Morgunblaðið - 20.05.1958, Qupperneq 10

10
MOKCTINfír 4Ð1Ð
Þriðjudagur 20. maí 1958
roifflitttMftfrifc
©tg.: H.f. Arvakur, Reykjavlk.
UTAN UR HEIMI
Framkvæmdastjóri: bigius Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, simi 33045
Augiysmgar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýs'ngar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
AsKnftargjalct kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
AF HVERJU ERU
EGAR kunn varð afstaða
formanns kommúnista-
flokksins til bjargráð-
anna, varð mörgum á að
spyrja: Hvernig stendur á, að
flokkur hans er í ríkisstjórninni?
Annað höfuðmálið, sem ríkis-
stjórnin var mynduð til að leysa,
var brottvikning varnarliðsir.s,
sem um leið var höfuðstefnumál
kommúnista. Alþjóð er kunnugt
um, hvernig það fór. Nýr samn-
ingur var gerður við Bandaríkja
menn um áframhaldandi veru
varnarliðsins og öll ríkisstjórn-
in, kommúnistar líka, atti þar
hlut að. Þannig fór um aðalstefnu
skrármálið. Það stefnuskrármál
ríkisstjórnarinnar, sem næst kom
á eftir brottvikningu varnarliðs-
ins, var „alhliða viðreisn efna-
hagsmálanna", eins og það var
kallað. Nú hefur lausnin verið
lögð fram, og formaður komm-
únista lýsir því yfir, að hann sé
henni andvígur. Um leið og Einar
Olgeirsson lýsti þessari afstöðu
sinni, bar hann fram hinar hörð-
ustu ásakanir á Framsóknarflokk
inn, sem fer með forsæti þeirr-
ar ríkisstjórnar, sem kommún-
istar styðja,' og taka þátt i. Þeg-
ar á allt þetta er litið og allar
innbyrðis deilurnar, sem komið
hafa fram í blöðum og á mann-
fundum milli stjórnarflokkana,
þá er von að almenningur spyrji:
Af hverju eru þessir menn í rik-
isstjórn?
★
Það er ekki aðeins ástæða til
þess að spurt sé um, af hverju
kommúnistar séu í ríkísstjórninni
eftir allt sem á undan er gengið.
Það er líka ástæða tii þess að
spyrja Alþýðuflokkinn. í Alþýðu
blaðinu og' á opinberum vett-
vangi annars staðar hafa Alþýðu
flokksmenn keppzt við að lýsa
óánægju sinni með stjórnarstefn
una á einn og annan veg. Ai-
þýðublaðið lýsti því yfir í for-
ystugrein á dögunum að ef
Alþýðuflokkurinn hefði mátt
ráða í efnahagsmálunum, hefði
allt önnur stefna verið tekin. Nú
segjast kommúnistar heldur engu
hafa ráðið, heldur sé þetta a'lt
í fullkomnu ósamræmi við þeirra
stefnu, og er þá spurningín, hver
hafi ráðið. Rökrétt ályktun ætti
að vera sú, að Framsóknar-
menn hafi einir ráðið stefnunni
í ^fnahagsmálunum, og að bjarg-
ráðin séu fyrst og fremst vcrk
Eysteins Jónssonar.
★
Það er einnig fullkomin ástæða
til þess, að Framsóknarmenn séu
spurðir að þvi, hvermg á því
standi, að þeir reyni að halda
uppi stjórnarsamstarfi með al'.ri
þeirri sundrungu og tvídrægni,
sem nú lýsir sér innan stjórnar-
herbúðanna. Tíminn lýsir þessum
klofningi í forustugrein á laugar-
daginn var og segir þar, að það
sé ljóst, að „Einar og fylgismenn
hans í Sósíalistaflokknum eru
andvígir stjórnarsamstarfinu.
