Morgunblaðið - 24.09.1957, Síða 9

Þriðjudagur 24. sept. 1957
MORCUISBIAÐIÐ
9
C. Fanney Nikulásdóttir
• :.
M i nningarorb
„GOTT mannorð er gulli dýrmæt.
ara“, segir íslenzkt spakmæli. í
þessum fáu og látlausu orðum
felst ekki aðeins háleit lífsspeki,
heldur einnig það, sem feður vor-
ir til forna töldu hina mestu
hamingju mannsins, að ávinna
sér lífs og liðinn gott mannorð
og minningar. Þessi hugsun hefur
ávallt verið aðalsmerki allra
góðra manna.
Við komumst vart hjá því að
kynnast mörgum mönnum á lífs-
leiðinni, fólki, sem nefur mis-
munandi áhrif á okkur. Einn verð
ur minnisstæðari öðrum
hverra hluta vegna.
Þannig minntist ég Geirþrúðar
Fanneyjar Nikulásdóttur, sem í
dag verður jarðsunginn frá Foss-
vogskirkju, vegna hinna óvenju-
legu og miklu mannkosta, sem
hún var gædd.
Fanney var fædd 23. okt. 1909
á Kirkjulæk í Fljótshlíð dóttir un:
hjónanna Nikulásar kennara j
Þórðarsonar ívarssonar bónda í
Tungu í Fljótshlíð, og konu hans
Ragnhildar G. Pálsdóttur Einars-
sonar bónda og gullsmiðs frá
Meðalfelli í Kjós. Var Nikulás
íaðir Fanneyjar af hinni mei-ku
Bolholtsætt, en Ragnhildur móðir
hennar af hinni nafnkunnu ætt
Finns biskups Jónssonar. í báð-
um þessum ættum er stórmerkt
gófu- og hæfileikafólk og hafa
margir helztu eiginleikar þessara
ætta varðveitzt hjá niðjunum allt
til þessa dags. Fanney hlaut því
að verða minnisstæð hverjum
þeim, er hún kynntist, sökum
hins sterka persónuleika síns og
höfðingslundar, sem hún átti í
ríkum mæli. Hún var alltaf stór
í sér á hvorn veginn sem var og
sjaldan hef ég kynnzt heilsteypt-
ari, hreinlyndari og betri stúlku
að allri gerð.
Mikla og góða hæfileika fékk
Fanney í vöggugjöf bæði til
munns og handa. Var hún um
tvítugt send til náms í skólann
að Laugum og dvaldizt þar tvo
vetur. Eftir það fór hún til Eng-
lands og lærði ensku. Þaðan fór
hún svo til Danmerkur og gerð-
ist heimiliskennari og kenndi
ensku. Þá stundaði hún einnig
nám vetrarlangt við lýðháskól-
ann í Askov. Kom hún svo heim
til íslands og lagði stund á verzl-
unarstörf. Starfaði hún þá lengst
af í Hljóðfærahúsinu hjá frú
Friðriksson eða til ársins 1946, er
hún fór aftur til Danmerkur til
náms og starfs. Meðan hún dvaldi
i Danmörku stundaði hún meðal
annars saumaskap og sau naði
modelkjóla, enda var sótzt eftir
vinnu hennar, vegna mikillar
vandvirkni og smekkvísi. Haustið
1950 kom hún svo aftur heim
og hefur að mestu síðan unnið í
verzl. Feldinum hér í bænum.
Hvað eina sem Fanney tók sér
fyrir hendur var allt unnið af
frábærri samvizkusemi og trún-
aði. Skapgerð hennar bauð henni
að vanda verk sín stór og smá.
Með sanni verður sagt, að „verkið
hafi lofað meistarann".
Nú að leiðarlokum, þegar dag-
ur Fanneyjar er allur hér í heimi
verður mér sérstaklega nugsað
til hins óbilandi þreks, sem hún
átti yfir að ráða, kæríeikans og
fórnfýsinnar, sem einkenndi
hana alla tíð og sem fram kom
bæði við skylda og vandalausa.
