Morgunblaðið - 17.06.1958, Síða 10

10
M O R c 1' m n r 4ð:o
Þriðjudagur 17. júní 1958

TTtg.: H.f. Arvakur, Reykjavilt.
Framkvæmctastjón: aigíus Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Steíánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, simi 33045
Augiysmgar: Arni Garðar Knstmsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýs'ngar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 224ou
Asknftargjalo kr 30.00 á mánuði innanlands.
1 lausasolu kr. 1.50 eintakið.
l
77. JLJNÍ
AÐ var dimmt í lofti á
Þingvöllum 17. júní 1944.
Regnið dundi og vindur-
inn næddi um þá er staddir voru
á Lögbergi, þegar lýðveldið var
endurreist. Yfir engum degi er
þó bjartara í minningu þeirra,
sem þátt tóku í þeirri athöfn,
og allir íslendingar telja nú þann
dag einn mesta gæfudag í sögu
þjóðarinnar.
Síðan hefur margt að höndum
borið og allur vandi ekki verið
auðleystur. Ekki er þó hægt að
hugsa sér, að auðveldara hefði
verið að ráða fram úr neinu úr-
lausnarefnanna, ef Islendingar
hefðu látið vera að stofna lýð-
veldið 17. júní 1944. Svo erfið
sem ýmis viðfangsefni hafa verið,
ekki sízt varðandi utanríkismál-
in, sem íslendingar höfðu minnsta
reynslu af að fást við, þá er þó
Ijóst, að vandinn hefði mjög vax-
ið, ef íslendingar herfðu þurft
annarra milligöngu i samningum
um hin viðkvæmustu mál.
Hér hefur enn sannazt, að
sjálfs er höndin hollust. Með því
er ekki hallað á dönsku þjóðina.
Fáar þjóðir eru Dönum fremri og
Islendingar eiga vonandi eftir að
hafa mikil og vinsamleg samskipti
við þá. Það er fyrst, þegar þjóð-
irnar eigast við á fullkomnum
jafnrétiisgrundvelli sem sam-
skipti eru líkleg til að verða þeim
báðum til gæfu. íslendingar gleðj-
ast yfir, að þeir njóta nú auð-
fundinnar vináttu í Danmörku,
sem á öðrum Norðurlöndum. Við
viljum sannarlega leggja okkar
fram til þess, að sú vinátta megi
eflast og styrkjast.
★
Þó að 17. júní nú sé einkum
hátíðlegur haldinn til að minn-
ast endurreisnar lýðveldisins,
mun íslendingum aldrei úr minni
falla, að hann er einnig afmælis-
dagur Jóns Sigurðssonar. Hin
formlega endurreisn lýðveldisins
var einmitt tengd við þann dag
til þess að sýna í hverri þakk-
arskuld þjóðin stendur við Jón
Sigurðsson. Á íslandi hefur
aldrei lifað meiri maður né hef-
ur nokkur unnið heillaríkara
starf fyrir fósturjörðina en Jón
Sigurðsson. Því meira sem menn
kynnast verkum hans því fremur
hljóta þeir að dást að víðsýni
hans, viti og forustuhæfileikum.
Það er lítilli þjóð mikil gæfa að
þvílíkt stórmenni skyldi fæðast
með henni, þegar mest lá við.
Jón Sigurðsson var í senn
mestur „nútimamaður" sinnar
samtíðar, þ e. hann sá bezt
hverjar breytingar þurfti að gera
til þess að íslendingar fylgdust
með tímanum, jafrlframt því sem
hann var manna bezt að sér í
sögu þjóðarinnar. Þekking Jóns
Sigurðssonar á sögu íslands var
einmitt undirstaða þess, að hann
taldi þjóðinni því aðeins geta
vegnað vel, að hún endurheimti
fornt frelsi og fengi að ráða mál-
um sínum án yfirráða annarra.
★
Gildi þekkingar fslendinga á
sinni eigin sögu og tungu var
ekki bundið við daga Jóns Sig-
urðssonar heldur á við nú ekki
síður en þá. Enn eru íslendingar
fámennastir þjóða. Ýmsum þykir
furðulegt, að svo lítill hópur
skuli vilja halda uppi sérstöku
þjóðlífi Þekking á sögu íslend-
inga sannar að annað kemur
ekki til greina. Hætt er við, að
erfitt reynist að útbreiða þá þekk
ingu nægilega með öðrum þjóð-
um. Því betur verður að innræta
hana hverjum einasta íslendingi.
íslendingar eiga auðvitað hverju
sinni að afla sér sem beztrar
þekkingar á samtíma vísindum.
En uppistaðap í menntun þeirra
verður ætíð að vera þekkingin á
sögu íslands og örlögum þjóðar-
innar, sem byggt hefur þetta
land í meira en þúsund ár.
Þekkingin á þeim erfiðleikum,
sem þjóðin hefur yfirunnið á und
angengnum öldum, er ómetanleg-
ur styrkleiki í viðureigninni við
örðugleikana sem framundan eru.
