Morgunblaðið - 25.03.1958, Page 2

2
MORGUWnráfíiÐ
Þriðjudagur 25. marz 1958
Ummæli Hannibals d Alþingi um íbúðaldnin:
Loforðið í október var aðeins um
að efnt skyldi loforðið frá því í maí
25 millj. Icr. af tekjum byggingasjóbs
á þessu ári hafa verið veðsettar
seðlabankanum
A FUNDI neðri deildar Alþingis í gær fór fram síðari hluti 2. umr.
um frumvarp um húsnæðismál. Jóhann Hafstein minnti á, að ríkis-
stjórnin hefði á sl. ári lofað alls 84 millj. kr. til byggingasjóðs,
44 millj. kr. í maí og 40 millj. kr. þegar samið var við verklýðs-
hreyfinguna í október. Hannibal Valdimarsson kvað þetta mis-
skilning: Loforðið í október hefði verið ítrekun á loforðinu, sem
gefið var í maí, en verklýðshreyfingin hefði verið farin að óttast,
að það yrði ekki efnt — eða, eins og Magnús Jónsson orðaði það
síðar í umræðunum, ríkisstjórnin lofaði í október, að standa við
loforðið frá í maí! Þá viðurkenndi Hannibal Valdimarsson, að
„nokkuð af“ tekjum byggingasjóðs á þessu ári hefði verið veð-
sett seðlabankanum og myndi renna til hans jafnóðum upp í
skuldir. Kvaðst ráðherrann ekki vera við því búinn að svara, hversu
miklu sjóðurinn hefði úr að spila á þessu ári.
Fyrirheitin ekki efnd
Frá fyrri hluta umræðunnar
var sagt í Mbl. á laugardag. í
gær tók Jóhann Hafstein fyrstur
til máls og sagði m. a.:
Hannibal Valdimarsson félags-
málaráðherra hefur staðhæft, að
ríkisstjórnin hafi „efnt fyrirheit"
sín um lánveitingar til íbúða-
bygginga á árinu 1957. Hann
vitnar til skýrslu sinnar í ríkis-
útvarpinu rétt fyrir bæjarstjórn-
arkosningarnar í janúar sl.
Við þetta hef ég tvennt að at-
huga:
a) Ríkisstjórnin lofaði við af-
greiðslu húsnæðislöggjafarinnar
á Alþingi í maí 1957, að hún
myndi útvega 44 millj. kr. til
íbúðalána, það sem eftir væri af
árinu. Til viðbótar lofaði hún full
trúum verklýðsfélaganna í októ-
ber 40 millj. kr. til íbúðalána. —
Þetta voru loforð um 84 millj.
kr. nýtt lánsfé.
Efndirnar eru þessar:
Húsnæðismálastjórn úthlutaði
tvisvar á árinu 1957, eftir gildis-
töku nýju laganna, samtals 20
millj. kr. — 10 millj. kr. í hvert
skipti í júlí og nóvember. Þess
skal þó getið, að 12 millj. kr.
var einnig úthlutað í júlí, en það
var til að uppfylla áður gefin
lánsloforð og þessu því óviðkom-
andi.
b) Þá er það skýrslugerð fé-
lagsmálaráðherra í ríkisútvarp-
inu í janúar sl. um að stjórnin
hafi „útvegað“ 52 millj. kr. til
íbúðalána.
Þessi „lánsútvegun", ef hún á
að kallast því nafni, snertir vita-
skuld ekki efndir í lánsloforðum
vegna ársins 1957, því að ekkert
af þessu fé kemur til útlána fyrr
en á árinu 1958.
Samt sem áður er fróðlegt að
gera sér grein fyrir, hvers konar
„lánsútvegun“ þetta er. Hún
sundurgreinist í þrennt:
1. Fyrirheit seðlabankans á
gamlársdag um, að hann myndi
útvega frá bönkum og sparisjóð-
um 22 millj. kr.
2. Bráðabirgðalán seðlabank-
ans sjálfs (25 millj. kr.)
3. Vaxtatekjur byggingasjóðs
5 millj. kr.
Þetta eru samtals 52 millj. kr.
