Morgunblaðið - 06.10.1957, Blaðsíða 6

6
MORGVHBLAÐIÐ
Sunnudagur 6. okt. 1957

/ fáum orðum sagt:
KVÖLDSAMTAL-
Guðmundur Frímann segir blaðamanni
Mbl. frá vitleysunni, sem hann átti sjálfur
— ÉG er eiginlega Húnvetning-
ur að ætt og uppruna, en slæptist
í Reykjavík á æskuárum mínum
og orti óskiljanleg grátljóð í
atómstíl. Ég vil sem minnst tala
um það, en fyrst þú ert að spyrja
get ég sagt þér það. Þegar ég
gaf út fyrstu ljóðabókina mína,
var ég aðeins 19 ára gamall, en
þetta var svo voðalegur hlutur,
svo óskaplegt áfall, að það liðu
11 ár, áður en ég gaf út aðra.
Það er langur tími. Á Reykja-
víkurárum mínum þekkti ég
mörg ung og efnileg skáld, já
sum þeirra eru nú orðin höfuð-
skáld þjóðarinnar, líttu bara á
Tómas Guðmundsson, hann stóð
við fyrirheitin. Það var mikið
drukkið á þessum árum og ég
hafði gaman af því að drekka
vín, fannst ég verða óvenjulega
gáfaður af því, en það er hættu-
legt að umgangast vín, hættulegt
að láta blekkja sig. Þegar yfir
lýkur, er nauðsynlegt að geta
tekið undir þessi orð Churchills
gamla: Víst er að ég hef grætt
meira á víni, en það á mér. Þú
fyrirgefur, þó ég vitni í Churc-
hill, en það ætti að vera óhætt,
hann hefur fengið Nóbelsverð-
launin fyrir bókmenntir, er það
ekki?
— Já, góði minn, þetta voru
dýrlegir dagar og dýrlegar nætur.
Stefán frá Hvítadal var andlegt
átrúnaðargoð okkar, en Ólafur
Friðriksson veraldlegt. Jú, sjáðu
til, Ólafur var leiðtogi bolsje-
vikka á íslandi og hélt reglulega
sellufundi. Þangað fórum við,
ungir og uppvöðslusamir, með
ábyrgð alls heimsins á „þreytt-
um herðum“ og leituðum að
sannleikanum, eða kannski við
höfum ekki verið að leita að
honum, heldur einhverju öðru,
ég veit það ekki. Kannski veit
ég það aldrei. Einveran er ógur-
leg, ekki sízt á þessum árum.
Það er alltaf gott að eiga ein-
hvern að og Ólafur tók á móti
okkur. Við fundum að við vor-
um ekki einir, þegar við vorum
með honum, hann talaði, við
hlustuðum. En það bar lítinn ár-
angur, góði minn, því að þetta
var engin pólitík. Það var engin
pólitík á þessum árum að vera
bolsjevikki, heldur tízka. Nú er
mér sagt, að það sé orðið trú,
svona geta hlutirnir breytzt. En
það er kannski ekki undarlegt,
þó ég skilji þetta ekki. Ég hef
aldrei verið mikill pólitíkus, eins
og sagt er, ég var aldrei eins
stöðugur x trúnni og t. d. Krist-
mann og Vilhjálmur S. Já, þeir
voru líka bolsjevikkar, það
heyrði til, bókmenntir og bolsjev-
ismi voru eins sjálfsögð blanda
og whisky og sódi. En svo feng-
um við nóg af þessu, gengum af
trúnni og nú segir Kristmann að
kommúnistar sitji um líf sitt.
Vígamóðurinn rann líka fljótt af
mér, en ekki held ég að neinum
finnist líf mitt svo merkilegt, að
nauðsynlegt sé að farga því. Ég
er alveg ósmeykur, því máttu
trúa.
— Þú hefur auðvitað kynnzt
fjölmörgum mönnum á þessum
árum?
