Morgunblaðið - 25.01.1958, Blaðsíða 1

20 síður og Heimdallur
Undirbýr ríkisstjórnin
gengisíækkun, eignakönnun og peningaskipfi?
Hvað er í leyniplöggunum, sem gœtt
er enn betur en „gulu bókarinnar"?
Við hvab átti Hermann með hótun
inni á gamlárskvöld ?
í VÖRN sinni fyrir „gula
hneykslið“ hafa stjórnar-
blöðin annað veifið haldið því
fram, að því fari fjarri, að
„gula bókin“ hafi verið nokk-
urt sérstakt leyniplagg.
Hannibal Valdimarsson hef
ur því til sönnunar vitnað í,
að dr. Jóhannes Nordal hafi
fengið hana í hendur. Svo
sem skýrt er frá annars stað-
ar hér í blaðinu í dag, fékk
dr. Jóhannes aldrei sjálfa
„gulu bókina“. Hún var ekki
látin 1 hendur annarra en út-
valdra trúnaðarmanna. Morg-
unblaðinu tókst þó að afla sér
hennar, þvert ofan í það, sem
tilætlunin var.
En til eru aðrar bækur, sem
mun betur hefur verið gætt
og fullkomin launung hefur
verið lögð á. Ástæðan til
þeirrar ströngu gæzlu getur
ekki verið önnur en sú, að
þær hafi að geyma þvílík
leyndarmál, að stjórnarherr-
arnir telja, að þau megi með
engu móti komast á almanna-
vitorð „að svo stöddu“.
sem stjórnin hafði kvatt til frek-
ari tillögugerðar.
Þótt gæzla „gulu bókarinnar"
mistækist, þá hefur ríkisstjórnin
látið gæta þessara skýrslna sem
sjáaldurs auga síns. Hvað er í
þeim, sem alþjóð má ekki fá
vitneskju um?
Morgunblaðið hefur áður vik-
ið að því, að orðrómur gengi
um, að í undirbúningi væri ný
eignakönnun, innköllun seðla eða
peningaskipti og gengisfelling.
Um sanngildi þessa orðróms get-
ur Morgunblaðið ekki fullyrt
með sama hætti og um áætlanir
„gulu bókarinnar“, þar sem tókst
að afla sjálfrar frumheimildar-
innar.
En sannarlega hlýtur það að
vekja meira en litla tortryggni,
að þegar sagt er frá þessum orð-
róm, þá mótmæla stjórnarblöð-
in honum ekki. Þvert á móti.
Tíminn snýr tali sínu að fregn-
um um skattlagningu sparifjár
og keppist við að afneita henni.
Út af fyrir sig er það betra en
búast mætti við, ef ekki er von á
slíku. En enginn almennur orð-
rómur hefur verið um, að það
stæði tií, og er afneitunin þess
vegna nánast út í hött.
Fyrir hitt var full ástæða að
synja, ef það stendur ekki til,
að verið sé að undirbúa gengis-
lækkun, eignakönnun og pen-
ingaskipti.
t í efnahagsmálum, í Þjóðviljan-
um í haust um nauðsyn þvílíkrar
ráðstöfunar.
Haraldur hefur vafalaust haft
undir höndum álitsgerð hinna er-
lendu sérfræðinga og önnur þau
plögg, sem nú er haldið vand-
lega leyndum. Hann er og manna
best að sér um, hvað í undirbún-
) ingi er. Ályktun hans var sú, að
gengislækkun mundi hagkvæm-
asta ráðið. En undirbúa yrði hana
með nokkra mánaða útreikning-
um. Haraldur skrifaði á þessa
leið um mánaða-mótin október—
nóvember í haust. Kemur þá
heim, að öllum ,,útreikningum“
megi Ijúka skömmu eftir bæjar-
stjórnarkosningar.
Aðvörun hins unga Alþýðu-
flokksforingja, Lúðvíks Gissur-
arsonar, gegn fjármála-ofurveldi
SÍS er einnig mjög athyglisverð.
Ýmsir hafa fullyrt, að vikið hafi
verið að því efni í skýrslu hinna
erlendu sérfræðinga. Veit þó eng-
inn, hvort Hermann Jónasson
taldi nauðsynlegt að breyta ein-
mitt því atriði eða einhverju
öðru áður en skýrslan væri birt.
En ætla má, að þessi frambjóð-
I andi Alþýðuflokksins sé á meðal
þeirra, sem skýrsluna hafa kynnt
sér.
