Morgunblaðið - 10.06.1958, Blaðsíða 8

8
MORCTJNBLAÐIÐ
Iriðjudagur 10. júní 1958
Sveinn Sigurðsson frá
Arnardal sjötugur
MÆTUR og merkur Vestfirðing-
ur fyllir sjöunda tuginn í dag.
Það er Sveinn Sigurðsson frá
Arnardal, sem nú 'er búsettur í
Víðihvammi 30 í Kópavogi.
Sveinn fæddist í Hnifsdal 10.
júní 1888. Foreldrar hans voru
Sigurður Þorvarðsson, útvegs-
bóndi þar, og kona hans, Hall-
dóra Sveinsdóttir, systir Guð-
mundar Sveinssonar, kaupmanns
í Hnífsdal. Sigurður Þorvarðsson
var fimmtí maður frá Þorvarði
bónda Jónssyni á Látrum í Mjóa-
firði, bróður hins mikla héraðs-
höfðingja og ættföður, Ólafs lög-
sagnara á Eyri í Seyðisfirði, sem
uppi var á fyrrihluta 18. aldar.
Ætt þessi hefur verið rakin til
flestra hinna merkustu fornætta
hér á landi, en þaðan til forn-
konunga á Norðurlöndum. Hafa
margir þeirra frænda verið orð-
lagðir tápmenn og þrekmenni.
Sveinn nam ungur bakaraiðn
hjá dönskum bakarameistara á
ísafirði. Þá iðn stundaði hann til
þrítugsaldurs, fyrst á ísafirði, en
síðustu sjö árin á Flateyri. Ekki
var hann þó við eina fjöl felld-
ur. Hann stundaði sjó, hvenær
sem færi gafst, einkum meðan
hann átti heima á Flateyri.
Vorið 1918 flutti Sveinn frá
Flateyri til Arnardals og hóf þar
búskap, útgerð og fiskikaup. Þar
bjuggu þau hjón óslitið, þangað
til þau fluttu suður síðastliðið
haust. Skorti þá aðeins eitt
missiri á, að þau hefðu búið í
Arnardal í 40 ár.
Þegar Sveinn fluttist til Arnar-
dals, var þar allmikil smábáta-
útgerð, og fram yfir 1920 var
önnur verstöð á Arnarnesinu
sunnanmegin, sem kölluð var
Hafnir. Frá báðum þessum veiði-
stöðvum gengu allt að 20 bátar,
þegar flest var. Sveinn keypti
fiskinn af flestum þessum bát-
um, ennfremur nokkuð af Snæ-
fjallaströndinni og jafnvel úr
Hnífsdal. Sveinn var manna
óhneigðastur fyrir að láta aðra
vinna það, sem hann gat komizt
yfir að vinna sjálfur og mun
svefntíminn stundum hafa verið
stuttur, einkum á vorin, þegar
mikið barst á land og Arnarnesið
var „nóttlaus voraldarveröld".
Annars er það sannast mála, að
Sveinn frá Arnardal mun manna
sjaldnast hafa sofið yfir sig um
dagana.
Þegar fiskur tók að tregast í
Djúpinu, drógust verstöðvarnar
saman, og flestar þeirra lögðust
að lokum í auðn. Þegar sjórinn
brást Sveini, sneri hann sér að
moldinni, keypti nanna fyrstur
traktor og tók að rækta tún og
garða af sama kappi og hann
hafði sýnt við önnur störf. Er
þar skemmst af að segja, að þeg-
ar hann flutti frá Arnardal, hafði
hann sjöfaldað töðuíallið af tún-
inu, komið upp miklum og góð-
um matjurtagörðum og byggt ný-
tízkuhús yfir hey og búpening.
Sveinn er tvígiftur Fyrri kona
hans var Viktoría Ólafsdóttir frá
Hattardal. Þau eignuðust þrjú
börn, tvo syni, sem dóu á fyrsta
ári, og dóttur, Viktoríu, sem er
gift Ingólfi Sigurðssyni, verkstj.
hjá Fiskiðjunni í Reykjavík.
