Morgunblaðið - 07.03.1958, Blaðsíða 1

20 síður
45 árgangur.
56. tbl. — Föstudagur marz 1958.
Prentsmið.ia Morgunblaðsins
Svíar vilja 6 mílna landhelgi
Telja 3 milna landhelgi „venjureglu
sem aldrei hafi veriB viðurkennd
þjóðréttarlega
44
Genf, 6. marz — Einkaskyti
til Mbl. frá fréttaritara þess
á Genfar-ráðstefnunni.
í DAG héldu fulltrúar Svíþjóð-
ar, Hollands, Ítalíu, Portúgal og
Guatemala raeður í landhelgis-
nefndinni. Aðalfulltrúi Svía, S.
Petren sendiherra, gerði grein
fyrir sjónarmiðum Svía og lagði
til að landhelgin yrði ákveðin 6
mílur. Hann kvað Svíþjóð hafa
haldið fram fjögurra mílna land-
helgi frá því á 18. öld, enda hefði
þriggja mílna reglan aldrei verið
viðurkennd þjóðréttarlega, enda
þótt hún sé eins konar „venju-
regla“. En það sama gildir einnig
um 6 mílna regluna, sagði Sví-
inn — og því teldi sænska stjórn-
in ekki ástæðu til að leyfa víð-
ari landhelgi en 6 mílur — og
sé að baki þeirri tölu sögulegur
réttur sem ekki standi að baki
enn stærri landhelgi. Hann lagði
áherzlu á, að vernda þyrfti frelsi
á hafinu og setja ákveðnar reglur
svo að einstök ríki gætu ekki
skert haffrelsið með ótakmörk-
uðum aðgerðum. Varaði hann
einnig við því að gera samþykkt-
ir á ráðstefnunni sem gengju svo
langt, að sum ríki neituðu að stað
festa þær, jafnvel þótt meiri-
hluti ríkjanna, sem aðild eiga að
ráðstefnunni, væru fylgjandi slík
um samþykktum. Átti hann hér
við kröfur um stærri en 6 mílna
landhelgi, en ekki vildi hann
taka afstöðu til einka-fiskveiði-
rétta strandríkjanna að svo
komnu máli.
Hollenzki fulltrúinn, Verzijl
prófessor, sagði m. a.:
„Þriggja mílna reglan hefur í
alþjóðalögum aldrei misst hið
skuldbindandi gildi sitt“. Þess
vegna væri ekkert ríki skyldugt
til þess að viðurkenna stærri
landhelgi annars ríkis nema sér-
stakar sögulegar aðstæður lægju
þar að baki. Enda þótt sum ríki
hafi víkkað landhelgina úr þrem
mílum hefur það ekki skapað öðr
um þjóðum skyldu til að viður-
kenna þá víkkun, sagði hann.
Þriggja mílna reglan er enn í
gildi og henni verður aðeins
beytt með samþykki meirihluta
ráðstefnunnar. Um réttindi strand
ríkisins, sagði hann, að hollenzka
stjórnin „væri algerlega andvíg
hinum minnstu sérréttindum
strandríkjanna" — og mun þar
m. a. vera átt við fiskveiðirétt-
indi. Hann lagði áherzlu á það,
að ekkert samband væri á milli
landgrunnsins sjálfs og hafsins
yfir því hvað lögsögu strandríkis-
ins snerti. Það ætti enga kröfu
til sjávarins yfir landgrunninu
þótt það kynni að eiga kröfu til
landgrunnsins. Þó mætti veita
strandríki réttindi til útvíkkunar,
eða öllu heldur viðbótarbeltis
utan við landhelgina, en ekki
greindi fulltrúinn frekar frá því
hvort það varðaði aðeins tolla og
sóttvarnir, eða fiskveiðar.
Fulltrúi Portúgals tók ekki af-
stöðu til málsins, en ítalski full-
trúinn var 6 mílna landhelgi
meðmæltur,- og fulltrúi Guate-
mala mælti með 12 mílna land-
helgi, en þá landhelgi hafa ein-
mitt þessi tvö ríki.
Gunnar G. Schram.
«------------------------------
Stöðvarhúsið.
Hið nýja raforkuver í Bolungar
vík tekið til starfa
Þota skotii*
niðer í Kóreu
SEOUL, 6. marz — Bandarísk
þota af Sabre-gerð var skotin nið
ur af loftvarnarliði N-Kóreu-
manna, er hún var á æfingaflugi
við hlutlausa beltið á markalín-
unni í dag. Flugmanninum tókst
að bjarga sér í fallhlíf — og
barst hann norður fyrir marka-
línuna áður en hann nam við
jÖrðu.