Það var ekki aðeins, að Einar
lýsti sig andvígan frumvarpi
stjórnarinnar um efnahagsmálin.
heldur kom óbeint fram í ræð(u
hans fullkomin andstaða gegn
ríkisstjórninni.“
Menn skulu gá að því, að hér
er Tíminn að tala við fori!:ann
stærsta stuðningsflokks ríkis-
stjórnarinnar. Þjóðviljinn lét
ÞE/R í STJÓRN?
heldur ekki standa á svarinu. Á
sunnudaginn birtir hann á for-
síðu grein undir yfirskriftinni:
Hverjir vilja ríkisstjórnina feiga?
Þar segir m. a.:
„Þeir vinstri menn, sem gagn-
rýna tekjuöflunarleiðir stjórnar-
innar gera kröfu til hennar, að
hún standi við þau loforð sín að
halda dýrtíðinni í skefjum að
tryggja lífskjör almennings og
leysa efnahagsmálin á kostnað
þeirra sem mest fjárráð hafa.
Efnahagsmálafrumvarpið er i
augljósustu andstöðu við þessi
fyrirheit, það hleypir af stað
nýrri og stórfelldri verðbólgu-
skriðu, sem rýrir verðgildi krón-
unnar og kaupmátt launanna til
mikilla muna en bætir hag
skuldakónga og verðbólgubrask-
ara. EÍn er það ekki augljóst mál,
að það eru þeir menn, sem knýja
fram slíka lausn, sem vilja rík s-
stjórnina feiga, en ekki hinir sem
krefjast þess að ríkisstjórnin
standi við stefnu sina?
Og þótt efnahagsmalin séu al-
varleg eru þau því miður ekkert
einsdæmi. Man Timinn eftir lof-
orðinu um brottför hersms?Menn
irnir, sem hafa svikið það fyi'ir-
heit vilja ríkisstjórnina feiga.
Man Tíminn eftir loforðinu um
kaup á 15 nýjum stórum togur-
um? Mennirnir sem hafa komið
í veg fyrir að það fyrirheit væii
efnt vilja rikisstjórnina feiga
Man Tíminn eftir loforðinu um
stækkun landhelginnar? Þeir
menn sem tefja efndir á því fyrir
heiti vilja ríkisstjórnina sannar-
lega feiga.“
Og enn heldur Þjóðviljinn
áfram:
„Vinstri stjórn er hvorki orð
né áróður; hún stendur eða fellur
með verkum sínum og engu öðru.
Því aðeins gat vinstri samvinna
styrkzt og borið árangur, að stað-
ið væri við loforðin og þau fram-
kvæmd af festu og heiðarleik. En
ráðamenn Framsóknar virðasc
ekkert mark taka á fyrirheitum
sínum; þeir virðast aðeins hafa
viljað láta kalla stjórn sína
vinstri stjórn í orði; þar er að
finna andstæðinga vinstri sam-
vinnu.“
Þessi ummæli þurfa engra skýr
inga við, en þau ættu að sýna
öllum svo ljóslega sem verða
má, hve glundroðinn í stjórnar-
herbúðunum er orðinn magnað-
ur.
★
Þá er spurningin, sem varpað
hefur verið fram hér á undan,
hvernig standi á því að flokkarn-
ir haldi áfram að vera i ríkis-
stjórn.
Þessari spurningu mun almenn-
ast vera svarað þannig, að þrátt
fyrir það, að mikill fjöldi al
mennra flokksmanna í stjórnar-
flokkunum sé fyrir löngu búinn
að tapa trúnni á þetta stjórnar-
samstarf og sjái að það leiðir
ekki til neins góðs fyrir þjóðina,
þá eru 6 menn, sem eru á öðru
máli. Það eru ráðherrarnir sjálf-
ir. Þeir eru um leið oddvitar
flokka sinna og það eru þeir sem
sitja vilja áfram í ráðherrastól-
unum. Þetta mun vera sú skýr-
ing, sem almenningur hefur helzt
á takteinum á því, að önnut
eins ríkisstjórn og þessi skuli
enn sitja við völd, eftir allt,
sem á undan er gengið.
Breyttir kennsluhœttir í
Evrópulöndum
Meiri áherzla lögð á tœknimenntun en
áður. En hverju á að sleppa?
