Morgunblaðið - 10.06.1958, Blaðsíða 10

10
MOKC.riSTU AÐ'.Ð
ÞrlSjudagur 10. júní 1958
.uttÞKðMfr
tTtg.r H.l. Arvakur, Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigíus Jónsson.
Aðairitstgórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benedíktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá V:gui
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arm Ola, simi 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýs.'ngar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjala kr. 30.00 á mánuði innanlands.
1 lausasolu kr. 1.50 eintakið.
HVAÐ ER LEIKARASKAPUR
OG HVAÐ EKKI?
IIINS og öllum er í fersku
j minni stóðu núverandi
-* stjórnarflokkar að sam-
þykkt á Alþingi hinn 28. marz
1956, um að varnarliði Bandaríkja
manna skyldi vikið héðan úr
landi. Þetta var upphaf hinnar
ógiftusamlegu samvinnu þeirra
flokka, sem nú hanga að nafninu
til við völd í landinu. Það var
haft hátt um það á þeim tíma,
að nú væri það mál málanna að
varnarliðið færi burt úr landinu
og í framhaldi af því ætlaði svo
ríkisstjórnin að hefja „alhliða
viðreisn efnahagsmálanna" og
halda uppi, eins og kallað var
„þróttmiklum framförum“ í land
inu. Hér átti því allt að fara
saman, að gera ísland „alfrjálst"
og alhreint af varnarliði, hlut-
leysi átti að vera út á við og
inn á við átti svo að vera þessi
mikla „endurreisn" íslenzkra
efnahagsmála og framfarir á öll-
um sviðum,
Þegar þessi samþykkt var gerð
hinn 28. marz var það í fyrsta
skipti, sem íslenzk utanríkismál
voru dregin inn í væntanlega
kosningabaráttu og málefni inn-
anlands. Það var í fyrsta sinn,
sem slík mál voru höfð að leik-
soppi í íslenzkri stjórnmálabar-
áttu. Það þarf ekki lengi að rekja
hvað á eftir kom, því það gerðist
seinna á árinu, að ríkisstjórnin
öll og kommúnistar þar með,
gengu til nýrra samninga við
Bandaríkin og verutími varnar-
liðsins hér á landi var framlengd
ur um óákveðinn tíma. Þar á efúr
komu svo stórlán vestan um haf,
og frá Vestur-Þýzkalandi og þau
hafa verið svo vel úti látin, að rík
isstjórninni tókst að tvöfalda rík-
isskuldirnar á örstuttum tíma.
Nú rekur Þjóðviljinn upp mik-
inn „skræk“ í fyrradag. Segir
blaðið, að nú hafi orðið það, sem
það kallar „alvarleg þróun í her-
námsmálunum". Segir blaðið að
íslendingum í „hernámsvinnu"
hafi fjölgað um helming á einu
ári. Sé nú verið að fullgera radar
stöðvar og flugskýli og byggja bíó
og félagsheimili fyrir varnarliðs-
menn. Er um tölur í þessu sam-
bandi vitnað í síðasta hefti Fjár-
málatíðinda um efnahagsáhrif
varnarliðsins þar sem birtar eru
töflur um útgjöld þess hér á landi
og um fjölda starfsmanna, semeru
á þess snærum. Um þetta hefur
Þjóðviljinn mörg og fjálgleg orð.
Segir blaðið, að það sé „kynlegt,
að varnarliðið skyldi hefja fram-
kvæmdir að nýju um mitt síðasta
ár“. Spyr blaðið þá, hvort her-
stjórnin hafi fengið „einhverjar
tryggingar fyrir því, frá'Alþýðu
flokknum og Framsókn. að ekki
yrði staðið við loforðið um brott-
för hersins?“ Þjóðviljinn segir að
vísu, að þó loforðið um brottför
hersins hafi ekki verið efnt, þá
sé það þó bót, að umsvif þess
íakmörkuðust, eins og blaðið orð-
ar það, Njarðvíkurhöfnin hafi
ekki verið byggð og síðan segir
blaðið: „Með því dró fljótlega út
gildi herstöðvanna hér, þær kom
u ftur úr öðrum stöðvum og
urðu okkur því ekki eins hættu-
legar og °kki mjög mikilvægar
herstjórninni“.
Hér fagnar Þjóðviljinn sýni-
lega yfir því, hve minnkað hafi
um varnir í landinu um tíma,
því kommúnistum er skiljanlega
mest um það hugað, að varnir
ísland séu sem allra veikastar,
enda hefur það alltaf verið þeirra
stefna.
Þegar Þjóðviljinn talar um
„svik“ stjórnarflokkanna í varn-
arliðsmálinu, þá ætti það ekki
sízt að minnast síns eigin flokks
og þéirra ráðherra hans, semstóðu
að hinum nýju samningum við
Bandaríkin, því það má segja,
að þeirra hafi ekki verið minnzt
ábyrgðin, sem hæst höfðu látið
ásamt Framsóknarflokknum um
það, að varnarliðið skyldi tafar-
laust fara burt úr landinu.
UTAN UR HEIMI
Kjarnorkuknúin fhigvél í eigu Bandaríkjanna.