Alltaf var gott að vera í ná-
vist hennar, hvort sem hún var
sjúk eða heilbrigð. Það var vissu-
lega undursamleg hvatning í því
fólgin að sjá, hvernig Fanney
bar heilsuleysi sitt og mótlæti
æðrulaust mikinn hluta ævi sinn-
ar, hvernig hún stækkaði í and-
streyminu og öðlaðist þá ham-
ingju sem lýsti langt yfir bölið.
Slíkt gerist ekki nema fyrir Guðs
náð, en á hann trúði Fanney af
einlægni hjartans. Slikt fólk verð
ur ávallt minnistætt og þá ekki
\ hvað sízt elskandi vinum, sem
kveðja Fanneyju í dag hinztu
kveðju. Ég votta systkinum henn-
ar, og systurbörnum — og öðrum
vandamönnum innilegustu samúð
mína, því ég veit, að þau áttu
hug hennar allan. Svo hjavtfólgin
og góð frænka reyndist hún sykt.
kinabörnum sínum. Minningin
um Fanneyju frænku þeirra verð
ur þeim hin góða Guðs gjöf, sem
þau þakka og ávaxta í lífi sínu
og okkur vinum hennar hvatniug,
styrkur og uppörfun á gön0-nni.
Blessuð sé minning hennar.
H. G.
Cuðlaugur Cuðlaugsson
M i nningarorð
Músik og
ein' Áskorun Tónskálda-
íélagsins
Á AÐALFUNDI Tónskáldafélags
ins nýlega var samkvæmt tillögu
dr. Hallgríms Helgasonar sam-
þykkt einróma eftirfarandi álykt-
„Aðalfundur Tónskáldafélags
íslands 1957 telur nauðsynlegt,
að músík sé felld inn í skólakerfi
monnrækt
Skólakerfi, er veitir rækilega
handleiðslu og kennslu í téðum
greinum, er vafalaust bezta trygg
ing fyrir því, að upp rísi blóm-
legt miisíklíf, söngfélögum og
hljómsveitum fjölgi, sungið verði
og spilað á heimilum þjóðarinn-
ar, aðsókn að hljómleikUm og
óprusýningum og skilningur
tónlist fari vaxandi og nótnaút-
gáfa aukist til eflingar ungum
tónbókmenntum landsins. Þess
konar skólakerfi mundi ennfrem
ur með ýmiss konar tóniðkun
geta leyst margan uppvaxandi
þegn frá auðnuleysislegu götu-
rjátli, siðleysi og sóun á dýrmæt-
um tíma og persónukröftum.
Æskan tekur við arfi meistar-
anna: Richard Strawss (1864—
1949), hið heimsfræga óperu-
tónskáld kennir sonarsyni sín-
um að spila.
landsins á svipaðan hátt og með
öðrum menningarþjóðum. Nú má
heita, að þessi menntagrein sé
hér mjög afrækt, til stórtjóns
fyrir tónmenntalíf framtíðarinn-
ar
Músík þarf að vera iifandi í
meðvitund þjóðarinnar. Og skól-
inn hlýtur að kveikja það líf
einna fyrst, sé rétt á haldið.
Bregðist hann, falla niður óbæt-
anlegir þróunarmöguleikar.
Fundurinn varar við því
ástandi, sem nú ríkir í skólum
landsins í músíkuppeldi, og lítur
svo á, að gagngerðar umbætur á
því sviði séu ein öruggasta leiðin,
til þess að skapa eðlilegt og fjöl-
breytilegt músíklíf, auka sam-
söng, hljóðfæraleik og æðri og
lægri tónsköpun, efla áhuga á
hljómleikasókn, bæta smekk,
víkka sjónhring og auka starfs-
gleði og manngildi uppvaxandi
kynslóðar.“
Tillögu þessari fylgdi svohljóð-
andi greinargerð frá flutnings-
manni hennar:
Hámenning og músík
Grundvöllur að músikmenn-
ingu fullorðinna er lagður í æsku,
hann ræður því úrslitum varð-
andi músíkþroska þjóðarinnar
um framtíð alla.