Viktoría eldri andaðist haustið
1913 eftir þriggja ára sambúð
þeirra hjóna, en Viktoría yngri
ólst upp hjá föður sínum og
stjúpu.
-Sveinn kvæntist í annað sinn
5. des 1914. Seinni kona Sveins
er frú Hólmfríður Kristjánsdótt-
ir frá Flateyri. Foreldrar hennar
voru Kristján Bjarni Guðmunds-
son frá Rafnseyri, Jónssonar
prests Ásgeirssonar, og kona
hans, Anna Guðmundsdóttir,
bæði hin ágætustu hjón. Kristján
er dáinn fyrir fáum árum. Hann
var manna glaðlyndastur og ekki
segist Snorri Sigfússon, námsstj.,
hafa átt betri eða skemmtilegri
nágranna en hann. Kristján
Bjarni var þéttvaxinn og af-
renndur að afli, eins og verið
hafði séra Jón Asgeirsson, afi
hans.
Þau hjón, Sveinn og Hólmfríð-
ur, hafa eignazt 8 börn, sem öll
komust til fullorðinsára. Eru þau
þessi, talin eftir aldri:
a) María, gift Þórólfi Jónssyni,
húsasmíðameistara í Reykjavík,
dóttursyni Benedikts á Auðnum
í Þingeyjarsýslu. b) Sigurður.
Fórst, þegar Goðafoss var skot-
inn niður á stríðsárunum. c)
Kristján, stýrimaður hjá „Varð-
skip“. d) Anna, búsett í Keflavík,
gift Daníel Joansen frá Færeyj-
um. e) Halldóra, hjúkrunarkona,
búsett í Kópavogi, gift Guðmundi
Sigurjónssyni, slökkviliðsmanni.
f) Ólafía, hjúkrunarkona og ljós-
móðir í Grindavík, gift Herbert
Herberts, vélsmið. g) Þorgerður,
búsett á Akranesi, gift Knúti
Bjarnasyni, múrarameistara. h)
Unnur, búfræðingur. býr heima
hjá foreldrum sínum, en vinnur
í Atvinnudeild Háskóla íslands.
Son eignaðist Sveinn áður en
hann kvæntist í fyrra sinn. Er
það Pálmi, áður skipstjóri, fyrst
á ísafirði, en síðar á Akranesi,
hin mesta aflakló á seinni tíð.
Sveinn hefur því eignazt 12 börn
alls, en 10, sem komust til aldurs
og þroska, öll hin mannvænleg-
ustu og óvenjulega tápmikil,
enda standa að þeim öllum
traustir stofnar. Með framkomu
sinni allri og breytni bera þau
„VORIÐ er ,.omið,“ en grund-
irnar gróa ekkj enn. Við von-
umst til að það verði á morgun
eða hinn daginn, eða næstu daga.
Við heyrum álengdai hófadyn,
heyrum hofadyn sumarsins.
Hestamannafélögin og Lands-
samband Hestamannafélaga
vænta gróanda í hestrækt og
hestamennsku. Gunnar vinnur
markaði út um lönd. Islenzki
hesturinn getur sér gott orð í
hinum stóra heimi, hann er að
verða ferðafélagi í Skotiandi og
heimilisvinur í Þýzxalandi. Hann
nýtur sinnalyndiseinkunna, nýtur
sinnar nægjusemi og hanr nýtur
sinna sérstæðu hæfileika.
Hann vekur eftirtekt á landinu
og hann vinnur gjaldeyri fyrir
þjóðina. Hann er enn þarfur
þjónn.
Hann er enn til gagns og'
skemmtunar í heimalandinu, þótt
það sé á annan hátt oQ í minni
mæli heldur en áður var.
Enn sjáum við víða menn á
reið, og á vissum stöðum er áber-
andi hve mikið unga fólkið beisl-
ar gandinn, og hverfur á burt
undir loftsins þök.
