Morgunblaðið - 08.01.1958, Side 12

12
MORGTJ1SBL4Ð1Ð
Miðvikudagur 8. janúar 1958
Heimsins þekktasta ávaxtategund
Ný uppskera. Beint frá Kaliforníu vænt-
anleg í verzlanir okkar í lok þessarar viku.
ð SUNKIST
Af ávöxtunum
skuluð þér þekkja þá
Fullirúafundur kuupstuðu ú Norður- Vestur-
og Austurlondi
DAGANA 6.—8. september s. 1. þessara framkvæmda getur verið
að ræða ef það telst heppilegt
var haldinn að félagsheimilinu
Herðubreið á Seyðisfirði, full-
trúafundur kaupstaðanna á
Vestur-, Norður- og Austurlandi.
Fundinn sóttu eftirtaldir full-
trúar: Frá ísafirði: Birgir Finns-
son og Matthias Bjarnason. Frá
Sauðárkróki: Björgvin Bjarna-
son og Pétur Hannesson. Frá
Siglufirði: Baldur Eiríksson. Frá
Ólafsfirði: Ásgrímur Hartmanns-
son og Magnús Gamalielsson.
Frá Akureyri: Steinn Steinsen og
Stefán Reykjalín. Frá Húsavík:
Páll Þór Kristinsson og Jóhann
Hermannsson. Frá Seyðisfirði:
Jóhannes Sigfússon og Erlendur
Björnsson. Frá Neskaupstað:
Bjarni Þórðarson og Oddur Sig-
urjónsson.
Þá yoru mættir á fundinum
Jónas Guðmundsson, framkvstj.
og Gunnþór Björnsson, forseti
bæjarstjórnarinnar á Seyðisfirði.
Jónas Guðmundsson flutti
erindi þar sem hann m. a. skýrði
frá því hvernig Samband ísl.
sveitarfélaga hefði tekið á mál-
um þeim er ísafjarðarfundurinn
hafði vísað til Sambandsins.
Rakti Jónas ýtarlega gatna-
gerð í smærri kaupstöðum.
Skýrði frá viðræðum við vega-
málastjóra um framkvæmd
gatnagerðar á þessum stöðum og
því áliti hans, að heppilegast sé
að byggja vegina úr steinsteypu,
v þar sem tæki til malbikunar séu
' dýr og erfið í flutningum milli
kaupstaðanna. Um sameiginleg-
ar lántökur kaupstaðanna til
er til framkvæmda kemur.
Þá ræddi Jónas um samræm-
ingu á launum starfsmanna bæj-
anna og lýsti því hvað gerzt hef-
ir í því máli. Liggja nú fyrir
upplýsingar um launakjör hinna
ýmsu starfsmanna og hefir að
öðru leyti verið unnið nokkurt
undirbúningsstarf.
Næst ræddi Jónas um endur-
skoðun sveitarstjórnarlaganna,
en í því efni hefir verið þungt
undir fæti um langt skeið, og
er svo enn. Lagði hann áherzlu
á nauðsyn þess, að endurskoðun
þessi fari fram sem fyrst, þar
sem löggjöf þessi er úrelt orðin.
Loks ræddi Jónas um eflingu
Bjargráðasjóðs svo hann gæti á
einhvern hátt orðið sveitar-
félögunum til styrktar, en um
þetta efni var gerð ályktun á
ísafjarðarfundinum. Hefir verið
rætt um þetta við ríkisstjórnina
og hún að nokkru leyti sinnt því.
Hefur verið gert uppkast að frum
varpi um breytingar á Bjargráða
sjóði sem gengur í þá átt, að
honum verði kleift að greiða úr
lánsþörf sveitarfélaganna að
einhverju meira eða minna leyti.
í sambandi við tillögu er sam-
þykkt var á ísafjarðarfundinum
um greiðslur barnsmeðlaga af
hendi barnsfeðra skýrði Jónas
frá því, að upplýsinga hefði ver-
ið leitað hjá Tryggingarstofnun
ríkisins. Hefur hún ekki enn gef-
ið fullnægjandi upplýsingar, en
þegar þær fást munu þær verða
sendar til bæjarstjórnanna til at-
hugunar.
Vegna takmarkaðs rúms er
ekki unnt að greina frá gerðum
fundarins nánar en svo að birta
samþykktir hans.
I. Fjárhagsmál
Þriðji fulltrúafundur kaupstað-
anna á Vestur-, Norður- og
Austurlandi skorar á ríkisstjórn-
ina að hlutast til um, að lög um
útsvör og önnur lög, sem snerta
útsvör séu sem allra fyrst tekin
til gagngerðrar endurskoðunar.
