Morgunblaðið - 03.04.1958, Blaðsíða 12

MORCVNBLAÐIl
Fimmtudagur 3. apríl 1958
1?

Utg.: H.t Arvakur, Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfus Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarnj Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Asknftargjalo kr. 30.00 á mánuði mnanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
TVO MIKILVÆGUSTU VERKEFNIN
HINIR kyrru dagar páska-
vikunnar eru vel til þess
fallnir að hugleiða ýmis
viðhorf og staðreyndir, sem við
blasa um þessar mundir. fslenzku
þjóðinni hefur e. t. v. aldrei verið
það eins nauðsynlegt og einmitt
nú, .að gera sér ijóst hvar hún er
á vegi stödd, og hvernig henni
beri að snúast við þeim vanda,
sem að henni steðjar.
Um langt skeið hefur því verið
haldið fram, af þeim stjórnmála-
flokkum, sem nú fara með stjórn
landsins, að eitt væri fyrst og
fremst nauðsynlegt í íslenzkum
stjórnmálum: Áð koma á svo-
kallaðri vinstri stjórn og gera
stærsta flokk þjóðarinnar, Sjálf-
stæðisflokkinn, algerlega áhrifa-
lausan um landsstjórn. Ef þetta
tækist, væri ekkert auðveldara
en að skapa öllum landslýð bætt
lífskjör og heilbrigt og gott
stjórnarfar.
Um það skal ekki fjölyrt að
sinni, hvernig núverandi ríkis-
stjórn hefur tekizt að framkvæma
óskadrauminn um vinstri stefnu.
Það hefur oft verið gert áður og
þjóðin getur sjálf dæmt um það
af eigin reynslu, hvaða áhrif
stjórnarstefnan hefur haft á allt
líf hennar og starf, efnahagskerfi
hennar og atvinnuvegi. Hitt er
ástæða til þess að íhuga nánar,
hvort það geti byggzt á frjáls-
lyndi og sérstökum trúnaði við
lýðræðið, að hafa það að æðsta
markmiði að hindra öll áhrif
nær helmings þjóðarinnar, sem
fyllir stærsta stjórnmálaflokk
hennar,
„Vinstri ste£nan“
í framkvæmd
Því fer víðsfjarri að Sjálf-
stæðismenn telji það stórkostlegt
áfall eða harmsefni fyrir sig að
þeir skuli ekki alltaf vera í ríkis-
stjórn. Það er að vísu skoðun
þeirra að hagsmunir þjóðarinnar
séu jafnan bezt tryggðir með
sem varanlegustum áhrifum
þeirra á stjórn landsins. En engu
að síður telja þeir að gagn-
legt geti verið að þjóðin
fái tækifæri til þess að
kynnast einhliða stjórn andstæð-
inga þeirra, svokallaðri „vinstri
stefnu“ í framkvæmd. Slíkt
tækífæri hefur þjóðin einmitt
fengið nú. Af bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningunum í vetur er
auðsætt að þriggja missera völd
vinstri stjórnar á íslandi hefur
bætt aðstöðu mikils fjölda fólks
til þess að átta sig á viðhorfun-
um í íslenzkum stjórnmálum.
Þúsundir kjósenda í öllum stétt-
um, sem áður höfðu treyst á
vinstri stefnuna og möguleika
hennar til þess að ráða vanda-
máiunum til lykta sneru þá baki
við henni, og vottuðu Sjálfstæðis-
flokknum traust sitt.
Þannig hefur sjálf reynslan
haft heilladrjúg áhrif' í þá átt
að auðvelda aimenningi matið á
mönnum og málefnum í íslenzk-
um stjórnmálum.
Mikilvægustu
verkefnin
Mikilvægustu verkefnin í ís-
lenzkum stjórnmálum í dag eru
tvímælalaust tvö: í fyrsta lagi
að skapa jafnvægi í efnahags-
málum þjóðarinnar. I öðru lagi
að treysta grundvöll íslenzks
lýðræðis og þingræðis.