Ungu stúlkurnar verða kinna-
rjóðar sem kir. .-j. á kvist, og
aldrei eru þær fallegri en ein-
mitt á hestbaki ef góður er fákur
og létt er lund, og strákarnir
verða hraustlegir og hermann-
legir, ef þeir setja vel á góðum
hesti. Þeim finnst þá að þeir eigi
allan heiminn, og peim finnst
þeir vera kóngar um stund.
Framleiðandans er að rækta
og hafa aðeins góða vöru í þessu
sem öllu öðru.
Áberandi er hvc góðir nestar
hafa hækkað í verði upp á síð-
foreldrum sínum og heimili
þeirra fegurra og öruggara vitni,
en nokkur orð megna.
Þau hjón, Sveinn og Hólmfríð-
ur, hafa verið óvenjulega sam-
valin og samhent, svo að það,
sem annað hefur viljað, hefur
jafnan verið vilji hins. Og þó að
ég óski Sveini langra lífdaga, vil
ég ekki óska honum þess, að
hann lifi konu sína.
Sveinn frá Arnardal hlaut í
vöggugjöf drjúgan skerf af því
víkingseðli, sem margir hinna
tápmestu sona þjóðarinnar hafa
tekið í arf og átt hefur sinn mikla
þátt í að fleyta þjóðinni yfir örð-
ugustu tímabil liðinna alda.
Starfsorkan var óbilandi, skapið
mikið og kappið þrotlaust. Slíkir
menn sjást ekki ævinlega fyrir,
„meðan blóðið er heitt og hjartað
ungt“. íhygli og aðgæzla verða
þá að bíða færis og reynslu fjölg-
andi ára. Slíkt er eðlilegt — og
hollt, en getur stundum valdið
slysum. Samferðamenn Sveins
frá yngri árum hafa sagt mér, að
hann hafi verið allra manna fljót-
astur að skipta skapi og allra
manna fljótastur að rétta hjálpar-
hönd, þegar á þurfti að halda.
Sveinn hefur hvorki kvatt
moldina né vinnuna, þótt bú-
skapnum sé lokið og hann fluttur
„á mölina“. Nú vinnur hann í
gróðrarstöðinni í Fossvogi og
hlúir þar að ungum trjágróðri.
Hefur hann tjáð mér, að hann
kunni jafnvel við starfið og
mennina, sem hann vinnur með.
Og ekki trúi ég, að neinn sé svik-
inn á vinnu hans, þó að aldurs-
árin séu orðin þetta mörg.
Ég veit, að þau hjón sakna
margs, m. a. fjallanna vestfirzku,
sjávarins og vorkvöldanna í Arn-
ardal. En þau geta glatt sig við
meðvitundina um að hafa unnið
óvenjulega mikið og gott dags-
verk, sem margir njóta góðs af.
Þau hafa bætt vænum teig við
landið okkar og þau hafa skilað
þjóðfélaginu óvenjulega glæsileg-
um og tápmiklum barnahópi.
Allir vinir þeirra Arnardals-
hjónanna munu hugsa hlýtt til
þeirra í dag og óska þess, að ævi-
kvöld þeirra megi verða eins
bjart og fagurt eins og júníkvöld-
in, þegar veður er fegurst og mið-
nætursólin stafar Djúpið.
kastið. Það er áreiðanlega stvrk-
ur fyrir sveitaheimili að fá 18
þús. eða 20 þús. fyrir einn frla
Það er líka ánægja og það er
menning.
Það er áberandi hve fljótlegt
var að stækka íslenzka hestinn
meðan að sú stefna ríkti og það
er áreiðanlega líka fljótlegt að
eðlisbæta íslenzka hestinn ef við
tökum höndum saman, og við
tökum höndum saman.