Telur fundurinn eðlilegt, að ný
útsvarslöggjöf feli í sér eftir-
farandi m. a.:
a. Ýmsum stofnunum sem ekki
eru í starfsemi sinni bundnar
ákveðnum sveitarfélögum verði
gert að greiða útsvör, er renna
skuli í sérstakan sjóð, sem gangi
til að standa undir ákveðnum út-
gjöldum sem nú hvíla á sveit-
arfélögum. Stofnanir, sem hér er
átt við eru m. a. ríkiseinkasölur,
samvinnusambönd, tryggingar-
félög, sölusambönd og bankar.
b. Settar verði reglur um út-
svarsgreiðslur fyrirtækja, er at-
vinnu eða verzlun reka víða um
land og sé með þeim tryggt, að
hlutur sveitarfélaga í dreifbýlinu
verði ekki fyrir borð borinn í
þeim skiptum.
c. Sett verði ákvæði um há-
mark veltuútsvara í hinum ýmsu
greinum verzlunar og atvinnu-
rekstrar, og þau látin ná til alls
rekstrar samvinnufélaga, sem og
alls annars rekstrar. Slík veltu-
útsvör séu frádráttarbær frá
skatt- og útsvarsskyldum árstekj-
um fyrirtækisins.
stjórn Samb. ísl. sveitarfélaga
haldi áfram rannsóknum á launa
málum bæjarstarfsmanna, og láti
semja frumvarp að reglugerð eða
reglugerðum að launasamþykkt-
um fyrir bæjarfélögin á Vestur-,
Norður- og Austurlandi, er bæj-
arstjórnir fái svo til umsagnar".
„Fundurinn áréttar áskorun
sína á Alþingi frá í fyrra um
hækkun framlags til malbikunar
og steypu gatna í kaupstöðum og
kauptúnum".
„Fundurinn áréttar fyrri sam-
þykktir um að ríkisvaldið leggi
ekki auknar byrðar á sveitar-
félögin, án þess að sjá þeim jafn-
framt fyrir tekjustofnum á
móti“.
II. Atvinnumál
„Fundurinn áréttar fyrri sam-
þykktir sínar um að ríkisstjórn
og Alþingi haldi fast á rétti
landsmanna um aukna friðun
fiskimiðanna og frekari stækkun
landhelginnar".
„Fundurinn telur að halda
beri áfram skipulagðri fiskleit og
rannsóknum allt árið, og jafn-
framt þurfi að gera tilraunir með
nýjar veiðiaðferðir. Jafnframt
bendir fundurinn á nauðsyn þess
að framkvæmdar séu ýtarlegar
rannsóknir og haldið uppi öfl-
ugri tilraunastarfsemi í sambandi
við margvísleg tækmieg vanda-
mál sjávarútvegsins, bæði þau,
sem lúta að sjálfum veiðunum
og þeim, sem snerta aðferðir
til fiskvinnslu.
Telur fundurinn, að margt
bendi til þess, að síldarleit með
flugvélum hafi undanfarin ár
hafizt of seint, og beinir þeim
tilmælum til sjávarútvegsmála-
ráðherra, að síldarleitarflug
næsta ár verði hafið um miðjan
maímánuð".
„Fundurinn telur, að reynslan
hafi sýnt, að útgerð togara og
vinnsla aflans í landi sé eitt
bezta úrræðið til þess að tryggja
jafna atvinnu allt árið á stöð-
um, þar sem annars getur verið
hætta á árstíðabundnu atvinnu-
leysi. Skorar fundurinn þess
vegna á ríkisstjórnina, að hlutast
til um, að flestir þeirra nýju
togara, sem keyptir verða til
landsins verði staðsettir á Vest-
ur-, Norður- og Austurlandi og
rífleg f.yrirgreiðsla verði veitt
þeim aðilum, sem sjálfir vilja
ráðast í aukna togaraútgerð.
Einnig telur fundurinn, að at-
huga þurfi á hvern hátt
verði bezt fyrir komið togaraút-
gerð ríkisins til atvinnujöfnun-
ar á þeim stöðum, sem ekki hafa
sjálfir bolmagn til þess að eign-
ast togara. Jafnhliða aukinni tog-
araútgerð telur fundurinn, að
ríkisvaldinu beri að stórauka
framlög til hafnarbóta á Vestur-,
Norður- og Austurlandi og til
þess að fullgera hafnarmann-
virki, og bæta á þann hátt að-
stöðu til togaraútgerðar í þess-
um landshlutum. Jafnframt bend
ir fundurinn á, að nauðsynlegt
er að framlög og lán til áfram-
haldandi uppbyggingar fisk-
vinnslustöðva séu aukin og skor-
ar á ríkisstjórnina að hlutast til
um, að ríkisábyrgð til hraðfrysti-
húsa, sem byggð eru af útgerðar-
fyrirtækjum verði hækkuð úr
60% í 75% af heildarbyggingar-
kostnaði. Loks telur fundurinn
bráða nauðsyn, að komið verði
upp dráttarbrautum fyrir fiski-
báta víða á Vestur-, Norður- og
Austurlandi, og að stefna beri að
því, að dráttarbrautir er geti tek-
ið upp togara verði staðsettar í
þessu landshlutum".