Hámenning þjóðanna hefir á
hverjum tíma ætíð alið með sér
auðugt músíklíf, allt frá vöggu-
lagi móðurinnar, vinnulagi a'býð
unnar upp til einleikara tón-
höfunda og vísindamannr.
Skólinn er sú nútímastufnun,
sem nær til allra jafnt. O hann
er því ómissandi grundvallar-
Glæðir félagslund
Með þessu móti yrði skólinn að
mannræktarstofnun. Hann gæti
beint kröftum æskunnar að verk-
efnum, sem áður voru gjörsam-
lega óþekkt, verkefnum, sem
þroska skapfestu jafnt sem skiln
ings- og tilfinningalíf, — veita
gleði, skapa fjölbreyttari áhuga
og glæða félagslund. Við slík
skilyrði mundi skólalífið fá létt-
ari og geðfelldari blæ.
Með tilliti til þess menningar-
og siðfágunargildis, er felst í
réttilega iðkaðri músík, getur
Tónskáldafélagið ekki annað en
bent á hið óbætanlega tjón, sem
allt músíklíf hlýtur, skólarnir,
æskan sjálf og þar með þjóð-
félagið í heild, svo lengi sem nú-
verandi ástand helzt óbreytt.
í DAG er til moldar borinn Guð-
laugur Guðlaugsson, sem venju-
lega var nefndur Guðlaugur frá
Árbæ. Hann lézt 15. þ.m. að heim
ili sínu, Frakkastíg 26A.
Guðlaugur var fæddur að
Þverá á Síðu 9. des. 1882 og var
því tæpra 75 ára er hann lézt. For
eldrar hans voru Guðlaugur Guð
laugsson og kona hans Jóhanna
Ólafsdóttir.
Um aldamótin fluttist Guð-
laugur suður í Mosfellssveit. Var
hann þar fyrst vinnumaður í
Grafarholti, en síðan á Árbæ. Á
þeim árum stofnaði hann ásamt
fleirum Ungmennafélagið Aft-
urelding. Varð hann síðar heið-
ursfélagi þess félags. Á Árbæ
bjuggu, er Guðlaugur kom þang-
að, hin nafnkunna heiðurskona
Margrét Pétursdóttir. Þar heima
voru þá og dætur hennar, Krist-
jana og Guðrún.
Árið 1915 gekk Guðlaugur að
eiga eftirlifandi konu sína, Guð-
rúnu, dóttur hjónanna á Árbæ,
a Eyleifs og Margrétar. Varð hjóna
band þeirra mjög ástúðlegt og
innilegt alla tíð. Þau eignuðust
sex börn. Eitt þeirra dó í æsku,
en þau, sem upp komust, eru:
Ásta Margrét, gift Björgvin
Grímssyni kaupmanni, Elín Jó-
hanna gift Ralph Hannam, starfs
manni hjá brezka sendiráðinu,
Leifur bílstjóri, kvæntur Stellu
Tryggvadóttur, Guðrún gift
Björgvin Einarssyni vélvirkja og
Erlendur Óskar, prentari.
Guðlaugur var vörubílstjóri
hér í Reykjavík undanfarin 35
ár. Var hann heiðursfélagi í stétt
arfélagi sínu, og er það trú mín,
að hann hafi borið þá viðurkenn
ingu með sæmd. Þau ár, er hann
stýrði bíl, varð hann aldrei fyrir
neinu slysi. Má eflaust þakka það
gætni hans og varkárni í öllum
efnum. Tel ég mig hafa þekkt
fáa jafn athugula um hvað eina í
starfi sínu sem hann, svo sem
ökuhæfni farartækis, rétta og ör-
ugga hleðslu og gætni í akstri.
