Morgunblaðið - 16.04.1958, Page 1

*
20 síður
45. árgangur
tbl. — Miðvikudagur 16. apríl 1958
Prentsmiðja Morgunblaðslna
Atkvœði greidd í dag á Genfar-
ráðstefnunni um landhelgismálin
Talið að ný og athyglis-
verð tillaga USA hljóti
2/t afkvœða
í DAG er mikill örlagadagur fyrir okkur íslendinga á land-
helgisráöstefnunni í Genf.
Kl. 4,30 í dag mun atkvæðagreiðsla hef jast í landhelgis-
nefndinni um stærð landhelginnar og viðbótarbeltið.
í gærdag barst sú stórfrétt frá Reuter að bandaríski fuil-
trúinn, Mr. Dean, myndi í dag leggja fram nýja tillögu um að
landhelgin skyldi vera 6 sjómílur, en þar við skyldi bætast
6 sjómílna einkafiskveiðibelti. Er það álit Bandaríkjanna að
fyrir þessari tillögu sé % meirihluti á ráðstefnunni.
Helztu tillögur
Atkvæðagreiðsla á að
fram í dag um margar tillögur
fara og breytingartillögur. Þessar
þeirra eru þó helztar:
1. Tillaga Kanada um 3 sjó-
mílna lögsögulandhelgi og
12 sjómílna fiskveiðiland-
helgi.
2. Tillaga Breta um 6 sjómílna
landhelgi bæði um lögsögu og
varðandi fiskVeiðar.
3. Tillaga Indverja og Mexí-
nana um 12 sjórnílna iögsögu
og fiskveiðilandhelgi.
4. Tillaga íslendinga um viðbót-
arneit: við 12 sjómíln.i f:;k-
veið'.andhelg’. ■ ef setstakar
a-'siaður strandríkts eru
fyrir hendi.
Þar við bætist nú væntanlega
tillaga Bandaríkjamanna um 6
Eru Bandaríkin að bíta ísland í
bakið með tillögu á síðustu stundu?
UM miðnætti í gærkvöldi barst
eftirfarandi skeyti frá Gunnari G.
Schram, fréttaritara Mbl. — Er
þar nánar skýrt frá hinni banda-
rísku tillögu.
Mr. Dean, fulltrúi Bandaríkj-
anna á Genfarráðstefnunni, hélt
seint í kvöld fund með blaða-
mönnum og skýrði frá því, að
bandaríska sendinefndin myndi
snemma í fyrramálið bera fram
nýja tillögu varðandi stærð land-
helginnar.
Samkvæmt þeirri tillögu á há-
marksvídd landhelginnar að vera
sex mílur, en strandríkið á að
hafa sömu réttindi til að tak-
marka fiskveiðar í 12 mílna belti
frá grunnlínum, sem í sjálfri
landhelginni. — Þó með því skil-
yrðþ að þegnar ríkja, sem hafa
veitt í beltum reglulega síðast-
liðin 10 ár áður en ráðstefnu-
yfirlýsing er undirrituð, hafi rétt
til að veiða þar áfram um ótil-
tekinn tíma. Er þar átt við 6
mílna fiskveiðibeltið fyrir utan
sex mílna landhelgina.
Þegar Mr. Dean skýrði blaða-
mönnum frá þessu í kvöld hafa
nær engir fulltrúar þingsins feng
ið að vita um þessa gerbreyttu
afstöðu Bandaríkjamanna. Tillag
an verður formlega borin fram
á morgun.
Mr. Dean sagði, að tillaga þessi
væri borin fram til þess að gera
Genfar-ráðstefnuna árangurs-
ríka. Hún samræmdi sjónarmið
vanyrktu ríkjanna, sem Banda-
ríkin vildu mjög gjarnan koma
til móts við og væru mörg mjög
háð fiskveiðum og einnig sjónar-
mið hinna eldri ríkja, sem hafa
lengi fiskað á útmiðum.
Hann kvað tillögunni vera ætl-
að að koma í veg fyrir hættuna
af því, ef heilar þjóðir yrðu að
breyta fæðu sinni, minnka fiskát
og umbreyta fiskiskipastóli sín-
um með miklum tilkostnaði.
Á blaðamannafundinum spurði
ég Mr. Dean, hvað átt væri við
með þjóðum sem veitt hefðu
„reglulega“ í beltinu. Kvað ég
þetta mál vera íslendingum mik-
vægt.