— En vissulega eru vaxtatekj
urnar ekki nein ný lánsútvegun.
25 milljónirnar frá seðlabank-
anum eru ekki heldur ný láns-
útvegun, því að húsnæðismála-
stjórn varð að veðsetja bankan-
um væntanlegar tekjur Bygging-
arsjóðs ríkisins af skyldusparnaði
og stóreignaskatti — og endur-
greiðist lánið um leið og þessar
tekjur falla til á árinu.
Þetta tvennt — eða alls 30
millj. af þessum 52 millj. kr. er
auðvitað engin útvegun nýs láns-
fjár, allra sízt til efnda á fyrir-
heitum um lánsfé á árinu 1957.
Framlag Útvagsbankans
Þá vil ég leyfa mér að gera at-
hugasemd vegna svigurmæla fé-
lagsmálaráðherra um það, að
erfitt hafi reynzt að „toga út úr
mér og bönkunum“ lánsfé til
íbúðabygginga.
Um þetta vil eg segja:
Hinn 20. júní 1957 voru banka-
stjórar og sparisjóðsstjórar
kvaddir á fund framkvæmda-
stjórnar seðlabankans og óskað
fyrir hönd ríkisstjórnarinnar, að
þessir aðilar tryggðu ákveðið
lánsfé til íbúðabygginga á árinu
í tilteknum hlutföllum. Þann 24.
júní var þessari málaleitun svar-
að játandi af hálfu Útvegsbank-
ans, en þar á ég hlut að máli.
Síðan var ekki við bankann
rætt frekar, fyrr en í desember,
en þá hafði ríkisstjórnin loks aft-
ur farið á stúfana með bréfi til
seðlabankans þann 21. nóv. Fyr-
ir áramót var Útvegsbankinn
búinn að svara þessari málaleit-
un — að vísu með skilyrðum —
en efnislega jákvætt, eins og
raun hefir á orðið.
Loforð og blekkingar
ríkisstjórnarinnar.
Hitt er annað mál, að mér hafa
ofboðið vinnubrögð og háttalag
ríkisstjórnarinnar í þessum vanda
sömu málum og alveg sérstak-
lega blekkingarnar og loforða-
gyllingarnar. Um það ritaði ég
grein í Mbl. þann 23. jan. sl. —
eftir að félagsmálaráðherra hafði
flutt skýrslu sína í útvarpinu.
Þeirri grein lauk með þessum
orðum:
„Að lokum endurtek ég aðvör-
un mína, að því miður horfir
ískyggilega um lánsfjáröflun til
íbúðabygginga. Það sem veldur
mestu þar um er, að sparifjár-
myndun í landinu er því miður
ekki eins mikil og skyldi. Við-
skiptabankarnir geta ekki, með
sama lagi og verið hefir, haldið
áfram að festa fé sitt í 25 ára
íbúðalánum, nema með því að
draga tilsvarandi úr lánveiting-
um til atvinnuveganna, en af því
mundi enn verra hljótast. Þetta
er mjög alvarlegt mál og áhyggju
efni hið mesta, þegar höfð er í
huga hin brýna þörf fyrir aukið
lnásfé.
En engum er gerður greiði með
því að gylla hlutina umfram það
sem efni standa til, hvað þá að
gefa almenningi aftur og aftur
tálvonir með loforðum og fyrir-
heitum, sem reynast haldlausar
blekkingar.“
ítrekun á fyrra loforði
Hannibal Valdimarsson:
Mér er ljósara nú en áður, að
tal Jóhanns Hafstein um þessi
mál á föstudag er á misskilningi
byggt. Það gekk seint að fá fé
það, sem lofað var í maí ,og þá
hertu verklýðsfélögin á kröfunni
um ,að það loforð yrði efnt. Því
hét ríkisstjórnin er hún sagðist í
október myndi útvega 40 millj.
kr. til íbúðalána.
• Hér hefur því verið betur að
unnið en í tíð fyrrverandi stjórn-
ar, en á síðasta heila árinu, er
hún var við völd, voru veittar
alls 34.559.000 kr. í A- og B-
lánum frá húsnæðismálastjórn,
en á árinu 1957 og á þeim tíma,
sem af er þessu ári, en úthlutun
þess fjár, er fékkst á sl. ári stóð
fram í þennan mánuð, var út-
hlutað í sams konar lánum 65.