Fundurinn beinir þeim tilmæl-
um til sjávarútvegsmálaráðherra
að rannsókn verði látin fara
fram á því, hvort ekki sé tiltæki-
legt að heimila dragnótaveiði á
tilteknum svæðum einhvern tíma
úr árinu og með hæfilegum tak-
mörkunum".
„Fundurinn skorar á ríkis-
stjórnina, að hún hlutist til um,
að allar þær síldartunnur, sem
nota þarf í landinu, verði smíð-
aðar hér á landi. Jafnframt bein-
ir fundurinn þeirri áskorun til
Sildarútvegsnefndar, að síldar-
saltendum verði gefinn kostur á
að kaupa síldartunnur á sama
verði (cif) hvar sem er á land-
inu“.
„Fundurinn fagnar því, að síð-
asta Alþingi skyldi hækka fjár-
framlag til atvinnuaukningar í 15
milljónir króna. Telur fundur-
inn að halda beri áfram fjárveit-
ingum til atvinnuaukningar með
tilliti til þeirra landshluta, sem
helzt þurfa aðstoðar með til þess
að tryggja íbúunum samfellda
vinnu allt árið. Álítur fundur-
inn, að fjárveiting í þessu skyni
næsta ár megi ekki vera lægri en
20 milljónir króna. Úthlutun fjár
ins verði aðallega miðuð við
kaup á þeim atvinnutækjum sem
mest þörf er að á hverjum stað,
og sem bezt stuðla að hagnýtum
vinnubrögðum við fiskiðnað og
fiskvinnslu, eða skapa bætta að-
stöðu til útgerðar".
„Fundurinn fagnar því, sem
áunnizt he^ir í rafvæðingu lands-
ins með byggingu nýrra orku-
vera og dreifingu raforku um
stór landssvæði og telur að vinna
beri að því, að stóriðnaður, sem
byggir starfrækslu sína á raf-
orku, verði framkvæmdur í kaup
stöðum úti um land, þar sem
vinnuafl er fyrir hendi og góð
skilyrði eru til starfrækslu stór-
iðnfyrirtækja. Fundurinn lítur
svo á, að með stofnun iðnfyrir-
tækja úti á landi, sé verið að
stuðla að auknu jafnvægi í byggð
landsins, því fátt er mikilvæg-
ara en að auka fjölbreytni í at-
vinnulífinu til þess að heil
byggðarlög eigi ekki afkomu
sína komna undir sjávarútveg-
inum einum. Fundurinn skorar
því á ríkisstjórnina og Alþingi
að láta gera tillögur eða áætlun
um stofnun iðnfyrirtækja á orku
veitusvæðum þeirra virkjana,
sem þegar hafa verið reistar, eða
ráðgert er að framkvæma á
næstu árum“.
„Fundurinn lítur svo á, að at-
huganir þær, sem stjórn Samb.
ísl. sveitarfélaga lét gera á fyr-
irhuguðu samstarfi bæjanna um
gatnagerð hafi verið mjög gagn-
legar og bendi til að slíkt sam-
starf sé æskilegt. Væntir fund-
urinn þess, að stjórn Samb. ísl.
sveitarfélaga haldi málinu vak-
andi framvegis a. m. k. þar til
búið er að koma á fót fram-
kvæmdastjórn bæjanna, sem
samþykkt hefur verið að vinna
að“.
III. Félagsmál
„Þriðji fulltrúafundur kaup-
staðanna á Vestur-, Norður- og
Austurlandi lítur svo á, að það
samstarf, sem tekizt hefir með
kaupstöðunum, geti ekki náð til-
gangi sínum, nema því aðeins,
að þeir bindist traustari samtök-
um og stofni með sér formlegt
samband. Ályktar fundurinn því
að kjósa þriggja manna nefnd,
er undirbúi stofnun (almenns)
kaupstaðasambands. Skal nefnd-
in jafnframt gangast fyrir því,
að efnt sé til fjórða fulltrúa-
fundar kaupstaðanna og sé að
því stefnt, að hann verði jafn-
framt stofnfundur hins fyrir-
hugaða kaupstaðasambands. Skal
nefndin hafa lokið störfum svo
snemma, að tillögur liggi fyrir
bæjarstjórnum kaupstaðanna til
afgreiðslu fyrir fulltrúafund“.
IV.
Þá ítrekar íundurinn neðan-
skráðar samþykktir annars full-
trúafundarins um:
1. Að ríkissjóður taki að sér að
greiða tiltekin gjöld, sem nú
hvíla á sveitarfélögunum, þar
til lögfestir hafa verið nýir
tekjustofnar þeim til handa.
2. Bjargráðasjóð.
3. Löggæzlu.
4. Endurskoðun sveitarstjórnar-
löggjafarinnar.
Harmar fundurinn, að tillög-
um þessum hefur lítt eða ekkert
verið sinnt.
„Fundurinn æskir þess, að