S|ð|stnáfum foifað
RÓMABORG, 6. marz. — í dag
sló í brýnu með kommúnistum
og kaþólskum við umræður í
ítalska þinginu. Kommúnistar
sökuðu kaþólska presta um að
þeir reyndu að hafa áhrif á stjórn
máialífið í landinu. Gæzlulið
þingsins var þegar kvatt til og
tókst að róa þingmenn og koma
í veg fyrir að tií slagsmála kæmi.
Ástæðan til þessa er sú, að mikill
úlfaþytur hefur verið meðal ka-
þólskra vegna máls prestsms, sem
var dæmdur til skaðabótagreiðslu
á dögunum, sakaður um að hafa
rægt ung hjón, er létu gefa sig
saman í borgaralegt hjónaband.
Segja kommúnistar, að Ítalía sé
undir áhrifavaldi páfa — og láta
ófriðlega.
Fyrsta orkuverið, sem lokið er við
samkvæmt rafvæðingqráætluninni,
sem samið var um sumarið 1953
Tryggir Bolvíkingum nœga raforku
SÍÐASTL.IÐNA NÓTT var rafmagnsstraumi frá hinu nýja orku-
veri Bolvíkinga hleypt á veitukerfi kauptúnsins. 1 dag er þess
vegna mikill fagnaðardagur í Bolungarvík, sem undanfarin ár hef-
ur búið við ónógt og dýrt rafmagn frá lítilli dísilstöð.
Orkuver Bolvíkinga er eitt þeirra þriggja, sem hafizt var handa
um í tamræmi við rafvæðingaráætlun þá, sem ríkisstjórn Ólafs
Thors tók upp í málefnasamning sinn eftir alþingiskosningarnar
1953. Hin tvö orkuverin voru við Mjólkár í Arnarfirði og Grímsá
á Austurlandi.
Orkuverið í Bolungarvík er um 600 hestöfl og tryggir kaup-
túninu og sveitabæjunum í nágrenni þess næga raforku. Síðar er
gert ráð fyrir að það verði tengt heildarrafveitukerfi Vestfjarö'a
cftir að virkjuninni í Arnarfirði er lokið.
Bolungarvíkurvirkjunin mun kosta um 11 millj. kr.
í rúmlega
Þórður Kristjánsson trésmíða-
meistari. Önnuðust þeir alla bygg
ingarvinnu. — Verkfræðingur
þeirra var Ólafur Pálsson, en Sig-
urður Thoroddsen verkfræðing-
ur hefur haft yfirumsjón með
verkinu af hálfu raforkumála-
stjórnarinnar. 20—35 manns hafa
unnið við framkvæmdirnar. Hafa
verkamennirnir flestir verið frá
Bolungarvík og Isafirði.
tramh. á bls. 3.
Framkvæmdir í llé ar
Bolvíkingar byrjuðu undir-
búning að virkjun Fossár á Reið-
hjalla fyrir tæpum 40 árum. Ár'ð
1929 var byggð þar stífla, en siö-
an strönduðu framkvæmdir á fé-
leysi.
Bygging orkuversins, sem nú
er risið, hófst í endaðan júní árið
1956. Hefur vinna við fran-
Verðurhún náðuð?
PARÍS, 6. marz — Hammarskjöld
og Voroshilov eru meðal þeirra,
sem sent hafa Coty Frakklands-
forseta og Gaillard beiðni um að
lífi alsírzku stúlkunnar, sem
dæmd hefur verið til dauða vegna
vopnaburðar á íranska menn,
verði þyrmt. Lacost Alsírmála-
ráðherra er einnig meðal þeirra,
er biðja um náðun fyrir stúlk-
una, sem er 22 ára að aldri. Lík-
legt er talið, að stúlkan verði
náðuð, en æðstu dómarar Frakk-
lands fjalla nú um málið.
Stytta af Omrchill
LONDON, 6. marz — Þegar
Churchill veiktist á dögunum
hafði hana nýlokið við að sitja
fyrir hjá listamanni, sem er að
gera af honum 8 feta háa styttu
— úr bronzi. Verður henni kom-
ið fyrir í bæ þim í Essex, sem
Churchill var þingmaður fyrir —
og sat á þingi í 33 ár. Verður
styttan vígð 1959 — í minningu
'nnrásardagsins.
Könnu
aftur
ur 2." féll
jarðar
WASHINGTON, 6. marz—Eisen-
hower forseti varð vonsvikinn, er
ijóst var, að tilraunin til að
skjóta „Könnuði 2.“ út í geim-
inn liafði mistekizt, sagði blaða-
fulltrúi forsetans við fréttamenn
í kvöld. Að vísu er ekki hægt að
segja með vissiu hvort „Könnuð-
ur 2.“ gengur nú umhverfis jörðu,
en nokkra daga mun taka að
rannsaka málið til hlítar. Ilins
vegar eru margir vísindamenn
þeirrar skoðunar, að þriðja þrep-
ið hafi brugðizt og „Könnuður
2.“ fallið til jarðar aftur, senni
lega í Afríku — eða þá Indlands-
liaf eða sunnanvert Atlantshaf.