MIKlLVÆGI aukinnar náttúru-
fræði og tæknikunnáttu í daglegu
lífi manna veldur því, að nauð-
synlegt hefir reynzt að gera mikl-
ar breytingar á því hefðbundna
kennslufyrirkomulagi, serc tíðk-
azl hefir við æðri menntastoi'nan
ir í Evrópu um aldir. — Sífellt
eykst fjöldi stúdenda við æðri
menntastofnanir, sem krefst þess,
að kennslufyrirkomulagi þeirra
verði breytt.
Þessar urðu niðurstöður á ráð-
stefnu kennara og fulltrúa
menntamálaráðuneyta frá 24
þjóðum er komu saman í Sévres
á Frakklandi í fyrra mánuði.
UNESCO nefndin franska og
Menntunar-, vísinda-, og menn-
ingarstofnun Sameinuðu þjóð-
anna boðuðu til ráðstefnunnar í
sameiningu. Á ráðstefnunni var
aðallega fjallað um kennslufyrir-
komulag í menntaskólum og há-
skólum. Fulltrúar frá öllum
Norðurlöndunum — að íslandi
undanskildu — sóttu fuhdinn.
Enwin stöðnnn í
kennslumálum
J. A. Lauwerys, prófessor við
Lundúnaháskóla, einn fulltrú-
anna á ráðstefnunni, hélt
ræðu, sem vakti mikla athygli.
Hann kvað það vera rangt að
halda því fram, að stöðnun hefði
orðið í kennslumálum Vestur-
Evrópulanda. Bretland væri ekki
undanskilið í því efni, sagði
hann. Miklar breytingar á
kennslufyrirkomulagi hafa þegar
verið gerðar, og haldið verður á-
fram að gera breytingar. Tökum
t.d. hina kunnu brezku „Public
Schools“, sagði Lauwerys prófess
or. Á 18. öldinni var hlutverk
þessara skóla framar öllu að ala
upp úrvalsmenn á sviði félags-
og stjórnmála. Þeir áttu að taka
við stjórn Stóra-Bretlands og
heimsveldisins. Þá var ekki svo
mikil áherzla lögð á tæknilega
kunnáttu, heldur var skepgerð-
in aðalatriðið. Þau skapgerðar-
einkenni, sem mest þótti um vert,
voru viljastyrkur, dómgreind,
þrautseigja, trúmennska og heið-
arleiki. Allir þessir eiginleikar
voru að jöfnu þroskaðir á íþrótta-
vellinum, í kirkjunni og í
kennslustundum í skólunum. En
nú stefna margir skólar að því
einu 'að gera sérfræðinga úr nem
endum sínum.
Nú er góð frammistaða í skóla
meira virði en afrek á íþróttavell
inum, sagði Lauwerys. Kunnátta
á leyndardómum kjarnórkunnar
verður þyngri á metaskálum en
hlauphraði, hástökk, líkamsfeg-
urð og prúðmannleg framkoma.
Að lokum benti Lauwerys á þá
staðreynd, að háskólar í Sovét-
ríkjunum útskrifuðu árlega tugi
þúsunda ungra manna, sem mennt
aðir væru í tæknilegum fræðum.
Hefði þetta orðið kennurum í
Bretlandi, Frakklandi, Þýzka-
landi og Bandaríkjunum mikið
umhugsunarefni.
Þíóðveríar fækka
kennslu^reinum
Roger Gal heitir maður, sem er
ráðgjafi franskra stjórnarvalda
um menningar- og menntamál.
Gal hélt ræðu á þessari sömu ráð
stefnu og sagði m.a., að sú bylting
í kennsluaðferðum, sem nú á sér
stað í öllum löndum Evrópu og
raunar víðar um heim, hlyti
framar öllu að verða í framhalds
skólum, menntaskólum og háskól
um. í sumum löndum er einfald-
lega bætt nýjum greinum við þær
gömlu, en í öðrum löndum hall-
ast kennarar að því að ráðlegra
sé að fella niður fög, sem ekki
geta lengur talizt hafa hagnýta
þýðingu fyrir nemendur. Síðari
John Salling er annar tveggja
manna, sem enn eru á lífi, en
tóku á sínum tíma þátt í þræla-
stríðinu í Bandaríkjunum 1861—
1865. Hann var í her Lees hers-
höfðingja, sem beið ósigur fyrir
herjum Norðurríkjanna. Salling
varð 112 ára 15. maí sl
pðferðin hefir t.d. verið tekin
upp með góðum árangri í Svíþjóð
og Sovétríkjunum. Loks.eru þjóð
ir, sem reyna að fara bil beggja
í kennslumálunum með því að
halda gömlu aðferðinni að
nokkru leyti en taka jafnframt
upp nýjungar. Þetta hefir t.d. ver
ið gert í Frakklandi og á Ítalíu.