Hvenœr fáum við kjarnorkuna í bíla.
skip og flugvélar ?
Allir sjá þennan dæmaiausa
leikaraskap í varnarliðsmálun-
um. Það fer ekki hjá því, að hug-
urinn leiðist að því, hvort ekki
sé um sams konar leikaraskap að
ræða í öðrum þýðingarmestu mál
um þjóðarinnar. Allir sjá leikara
skapinn í sambandi við efnahags
málin, þar sem kommúnistar. að
einum undanteknum studdu
„bjargráðin", en síðan heldur
Þjóðviljinn uppi áróðri gegn
þeim, þegar það sést hve óvinsæl
þessi löggjöf er. Það má einnig
spyrja kommúnista: Er það leik-
araskapur, sem þið eruð nú að
leika i landhelgismálinu? Það má
spyrja um það með fullum rétti,
hvort á bak við þennan áhuga,
sem kommúnistar allt í einu þykj
ast hafa á landhelgismálinu,
búi ekki eingöngu það, að þeir
telji sig með því veikja afstöðu
íslands gagnvart vestur-þjóðun-
um, alveg á sama hátt og þeir
telja að aðgerðirnar í varnarliðs-
málunum hafi veikt varnir ís-
lands. Allir vita, að kommúnist-
um er það mest í mun, að koma
sem stærstum og flestum fleygum
inn á milli íslands annars vegar
og vestrænna þjóða hins vegar,
enda hefur blað utanríkisráð-
herra ekki farið dult með að
„áhugi“ kommúnista á landhelgis
málinu væri af þessum togaspunn
inn. Þegar á varnarliðsmálið er lit
ið og framkomu kommúnista að
öðru leyti, er það ekki að ófyr-
irsynju, þó um það sé spurt:
Hvað er leikaraskapur af hálfu
kommúnista og hvað er það ekki?
Varnarliðsmálin voru gerð að
leiksoppi í sambandi við þær
kosningar sem fyrir dyrum voru
og innanlandsmálin í heild. Nú
sjá kommúnistar sitt óvænna eft-
ir tveggja ára veru í duglausri og
óvinsælli ríkisstjórn og spurning-
in er þá: Eru þeir ekki að bregða
á nýjan leik með landhelgismál-
ið eða hvað er það, sem vakir
raunverulega fyrir þeim? Af
þeirri reynslu, sem þjóðin hefur
haft af núverandi ríkisstjórn og
flokkum hennar, má við öllu bú-
ast, bæði í þessum málum og öðr-
um. Þjóðin býr hér við hina
mestu óvissu. Lífshagsmunir henn
ar eru í tröllahöndum.
í FRAMTXÐINNI mun kjarnork-
an verða aðalorkulind okkar —
og framsýnir menn segja, að ekki
muni líða ýkjamörg ár þar til
þjóðir beggja vegna Atlantshafs
drekka kaffi, sem nær eingöngu
verður hitað upp með rafstraumi
. frá kjarnork*iverum. En hvenær
* verða skip, flugvélar og járn-
brautarlestir knúnar kjarnorku?
Sennilega verður þess lengra að
bíða.
★ ★
Aðalvandamálið viðvíkjandi
kjarnorkuknúnum farartækjum
er á þessu stigi málsins — að búa
til nægilega litla og létta kjarn-
j orkuofna. Annað vandamál er
svo geislavörnin. Núverandi varn-
! arútbúnaður er mjög fyrirferðar-
mikill og með öllu ógerningur að
j koma honum fyrir í venjulegum
+ KVIKMVNDIR +
„Hveitibraubsdagar
i Monte Carlo"
ÞESSI enska gamanmynd, sem
tekin er í litum og Cinamascope,
er sýnd í Gamla Bíói. Sviðið er
Monte Carlo og umhverfi borg-
arinnar með Miðjarðarhafið í
baksýn svo að ekkert skortir á
þá fegurð, sem náttúran leggur
myndinni til. Efnið er gaman-
samt, en öllu gamninu þó stillt
í hóf af góðri smekkvísi. Kemur
þó margt broslegt fyrir og at-
burðarásin er hröð í bezta lagi,
en spennan reyndar ekki mikil.
— Fjallar myndin um ung skötú-
hjú, sem vinna við sama fyrir-
tæki, en eru nú stödd í Monte
Carlo í boði vinnuveitanda síns,
og giftast þar og ætla að njóta
hveitibrauðsdaganna í þessari
fögru og fjölsóttu borg. — En
vinnuveitandi kemur ekki þang-
að fyrr en seint og síðar meir,
svo að ungu hjónin komast í fjár
þröng er leiðir til þess að eigin-
maðurinn fer að stunda fjár-
hættuspilið (rúlettuna) og van-
rækir konu sína af einskærri
gróðafýkn. —*■ Þetta leiðir aftur
til átaka milli hjónanna og kem-
ur þá þriðji maður í spilið. —
Útlitið er vissulega ekki glæsi-
legt og spurningin er hvort
hjónabandið fer út um þúfur eða
. . . Svarið við því verða menn
að sækja í myndina sjálfa.
