Morgunblaðið - 08.01.1958, Síða 9

Miðvikudagur 8. janúar 1958
MORCVNBLÁÐIÐ
9
Unnið' við að steypa ræsi
Rafmagnskerfið |
Ef gert er ráð fyrir, að búið sé j
að leggja holræsi og vatnsveitu
og moka ofan í hinn stóra skurð
og gera akfært með ofaníburð, þá
er röðin komin að rafmagninu.
Rafmagnið er leitt í jarðstrengj-
um um bæinn. Háspennustrengir
flytja rafmagnið milli bæjar-
hverfa, en í hverju hverfi er
spennistöð, þar sem spennu raf-
magnsins er breytt. Frá spennu-
stöðvunum liggja svo jarðstreng-
ir út um allar götur og þaðan er
rafmagnið tekið inn í húsin. Raf-
magnsstrengirnir eru grafnir um
60—80 cm niður í jörðina.
Bæði vatn og rafmagn þykir
nú orðið ómissandi við húsbygg-
ingar strax frá upphafi, vatn þarf
við steypuvinnuna og rafmagn
þarf bæði fyrir vinnuljós og í sam
bandi við vinnuvélar við bygg-
inguna.
Löngu áður en húsbyggingu er
að fullu lokið, er líka byrjað að
hita húsin. Nýtízku miðstöðvar-
katlar eru oftast kynntir með
sjálfvirkum olíukyndingartækj-
um, sem knúin eru með rafmagns
mótorum. Rafmagn er því líka
nauðsynlegt við upphitun hús-
anna.
Oftast er ekki hægt að fullgera
dreifingarkerfi rafmagnsveitunn-
ar í nýjum bæjarhverfum alveg
strax í byrjun og verður þá að
leggja bráðabirgða-rafmagns-
kerfi, sem eingöngu á að full-
nægja orkuþörfinni, meðan verið
er að byggja húsin. Slíkt bráða-
birgðakerfi þarf því að vera kom
ið, til þess að lóð teljist bygg-
ingarhæf. En þegar fólk flytur í
hin nýju hús, getur bráðabirgða-
kerfið ekki flutt orkuna lengur
og þarf því nýtt rafmagnskerfi
að vera komið svo langt á veg,
að það geti tekið við.
Nú hefur verið skýrt frá því,
hvernig komið er á hinum fjórum
„samböndum“, sem talað var um
hér í upphafi, vegasambandi, hol-
ræsi, vatnsveitu og rafmagni.
Lóðirnar eru þá byggingarhæfar
og byggingarmeistararnir geta
þá tekið til óspilltra málana við
að byggja húsin.
Hver er kostnaðurinn?
En þá kemur sú hliðin, hvað
þær framkvæmdir kosta, sem hér
hefur verið lýst. Smáíbúðahverf-
ið í Reykjavík var að mestu und-
irbúið til byggingar á árunum
1951 til 1954. Þar eru lóðir fyrir
540 svonefnd einbýlishús. Kostn-
aður Reykjavikurbæjar við mal-
argötur, holræsi og vatnsveitu í
smáíbúðahverfinu sjálfu er um
8 milljónir króna, — eða um 15
þúsund krónur á hvert hús að
meðaltali.
Það má áætla, að hlutdeild
þessa hverfis í a'ðalæðum hol-
ræsakerfis og vatnsveitu kosti til
viðbótar um þrjár milljónir kr.
og er þá kostnaður Reykjavikur-
bæjar kominn upp í 20 þúsund
krónur á hvert hús.
Á síðastliðnu ári var unnið að
því að gera lóðir byggingarhæf-
ar í nýju bæjarhverfi í Reykja-
vík, sem stundum er kennt við
Hálogaland. Þar verður tiltölu-
lega mikið af háum húsum, allt
að 12 hæðum. Fjöldi íbúðanna
verður um 1140. Kostnaður við
að leggja malargötur, holræsi og
vatnsveitu um sjálft hverfið verð-
ur sennilega um 11 milljónir kr.
Það er um 10 þúsund krónur á
hverja íbúð í hverfinu. Sambæri-
legur kostnaður í Smáíbúðar-
hverfinu var 15 þúsund krónur
á hvert hús. Rétt er að vekja
athygli á þessum mismun. Þrátt
fyrir hækkað verðlag og erfið-
ara land til jarðvinnu reyndist
Hálogalandshverfið ódýrara í
undirbúningi. Kemur þar eink-
um tvennt til greina:
1. Meiri nýting landsins, vegna
fjölbýlishúsanna.
2. Betri tækni við framkvæmd-
irnar.