Hófadynur sem ég heyrði á-
lengdar er m. a. það að Hesta-
mannafélagið Faxi í Borgarfirði
minnist 25 ara afmælis síns að
Hótel Borgarnes hinn 1. júní nk.
kl. 18,00. Sama félag heiaur
Hestaþing að Faxaborg sunnu-
daginn 13. júlí í sumar.
Hestamannafélagið Neisti á
Akranesi nefir sitt hestaþing á
skeiðvelli sinum við Berjadalsa
sunnudaginn 29. júní.
Dalamenn nafa um meira en
30 ár haldið hestaþing og kapp-
reiðar að Nesodda í Miðdólurr í.
sunnudag í júlímánuði og vist
tel ég að þeir naldi þeirri hefð-
bundnu venju enn i ár.
Loks er svo landsmótið á Þing-
völlum 17. til 20. júli. Þar koma
væntanlega saman allir beztu
hestar og hestamenn landsins.
Þar verður margt að sjá og þaðan
verðt margs að minnast, og fáir
\ilja fara á n við það.
Þangað eru væntanlegir allir
beztu stóðhestar landsins og allar
beztu hryssurnar sem kynbóta-
gripír. Þar reyna með sér allir
mestu hlau, gikkirnir og þar
fara gæðingar á fyllstu kostum
sem til eru, og þar verða gæð-
ingar metnir.
Hér er minnzt á það, sem um ev
B. H. J.
H EST AM ÁL
Eitt af verkum Listakonunnar
Sýning Vnlgerðnr Á. Hnfstnð
UNG listakona, Valgerður Árna-
dóttir Hafstad, heldur fyrstu sýn-
ingu sína hérlendis í Sýningar-
salnum við Hverfisgötu. Að vísu
hefur hún nýlega haldið sýningu
á verkum sínum erlendis, samt
verður að telja þessa sýningu
fyrstu spor hennar í heimalar.d-
inu, sem sjálfstæðrar listakonu.
Valgerður hefur stundað ust-
grein sína um árabil, en vetið
treg til að sýna verk sín opin-
berlega. Hún er hlédræg að eðlis-
fari, og lék mörgum forvitm á
að kynnast henni sem málara.
Fullyrða má, að þeir, sem fylgzt
hafa með vinnubrögðum Valgerð-
ar, hafa ekki orðið fyrir von-
brigðum við þessa sýningu. Hún
kaus að láta sem minnst á sér
bæra, þar til hún hafði náð þeim
árangri, er hún gat sætt sig við,
og vissi, að væri henni samboð-
inn, og þar með hefur hún vand-
að mjög til þessarar sýningar.
Það verður fljótlega séð, að
Valgerður hefur ekki kastað
höndum til sýningarinnar. Verk-
svið listakonunnar er nokkuð
þröngt við fyrstu sýn, en við nán-
ari kynni kemur í ljós, að við-
fangsefnin eru tekin til meðferð-
ar á margan og mismunandi hátt,
að ræða i hestamálum á suðvest-
urlandi um 5 helgar næstum .
röð í júní og júlí. -->annig mætti
lengi telja með því að fara viðar
um landið.
Spurningin er svo, hver vinnur
Sleipnisbikarinn á Þingvölium,
hver vinnur Faxaskeifuna við
Faxaborg eða gæðingabikarinn
við Berjalandsá?
Ýmsir eru fyrir löngu farnir að
undirbúa hesta sína bæði með
fóðri og æfingu undir Þingvalla-
reið. Á það skal sérstaklega bent
að skráningu á að vera lokið
eigi síðar en 10. júní og þátttöku-
gjald greitt kr. 100,00 fyrir kapp-
reiðahesta og stóðhesta og kr.
50,00 fyrir kynbótahryssur.
Að gefnu tilefni skal að lokum
vakin athygli á því, að það er
ekki rétt að loka stóðhestana
innj fram á sýningu. Það er:
1 óeðlilegt fyrir hestana,
2 það dregur úr afnotum af
beztu hestunum þetta ár og
3 hestarnir verða óþjálli og erf-
iðari bæði fyrir sjálfa sig og
aðra.