Um leiðir til þess að skapa
jafnvægi í efnahagsmálum okk-
ar hefur verið deilt—- og er enn
deilt af kappi. Sjálfstæðismenn
hafa þar einkum lagt áherzlu á
það, að þjóðin efli og auki fram-
leiðslu sína og miði lífskjör sín
við arð atvinnutækja sinna.
Þetta er sá einfaldi sann-
leikur, sem heilbrigt atvinnu-
líf og efnahagskerfi verður að
byggjast á. Ef þessi sannleik-
ur er ekki virtur og þjóðin
krefst meira til dagiegrar
eyðslu og framkvæmda en
arðurinn af framleiðslu henn-
ar og atvinnuvegum leyfir,
bjargar enginn mannlegur
máttur okkur undan erfiðleik-
um.
Islenzkur gjaldmiðill er það,
sem við viljum að hann sé að
verðgildi. Þjóð sem eyðir meiru
en hún aflar, skip*ir meiru en í
raun og veru er til skiptanna á
veikan gjaldmiðil og ótryggt
efnahagskerfi. Þjóð, sem miðar
eyðslu sína við arðinn af starfi
sínu á traustan gjaldmiðii og
tryggt efnahagskerfi.
Þennan sannleika hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn og leiðtogar
hans sagt þjóðinni við hvert
tækifæri. Og þeir hafa jafnframt
haft forystu um að fá henni ný,
betri og afkastameiri framleiðslu-
tæki og leggja þar með grund-
völl að meiri arðsköpun, meiri
arði til skipta milli fólksins i
landinu.
Sann«íörn
kjördæmaskipun
Leiðin til þess að treysta
grundvöll íslenzks lýðræðis og
þingræðis hlýtur óhjákvæmilega
að vera sú, að koma á nýrri og
sanngjarnari kjördæmaskipan.
Meginhluti þjóðarinnar viður-
kennir í dag, að Alþingi sé að-
eins skripamynd af vilja henn-
ar. Nokkrar leiðréttingar hafa
verið gerðar á kjördæmaskipun-
inni undanfarna áratugi. Engu
að síður er hún mjög ófullkorfp
in. Hlýtur það á mar-ga lund að
bitna á stjórnarfari þjóðarinnar.
Þing, sem er skrípamynd af vilja
hennar getur ekki notið nauð-
synlegs trausts hennar. Af því
leiðir svo oft og einatt vantraust
fólksins á þeirri stjórn, sem með
völdin fer.
Það er því óhjákvæmilegt að
fyrr en síðar verði komið á nýrri
og sanngjarnari kjördæmaskipun,
sem treysti grundvöll íslenzks
lýðræðis og þingræðis, tryggi
það að Alþingi sé skipað nokk-
urn veginn i samræmi við þjóð-
arviljann i frjálsum og lýðræðis-
legum kosningum. Af því mun
leiða bætt stjórnarfar og aukna
ábyrgðartilfinningu, bæði þeirra,
sem með völdin fara og kjósend-
anna, sem velja þá.
Morgunblaðið óskar öllum
lesendum sínum og alþjóð
GLEÐILEGRAR PÁSKAHELGI.
UTAN UR HEÍMI
Páskadagur í rekísnum við Farvelhöfða
— eftir Leif Jensen
„RUGGUHESTURINN“ nefnist
lítil skonnorta, sem er eign rit-
síma- og veðurathuganastöðvar-
innar Prins Christianssund á
Farvel-höfða, suðurodda Græn-
lands. Nafnið hæfir skipinu vel.
Þetta er lélegt skip, sem hopp-
ar og skoppar fyrir minnsta
vindblæ.
Það er páskadagsmorgun. Við
erum sex um borð í „Ruggu-
hestinum" á leið frá Prins
Christianssund til Julianehaab.