í Vestur-Þýzkalandi hafa nem-
endur kvartað sáran yfir því, að
of mikið sé á þá lagt, of margar
greinar kenndar í skólunum.
Til skamms tíma var þess t.d.
krafizt, að þýzkir menntaskóla-
nemendur lærðu eftirtaldar grein
ar: þýzku, mannkynssögu, þjóð-
réttarfræði, landafræði, minnst
tvö erlend tungumál, stærðfræði,
efnafræði, eðlisfræði, líffræði,
náttúrufræði, listsögu, hljómlist,
trúarbragðafræði, leikfimi og
handavinnu.
Margir þýzkir skólar hafa nú
tekið-að nokkru upp hið nýja fyr-
irkomulag: að kenna hagnýt
fræði og fækka greinum, sem áð-
ur voru kenndar.
Sovétríkin le'roriq aðal-
áherzluna á tæknina
í skýrslu frá Sovétríkjunum,
sem lögð var fram á kennslu-
málaráðstefnu UNESCO, segir:
að í Rússlandi sé aðaláherzla
lögð á kennslu í efnafræði og eðl-
isfræði í æðri skólum. f skýrsl-
unni segir ennfremur að árið
1955 hafi 175 þús. stúdentar ver-
ið brautskráðir með sé'rstakt
tæknipróf. Það var 26,8% allra
stúdenta, sem brautskráðust það
ár frá háskólum í Sovétríkjun-
um.
Enn drekka Bretar
manna mest te
í ritinu „Monthly Bulletin uf
Agricultural Economic and Stat-
istics“ (efnahagslegar hagskýrsl-
ur um landbúnaðarmál), sém gef-
ið er út af Landbúnaðar- og mat-
vælastofnun Sameinuðu þjóð-
anna segir, að 1957 hafi terækt i
heiminum náð nýju hámarki. Það
ár voru ræktaðar 700 þús. smá-
lestir af tei í öllum heiminum á
móti 680 þús. smálestum árið þar
áður. Á árunum 1934—1938 nam
teræktin í heiminum að jafnaði
466 þús. smálestum.
Bretar eru enn mestu te-
drykkjumenn veraldarinnar. A
árinu 1957 fluttu þeir inn rúml.
256 þús. smálestir af tei, og er
það meira magn en þeir hafa
nokkru sinni fyrr flutt inn á einu
ári. Þetta svarar til þess, að hvert
mannsbarn í Bretlandi noti ár-
lega um 9 pund af tei. Næstir í
röðinni eru írar. Til samanburðar
má geta þess, að í Bandaríkjun-
um notar hver maður að meðal-
tali 0,28 kg af tei árlega.
Meiri kr-öfnr «erðar til
veðurfræðinga á þrýsti-
loftsöldinni
Undanfarið hefir staðið yfir ár-
legur fundur á vegum Alþjóða-
veðurfræðistofnunarinnar í Genf.
Þar hafa veðurfræðingar frá
mörgum þjóðum þingað um fram
tíð stofnunarinnar og samvinnu
þjóðanna í veðui'fræðirannsókn-
um.
Meðal þeirra mála, sem efst
voru á baugi á ráðstefnunni, var
á hvern hátt væri hægt að starf-
rækja áfram sérstofnun þá, sem
var sett upp í Genf í tilefni af
jarðfræðirannsóknarárinu. — í
stofnun þessari eru veðurfræði-
upplýsingar frá öllum heiminum
samræmdar. Upphaflega var svo
Framh. á bls. 19