Ef allar þessar skýrslur væru
birtar eins og efni standa til,
mundi ekki þurfa neinar getgát-
ur um innihald þeirra, né um
það, hverjir þeirra, sem koma
fram með nýjar upplýsingar, hafi
þær úr öðru leyni-plagginu eða
hinu. Því líkt ástand er með öllu
óþolandi. Verst af öllu er, að
stjórnin skuli ekki fyrir kosn-
ingar skýra óhikað frá því, hver
áform hennar eru og gefa kjós-
endum þannig kost á að dæma
um þau. í stað þess leggur hún
launung á það, sem mestu máli
SEM kunnugt er hefur Gylfi Þ.
Gíslason, ráðherra, undanfarið
verið erlendis, þar sem hann hef-
ur, fyrir hönd ríkisstjórnarinnar,
tekið þátt í umræðum um stofn-
un fríverzlunarsvæðis Evrópu.
Meðan þessi ráðherra „gulu deild
ar“ Alþýðuflokksins var er-
lendis, afneituði Alþýðublaðið og
ræðumenn Alþýðuflokksins í út-
varpsumræðunum „gulu bók-
inni“ og töldu Framsóknarmenn
og kommúnista eiga allan „heið-
urinn“ af því ráðabruggi, sem í
bókinni felst.
skiptir, lætur harðlega neita
einstökum ráðstöfunum og magn-
ar einmitt með því orðróm um,
að hún ætli sér þær aðgerðir,
sem hún lætur ekki neita að í
undirbúningi séu, svo sem gengis-
felling, eignakönnun og peninga-
skipti.
Nýr tónn í Alþýðublaðinu
Sýnilegt er nú, að Gylfi og
„gula deildin” hafa á ný náð yfir-
höndinni í flokknum, því að í
gær kveður við allt annan tón í
Alþýðublaðinu.
Nú eru nefndarmennirnir í
hinni stjórnskipuðu nefnd, sem
Tíminn kallar „tvo borgara“
orðnir „tveir menn“ á máli Al-
þýðublaðsins. í útvarpsumræðun-
um sagði Óskar Hallgrímsson þá
skipaða „af hálfu Framsóknar-
manna og kommúnista" og Al-
þýðublaðið kallaði þá — meðan
Gylfi var erlendis — „fulltrúa
Framsóknarflokksins og Alþýðu-
bandalagsins".
Gylfi kemur heim og
„gula deilcT Alþýðu-
flokksins nær yfir-
höndinni
Jóhannes Nordal neitar oð hafa
feng/ð „gu/u bókina"
Almenningur hefur nú fengið
nokkra innsýn í þær ráðagerðir
ríkisstjórnarinnar, sem „gula
bókin“ hafði að geyma. Við þá
ófrýnilegu sjón hefur jafnvel
miklum hluta fylgismanna stjórn
arflokkanna brugðið óþyrmilega
og sett voveiflegan ugg að hinum
varfærnari mönnum í liðinu.
En ef þær fyrirætlanir, sem þó
hefur ekki verið gætt betur en
„gulu bókarinnar“ eru svona ugg
vænlegar, hvernig er þá hinum
háttað, sem miklu strangari gæzla
er höfð á?
„Gula hneykslið“ er aðeins
einn þáttur úttektarinnar frægu,
sem Hermann Jónasson boðaði
strax eftir valdatöku sína. Megin
hluti hennar er hins vegar fólg-
inn í áliti erlendu sérfræðing-
anna, sem komu hingað haustið
1956.
Á sínum tíma var því lofað,
að úttektin skyldi fara fram fyr-
ir „opnum tjöldum".
„Gula bókin“ gefur nokkra
skýringu á því af hverju það
loforð var vanefnt. Á Alþingi í
fyrra var Hermann Jónasson
spurður að því, hvort og hvenær
álitsgerð erlendu sérfræðinganna
yrði birt.
Hermann svaraði þá með hort-
ugheitum en lét þó á sér skilja,
að skýrslur um þessi efni mundu
e. t. v. birtar síðar á árinu 1957,
með einhverjum breytingum þó.
Nú er árið 1957 liðið. Enn eru
skýrslurnar óbirtar, bæði skýrsla
hinna erlendu sérfræðinga og
greinargerð íslenzku fulltrúanna,
Það er og ekki þögnin ein, sem
styður, að stjórnin hafi nú slík-
ar ráðstafanir í undirbúningi.
Þjóðviljinn hefur æ ofan í æ
fullyrt, að samstarfsflokkar
kommúnista mundu nú þegar
hafa knuið gengislækkun fram,
ef ekki strandaði á mótmælum
kommúnista. Alþýðublaðið benti
þó réttilega á, að vitanlega
mundu kommúnistar jafnskjótt
samþykkja gengislækkunina, og
hún yrði gerð að skilyrði fyrir
áframhaldandi setu þeirra í ríkis-
stjórn.
