Morgunblaðið - 17.06.1958, Page 8

8
MOBCVTSBLÁÐIÐ
Þriðjudagur 17. júní 1958
Ef hjúkrunarkon an er falleg getur
nuddið verið þœgilegt
Frá doktorsvörn Friðriks Einarssonar lœknis
KLUKKAN 1,30 á laugard. fór
fram í Háskóla íslands doktors-
vörn Friðriks Einarssonar lækn-
is. Doktorsritgerðin, sem er mik-
il bók, prentuð á ensku, fjallar
um upphandleggsbrot. Höfundur
hefir skýrt frá því, að hann hafi
aflað efniviðarins í ritgerðina á
sjúkrahúsum í Danmörku. Hann
byrjaði á ritgerðinni 1943, þegar
hann var fastur læknir á Komm-
unalspítalanum í Kaupmanna-
höfn. Hann tók eftir því, hve
auðveldlega þeim tókst að lækna
beinbrot á upphandlegg, betur en
annars staðar, þar sem hann
hafði verið og að því er virtist
hafði aðferð þeirra í för með sér
minni óþægindi fyrir sjúkling-
ana. Þarna var um tvær frá-
brugðnar aðferðir að ræða og
vaknaði áhugi hans á því að
kynna sér hvort raunverulega
fengist betri árangur með auð-
veldari aðferðinni heldur en
hinni erfiðari og^dýrari. Á þess-
um árum höfðu komið til með-
ferðar 481 sjúkdómstilfelli, en
þegar dr. Friðrik hóf rannsóknir
sínar voru 88 þessara sjúklinga
látnir. Nokkrir höfðu flutzt út á
land, svo ekki var hægt að kom-
ast í samband við þá, nokkrir
höfðu orðið að flýja Danmörku
vegna stríðsins, aðrir vildu ekki
láta skoða sig o. s. frv. En hann
skoðaði 302 siúklinea eða 91.8 af
hundraði. Hann hafði fulllokið
rannsóknum sínum þegar hann
fór frá Danmörku í lok ársins
1945, en átti þá eftir að rita bók-
ina. Hefur hann gert það hér
heima ásamt öðrum störfum og
einkum unnið að því um næt-
ur. Ritgerðinni var lokið sumar-
ið 1956 og var síðan þýdd á
ensku. Síðan var hún tekin gild
til doktorsprófs við læknadeild
Háskóla Islands og. var útgefin
hjá Ejnar Munkgaard í Kaup-
mannahöfn. Bókin er 215 blaðsíð-
ur að stærð og í henni eru 94
myndir.
□ ★ □
Þegar doktorsvörnin hófst var
hátíðasalur Háskólans þéttskip-
aður áheyrendum. Voru þar að
allega læknar — og má segja
að flestir þekktustu læknar
landsins hafi hlýtt á. Auk þess
voru þarna fjölmargir lækna-
stúdentar og aðrir áheyrendur á
fremsta bekk sat kona doktors-
efnisins ásamt tveimur börnum
þeirra hjóna. A sviðinu stóð dokt
orsefnið í kjólfötum og við borð
öðru megin við hann sat forseti
læknadeildar, dr. Sigurður Samú-
elsson, en hinum megin sátu
andmælendurnir, dr. Bjarni Jóns-
son og dr. Snorri Hallgrímsson,
prófessor. Doktorsvörnin hófst
með því, að doktorsefnið lýsti
bókinni og sagði frá tildrögum
hennar og að því búnu tók fyrsti
andmælandi, próf. Snorri Hall-
grímsson til máls. Ræða hans tók
um 30 mínútur. Sumum
spurningum svaraði doktortsefn-
ið jafnóðum, en annars gerði
hann athugasemdir sínar að fyr-
irlestri dr. Snorra loknum. Meðal
athugasemda Snorra Hallgríms-
sonar var sú, að ekki kæmi til
mála að nota nudd eða hitameð-
ferð við ferskt brot, eins og rætt
er um í bókinni, en þar segir að
slíkt geti verið þægilegt. Dr.
Snorri sagðist ekki vita til þess,
að það myndi vera þægileg með-
ferð nema kannske í því einasta
tilfelli að nuddkonan væri sér-
lega falleg. Nokkrar aðrar athuga
semdir gerði dr. Snorri, en ósk-
aði síðan doktorsefninu til ham-
ingju, sagði að ritið væri hið
bezta úr garði gert og mikið gagn
mundi verða að því í framtíð-
inni. Hann kvaðst vita að ritið
hefði aðallega verið samið um
nætur, en ég var oft hissa á því,
hve þú varst alltaf sprækur á
morgnana, sagði dr. Snorri; þú
varst alltaf léttur á þér, aldrei
súr en kannske dálítið tilreykt-
ur stundum. Að svo búnu svar-
aði doktorsefnið athugasemdum
fyrra andmælanda. Hann kvaðst
hafa reynt að fá skýrslur yfir
íslendinga, sem hefðu fengið
læknismeðferð vegna upphand-
leggsbrots hér í sjúkrahúsum, en
það var ómögulegt, sagði hann,
ég bað einu sinni um skýrsluryfir
100 sjúkl. á röntgendeildinni, en
þær voru ekki tiltækilegar. Það
var fyrst þegar dr. Snorri Hall-
grímsson varð yfirlæknir
við Landsspítalann, að sér-
stakur ritari var fenginn til
að hafa umsjón með slíkum
skýrslum. Doktorsefnið kvaðst
fallast á sumar athugasemdir dr.