Það er sennilegt, að ef tenging
við aðalæðar er talin með, þá sé
kostnaður Reykjavíkurbæjar við
það að gera malargötur, holræsi
og vatnsveitu í nýjum ibúðar-
hverfum, að meðaltali um 15 þús.
krónur fyrir hverja íbúð, sem
byggð er.
Kostnaður Rafmagnsveitu
Reykjavíkur við dreifingarkerf-
ið í Hálogalandshverfi hefur
verið áætlaður um 5500 krónur
fyrir hverja íbúð, en ef talin er
með hlutdeild í stofnkostnaði við
orkuver og flutning á rafmagn-
inu til bæjarins, þá hækkar tal-
an upp í um 15 þúsund fyrir
hverja íbúð.
Samkvæmt þessu er stofnkostn
aður Reykjavíkurbæjar við það
að gera lóðir byggingarhæfar:
1. Malargata, holræsi, vatns-
veita um 15 þús. pr. íbúð.
2. Rafmagn einnig um 15 þús.
pr. íbúð.
Til samans: 30 þús. kr. fyrir
hverja íbúð.
Mannvirki sem eru hulin
Við skulum nú líta til baka,
yfir þann tíma, sem liðinn er,
síðan fyrsta jarðýtan kom á vett-
vang, til þess að ryðja götustæði
í nýju bæjarhverfi. Síðan eru
liðnir nokkrir mánuðir. Mikið
jarðrask hefur skeð á þessum
tíma, vélaskrölt, „loftboratónlist"
og sprengingahvellir.
En loks er skurðunum lokað,
landið jafnað, vegirnir verða ak-
færir.
í raun og veru hafa allstór
mannvirki verið gerð, en þau
hverfa flest ofan í jörðina og
enginn tekur síðan eftir þeim.
Öllum finnst svo sjálfsagt að
hægt sé að ná fersku vatni
upp úr hvaða götu sem er, að
hægt sé að láta skolp renna út í
sjó, hvaðan sem er. Það er oft
ekki fyrr en þessi næstum ósýni-
legu mannvirki bila eitthvað, að
menn fara að meta þau að verð-
leikum.
Grafa þarf djúpa skurði fyrir leiðslur
Dýrleif Tdmos-
dóttir
Minningarorb
í DAG verða hér í Fossvogskap-
ellu á bál bornar jarðneskar
leifar frú Dýrleifar Tómasdóttur
frá Völlum í Svarfaðardal. Hún
andaðist á Þingeyri við Dýra-
fjörð 22. des. s.l. rúml. 72 ára að
aldri.
Dýrleif er fædd að Völlum 11.
júní 1885. Voru foreldrar hennar
prestshjónin þar, þau sr. Tómas
Hallgrímsson, Tómassonar bónda
að Steinsstöðum ( en kona Tóm-
asar var Rannveig systir Jónasar
skálds Hallgrímssonar), og Val-
gerður Jónsdóttir prests að
Steinnesi Jónssonar. Var sr.
Tómasi fyrst veittur Stærri Ár-
skógur á Árskógsströnd, og var
hann síðastur presta þar, én Velli
fékk hann 1884 og sat þann stað
til dauðadags, 24/3 1901, Þótti sr.
Tómas hið mesta glæsimenni, og
þau hjón bæði. Hann var skáld-
mæltur vel og hafði fagra söng-
rödd. Þótti hann jafnan hinn
mesti gleðimaður og hjálpsamur
og drenglyndur, og frú Valgerð-
ur var hin ágætasta kona.
Þau hjónin eignuðust 5 börn,
sem upp komust. Þau eru: Hall-
grímur, kaupm. í Reykjavik, Elín
Rannveig, gift Angantý Arngríms
syni verzlm. á Þingeyri. Rann-
veig, gift Magnúsi Jóhannssyni
lækni, er lengi bjó á Hofsósi.
Dýrleif, gift Jóni Björnssyni rit-
höf. frá Dalvík, og Elísabet, gift
Anton Proppé kaupm. á Þing-
eyri. Er hún látin fyrir nokkrum
árum, glæsileg kona og vel gefin.
Og Hallgrímur lézt 1932, en eftir
lifa af þessum glæsilega syst-
kinahóp, þær Elín og Rannveig.
Eftir lát sr. Tómasar flutti fjöl-
skyldan frá Völlum. Dvaldi Dýr-
leif þá ýmist með móður sinni,
eða hjá frændum sínum og venzla
fólki til 1912, en þá giftist húr.