Þessi skrif stjórnarblaðanna og
ræður ráðherranna, nú síðast
Hermanns Jónassonar á gamlárs-
kvöld, benda mjög eindregið til
þess að gengisfelling sé í und-
irbúningi.
Hermann lét sér og þá ekki
nægja að boða gengisfellingu,
heldur bætti við:
„Og þeir, sem grætt hafa á
breytingum fjárhagskerfisins til
þessa, þurfa til einskis að
hlakka“.
Við hvað átti Hermann með
þessum dularfullu orðum? Þau
sýna, að eitthvað meira en géngis
lækkun er hatt-í huga. Er það
ný eignakönnun og peninga-
skipti? Ef ekki, hvað kemur þá
annað til greina?
Spyr sá, sem ekki veit. En víst
er, að þvíiíkar hótanir forsætis-
ráðherra á stórhátíð eru jafnfá-
gætar sem þær eru óhyggilegar.
Um gengislækkunina verður og
að minna á skrif Haralds Jó-
hannssonar, hagfræðings, eins
aðalráðunauts ríkisstjórnarinnar
Nokkur ákvœði „gulu
bókarinnar" og „gula
frumvarpsins" sem Einar
Olgeirsson stöðvaði
MEÐAL þeirra ákvæða, sem komin voru inn í „gula frum-
varpið“, en Einari Olgeirssyni þótti ekki ganga nógu langt
„inn á eignarréttinn", voru þessi:
k Húseigendum skyldi bannað að gera leigusamninga
án atbeina ríkisins.
i* Ríkið skyldi ákveða upphæð húsaleigunnar.
ic Bannað skyldi að segja upp liúsaleigusamningum
nema í undantekningartilfellum.
ic Ríkið svipti húseigendur ráðstöfunarrétti yfir því
húsnæði, sem það telur þá ekki fullnýta eða skyldi
þá til að borga „leigu“ fyrir sitt eigið húsnæði.
★ JQpphæð, sem svarar til 5 ára leigu skal sá greiða,
sem vill ráða yfir sínu eigin húsnæði.
Meðal þeirra ákvæða, sem ekki voru komin inn í frum-
varpið, svo að Einari Olgeirssyni fannst hann tilneyddur að
stöðva það, voru þessi:
k Ríkiseinkasala fasteigna. Ríkið skyldi þá annað-
hvort ráða, hverjir væru kaupendur eða hirða
„söluá'góðann“.
k Húsnæðisskömmtun, þar sem íbúðarstærð væri
takmörkuð við „þokkalega 3 herbergja íbúð á um
v 60 ferm. og 4 herbergja á um 80 ferm.“
k Stofnun byggingarvöruverzlunar ríkisins, sem fengi
aðstöðu til einokunarverzlunar með byggingarefn?.
k Takmörkun lánveitinga til opinberra íbúðabygg-
inga, en einstaklingar fengju engin lán.
Það er allt þetta, sem koma skal — og mun koma, ef
stjórnin heldur velli í bæjarstjórnarkosningunum.
Gylfi gegn flokksbræðrum
Gylfi segir það ósannindi „að
þetta nefndaráliti hafi legið til
grundvallar frumvarpi" (þ. e.
„gula frumvarpinu") og að frum-
varpið sé „um allt annað efni“
en „gula bókin“. Óskar Hallgríms
son segir aftur á móti, að í frum-
varpinu sé „hluti þess, sem í
„gulu bókinni“ felst“.
Gylfi segir, að frumvarpið hafi
„ekki (verið) lagt fyrir Alþingi".
Alþýðublaðið talar um „gula
frumvarpið11, sem lagt var fram
á alþingi, en tekið af borðum
þingmanna“.
Loks segir Gylfi svo: „í því
(frumv.) voru engin ákvæði um
leigumiðstöð eða sölumiðstöð"
Mbl. hefur birt nokkrar mynd-
ir af ákvæðum frumvarpsins og
nennir ekki að elta ólar við hinar
fáránlegu. fullyrðingar, „gula“
ráðherrans. En hitt er rétt að
hafa vel hugfast, að Gylfa finnst
„allt í lagi“ með „gula hneyksl-
ið“. sem Alþýðublaðið taldi þó
— áður en Gylfi kom til — „árás
og ofsókn gegn öllum þeim
mörgu Reykvíkingum, sem búa í
eigin húsnæði“.
„Gula deildin" ræður
Morgunblaðið er ekki svo kunn
ugt heimilishögum í Alþýðu-
flokknum, að það viti, hverjir
ofan á verða um það er lýkur.
En illu spáir afgreiðsla frum-
varpsins um kosningahömlur,
bankalög o. fl. um áhrif and-
kommúnista í flokknum. Bendir
það allt til þess að „gula deildin"
hafi undirtökin.
Framh. á bls. 18.