Ungu hjónin, Cary og
Bertrand, leika þau Glynis Johns
og Rossano Brazzi og fara dável
með hlutverk sín. Robert Morley
leikur Dreúther vinnuveitanda
þeirra, feitan og viðutan kaup-
sýslumann. Og þarna bregður
fyrir gömlum kunningja, Walter
Hudd, í litlu hlutverki. Notaleg
mynd, — en ekkert afbragð!
Ego.
bíl. Öðru máli gegnir um járn-
brautarlestir, skip — og ef til vill
stórar flugvélar.
Sem kunnugt er hafa Banda-
ríkjamenn þegar smíðað nokkra
kjarnorkuknúna kafbáta, sem
voru fyrstu kjarnorkuknúnu sæ-
förin. Þá er vitað, að Rússar eiga
einn stóran kjarnorkuknúinn ís-
brjót — og sennilegt er talið, að
þeir eigi einn eða fleiri kjarn-
orkuknúna kafbáta. Mikið hefur
verið hugleitt að hefja smíði
kjarnorkuknúinna olíuflutninga-
skipa, jafnvel neðansjávarolíu-
flutningaskipa. Bandaríkjamenn,
Norðmenn og Danir hugleiða
mjög smíði slíkra skipa. Banda-
ríkjamenn munu vera komnir
lengst. Þeir hafa og í huga að
smíða stór herskip knúin kjarn-
orku — og munu þeir í þann veg-
inn að hefjast handa.
★ ★
Fyrsta kjarnorkuknúna járn-
brautarlestin mun verða fullsmíð
uð í Bandaríkjunum árið 1960.
Verður þetta mikið bákn, á að
vega 360 smálestir. Orka hennar
verður slík, að hún á að geta
dregið 5,000 lestir — og komizt
upp í 100 km hraða á þrem mín
útum. Ósennilegt er, að fjölda-
framleiðsla verði þegar í stað
hafin á slíkum járnbrautarvögn-
um — og mun reynslan skera úr
um hagkvæmni þeirra.
★ ★
Og hvað kjarnorkuflugvélinni
viðkemur, þá er almennt talið,
að allmörg ár muni liða þar til
slíkar flugvélar verði komnar í
notkun að einhverju ráði. Bæði
Bretar og Bandaríkjamenn hafa
unnið mikið tilraunastarf á þessu
sviði — og fyrsta bandaríska
kjarnorkuknúna flugvélin hefur
þegar flogið. Rússar hafa sagzt
mun bjartsýnari hvað kjarnorku-
flugvélinni viðkemur en Banda-
ríkjamenn. Ýmsir telja, að Rúss-
ar séu komnir langt á þessari
braut — en það er með þetta,
eins og annað, að allt er það
leyndarmál hjá Rússunum.
Á Vesturlöndum er ekki búizt
við þvi að kjarnorkubílar komi
á markaðinn fyrr en eftir mórg
ár. Sem stendur er ekki fenginn
neinn grundvöllur fyrir fram-
leiðslu slíkra bíla — og túrbínu-
bílarnir, sem enn eru ekki komn-
ir á markaðinn, verða sennilega
komnir til ára sinna, þegar kjarn-
orkubílarnir verða almennings-
eign. Hér er við sama vandamálið
að glíma. Enn hefur ekki tek-
izt að búa til nægilega fyrirferð-
arlítinn kjarnorkuofn, sem koma
mætti fyrir í litlum bíl — og
væri með öllu hættulaus. Fyrst
og fremst er það fyrirferðarmikil
geislavörn umhverfis vél kjarn-
orkuofnsins, sem valdið hefur
miklum heilabrotum sérfræð-
inga á þessu sviði — en þó sér-
staklega, hvort hægt yrði að úti-
loka alla geislunarhættu, ef kjarn
orkubíll lenti í árekstri og
skemmdist, brotnaði ef til vill.
Nú eru nýir tómatar að koma
á markaðinn og þegar þeir
fara að lækka í verði, verður
hægt að búa til tómatsúpu eftir
þessari uppskrift: 1 stór Iaukur
er hakkaöur og brúnaður í
potti. Maukinu innan úr Í4 kg
af vel þroskuðum tómötum er
bætt í pottinn, ásamt vendi'af
steinselju og lárberjablaði. Of-
urlitlu vatni hellt yfir, og þetta
soðið þangað til tómatarnir eru
soðnir vel í sundur. f»á er þeim
hrært í gegnum síu, hellt aftur
í pottinn, súputeningur látinn
út í og súpan jöfnuð með smjör
líki og hveiti. Salt, pipar og ef
til vill ofurlítið sherry haft til
bragðbætis. Ef mikið er haft
við, má setja þeyttan rjóma á
salatblað og láta það synda of-
an á súpunni, eins og sýnt er á
myndinni.
FYRIR hástúkuþinginu, sem
haldið verður í sumar í Haag í
Hollandi, liggur tillaga frá
sænsku góðtemplarastúkunni
„Baldur", um að Góðtemplara-
reglan hefji skipulagðan áróður
gegn atómsprengjum og vetnis-
sprengjum, og þess sé krafizt að
hætt verði öllum tilraunum með
þessar vítisvélar.