— Já, ég sagði, að þetta hefðu
verið dýrlegir dagar, mikið drukk
ið, sungið og ort. Ég kynntist
Magnúsi Ásgeirssyni mjög vel,
hann er greindasti maður, sem
ég hefi þekkt. Þó var hann dul
ur og seintekinn og nokkuð
drykkfelldur á stundum. Við
verzluðum aðallega við sprútt-
sala innst á Laugavegi, ég
held hann sé orðinn ríkur
maður núna. Einu sinni fór
ég með Magnúsi til Hafnar-
fjarðar. Hann sagði að ein-
asta konan, sem hann hefði
elskað, væri að fara austur á
firði og hann þyrfti að kveðja
hana. Ég spurði: Hvað heitir
hún? Það veit ég ekki, svaraði
hann. En þegar hann stóð á
bryggjuhausnum og horfði á
skipið sigla út úr höfninni, tók
hann pening úr vasa sínum, henti
honum í sjóinn, og sagði upphátt:
Teningunum er kastað. Það voru
stór orð í þá daga. — Það var
annars mikið vín drukkið í þess-
ari ferð eins og endranær og ég
man eftir því að við urðum við-
skila. Ég þurfti auðvitað ein-
hvern veginn að komast til
Reykjavíkur aftur og varð þá fyr-
ir því láni að hitta önnu. konu
Ólafs Friðrikssonar. Hún hafði
fylgt Ólafi til skips. Hann var
að fara til útlanda, sennilega til
að sækja nýja línu. Frú Anna
bauð mér að vera með í bílnum
og þáði ég það. En þá lenti ég
í óskaplega slæmri klípu, skal
ég segja þér, því ég varð að þykj-
ast vera ófullur. Frúin var nefni-
lega í stúku, já gott ef hún hefur
ekki verið í sömu stúku og ég.
— Þið voruð miklir knæpu-
menn?
— Já, knæpurnar komu sér
vel fyrir fátæk og soltin séní
eins og okkur. Aðallega héldum
við til í kaffistofunni í Traða-
kotssundi, þar sem Steindór heit-
inn Sigurðsson var daglegur gest-
ur, og einnig hjá Hannesi í Litla
Kaffi á Laugavegi. Þar fengum
við kolsvart kaffi með dósarjóma.
Fyrst eftir að ég fór að venja
komur mínar 1 kaffistofuna í
Traðakotssundi, tók frúin úrið
mitt að veði fyrir kaffinu, en
svo hætti hún því, sagði að ég
leysti það alltaf út hvort eð væri.
Maður var ákaflega samvizku-
samur í peningasökum. Já, eig-
inlega hefur maður alltaf verið
mjög heiðarlegur í viðskiptum
miðað við okkar tíma.
Mér þótti merkilegt, það sem
Guðmundur Frímann sagði mér
um fyrstu bók sína og reyndi að
koma henni aftur að. Ég sagði
því við hann:
— Þú varst að tala um fyrstu
bókina þína.
— Já, ég var að segja þcr frá
íyrstu bókinni minni. Það var
voðalegur hlutur að gefa hana út
og sennilega hef ég aldrei beðið
þess bætur. Ég held menn eigi
aldrei að gefa út ljóðabækur fyrr
en þeir eru komnir um þrítugt,
en það getur verið erfitt að bíða.
Sennilega hefur ungur maður
aldrei ort svo kvæði að hann
hafi ekki verið sannfærður um,
að það væri bezta kvæði, sem
ort hefur verið. Það er því ekki
undarlegt, þótt það geti vexið
erfitt að bíða. Og svo mátt þú
ekki gleyma því, að kvæði öðl-
ast ekki persónulegt líf, fyrr en
það hefur verið prentað. Líf,
sagði ég það? Ojæja, ég hefði
kannski frekar átt að segja
persónulegan dauða. Það er ein-
mitt það. Ætli það eigi ekki bet-
ur við, svona yfirleitt.
— Jú atómskáld, ég hef áreið-
anlega verið atómskáld á mæli-
kvarða þeirra tíma. Ekki svo að
skilja að ég hafi ekki rímað,
þvert á móti, ég rímaði undir
Guðmundur Frímann: Einna líkast því að fara á kenderí!
drep. En þú veizt kannski, að
sum atómkvæði eru einmitt rím-
uð. Og sum beztu ljóð tungunn-
ar eru órímuð. Þetta er nú einu
sinni svo, þótt fólk eigi erfitt
með að átta sig á því, Á ég að
segja þér eitt, ég hef aldrei ort
órímað ljóð, en ég gæti vel hugs-
að mér að gera það. Ég hef nefni-
lega alltaf átt mjög erfitt með
að ríma.