436.000 kr.
Gunnar Jóhannsson: — í sam-
bandi við afgreiðslu þessa máls
í heilbrigiðs- og félagsmálanefnd
vil ég minna á, að það er ekki
neitt nýtt, að frumvörp stjórnar-
andstöðunnar hafi tafizt í nefnd-
um. En að vísu tel ég þau vinnu-
brögð ekki rétt og vil fyrir mitt
leyti stuðla að því, að nefndir
afgreiði þau mál, er til þeirra er
vísað.
Magnús Jónsson: — Ég er
hræddur um, að í haust hafi lof-
orð ríkisstjórnarinnar til verka-
lýðshreyfingarinnar um 40 millj.
kr. til íbúðalána verið skilið svo,
að þar væri um loforð um nýtt
fé að ræða, en ekki aðeins lof-
orð um að standa við áður gefið
loforð.
Þá vil ég benda á, að í tölum
þeim, er ráðherrann fór með
um lán frá ársbyrjun 1957, virð-
ist tekið með það fé, sem fékkst
með því að veðsetja seðlabankan-
um tekjur byggingasjóðs 1958, en
sú veðsetning veldur því að sjálf-
sögðu, að þeim mun minna verð-
ur til úthlutunar hér eftir á ár-
inu.
Þá var það rangt hjá ráðherr-
anum ,að fyrrverandi ríkisstjórn
hefði vanefnt gefin loforð í hús-
næðismálum. Árið 1955 voru veitt
lán til húsbygginga, sem námu
yfir 100 millj. kr., og 1956 námu
þau um 120 millj. kr. Þess vegna
var fyllilega staðið við gefin fyr-
irheit.
Hannibal Valdimarsson: — Það
er rétt, að nokkuð af tekjum
byggingasjóðs 1958 hefur verið
veðsett. Það er óséð, hvað unnt
verður að láta í byggingalán á
þessu ári. Það fer eftir því, hvað
tekst að fá hjá bankastjórunum.
En nauðsynin er brýn og þrátt
fyrir alla þörf á að draga úr
fjárfestingu verður að halda
áfram byggingarframkvæmdum.
Magnús Jónsson sagði, að árið
1955 hefði verið látið meira en
100 millj. kr. til húsbygginga. En
þar er reiknað með lánum, sem
ekki er einu sinni fullkomlega
vitað um öll, t. d. frá sparisjóð-
um úti á landi, og hið eina rétta
ei því að miða við lán frá hús-
næðismálastjórn en nú húsnæð-
ismálastofnun.
Magnús Jónsson: — Ég vil að-
eins leiðrétta þann misskilning,
að fyrrverandi ríkisstjórn hafi
lofað 100 millj. kr. á ári frá hús-
næðismálastjórn. Hún hét því, að
100 millj. kr. skyldu renna til
húsbygginga, enda skiptir heild-
arupphæðin að sjálfsögðu máli
fremur en hitt, hvaða aðili veitir
lánin. Tölur mínar eru skv
skýrslu Landsbankans, og fyrir
liggur, að árið 1955 voru fullgerð
ar 1225 íbúðir og árið eftir 1439,
svo að ráðstafanir fyrrv. ríkis-
stjórnar hafa vissulega haft mik-
il og góð áhrif.
Hannibal Valdimarsson: —
Tölur Magnúsar Jónssonar eru
að nokkru áætlunartölur og ég
tel mun réttara að miða við hin-
ar beinu aðgerðir ríkisstjórnar-
innar gegnum húsnæðismála-
stofnunina.
Jóhann Hafstein: — Tölur þær,
er ráðherrann nefndi, 34 og 65
millj. kr., eru ekki sambærilegar,
því að annars vegar miðar hann
við lán á einu ári, en hins vegar
virðist hann miða við það, hvaða
lán hafi verið veitt og lofað að
auki á árinu 1958. Mér er kunn-
ugt um það, að á árinu 1957 og
fram í janúar sl. höfðu aðeins
verið veitt A og B-lán að upp-
hæð innan við 30 millj, kr.