Atvinna var oft stopul í þessu
starfi fyrr á árum. Þó búnaðist
þeim hjónum vel alla tíð. Var
það að þakka reglusemi hús-
bóndans og þeirri tiltrú, sem
hann naut, og dugnaði húsmóð-
urinnar, sem auk heimilisstarfa
sinna saumaði ýmsan söluvarn-
ing, svo sem kjóla og kápur. Var
heimili þeirra ávallt gott heim
að sækja. íbúðarhús sitt að
Frakkastíg 26A byggði Guðlaug-
ur 1923, að mestu leyti sjálfur.
Guðlaugur var framúrskarandi
áreiðanlegur maður, sem ekki
mátti vamm sitt vita í nokkrum
hlut; nokkuð fáskiptinn, en vildi
fara rétt með hvað eina. Hann
var mikill dýravinur og mann-
vinur. Við, sem áttum þess kost
að hafa kynni af honum árum
saman, vitum, að útför hans verð
Kvikmyndir
KVIKMYNDAHÚS höfuðborgar-
innar hafa að undanförnu haft
upp á fátt góðra mynda að bjóða.
Flestar myndir hafa verið ef til
vill í meðallagi, en margar líka
þar fyrir neðan. — Nýlega var
sýnd í Austurbæjarbíói kvik-
mynd með hinu girnilega nafni
„Allt þetta og ísland líka“, ein-
hver sú ómerkilegasta mynd, sem
hér hefur lengi sézt og auk þess
illa tekin (eða sýnd) því venju-
lega vantaði „toppstykkið“ á all-
ar persónur ef þær stóðu upp-
réttar. — Mynd þessi var tekin
sameiginlega af öllum Norður-
löndum nema fslandi, enda hafði
hún til að bera alla galla
„norrænnar" kvikmyndagerðar,
rýrt efni, lélega fyndni og fátæk-
lega tækni. — Mynd þessi entist
bíóinu ekki nema í tvo daga eða
svo og sýnir það að ekki er hægt
að bjóða reykvískum bíógestum
allt.
Nú sýnir Austurbæjarbíó
ameríska kvikmynd í litum, er
nefnist „Leiðin til Denver“. Er
hér um að ræða eina af þessum
alkunnu myndum sem gerast í
Texas og þar um slóðir, þar sem
skammbyssurnar eru á lofti og
menn liggja eins og hráviði dauð-
ir á gólfi drykkju- og spilaknæp-
unnar. En þessum myndum verð-
ur bezt lýst með þeim orðum,
sem einu sinni sáust á knæpu-
skilti í einni slíkri mynd: „Bann-
aðalhlutverkum. Efni myndarinn
ar er að vísu ekki merkilegt, en
margt ber þar þó við sem hægt
er að hlæja að og myndin er vel
leikin og „typurnar" sem þar
sjást skemmilegar. Sérstaklega
er leikur Elfströms í hlutverki
Ása-Nisse prýðisgóður.
Nú, sem oft áður, er betur búið
að Hafnfirðingum en okkur um
kvikmyndakost. Bæjarbíó þar
sýnir nú brezka gamanmynd
„Allar konurnar mínar". Ég hef
enn ekki séð þá mynd, en mér
er sagt að hún sé góð. — Hins
vegar hef ég séð spænsku mynd-
ina „Marcelino" í Hafnarfjarðar-
bíói og er það frábærilega góð
og áhrifamikil mynd, listaverk
sem hefur göfugan boðskap að
flytja. Þá mynd ættu sem flest-
ir að sjá og afsanna með því það,
sem oft hefur verið sagt, að veru-
legar úrvalsmyndir eigi litlu
gengi að fagna meðal íslenzkra
bíógesta.
Ego.
stofnun fyrir vaknandi tónsitynj- að að drepa píanóleikarann!
un, söngvagleði, hljóðfæraþekk-
ingu, nótnakunnáttu, öruggan
skilning á tónbilum og hljómum.
formfræði og þróunarsögu listar-
innar.
