Morgunblaðið - 06.10.1957, Blaðsíða 9

Sunnudagur 6. okt 1957
VORClJyBT AÐIÐ
»
Sigurður Sigurðsson undanreiðarmaður leggur reiðing á trúss-
hestinn sinn. í göngum á Norðurheiðum er hesturinn enn þarf-
asti þjónninn. Þangað hefir tæknin ekki náð enn.
þarna“. Engan heyrði ég malda í
móinn eða láta í ljós óánægju
yfir því hvar hann ætti að vera.
Umyrðalaust gekk hver til síns
verks. Hér virtist mér ríkja sami
andi og hjá skipstjóra á "jónum.
Gangnastjórinn var algerlega ein
valdur og mér virtist þessi bæði
réttsýnn og mildur einvaldur.
Hann valdi stöður manna sýni-
lega eftir kunnugleika þeirra og
hæfni sem gangnamanna er stillti
svo til að sjálfur gæti hann haft
auga með viðvaningunum. Ég
held líka að enginn hafi' látið í
ljós ósk um að lenda á einum
stað fremur en öðrum. Heima í
kofanum tók Sigurður þátt í
glensi og gamni okkar hinna af
sinni meðfæddu hógværð og still-
jngu. Raunar vissi ég aldrei hver
honum höfðu verið i göngum,
hann heim og sátu veizlu hjá
honum og færðu honum reiðhest
með ölum tygjum. Þetta eitt sýnir
hve vinsæll Guðmundur hef ir ver
ið í stöðu sinni. Hitt lízt mér og
að sonur hans muni einnig verða
með afbrigðum vinsæll.
Með lömb á hnakknefinu
Fátt bar til tíðinda á leið okkar
niður yfir Álfgeirstungurnar.
Reiðvegur var víðast hvar sæmi-
legur þar sem ég átti leið um og
svifuðum við okkur til frá hægri
til vinstri, riðum upp á hæðir og
hóla, bæði til þess að sjá vel til
næstu manna og svo til þess að
ganga úr skugga um að hvergi
yrðu hross eða fé eftir i iægðum
og drögum. Veðrið var gott og
Hittum káta mótmenn
Við Galtará yfirgáfu undan-
reiðarmennirnir okkur og héldu
heim í kofa. Er þetta gamall siður
sem lengi hefir haldizt. Við hinir
fylgdum enn fénu niður vestan
Öfuguggavatnshæða. Hélt svo
fram undir myrkur. Er þetta nauð
synlegt til þess að féð nái ekki
að renna fram fyrir ána að nýju,
því morguninn eftir hefjast göng-
ur við ána, en rollurnar eru fjall-
sæknar jafnvel þótt komið sé
svo langt fram á haust.
Við Galtará mæta okkur fjórir
mótmenn, sem kallaðir eru.
Skammt fyrir neðan ána komu
þeir á móti okkur með pati og
miklum handaslætti og sungu við
raust. Taka þeir út sunnudags-
gleði sína þarna um kvöldið, líkt
og við gerðum við StrönguKvísl.
Eftir að við höfðum yfirgefið
safnið riðum við hratt heim i lcofa
og verð ég að segja að ég varð
hvíldinni feginn. Var ég orðinn
kveðnar beinakerlingavísur við
Hólastemmu. Margar þessara
vísna eru lítt prenthæfar eins og
menn munu þekkja. Beinakerl-
ingin er látin kveða, en svo voru
vörður á almannaleiðum nefnd-
ar þar sem menn stungu legg inn
á milli steina og lögðu í skammar
eða klámvísu.