Þessu næst var gcngið' til at-
kvæða. BreytingatiIIaga Jóns
Sigurðssonar á Reynistað um að
unglingar í sveitum skyldu vera
undanþegnir skyldusparnaði, ef
þeir leggja 25% af tekjum sínum
til bústofnsaukningar, var sam-
þykkt með 14 atkv. gegn 9. Aðr-
ar breytingatillögur Sjálfstæðis-
manna voru felldar — v*ru yfir-
leitt 12 atkv. með þeim, en 13—15
atkv. á móti.
Málið fór síðan til 3. umr.
Styrktariélag vangef-
inna stoðnað á Kvík
FYRIR forgöngu nokkurra áhuga
manna í Reykjavík var s. 1.
sunnudag stofnað Styrktarfélag
vangefinna. Er tilgangur þess að
stuðla að því, að komið verði
upp nægilegum og viðunandi
hælum fyrir vangefið fólk, þar
sem því megi veitast ákjósanleg
skilyrði til þess að ná þeim
þroska, sem hæfileikar þess leyfa
og starfsorka þess verði hagnýtt
sem bezt. Ennfremur að styrkja
fólk til þess að afla sér nauð-
synlegrar menntunar til þess að
annast slíkt fólk og kenna því
meðal annars þau störf, sem bezt
kann að henta hverjum og ein-
um.
Stofnfundurinn var haldinn í
félagsheimilinu Kirkjubæ í
Reykjavík. Ríkti þar almennur
áhugi á þessu nauðsynjamáli og
innrituðust á fundinum 120 stofn
félagar.
Á fundinum voru samþykkt
lög fyrir félagið og kosin stjórn.
Skipa hana: Hjálmar Vilhjálms-
Dr. Smetacek stjórnar Sin-
fóníuhljómleikum í kvöld
Einleikari Guðrún Kristinsdóttir,
pianóleikari
SINFÓNÍ UHL J ÓMS VEIT ís-
lands heldur hljómleika í Þjóð-
leikhúsinu í kvöld kl. 8,30. Dr.
Václav Smetacek stjórnar hljóm
leikunum og eru þetta aðrir
hljómleikar Sinfóníuhljómsveit-
arinnar sem hann stjórnar hér.
nú. Einleikari á píanó með hljóm
sveitinni er ungfrú Guðrún
Kristinsdóttir frá Akureyri.
Jón Þórarinsson átti viðtal við
fréttamenn í gær, ásamt Guð-
rúnu Kristinsdóttur og dr. Smeta
cek. Hann kvað aðsókn mikla að
hljómleikum Sinfóníhljómsveit-
arinnar og hefði hún aukizt jafnt
og þétt. Sérstaklega hefur verið
góð aðsókn að hljómleikum þeim
sem dr. Smetacek hefur stjórnað
og voru allir aðgöngumiðar að
hljómleikunum í kvöld uppseld-
ir á hádegi í gær. Þetta eru
fimmtu hljómleikar hljómsveit-
arinnar frá áramótum.
Viðfangsefni Sinfónuíhljóm-
sveitarinnar verða að þessu sinni
eingöngu eftir Beethoven. Fyrst
verður leikinn Promeþeus-for-
leikur óp. 43. Er þetta forleikur
að ballett, sem tónskáldið samdi
1801 og er eitt af fyrstu verkum
þess sem náði verulegum vinsæld
um.
Þá er Píanókonsert nr. 5 í Es-
dúr, óp. 73. Þetta verk er stund-
um kallað Keisarakonsertinn.
, Er það eina verkið sem Beethov
en lék aldrei sjálfur og er samið
1809. Verkið er mjög stórbrotið,
sagði Jón Þórarinsson og hressi-
legt og þróttmikið.
Að síðustu er Sinfónía nr. 8
í F-dúr. Þessi sinfónía er sjaldn-
ast leikin af sinfóníum Beet-
hovens. Hún er stutt, en mjög
mikil glaðværð er yfir henni og
ákaflega fagurt verk, sagði Jón.