— Þessi fyrsta bók mín, sem
hefur elt mig eins og vondur
sbrifar úr
daglega lífinu
AÐ hefir oft verið um það(stjóri upp á þeirri nýbreytni að
klæða allt starfslið Flugmála-
stjórnarinnar í einkennisbx'minga
og kenna því að koma fram að
kurteisisháttum. Þetta vakti at-
hygli og reiði sumra manna, eink
um kommúnista. Fór þar sem
við mátti búast að þeir eru á
móti öllu því sem skynsamlegt er
og til framfara horfir. Starfsskil-
yrði flugmálafólksins breyttust
strax til batnaðar og þetta var
gert. Á Keflavík vann það við
hlið einkennisbúinna manna er-
lendra daglangt. Eftir að íslend-
ingar klæddust einkennisbúning-
um var starfið á jafnréttisgxund-
velli sem á hafði þótt skorta áð-
ur.
En fleira flugfólk þarf að klæð
ast einkennisbúningi. Ég hefi sér-
staklega teklð eftir því hvað leið-
inlegt er að koma í afgreiðslu
Flugfélags íslands hér á flug-
vellinum. f sjálfu sér er afgreiðsl
an.öll óaðfinnanleg og mjög lip-
ur, en maður veit stundum ekki
hverjir eru afgreiðslumenriirnir
og hverjir ekki. Nauðsynlegt er
að aðgreina starfsmenn Flugfél-
agsins frá farþegunum svo þeir
viti hvert þeir eiga að snúa sér
og einnig kæmi við það mun
meirí reisn og starfsbragur á alla
afgreiðsluna. Ég minntist þess er
ég heyrði nýlega gamla konu
vinda sér að einum manni sem
stóð við afgreiðsluborðið og
ávarpa hann á hreinni vestfirzku
si svona: Hvenær fer flugvélin
til ísafjarðar heillin. Maðurinn
varð klumsa við og svaraði kon-
unni: I beg your pardon. Ég vissi
af tilviljun að hann var úr fcanda-
ríska sendiráðinu. En það var
ekki von að gamla konan vissi
það.
rætt í blöðunum hve æski-
legt það væri að breyta tii um
þann hátt sem hafður er á sölu
mjólkur í kaupstöðum hér á landi,
varðandi umbúðirnar.
Vantar mjólk
í pappaflöskum
LENGI vel fengust engar mjólk-
urflöskur eftir stríðið, en síð-
an var því kippt í lag og vissu-
lega var það mikil framför. En
ennþá betra fyrirkomulag er til á
umbúðum utan um mjólkina en
fiöskur, sem oft vilja brotna og
verk er að þrífa. Það eru pappa-
kassar. í Bandarikjunum hefir
það allengi tíðkazt að mjólkin
er öll seld í pappaformum mis-
munandi stærð eftir því sem við-
skiptamaðurinn óskar. Og nú
mun þessi háttur einnig tekinn
upp í Evrópu. Eru miklir kost-
ir þessu samfara. Bæði er það
engin fyrirhöfn fyrir húsmóð-
urina að þvo flöskurnar, halda
þeim til haga eða fara með þær
tómar í mjólkurbúðii’nar. Og
einnig það að ef mjólk geymist
daginn í glerflösku þá er yfir-
leitt komi af henni glerbragð,
eða geymslubragð.
Ef mjólkin er geymd í pappaíláti
þá kemur þetta geymslubragð
frá umbúðunum miklu síður. Að
lokinni tæmingu er pappa flösk-
unni síðan hent í öskutunnuna
og eru engin frekari fyrirhöfn af
því.
Mjög væri æskilegt að unnt
væri að taka upp þennan hátt á
dreifingu mjólkur hér á landi, og
ættu mjólkuryfirvöldin að gera
ýtarlegar ráðstafanir til þess að
það takist.