Snorra, en aðrar eKki. T. d. væri
það ljóst, að hann hefði ekki get-
að rannsakað a lla sjúklingana,
sem komið hefðu með upphand-
leggsbrot ’í dönsku sjúkrahúsin,
það væri ekki hægt að ætlast
til þess að hann hefði athugað
þá sem dauðir voru. Doktorsefn-
ið gat þess, að það mætti segja,
að myndum væri áfátt í bókinni,
þær væru komnar niður í 94, í
upphafi hefði hann hugsað sér
að hafa þúsund myndir, en það
hefði orðið heldur dýr útgerð,
því þá hefði bókin aldrei kostað
undir 100.000 dönskum krón-
um, svo skar ég myndirnar nið-
ur í 200 og loks niður í 94. Loks
sagðist hann ekki geta verið sam-
mála dr. Snorra um nudd og hita
aðferðina, hann sagði að nuddið
gæti verið þægilegt, en um það
hefðu þeir aldrei orðið sammála.
Nudd og hitameðferð færðu líf í
vefina en auðvitað yrði að fara
varlega, þegar um ferskt brot
væri að ræða.
Þá tók til máls annar andmæl-
andi dr. Bjarni Jónsson og hélt
langt enndi um bókina. Stóð fyr-
irlestur hans yfir í meira en %
klst. Dr. Bjarni gat meðal annars
um ýmsar mælingar höfundar og
vitnaði oft í ritið máli sínu til
sönnunar. Þá ræddi hann ræki-
lega um meðferðir á brotum og
niðurstöðu bókarinnar. Að lok-
um gagnrýndi hann höfund fyrir
það, að hann hefði ekki athug-
að árangurinn af núverandi með-
höndlun upphaldleggsbrota og
borið hann saman við fyrri ár-
angur. Honum hefði verið hæg
heimatökin, því hann hefði unn-
ið á handlæknisdeild Landspítal-
ans. Sagði hann, að ritið hefði
aukizt að gildi við slíkar athug-
anir. Að lokum sagði annar and-
mælandi: Þetta er mikið verk og
þarflegt, höfundurinn hefur unn-
ið vel úr efnivið sínum. Hann
minnti á það, sem tveir ólíkir
höfundar hefðu einhvern tíma
sagt, frægur enskur læknir:
Never take anything for granted
og Halldór Kiljan Laxness, þeg-
ar danskur blaðamaður spurði
hann um íslenzkar bókmenntir í
viðtali fyrir mörgum árum: A
íslandi fær engin bók slæma
dóma, Islendingar vita að slæm-
ar bækur dæju, þó að þær fengju
góða dóma — og væntanlega
öfugt.
Doktorsefnið svaraði hinum
rækilegu athugasemdum annars
andmælanda nokkrum orðum,
sagði þó að margt af því, sem
hann hefði sagt, hefði verið eins
konar viðbót og væri hann hon-
um alveg sammála. Hann sagðist
aldrei hafa verið sterkur í stærð-
fræðinni. en þó kunnað ýmislegt
fyrir sér í geometriu á sínum
tíma, samt sem áður gæti hann
ékki fallizt á þá skoðun síðara
andmæland-a að mælingar sínar
hefðu verið slæmar. Þá mótmælti
hann algerlega 'þeirra staðhæf-
ingu síðara andmælanda að hann
hefði ætlað að sanna að „funct-
ional treatment“ væri betri én
einhver önnur aðferð, sem hann
nefndi, en ófróður blaðamaður
gat ekki hönd á fest, — hefur
hann áreiðanlega ekki verið sá
eina þar í salnum, sem ekki
fylgdist með öllu, sem fram fór.
Vitanlega ætlaði ég ekki að
sanna neitt, bætti doktorsefnið
við, hér er fyrst og fremst um
rannsóknir að ræða og hlutlausar
niðurstöður. Þá minntist hann á
það, að síðari andmælandi hefði
sagt að það hefði verið góð við-
bót við bókina að geta borið
saman meðferðir á upphaldleggs-
brotum nú og fyrir 15 árum. En
það er allt annað verk, bætti
hann við, nú er t. d. farið að
skera upp í nokkrum tilfellum,
eins og andmælandi gat um, þeir,
sem koma á eftir, verða að at-
huga þetta mál nánar,' þá geta
þeir ef til vill tekið eitthvað úr
mínu verki. Að lokum þakkaði
doktorsefnið andmælendum
drengilegan málflutning og árn-
aði Háskólanum góðs gengis,
minnti að lokum á þau orð Jónas-
ar Hallgrímssonar sem standa
fyrir ofan dyr hátíðarsalar Háskól
ans: Vísindi efla alla dáð. Þá
stóð forseti læknadeildar upp og
sagði að ekki hefði borizt nein
tilkynning um að menn kveddu
sér hljóðs „ex auditorio", sagði
þó að sú beiðm yrði fúslega veitt.