Jón Þórarinsson komst svo að
orði um ungfrú Guðrúnu Krist-
insdóttur, að hún hefði fræki-
legan námsferil að baki. Guðrún
son, ráðuneytisstjóri, Guðmund-
ur Gíslason, múrarameistari, Aðal
steinn Eiríksson, námsstjóri,
Kri^trún Guðmundsdóttir, frú, og
Sigríður Ingimarsdóttir, frú.
Á fundinum gat Jón Sigurðs-
son, borgarlæknir, þess, að enda
þótt ekki lægju fyrir fullkomn-
ar skýrslur um tölu vangefins
fólks hér á landi, mundi láta
nærri, að það sé um 2000 talsins,
þar af fávitar og örvitar senni-
lega nær 500. Er af þessu ljóst,
hversu knýjandi þörf er á því
að sjá þessu fólki fyrir sóma-
samlegum dvalarstöðum, fræðslu
við þess hæfi og kennslu í hag-
nýtum störfum. Hefur og reynsla
sú, sem þegar er fengin á þeim
hælum fyrir vangefin börn, sem
starfandi eru, að margt má kenna
þessum olnbogabörnum þjóð-
félagsins, ef alúð er við lögð og
völ er á sérmenntuðu fólki til
þess að leiðbeina þeim.
Vaxi þessu félagi fiskur um
hrygg og njóti þess stuðnings al-
mennings og hins opinbera, sem
nauðsynlegt er og málefnið verð-
skuldar, vinnst þrennt í senn:
1. Hinu vangefna fólki verða
sköpuð betri skilyrði því til
heilla og blessunar.
2. Starfsorka þess verður bet-
ur nýtt, eh það er þjóðarhagur.
3. Margir einstaklingar og
heimili verða leyst undan þung-
um vanda, sem þau ekki eru fær
um að leysa af hendi, hversu
góður og einlægur vilji sem þar
er fyrir hendi.
Að endingu skal þess getið, að
nýir stofnfélagar geta látið inn-
ritast í félagið fram til páska hjá
eftirtöldum mönnum:
Birni Stefánssyni, Kvisthaga
9, sími 18931. — Guðmundi Gísla-
syni, Sigtúni 27, sími 32023. —
Frú Sigríði Ingimarsdóttur,
Njörvasundi 2, sími 34941 og Hall
dóri Halldórssyni, Drápuhlíð 12,
sími 16905.
Enda þótt heimilisfang félags-
hefur haldið sjálfstæða hljóm- insifs! * Beykjavik, er það að
sj alfsogðu felag allra landsmanna
leika, bæði hér heima og í Kaup
mannahöfn, og hlotið frábæra
dóma. Síðast lék Guðrún hér í
nóvember s.l. á vegum Tónlistar
félagsins. Eftir æfingum að
dæma, kvaðst Jón telja að um
merkan tónlistarviðburð væri
hér að ræða. Kvað hann Guð-
rúnu hafa náð mjög góðum tök-
um á verkefni sínu, Píanókon-
sent í Es-dúr. Kvað hann
mjög sjaldgæft að kven-
fólk næði góðum tökum á þessu
verki en Guðrún hefði þá hæfi-
leika til að bera sem með þyrfti.
Dr. Smetacek er nú á förum
héðan í þessari viku. Mun hann
dveljast eina viku í Prag, síðan
eina viku í Rúmeníu og tvær
vikur á Ítalíu. Hann mun stjórna
hljómleikum á þessum stöðum
öllum.
og leyfir sér að vænta stuðnings
og þátttöku úr öllum héruðum
landsins.
Frestur til að gerast stofn-
félagar er, eins og áður segir, til
páska. En að sjálfsögðu er haldið
áfram að veita viðtöku nýjum
félögum eftir þann tíma. Ætlun-
in er, að þetta verði félag allra
þeirra, sem einhvern skerf vilja
leggja fram til þess að létta þung-
an kross á veikum herðum þeirra,
sem fara á mis við dýrmætar
gjafir, sem hinir heilbrigðu fá
að njóta.
♦ Stokkhólmi, 20. marz — Hin
margumtalaða sænska prinsessa
Margaretha fór frá Stokkhólmi
í dag áleiðis til Spánar, þar sem
hún mun taka sér naánaðarhvíld.