Jóni Björnssyni. Áttu þau heima
á Dalvík næstu 6 árin, en íluttust
til Rvíkur 1618 og gerðist Jón þá
starfsmaður við Morgunblaðið og
hélt því starfi um tug ára. Var
heimili þeirra hér í Rvík á þeim
árum jafnan fullt af gestum og
glaðværð. Voru þau bæði frá-
bærlega gestrisin og góð heim
að sækja. Leið mönnum vel í r.á-
vist þeirra og munu ýmsir gamlir
vinir minnast margra gleðistunda
á heimili þeirra nú, er þau eru
bæði horfin.
Árið 1928 fluttu þau hjón til
Akureyrar og hóf Jón þar blaða-
útgáfu, en ekki stóð það lengi,
því að hann veiktist vorið 1930
og andaðist það sumar. Flutti þá
Dýrleif til Rvíkur aftur, en árið
1945 til Þingeyrar, en þar voru
þá systur hennar og mágar, og
þar dvaldi hún það sem eftir var
ævinnar.
Þau Jón og Dýrleif eignuðust
3 syni, en aðeins 2 þeirra náðu
fullorðinsaldri og fórust báðir af
slysförum. Hinn eldri drukknaði
af bát, sem fórst með allri áhöfn.
Hann var ókvæntur og barn-
laus. Hinn yngri var við flug-
nám vestur í Ameríku og fórst
þar í flugslysi. Hann átti 3 börn
og þau ekki öll heil heilsu. Hafði
Dýrleif þá misst mann sinn og
synina alla og stóð nú ein uppi.
Og nú þótti henni sem sín þyrfti
með til hjálpar sumum þessum
sonarbörnum sínum, því að um
megn var móðurinni að sjá um
þau öll, eins og á stóð. Kom þá
í ljós hvílík mannkostakona hún
var og rík af kærleiksfúsri um-
önnun og þolinmæði. En hinu má
þá að sjálfsögðu heldur ekki
gleyma, hversu afbragðsvel
systur hennar á Þingeyri og ann-
að venzlafólk reyndist henni þá
og alla tíð. Var það henni ómetan
legur stuðningur og litlu vinun-
um hennar, og þótti henni sem
slíkt yrði seint fullþakkað. En
sjálf svignaði hún heldur ekki.
Þessi kona, sem eftirtekt vakti í
veizlusölum og kunni vel við sig
í glöðum hóp, tók einveru Og
einstæðingsskap, ástvinamissi og
margs konar sorgarefnum, með
óbugandi þreki og þolgæði og
kvartaði ekki. Hún reyndist
þannig hin mesta hetja er á hólm
inn kom og brá sér hvergi. Hún
lét bölið verða sér til bóta. Það
var henni „gull á þroskans
vegi.“
Og nú minnumst við hennar
með virðingu og þökk.
Á s.l. vetri las ég nokkur Ijóð
í útvarp eftir mann Dýrleifar,Jón
sál. Björnsson. Fyrir vali varð
m.a. kvæði með þessum Ijóðlín-
um:
„— — Lyft vorum anda al-
heimssál upp til þín, upp til þín
hærra. Ger hugsvið vort hreinna
og stærra.
-----Fyll vorar sálir sóldýrð
þinni, sýng oss þitt eilífa kær-
leiksmál------“ o.s.frv.
Þetta þótti Dýrleifu vel valið.
Um mátt hins eilífa kærleika
slcyldi beðið. Sá máttur, ásamt
fögnuði trúarvissunnar, hafði
snert hjarta hennar, og þá varð
flest annað hégómi.
í kvæði sínu „Burt“ er eins og
Jón Björnsson syngi þau bæði
úr hlaði:
„— — Eins og fljúgi svanir
um sólskinsvegu blá,
sálir okkar vaggast ljós-
vakanum á.
Brjóst við brjóst við líðum
brott í geimi víðum.
Bak við liggur jörðin dimm
með kulda, hreggi og hríðum.
Gleymdar eru sorgir og grátiC
sérhvert tár,
gengnar þyrnibrautir og lækn-
uð öll sár.
Söngur er í sálum,
söngur á helgum málum.
— Framundan er nóttin björt
af norðurljósabálum' —
Friður og blessun fylgi þeim.
Snorri Sigfússon.
VERZLUNARHlJSiMÆÐI
á bezta stað í miðbænum er til leigu nú þegar.
Svarbréf sendist afgr. Mbl. fyrir 12. þ. m.
merkt: 7917.
íbúð
3 herbergi og eldhús á grunnhæð, við Miklubraut,
er leigu nú þegar.
Lysthafendur sendi nöfn sín, ásamt verðtilboði og
upplýsingum um fjölskyldustærð í umslag merkt:
„185—3661“.