Afgreiðslufólkið
í einkennisbúning
FLUGMAÐUR ritar: Fyrir
nokkrum árum tók flugmála-
PT
Myndabók ástarinnar
ÝLEGA var frá því skýrt í
frétt hér í blaðinu eftir inn-
kaupasambandi bóksala að önriur
söluhæsta bókin erlenda hér í
Reykjavík væri þessa mánuðina
dönsk bók sem nefnist á frum-
(vjy|\iOA S
KýTAgtNMftgj
málinu „Kærlighedens Billede-
bog“ eða Myndabók ástarinnar.
Mun það vera mikið verk í tveim
ur bindum með myndum af fræg-
um listaverkum frá öllum öldum
af ástarlífi karls og konu m.a.
merkar myndir úr húsunum í
Pompei rómversku. Ég sé að
dönsk blöð skýra frá því að bók-
in hafi verið þýdd á norsku ný-
lega en þá brá svo við í heima-
landi Mykle að bóksalar í Staf-
angri hafa bundizt samtökum um
að selja ekki bókina, teija hana
jaðra við klám.
Blaðið getur þess að í Dan-
mörku hafi bókin fengið góða
dóma og ekki verður annað séð
en sama hafi orðið upp á
teningnum hér af viðtökunum
sem bókin hefir fengið í Reykja
vík að dæma.
skuggi öll þessi ár, kom út 1922.
Hún heitir Náttsólir. Stundum
hefur mér dottið í hug að útgáfa
hennar hefði verið réttlætanleg
vegna þess hve hún er djörf í
dellunni. Hún er ef til vill fyrsti
vísirinn að atómskáldskap hér á
landi. Einhver merkilegur og
stórgáfaður maður skrifaði um
bækur ungra skálda á þessu
timabili og sagði, að mín ljóða-
bók væri bezt vegna þess að ég
ætti alla vitleysuna sjálfur. Ekki
ómerkileg viðurkenning það. —
Annars get ég sagt þér úr því að
við erum farnir að tala um atóm-
skáldskapinn, að það kemur mér
mjög undarlega fyrir sjónir, þeg-
ar atómskáldin svonefndu telja
Stein Steinarr lærimeistara sinn.
Það get ég ómögulega séð. Ég
hef aldrei séð neina hendingu
hjá Steini, sem hefur ekki ein-
hvern tilgang. Steinn hittir venju
lega í mark, hann er djúpur og
stundum óljós. Það er allt og
sumt.
— Heyrðu Guðmundur, það er
hægt að fá Náttsólir ennþá. Ég
leit upp í Helgafell um daginn
og sá að hún var á boðstólum
þar.
— Jæja, þetta eru slæm tíðindi.
Kannski eru þetta verstu tíðindi,
sem ég hefi heyrt í mörg ár. Ég
hélt, að hún væri loksins farin.
Það var ætlunin að farga henni,
áður en ég færi úr bænum á sín-
um tíma. Ég kom upplaginu fyr-
ir í stórum skáp á vinnustofu
Guðjóns vinar míns Þórðarsonar
skósmiðs. Þegar ég kom hingað
suður 16 árum síðar, rakst ég á
bókina á ýmsum stöðum — mér
til mikilla leiðinda. Hélt hún
væri úr sögunni. Þá mundi ég
eftir því, hvar ég hafði sett hana,
arkaði upp á vinnustofuna, sem
komin var í eigu annars skóara,
og ætlaði að sækja upplagið. En
það var horfið. Já, það var bók-
staflega gufað upp mér til óskap-
legrar skelfingar. Skóarinn sagði
mér, að einhver fornbóksali
hefði skotið upp kollinum einn
góðan veðurdag og haft upplagið
á brott með sér. Svona geta
menn lent saklausir í klónum á
fornbóksölum og öðrum ástríðu-
fullum kaupsýslumönnum.
— Við erum búnir að tala svo
mikið um þá gömlu og góðu daga,
að ég held það sé bezt við snú-
um okkur að nútímanum. Þú ert
að gefa út bók núna. Hvað viltu
til dæmis segja okkur um síðustu
ljóðin þín?
— Það er lítið að segja, góði
Framh. á bls. 23.