Ætlunin hafði verið að ná heim
fyrir páska, og því höfðum við
lagt af stað frá stöðinni við
Christianssund snemma morguns
á laugardag fyrir páska. Við
stöðina höfum við nýlokið við
að reisa fjögur ný hús, og nokkr-
ar nærri 45 m háar radíósteng-
ur. En á páskamorgun blöstu
radíóstengurnar ennþá við okk-
ur, því að skipið hafði ekki siglt
nema nokkur hundruð metra,
þegar rekísinn, sem um þetta
leyti árs liggur þétt við austur-
strönd og suðurodda Grænlands,
umkringdi „Rugguhestinn".
Við vorum gramir yfir því, að
hafa nokkurn tíma yfirgefið
stöðina. Ef við hefðum ekki gert
það, sætum við nú og létum
okkur líða vel yfir rjúkandi
morgunkaffi, en í stað þess sát-
um við nú á þessum fúna
pramma og bjuggumst við því
á hverju andartaki, að ísinn
bryti skipið í spón, og við fær-
umst með aumkvunarverðum
hætti. Vélstjórinn lét í Ijósi til-
finningar okkar allra með því
að segja: „Andsk.... sj....“ á
þessum drottins degi. Stýrimenn-
irnir tveir skiptust á um að
sitja uppi í tunnunni, sem fest
var í siglutréð, og svipast um
eftir leið út úr ísnum.
Um tíu leytið hélt skipstjórinn
stutta guðsþjónustu. Við vorum
aðeins þrír viðstaddir, því að
hinir voru byrjaðir að spila á
spil. Skapið var sem sagt mjög
slæmt.
En um hádegisbilið tóku allt
í einu að myndast glufur í ísinn
umhverfis skipið og klukkustund
síðar seig „Rugguhesturinn" af
stað. Eftir níu klukkustunda sigl-
ingu norður með suðurströndinni
vorum við komnir til Juliane-
haab. Tekið var að kvölda, en
allir voru á fótum. Menn stóðu
í hópum á götunni og spjölluðu
saman, en börnin gengu frá einu
húsi til annars og sungu sálma.
Sums staðar höfðu húsráðendur
sett kertaljós út í gluggann, og
átti það að tákna, að börnin
mættu koma inn og voru þeim
þá gefnar kökur eða eitthvað
annað gott að borða.
Er við höfðum fengið okkur
að börða og klæðzt sparifötun-
um, fórum við að heimsækja
vini okkar, þó að komið væri
fram yfir miðnætti. Það var litið
á það sem sjálfsagða skyldu að
hitta vini sína og drekka hjá
þeim bolla af kaffi eða glas af
víni og spjalla við þá. Maður
dvelst sjaldan lengi á sama stað.
kemur og fer, þegar manni býður
svo við að horfa.
Danir, sem nýkomnir eru til
Grænlands og hafa enn ekki
kynnzt grænlenzkum siðum, sitja
oft heilt kvöld á sama stað og
furða sig á þeim fjölda manns,
sem kemur og fer. Gestgjafarnir
láta á engu bera og hinir ókunn-
ugu gera sér ekki ljóst, að þeir
ættu að vera farnir fyrir löngu,
því að gestgjafarnir hvetja þá
sífellt til að borða og drekka
svo mikið, sem þá lystir.
Mikið er um dýrðir á slíkum
hátíðisdögum í Grænlandi, og
skyldfólk kemur oft langar leið-
ir til að halda páskana hátíð-
lega saman. Þetta er ef til vill
orsök þess, að svo mikið er um
heimsóknir, því að allir á staðn-
um eru ákafir í að hitta þá, sem
koma langt að, og spyrja frétta
úr öðrum byggðarlögum.