Jósep undanreiðarmaður er
vísnafróður vel og kann auk þess
margar smellnar skrítlur um ná-
ungann. Allt er þetta þó græsku-
laust gaman, sé það tekið eins og
það er meint. í gaspri því öllu
sem fram fór í Galtarárkofa um
kvöldið var að ýmsum sneitt og
það óvægilega Enginn reiddist
en allir hlógu dátt. Það mun gam
all siður ef snöggur blettur finnst
á einhverjum að láta hann hafa
það óþvegið ekki sízt ef honum
mislíkar. Reynir þá sá er fyrir
verður að verja sig eftir föngum
og fjúka þá ýmsar glettur
Eftir söng og mas hugðist ég
leggja mig í hreindýrsfeldinn
góða. Ætlaði ég að sofa í hvammi
rétt hjá kofanum því þröngt var
Við, sem fénu fylgdum, kom-
neina þeysireið að ræða framar.
um á þriðja tímanum niður að
Fossum og vorum þar með lausir
við allar okkar gangnamanna
skyldur nema hvað okkur bar að
reka safnið í nátthaga um kvöld-
ið.
Heima á Fossum var okkur tek
ið með ágætum og veittur góður
beini Ennfremur fengum við þar
að þvo okkur og raka. Verð ég að
segja það, þótt óþarfi sé að snur-
fusa sig mikið í göngum, að lof-
aðir skulu þeir sem fundu upp
sápuna og rakvélina
I. O. G. T.
Víkingur
Fundur annað kvöld, mánudag,
í G.T.-húsinu kl. 8,30. — Skýrslur
og innsetning embættismanna. —
Við gluggann. önnur mál. Fjöl-
sækið stundvíslega. — Æ.t.
Tökum upp um lielgina
ÞÝZKAR
5 herbergja íbúðarhæð
Ijósakrónur, standlampa, vegglampa,
borðlampa, gangaljós og loftskálar.
140 ferm. í mjög góðu ástandi, til sölu við Háteigs-
veg. — Bílskúrsréttindi.
Einar Sigurðsson hdl.
Ingólfsstræti 4 — Sími 1-67-67
Vesturgötu 2 — Laugavegi 63
Sími 24-330 (2 línur)
Safnið rennur niður í Fossadal rétt hjá bæ gangnastjóranna að Fossum. — Myndirnar tók vig.
með Blöndu. Urðum við seinast
eftir þrír með gangnastjóranum
og áttum að ganga miðsvæðis.
Mín staða skipaðist þannig að á
hægri hönd mér hafði ég hinn
reynda gangnamann Sigurð und-
anreiðarmann og á vinstri hönd
Kristján Sigurpálsson, hinn
yngsta í leiðangrinum.
Hógvær og mildur gangnastjóri
Aldrei varð ég var við hastar
skipanir gangnastjórans okkar.
Af einstakri prúðmennsku sinni
sagði hann okkur hljóðlega hverj
um fyrir sig hvar við ættum að
vera. Orðaði hann gjarnan að
sér væri að, detta í hug að biðja
þann og þann að ganga þarna og
gangnastjórinn var fyrr sn á
mánudagsmorguninn að ég spurði
einn félaga minna úr SKagafirði
um það.
Sigurður Guðmundsson frá
Fossum er ungur maður og var
nú í annað sinn gangnastjóri. Tók
hann við af föður sínum Guð-
mundi Guðmundssyni á Fossum,
sem hafði verið gangnastjóri i 30
ár en hann hafði tekið við af föð-
ur sínum er stjórnað hafðj göng-
um í 40 ár. Þegar Guðmundur á
Fossum faðir Sigurðar, átti, stórt
gangnaafmæli, mig minnir að
mér væri sagt það vera er hann
hafði verið gangnastjóri í 30 ár
og hafði farið í göngur í 50 ár,
þá sóttu Skagfirðingar, sem með
sólskin öðru hverju. Get ég vart
hugsað mér ánægjulegri stundir
en að ríða þarna hóandi um hól-
ana. Nokkur hluti gangnamann-
anna mættist við vaðið á Hauga-
kvísl því þar rann féð saman nið-
ur með kvíslinni. Jaðarsmennirnix
héldu áfram sína leið og sá ég þá
ekki fyrr en um kvöldið. Eins og
yfirleitt kemur fyrir í göngum
varð að taka lamb og lamb á
hnakknefið og reiða það ýmist I
lengri eða skemmri tíma og kom
það einnig fyrir nú. Stundum eru
lömbin hölt eða hafa bilazt i fæti.