Þá stóð upp Snorri Ólafsson lækn
ir, skólabróðir Friðriks Einars-
son og óskaði honum til hamingju
með hið góða verk hans. Að því
búnu gengu andmælendur og for-
seti læknadeildar út úr salnum
og var beðið eftir úrskurði þeirra.
Á meðan sagði doktorsefni, að
hann gæti því miður ekki skemmt
áheyrendum, enda hafa víst fæst-
ír búizt við því, að efnið væri til
þess fallið. Þegar þremenning-
arnir komu inn í salinn aftur,
kvaddi forseti deildarinnar sér
hljóðs og sagði, að þar sem rit
Friðriks Einarssonar hefði verið
tekið gilt, svo og doktorsvörnin,
þá lýsti hann því yfir að Friðrik
Einarsson læknir væri doktor frá
læknadeild Háskóla íslands. Þar
með var þessari athöfn lokið,
hún hafði staðið yfir 15 minútum
skemur en tvær klst. Hinn ný-
kjörni doktor gekk síðan til fjöl-
skyldu sinnar, sem óskaði honum
til hamingju. Var sýnilegt, að
sonur þeirra hjóna þóttist vita
ýmislegt um upphandleggsbrot,
ekki síður en faðir hans.
Breiðafjarðarför
FERÐAFÉLAG íslands efnir til
farar um Breiðafjörð 19. þ.m. —
Farið verður landleiðis til Stykk
ishólms, en þaðan með báti til
Flateyjar. Þar verður gist. Næsta
dag verður farið til ýmissa Vest-
ureyja, en svo heitir eyjaklasinn
í nágrenni Flateyjar. Fer það
nokkuð eftir veðri, hvaða eyjar
verða heimsóttar. í>að er um
margar að velja, t.d. Svefneyjar,
Skáleyjar, Hvallátur, Hergilsey.
Lengst úti er Oddbjarnarsker.
Samdægurs verður svo haldið til
Brjánslækjar.
Breiðafjarðaeyjar er ævin-
týraheimur, ekki sízt á þessum
árstíma. Fuglalífið er fjölskrúð-
ugt. Æður og endur eru að leiða
út. Þær eru svo spakar, að ókunn
um finnst hér séu alifuglar á
vappi. Sömu fuglarnir vitja
hreiðra sinna ár eftir ár. Heima-
menn þekkja þá eins og við
hesta, kýr, kindur og bíla og gefa
þeim nöfn.
Flatey er perla Breiðafjarðar.
Margt minnir á forna menningu,
t.d. bókasafnið. Gamla bátahöfn-
in, Silfurhöfnin, er listasmíði.
Þótt daglaun væru ekki há í þann
tíð, þá guldust þau þó í skíru
silfri. Þetta var löngu fyrir daga
gjaldeyrisnefndar — jurtagarður
nefnda var þá miklu fáskrúðugri
en nú er á íslandi. Bezti sjóbað-
staður á íslandi er í vognum á
austur enda Flateyjar.
Á Brjámslæk verður gist. Það-
an verður skroppið út á Barða-
strönd, en þar er höfðingjasetrið
Hagi í miðri sveit. Þvi miður
gefst ekki færi á því að fara út á
Rauðasand og labba um rústir
Sjöundarár og heimsækja stór-
býlið Bæ, enda væri hætt við því,
að ferðalangurinn léti ekki stað-
ar numið fyrr en Látrabjarg
væri að baki og hafnað væri í
Hvallátrum, vestustu byggð ís-
lands. Sem sé, það verður snúið
við á Barðaströnd, og haldið aust
ur með Breiðafirði norðanverð-
um. Steinssnar austan Brjáms-
lækjar er Vatnsfjörður, rómaður
að fegurð. Hlíðar hans eru skógi
vaxnar, en í dalbotninum er
stöðuvatn. Leiðin austur sýsluna
er tilbreytingarrík. Firðirnir eru
langir með byggð á stangli. Reyk
hólasveit stingur hér í stúf. Þar
opnast blómleg byggð með höf-
uðbólinu Reykhólum. Skammt
austar er Barmahlið, sem Jón
Thoroddsen kvað um. Hætt er þó
við, að „berjalautu væna“ sé enn
berjasnauð. Gististaðinn Bjarkar
lund þekkja allir af orðspori. Ég
held fáir verði vonsviknir af stað
og umhverfi. Gilsfjörður er hlý-
legur. Minnstu munar, að hann
skilji Vestfirði frá meginlandinu.
Ekið verður heim um Dali. Ferð-
inni lýkur á sötta degi.
Frá doktorsvörninni. Á myndinni sést auk andmælenda, uu»tw«mis og dr. Sigurðar Samúels-
sonar, forseta íæknadeildarinnar, nokkur hluti áheyrenda.