Hins vegar verður ekkert fullyrt
um þetta. Vel gæti svo verið, að
„Könnuður 2.“ gengi umhverfis
jörðu, en senditæki hans liefðu
aðeins bilað. Sem fyrr segir verð-
ur málið upplýst innan nokkurra
daga.
e
Seint í gærkvöldi bárust
fregnir þess efnis, að það sé
nú upplýst, að hreyfillinn í
fjórða þrepi Júpiter-eldflaug-
arinnar, sem átti að bera
„Könnuð 2.“ út í geyminn,
hafði ekki verið settur í gang
áður en eldflauginni var skot-
ið á loft. Þess v#gna mun síð-
asta þrepið (sem „Könnuður
2.“ var í) ekki náð þeim hraða
á braut sinni umhverfis jörðu,
sem nauðsynlegur er til þess
að „Könnuður 2.“ héldist á
brautinni. Þá var einnig skýrt
frá því, a* eldflaugin hafi
ekki verið’ búin vörnum gegn
■ hinum geysimikla hita, er
myndast við Ioftnúninginn,
þegar „Könnuður 2.“ heftur
fallið til jarðar. Þess vegna
mun hann hafa eyðzt áður en
hann náði yfirborði jarðar.
kvæmdina því staðið
IV2 ár.
Verktakar voru þeir Ragnar
Bárðarson byggingameistari og
Ljósmyndarar ella
Home
STOKKHOLMI, 6. marz. —
Douglas-Home býr í góðu yfir-
læti með sænsku hirðinni. í dag
fór hann ásamt Margréti prins-
essu í smáskemmtiferð út fyrir
borgina, til vinkonu Margrétar,
er býr úti í sveit. Dvaldist þeim
þar nokkuð, en blaðaljósmynd-
arar biðu þolinmóðir utandyra,
því að þeir hafa haft mjög strang
an vörð um Douglas-Iíome og
Margréti allt frá því að pilturinn
steig á sænska grund. Ekkert er
vitað um það hvað þau munu
taka sér fyrir hendur á morgun,
Eisenhower og Bulganin skiptast á bréfum
Sirkus eða eitthvað annað?
Washingtou, New York,
London og París, 6. marz
í DAG afhenti Mensjikov sendi-
herra Rússa í Washington nýtt
bréf frá Búlganin til Eisenhower
— og nokkrum stundum síðar
fékk Mensjikov heimsókn frá
bandaríska utanríkisráðuneytinu
— og var honum þá afhent svar
Eisenhowers við síðustu orðsend-
ingu Bulganins. Hið wýja bréf
Bulganins mun verða birt í
Moskvu á morgun — svo og í
Washington. Mensjik»v sagði í
viðtali við blaðamenn í dag, að
Gaillard leitar
trausts
PARÍS, 6. marz. — í dag leitaði
Gaillard forsætisráðherra trausts
franska þingsins vegna fjárveit-
inga, sem hann hefur ákveðið til
varnarmála. Er m. a. gert ráð
fyrir að senda 28.000 hermenn til
viðbótar til Alsír. Mun atkvæða-
greiðsla fara fram á morgun —
og almennt er talið, að stjórnin
haldi velli.
frá hans sjónarmiði hefði held-
ur þokazt í áttina hvað samkomu-
lag um ríkisleiðtogafund snerti
— og kvaðst han* viss um að
takast mætti að ná samkomulagi
um einhver atriði, ef fundurinn
yrði haldinn.
Af hálfu Bandaríkjastjórnar
eru tillögur Rússa um undirbún-
ing ríkisleiðtogafundar taldar
ófullnægjandi — og í dag lét
Hammarskjöld svo um mælt, að
hann teldi það sjálfsagt og eðli-
legt að ríkisleiðtogafundurinn
yrði haldinn í aðalstöðvum S. Þ.,
ef samkomulag næðist um fund-
inn.
Framh. á bls. 19.
Fyrsta olían
PARÍS, ti. marz. — í dag kom
olíuflutningaskip til hafnar í Le
Havre og var það með fyrsta
farminn frá hinum nýju olíulind-
um í 'Sahara. Farmurinn er
14.000 lestir — og telja sérfræð-
ingar þetta beztu olíu, sem hing-
að til hefur komið á heimsmark-
aðinn.