Hann sagði að með því væri
átt við þjóðir, sem hvert ár
hefðu sótt á miðin, en vildi ekk-
ert segja um, hve aflamagnið
þyrfti að vera til þess að unnt
væri að segja að einhver þjóð
hefði fiskað „reglulega"
Ég spurði hann einnig, hver
afstaða og undirtektir Bandaríkj
anna væri við íslenzku tillöguna
um einkafiskveiðiréttindi vegna
efnahagsaðstæðna.
Hann sagði: — Við íhugum þá
tillögu með mikilli athygli og
samúð. Mér virðist að þetta sé
vandamál, sem verði að leysa á
svæðaráðstefnum. Hann rakti
það, hve íslendingar byggju við
erfið náttúruskilyrði, hve fisk-
veiðarnar væru mikilvægar og
Bandaríkin myndu grandskoða
tillöguna. Síðan bætti hann við:
„En það eru sjómenn í öðrum
löndum með lítið fé milli handa,
sem einnig hætta lífi sínu við
strendur lands ykkar. í þessum
málum verður að koma á sam-
komulagi milli ísiendinga og pess
ara eðilja".
Augljóst var aí þessu, að treg-
lega var tekið í algjör einkansk-
veiðiréttindi á grundvelli ís-
lenzku tillögunnar.
Mr. Dean Kvað Bandaríkm
hafa sýnt mikla sáttfýsi með til-
lögu sinni.
híkin sem ojr.ð hafa fram til-
iögui um 12 mílna landhelgx hafa
ekki hvikað um þumiung. Hins
vegar kvaðst í-tan þess fuliviss
að tillaga tíandaríkianianna
fengi % hluta atkvæða. Hún væri
endanleg afstaða Bandaríkjanna.
Lióst er að þessi tillaga er sára
lítið frábrugðm brezku tillögunni
cg enn er allt á huldu, hvaða af-
greiðslu hún fær
Hávaðasamasta
borgin
TOKYO, 12. apríl. (Iteuter). —
Umferðaiimálanefnd Tokyo hefur
komizt að þeirri niðuratöðu í
skýrslu sem birtist í dag, að hin
japanska höfuðborg sé hávaða-
mesta borg í heimi. Stafar þetta
af því að engin takmörk hafa ver-
ið sett á ýmiskonar hljóð frá far
artækjum, bifreiðastjórum er
ekki bannað að þeyta bíllúðra sína
og þess er ekki krafizt að vél-
knúin farartæki séu með hljóð-
deyfara. ’ •
sjómílna lögsögulandhelgi og 6
sjómílna viðbótarbelti til einka-
fiskveiða strandríkis. Munu
Bandaríkjamenn bera hana fram
vegna þess að þeir óttast að til-
laga Indverja og Mexikana kunni
að fá meirihluta. En Bandaríkja-
menn eru mjög mótfallnir því að
almenn lögsögulandhelgi víkki,
en hafa hins vegar lýst sig
hlynnta víkkun fiskveiðiland-
helgi þrátt fyrir að þeir bíða fjár
hagslegt tjón af því.
5 ára frestur
Það mun gert ráð fyrir því í
tillögu Bandaríkjanna, að strand-
ríki geti þegar lýst yfir 6 mílna
landhelgi, en hins vegar fái þau
ekki einkarétt til veiða á 6 míina
viðbótarbeltinu fyrr en eftir 5
ár. Er þetta gert til þess að um-
skiptin verði ekki of snögg, held-
ur gefist sjávarútveg hinna ein-
stöku landa tími til að laga sig
að hinum nýju aðstæðum.
Það hefur mjög mikla þýðingu
í þessu máli, ef % hlutar aðild-
| arríkja ráðstefnunnar samþykkja
tillögur Bandaríkjamanna, því að
þá yrði litið á ákvæðið sem al-
þjóðalög.
Stórvelda-
fundur?
LONDON, 15. apríl (Reuter).
— Sendiherrar Breta, Frakka og
Bandaríkjamanna munu á
fimmtudaginn afhenda rússnesku
stjórninni svar til tillögu Rússa
um að sendiherrar landanna taki
nú þegar að undirbúa fund æðstu
manna stórveldanna.
Samkvæmt ábyggilegum heim-
ildum verða svör Vesturveldanna
jákvæð um að undirbúningsfund
ir sendiherranna hefjist hið
skjótasta. Hins vegar munu Vest-
urveldin óska þess, að sendiherr-
arnir fái umboð til að ræða nánar
hvaða mál skuli tekin til um-
ræðu á fundi æðstu manna stór-
velanna.