Sum eru líka feit og þung á sér
og gefast fljótt upp . Það er held
ur leiðinlegur starfi að þurfa að
reiða slíkan böggul á hnakknef-
inu og skiptast menn því oft á
um það. Ég slapp þó við þetta,
enda þungt á mínnum klárum
fyrir.
Við sem miðsvæðis fórum fylgd
um nú safninu sem þéttist óðum
og fjölgaði. Var því ekki um
neina þeysireið að ræða framar.
Nú var hjakltað fót fyrir fót og
gekk fremur hægt.
svangur, því ég hafði ekki étið
annað en ofurlitinn kjötbita við
Haugakvísl. Spretti ég af klárun-
um og sleppti þeim á beit og tók
til óspilltra málanna við átið.
Brátt varð ég þess var að myrk-
ur var dottið á og brá við til þess
að leita að hestunum mínum.
Trússhesturinn minn og einn reið
hestanna höfðu komið með lest-
inni framan að og fann ég þá ekki,
Hina fann ég brátt, þá er ég hafði
haft til reiðar um daginn. Hélt ég
nú með þá upp að réttinni, sem
er þarna skammt frá til þess að
láta þá inn í girðingu, sem þar
er einnig. Einhver sagði mér að
verið gæti að félagar mínir hefðu
tekið hina tvo með sér, en flestir
voru úti að smala hestum sínum
í myrkrinu. Og það stóð heima.
Þegar ég kom upp að rétt var
kallað til mín og spurt hvort ekki
ætti að taka út úr hestunum
mínum. Ég kvað já við og þakk-
aði þeim ágæta manni fyrir að
hafa tekið klárana með sér. Mér
leizt það lítt björgulegt ef ég
þyrfti að fara að leita hesta
minna þarna í kosvarta myrkri
og öllum staðháttum ókunnur, en
auðvitað verður hver að sjá um
sína hesta.
Gleðskapur við Galtará
Eitthvað slæddist ofan í menn
af brennivíni og hófst nú almenn-
ur söngur og gleðskapur og voru
inni svo að ekki var komið niður
fæti á milli manna En félagar
mínir sóttu mig út í hvamminn
og sögðu að svo hefði aldrei verið
þröngt í Galtarárkofá að menn
hefðu þurft að liggja úti. Skipti
engu máli þótt ég segði þeim að
ekkert gæti grandað mér í pokan
um góða. Inn skyldi ég og svo
varð að vera. Sýnir þetta giöggt
félagslyndi þeirra gangnamanna
og að „þröngt mega sáttir sitja“.
Lofuð veri rakvél og sápa
Næsti dagur rann upp með þol-
anlegu veðri þótt nokkuð væri
skýjað. Hófst nú enn sama sagan
og morguninn áður. Mönnurn var
raðað á göngurnar, trússið bund-
ið upp og lestin hélt af stað og
fóru tveir menn með hana. Munu
milli 15 og 20 hestar hafa verið
í lestinni flestir með klyfjum. Ég
lenti nú nokkuð austan við miðju
og bar fátt til tíðinda. Húnvetn-
ingar komu á móti okkur fram
undir Stóruflá en síðan var safn-
ið allt rekið niður með Stórufláar
læk og niður í Fossárdal um tún-
ið á Fossum og skilið eftir í hlíð-
inni austan til í dalnum þar sem
nokkrir menn vöktuðu það fram
undir kvöld. Stóðið hafði verið
rekið niður nokkru á undan fénu
enda rennur það á undan þótt því
sem smalað samtímis fénu. og
yfirgáfu þá nokkrir gangnamanna
stöður sínar og fylgdu því
Slátra þurfti fimm kindum sunnan úr Árnessýslu við Ströngu-
kvíslarkofa. Hér sést hvernig skrokkarnir voru reiddir á klakk
til byggða.