og það
er óhætt að segja að það gera
flestir Reykvíkingar. En því and-
styggilegri verða undantekning-
arnar.
Alþingishússgarðurinn
EG var nýlega á gangi á Austur-
velli með manni sem búið
hefur í Reykjavík í fjöldamörg
ár. Við þurftum að spjalla saman
og ég stakk upp á því að við fær-
um inn í Alþingishússgarðinn og
fengjum okkur þar sæti. Kunn-
ingi minn samþykkti það en
aldrei kvaðst hann þó hafa inn
í þennan garð komið. Og mér
segir hugur um að svo sé um all-
marga fleiri jafnvel gamla Reyk-
víkinga suma. Þótt garðurinn sé
alveg í alfaraleið er hann þó af-
skekktur og inngangurinn við bak
dyr Alþingishússins dálitið af-
síðis. Það mun vera ástæðan. En
garðurinn er ákaflega fagur og
friðsæll, líklega fallegasti almenn
ingsgarðurinn í Reykjavík. Og
þeir sem vilja tylla sér niður
'andartak í veðurblíðunni fá ekki
til þess betri stað en þennan
garð.
H
Ferðir skortir
í Nauthólsvik
ÉR hefur oft áður verið rætt
um Nauthólsvíkina, en eitt
skortir þar á. Engar ferðir eru
þangað svo fólk verður að ganga
langa leið, eða kaupa sér leigu-
bifreið. Strætisvagnarnir þurfa
að koma á aukaferðum yfir miðj-
an daginn út í Nauthólsvík fyrir
baðgesti. Annars notast ekki
þessi ágæti staður sem skyldi, og
það er súrt i broti ef samgöngu-
leysið verður til þess.
11.....
12. Ddlxf3
13. Df3—dl
14. Bcl—f4
15. Ddl—d2
16. Bd3—e2
Bg4xf3
Rb8—d7
Dd8—c7!
Hf8—e8
Rd7—e5
Dc7—a5
(Undirbýr að leika b5)
17. Bf4—g5 Da5—b4
18. Hal—el ....
(Þegar hvítur sér sig tilneyddan
að leyfa svörtum að leika b5, hlýt-
ur uppbygging taflsins að vera
röng)
18...... Re5—d7
(Auðvitað ekki 18.... Rxe4
vegna 19. Rxe4 og Bb5)
19. Be2—d3 b7—b5!
20. Kgl—hl ___
(Ekki axb5 vegna 20..... c4I
og axb5)
20...... c5—c4
21. Bd3—c2 Db4—a5
(ekki 21....Dxb2. 22. Hbl og
axbö)
22. f2—f4
23. Rc3—dl
24. Dd2—f2
25. Df2—f3
26. Bg5—h4
27. g2—g4
28. Bh4—42
29. Bf2—<14
30. Bc2—bl
(Hvítur gat ekki varið bæði peðin)
31. f4—f5 g6—g5
32. h2—h4 h7—h6
33. h4xg5 h6xg5
34. Rdl—e3 Rd5—f4
(Ekki 34....Rxe3 vegna Dxe3)
35. Rxc4 Db4!
(Betra en Dxa4 vegna Bxf6 ogr
Rxd6)
•36. Dc3 Dxc3
37. Bxc3 Rxg4
38. Hgl ....
(Hér virðist hvítur eiga skemmti-
legan möguleika. 38. Hxf4! Bxc3.
39. bxc3, gxf4. 40. Hgl, Hec8. 41.
Hxg4, Kf8. 42. Rd2 með jafntefl-
ismöguleikum)
b5—b4
Ha8—b8
Da5—-c5
Dc5--d4
Dd4--c5
Rd7—b6
Dc5—a5
b4—1)3
Rb6xd5!
38. Bxc3
39. bxc3 Rf2f
40. Kh2 f6
41. Rxd6 Hed8
42. e5 Rf2—d3
43. Re4 Rxel
44. Rxf6f K*7
45. Hxel Rd3
46. Rh5f • ■ • •
(Hvíta staðan er vonlaus)
46 ............ Kh6
47. Hhl ....
(Síðasta hálmstráið)
47 ............. Rf2
(Ekki 47...Kxh5 vegna 48.
Kg3 mát)
48. gefið.
Fréttabréf úr
Skagaf irði
BÆ, 10. júlí. — f allt vor og það
sem af er sumri hefur viðrað
þurrt en mjög kalt þegar af
norðri blæs. Lengi vel var gras-
spretta mjög rýr, en eftir 2 til 3
rigningadaga sem komu, fleygði
gróðri og sprettu fram svo að
sláttur gat víða hafizt fyrir
síðustu mánaðamót, og nú má
viðast hvar teljast góð spretta
orðin. Þessi tími síðan sláttur
hófst er einhver sá hagstæðasti
til heyskapar sem ég man eftir,
enda drífa menn nú vel verkuð
hey í hlöður sínar; víða eru þó
frátafir því bæði stendur nú yfir
rúningur sauðfjár og svo er víða
aðeins einum karlmanni og börn-
um til að dreifa til allra verka.
Fé og lömb virðast manni i
góðu ástandi og vænt, enda gekk
sauðfénaður vel undan í vor og
engin áfelli komið þó kalt hafi
verið.
Samhliða heyskap vinna menn
að byggingum og jarðrækt þvi
vorið verður oftast ódrjúgt til
þeirra starfa, þar sem sauðburður
og dreifing áburðar verður að
sitja fyrir öllu öðru.
Vegirnir í vor voru einna verst
farnir sem menn muna, og hafa
Framh. á bls. 9