Telja Vesturveldin að undir-
búningur sendiherranna yrði
harla lítilfjörlegur. ef þeir mega
ekkert ákveða nema tæknileg
atriði í sambandi við tíma og
findarstað. Benda þau á, ef ekk-
• 1 verður vikið að málefnaskrá,
ij ekki einu sinni hægt að undir-
búa ráðstefnu tæknilega, þar sem
ekki sé þá vitað hverjum öðrum
ríkjum en stórveldunum eigi að
bjóða að vera við fundinn.
Sendiherrar Vesturveldanna i
Moskva eru reiðubúnir að hefja
undirbúningsviðræður strax á
fimmtudaginn, ef Rússar standa
við það.
Serkneskir knattspyrnu-
menn strjúka Frakkland
PARÍS, 15. apríl — (Reuter)
— Frönsk knattspyrna beið
stórkostlegan hnekki í dag,
þegar 14 úr hópi frægustu og
beztu knattspyrnumanna
landsins hurfu allt í einu og
er ekki búizt við að þeir leiki
knattspyrnu framar á ffönsk-
um völlum.
Þessir fjórtán knattspyrnu-
menn eru allir af Serkja-ættum
frá Alsír. Er greinilegt, að þeir
hafa haft samráð um að hverfa
skyndilega úr Frakklandi til að
mótmæla aðgerðum Frakka í
Alsír.
1 dag birtust fimm þeirra svo
í Túnis og fregnir frá Lausanne
í Svisslandi herma að fimm þess-
ara knattspyrnumanna hafi sézt
þar í dag, en þeir neituðu að
segja hvert þeir ætluðu.
Eftir þetta þykir nú varla
neinum vafa undirorpið lengur,
að knattspyrnumennirnir eru á
leiðinm til Túnis, þar sem þeir
F«h. á bls. 19.
„LIrræðí' vinstri stjórnarinnar:
Dulbúin gengislækkun og stórfelldar
nýjar álögur á almenning
Uppbótakerfinu haldið áfram
ÞRÁTT fyrir mikil átök og hráskinnaleik innan vinstri stjórnarinn-
ar undanfarnar vikur bendir nú margt til þess að samkomulag sé
að takast um einhverjar tillögur í efnahagsmálunum. Ekki er þar
þó um neinar „nýjar leiðir“ eða „varanleg úrræði“ að ræða. Niður-
staðan verður að öllum likindum sú, að lagt verður á nýtt, mjóg
hátt yfirfærslugjald á sölu meginhluta erlends gjaldeyris og þannig
lramkvæmd dulbúin gengislækkun. Er þetta það, sem Alþýðuflokk-
urinn hefur kallað „þriðju leiðina“. Munu kommúnistar nú vera í
þann mund að samþykkja þessar tillögur.
200—250 millj. kr. nýjar álögur
Gert er ráð fyrir að stjórnin
þurfi að afla sér 200—250 millj.
kr. nýrra tekna til þess að standa
undir áframhaldandi uppbótum
á útflutningsframleiðsluna og nið
urgreiðslum á verðlagi innan-
lands. Uppbótakerfinu verður
þannig haldið áfram með eitt-
hvað breyttu fyrirkomulagi. Eta
stjórnarflokkarnir því ofan í sig
öll sín stóryrði um að uppbótar-
kerfið hafi gengið sér til húðar
Hvenær koma tillögurnar?
Tillagna stjórnarinnar í
þessum málum hefur verið
beðið lengi. Alþingi hefur set-
ið svo til aðgerðarlaust í allan
vetur. Nú mun helzt í ráði að
hin dulbúna gengislækkun
birtist einhvern timann í
næstu viku. Fyrr mun þeirra
naumast að vænta.
Verða hinar nýju álögur
nokkurs konar „sumargjöf"
vinstri stjórnarinnar til þjóð-
arinnar.
Hviksögur um stjórnarrof
Miklar hviksögur hafa verið á
kreiki um það undanfarið aS
stjórnarsamstarfið væri að rofna.
Mun jafnvel ekki örgrannt um að
sjálfir leiðtogar vinstri stjórnar-
innar hafi komið sumum þeirra
upp til þess að láta líta svo út
sem flokkar hennar meti málefna
lega aðstöðu nokkurs. Sannleikur
inn mun þó sá, að þrátt fyrir full-
komna málefnalega uppgjöf allra
stjórnarflokkanna gagnvart flest-
um viðfangsefnum ríkisstjórnar-
innar mun það naumast hafa
hvarflað að þeim að rjúfa stjórn-
arsamstarfið á þessu stigi máls-
ins.
Væntanlega skýrast þessi mál
öll frekar næstu daga.
Um hina dulbúnu gengis-
lækkun vinstri stjórnarinnar
og uppgjöf hennar í efnahags-
málunum er rætt nánar í for-
.lusrein blaðsins í dag.