Þeir verða yfirleitt glæsilegri
í sjón og raun úr girðingunum
heldur en úr húsunum.
Vera má að einhverjir hest-
anna leggi eitthvað af í girðing-
unum til að byrja með, en flesta
þeirra skaðar það ekki nema síð-
ur sé.
Þetta styðst við endurtekna
eigin reynslu og annarra og sett
hér fram fyrir beiðni Gunnars
Bjarnasona..
Ari Guðn.undsson,
en hjá ungum málara verður að
telja einmitt slíkar vinnuaðferðir
til mikilla kosta. Hún gefur sér
nægan tíma til að yfirvega við-
fangsefnið og leggur mikla vinnu
í hvert verk fyrir sig. Þetta er
einmitt það, sem mörgum ung-
um listamönnum láist, þeir flýta
sér um of, og verk þeirra fá því
iðulega meiri yfirborðsfegurð en
raunverulegt listgildi.
Sýning Valgerðar ber engan
veginn með sér, að þetta sé fyrsta
sýning ungs málara. Hún sýnir
miklu fremur þann árangur, er
fengizt hefur með margra ára
vinnu og námi, sem stundað hef-
ur verið af alúð og natni. Litirnir
eru léttir og leikandi, og sum
málverkin minna á impression-
isma. Myndbyggingin er unnin
upp úr smáum formum, sem lát-
in eru spila saman á mjúkan og
jafnvel kvenlegan hátt í fullu
samræmi við litina. Þessir eigin-
leikar eru nokkuð óvenjulegir
hjá islenzkum málurum og gefa
þessari sýningu frískan blæ. Auð-
vitað má finna nokkur áhrif frá
listamönnum samtíðarinnar í
þessum verkum. Um það er gott
eitt að segja, og það er athyglis-
vert, hvernig Valgerði tekst að
notfæra sér ýmislegt, er hún hef-
ur kynnzt, en gæða verk Sín jafn-
framt þeim persónuleika, er
einna mest einkennir hana sjálfa.
Öll er sýning þessi jöfn að gæð-
um og því óþarft að gera upp
á milli einstakra verka. Samt
held ég, að guachemyndir Val-
gerðar snerti mig mest. Þar
finnst mér henni takast að not-
færa sér hæfileika sína einna
bezt, og þar nær hún mestum
geðhrifum í verkum sínum.
Enn einu sinni hefur ungur
málari kvatt sér hljóðs. Miklar
vonir verða við Valgerði tengd-
ar í framtíðinni, og það ekki að
ástæðulausu. Þetta er ágæt sýn-
ing, sem á það skilið, að henni
sé veitt athygli, og vonandi þarf
ekki að egna fólk til að sjá hana.
Valtýr Pétursson.
NÝLEGA hefur gæzlumaður há-
stúkunnar, frú W. Blomkwist-
i Lub skólastjóri í Amsterdam
I skýrt frá því, að IOGT nafi barna
' stúkur í 26 löndum í fjórum
heimsálfum. Nú eru 105.000 börn
í barnastúkum alls, en þau voru
96.000 árið 1955.
Fjölmennastar eru barnastúk-
urnar í Svíþjóð, en þar eru 49.000
börn í barnastúkunum. Næstur
er Noregur með 24.000, England
með 10.000 og ísland með 6500.
Það munu vera um 20.000 börn
á barnastúkualdri á íslandi og er
því þriðjungur íslenzkra barna i
barnastúkum. í Tyrklandi eru
5000 börn í barnastúkum, eu
færri í öðrum löndum.
Jafnframt þessu skyrir gæzlu-
maður hástúkunnar frá þvi, að
það sé reynsla sín, að starfsóm-
ustu félagarnir i Góðtemplara-
reglunni hafi byrjað í barnastúk
unum. i
„Folket". — Þýtt.
E. S.