Á annan í páskum drukkum
við ekkert morgunkaffi, því að í
Grænlandi er enn haldið fast við
þann fallega sið að borða ekkert
áður en gengið er til altaris við
guðsþjónustuna í kirkjunni. Svo
að segja allir fara til altaris ann-
að hvort á páskadag eða annan
í páskum. Drengja- og stúlkna-
kór syngur fallega, grænlenzka
sálma í kirkjunni, og allir eru
kirkjugestirnir klæddir græn-
lenzkum þjóðbúningum. Karl-
mennirnir eru klæddir hvítum
jökkum og svörtum buxum og
BJÖRN BJÖRNSSON kaupsýslu-
maður í London verður 60 ára á
páskadag, hinn 6. apríl.
Foreldrar Björns voru bæði
kunnir borgarar, Björn Símon-
arson gullsmiður og frú Kristín
Símonarson, sem var á sínum
tíma ein meðal forystumanna í
kvennasamtökum hér í bæ.
Ungur að aldri nam Björn
bakaraiön, raK uer Björnsbakarí
og stofnsetti Hressingarskálann.
Síðan flutti Björn úr landi og
hefur lengst búið í London
síðan.
Björn hefur ætíð verið ótrauð-
ur til starfa og ekki látið á sig
fá, þó að á móti blési stundum.
Hann er hugmyndaríkur og
manna lagnastur í að koma mál-
um sínum fram. Ýms nytjamál
uia pví rekja til hans, t.d. íeKR
hann því komið til vegar fyrir
3—4 árum, að Linguaphone fyr-
irtækið lét gera hljómplötur til
íslenzkukennslu.
skinnstígvélum, en konurnar eru
í skinnbuxum, háum skinnstígvél
um og með fallega perlukransa
um hálsinn.
Að guðsþjónustunni lokinni er
farið heim og borðað. I Júliane-
haab og héraðinu umhverfis er
mikil sauðfjárrækt, og á páskun-
um er mikið borðað af lamba-
steik. Húsmæðurnar brugga flest
ar öl, svökallað Imiak.
Er kvölda tekur, safnast ung-
ir og gamlir saman í samkomu-
húsinu, og þar er dansað fram
undir morgun. Mest dansa menn
polka og vals, en unga fólkið er
hér sjálfu sér líkt eins og unnars
staðar og dansar jazz og jitterbug
af kappi. Tekið er að lýsa af
degi, áður en við höldum heim,
og fáir koma til vinnu sinnar
fyrr en eftir hádegi, þó að þriðji
í páskum eigi að vera venjuleg-
ur vinnudagur.
Félagsmaður er Björn mikill
og hefur haft forgöngu í sam-
tökum íslendinga í London. Hann
er frábærlega greiðasamur og
gestrisinn. Eru þau hjón, hann
og frú Hulda, samhent í því sem
öðru. Þau hjón eiga tvær dætur,
sem báðar eru vel giftar í Eng-
landi.
Vinir Björns, og þeir eru
margir, senda honum og fjöl.
skyldu hans árnaðaróskir á af-
mæli hans.
Sólarhiingsverfcfall
PARÍS, 31. marz. — Um ein
milljón starfsmanna við almenn
þjónustustörf í Frakklandi efnir
til sólarhringsverkfalls frá cg
með miðnætti til þess að leggja
áherzlu á mótmæli gegn vaxandi
framfærslukostnaði. Mun verk-
fallið ná til nær allra atvinnu-
greina í Frakklandi, samgöngur
falla niður, póstþjénustan lam-
ast, rafmagns- og vatnsdælu-
stöðvar verða ekki starfræktar —
og yfirleitt leggst öll almenn
þjónusta niður. Þetta er í þriðja
sinn á sex mánuðum, að boðað er
til allsherjarverkfalls í Frakk-
landi, sem lamar allt athafnalíf
landsins.
D-------------------□
DREGIÐ verður í 4. flokki
fimmtudag 10. apríl. — Vegna
páskahátíðarinnar verða færri
söludagar en venjulega, og er
rétt að benda á, að ekki eru
nema tveir virkir dagar frá pásk-
um þangað til dregið verður.
n-------------------n
Björn Björnsson í London
sextugur á páskadag