Stjörnubíó sýnir nú sænska
gamanmynd, eins konar Bakka-
bræðramynd sem nefnist „Asa-
Nisse skemmtir sér“ með þeim
John Elfström og Arthur Rolén í
Rúmle«[a 80 bílar
DETTIFOSS kom um helgina ut
anlands frá. Hafði skipið farið til
Rússlands og Þýzkalands og tek-
ið vörur heim. Frá Rússlandi voru
á þilfari skipsins 58 rússneskir
jeppar, en með sérstöku lagi mun
vera hægt að koma tveim til við-
bótar, þ.e.a.s. ef bílarnir eru ekki
í kössum eins og hér átti sér stað.
I lest voru 28 bílar, einnig jeppar.
Meðal þess af varningi sem skip
ið flutti voru 300 tonn af tunnu-
gjarðajárni, sem fer í tunnuverk-
smiðjurnar á Siglufirði og Akur-
eyri. Aðrar vörur voru stykkja-
vörur aðallega frá Tékkóslóvakíu.
ur ekki gerð af ríki eða bæ, né
stytta reist honum til heiðurs fyr
ir þátt hans í stjórnmálum eða
öðrum opinberum málum. En við
hyggjum samt, að ef nógu marg-
ir væru slíkir sem hann i við-
skiptum við lífið og tilveruna, þá
vær’ heimur vor nú betur á vegi
staddur en raun er á.
Guðlaugur veiktist fyrir hér
um bil fjórum árum af sjúkdómi
þeim, er nú hefir dregið hann
til dauða. Oft var hann mikið
þjáður, en aldrei brást rósemi
hans, kvalaköst bar hann með
stillingu og án þess að kvarta.
Mun hann áreiðanlega hafa gert
sér far um þetta, til þess að kona
hans sæi ekki hve mjög hann
þjáðist.
Alsystkini Guðlaugs sál. eru
Jóhannes, fyrr bílstjóri í Reykja-
vík, nú hjá syni sínum á Brekku
í Biskupstungum, og Steinunn
húsfreyja á Galtalæk. Faðir
þeirra systkina lézt, er þau voru
ung. Hálfbróðir þeirra frá seinna
hjónabandi móður þeirra, er
Magnús Guðmundsson starfsmað
ur í Alþýðuhúsinu.
Við vinir hjónanna á Frakka-
stíg 26 A, vottum Guðrúnu Ey-
leifsdóttur og börnum hennar
innilega samúð um leið og við
kveðjum mann hennar með þakk
læti og söknuði.
Guðrún mín. Um leið og ég
færi þér og fjölskyldu þinni mín-
ar innilegustu samúðarkveðjur,
þá vil ég muna með þér alla þá
ástúð og umhyggju, sem þú hefir
notið með manni þínum um öll
sambúðarárin. Megi sú minning
lýsa þér um öll ókomin ár, þótt
nú dragi fyrir sól að sinni. Mun
hann vilja þakka þér samfylgd-
ina og alveg sérstaklega alla
umhyggju í veikindum hans,
sem staðfestu, að þar fór mann-
kosta kona. Var sem kraftar þín-
ir ykust við hverja raun.
Kæri Guðlaugur. Um leið og
ég nú fylgi þér síðasta spölinn,
þá rifjast upp fyrir mér minning-
ar um margar góðar stundir á
heimili þínu gegnum árin. Ég vil
sérstaklega nefna jólahátiðina,
þegar 'allir voru komnir í sín
beztu klæði og þú settist með
hugvekjurnar, og í kringum þig
voru börn, barnabörn og fullorð-
ið fólk. Allt var svo hljótt og há-
tíðlegt. Jólin kotnu ekki fyrr en
þú varst búinn að lesa, eða það
fannst okkur. Þetta og svo margt
annað sannfærði mig um mann-
kosti þína og gæfu. Mættum við
eignast fleiri slíka vini sem þig.
Hvíl í friði.
Gamall vinur.