Því að enginn skyldi ætla að
örðugleikarnir væru einungis að
baki. Þeir eru áreiðanlega margir.
og miklir framundan.
Á okkar dögum hefur á skipu-
lagðan hátt verið reynt að eyða
þjóðum, sem hafa verið miklu
mannfleiri en við fslendingar. |
Það hefur ýmist verið gert með .
beinum manndrápum eða flutn- |
ingum fólksins frá heimkynnum
sínum í þeirri von, að það glat-
aði sérkennum sínum, ef því væri
dreift innan um aðra. f þjóða-
hafinu taka ekki margir eftir
hvað verður um hundrað til tvö
hundruð þúsund manns. Enda eru
margir sem telja, að það sé of-
rausn af svo fámennum hóp að
telja sig sérstaka þjóð og vilja
halda uppi sjálfstæðu ríki.
Vonandi sæta íslendingar aldrei
slíkum afarkostum. Hnattstaða
landsins er eins og sakir standa
trygging gegn því, að við hljót-
um sams konar meðferð og sum-
ar aðrar þjóðir hafa hlotið síð-
ustu áratugina.
En aldrei skyldu fslendingar
gleyma því, hvaðan ofbeldisins
er helzt að vænta né hvert skjól-
ið gegn því í raun og vera er. Ef
valdi á að beita, erum við lítils—
megnugir. Þar verðum við að
njóta annarra aðstoðar. Eins get-
um við þó gætt, og það er að
fylgja ætíð lögum og rétti í skift-
um okkar við aðra. Einnig í því
er hollast að fylgja fordæmi Jóns
Sigurðssonar.
★
Á sínum tíma var sagt, að end-
urreisn lýðveldisins væri
tilraun, sem fslendingar væru
staðráðnir í að gera, þó að hugs-
anlegt væri að hún kynni að mis-
takast. Sú aðvörun, sem í þess-
um orðum fólst, á við enn í dag.
Hætturnar halda áfram að
steðja að. Við þær, sem utan að
koma, ráðum við íslendingar
ekki, nema að litlu leyti. Hætt-
urnar eru ekki heldur allar utan
að komandi. Þær búa einnig með
okkur sjálfum. í þjóðlífi okkar
nú og stjórnarháttum eru veilur
sem kunna að verða örlagaríkar
ef ekki verður að gert.
Á þessum þjóðhátíðardegi eiga
allir íslendingar hvar í flokki,
sem þeir standa, að sameinast í
heitstrengingunni um, að- gera
sitt til að bæta úr ágöllunum á
íslenzka lýðveldinu. Við eigum
að sameinast um að tryggja, að
það verði sómi íslenzku þjóðar-
innar, sverð hennar og skjöldur
á sama hátt og sagt var um hinn
eiginlega upphafsmann þess, Jón
Sigurðsson.
UTAN UR HEÍMI
Ein nýjasta þyrilvængja Sikorsky
Þyrilvœngjan aldrei samkeppnisfœr
við venjulegar flugvélar
til almennra flutninga
„MR. HELICOPTER“, er hann
yfirleitt nefndur í Bandaríkjun-
um. Annars heitir hann Sikorsky,
nær sjötugur öldungur, rúss-
neskrar ættar, sem er einn heizti
brautryðjandinn á sviði þyrii-
vængjaframleiðslunnar — og
stærsti framleiðandinn vestan
hafs.
Fyrsta þyrilvængjan mín gat
allt — nema flogið, sagði hann í
blaðaviðtali fyrir skemmstu, en
flugeiginleikinn hefur bætzt þyr-
ilvængjum hans fyrir löngu —
og í dag eru þúsundir Sikorsky
þyrilvængja, af öllum gerðum og
stærðum í notkun viðs vegar um
heim.
Sennilega hefur enginn verk-
fræðingur öðlazt jafnmikla þekk
ingu á þyrilvængjunum og Si-
korsky. Fyrir 50 árum hóf hann
undirbúningsstarfið, en illa gekk
í fyrstu, fyrst og fremst vegna
vantrúar þorra almennings á, að
hægt væri að smíða flugvél án
vængja. Mönnum gekk þá nógu
erfiðlega að skilja, að vængjuð
flugvél gæti flogið. En Sikorsky
var ótrauður og árangunnn varð
eftir því,
Á dögunum var brautryðjand-
inn staddur í Stokkhólmi — og
þar átti sænskur fréttamaður tal
við hann. Var mikið rætt um
framtíð þyrilvængjunnar. en Si-
korsky er vantrúaður á það, að
hún komi nokkru sinn til með
að leysa venjulegar flugvélar af
hólmi — a. m. k. ekki í sinni
núverandi mynd. Hann segir, að
þyrilvængjan sé vissulega þægi-
legri í meðförum, spari farþeg-
um langar ferðir úr borgum út
á flugvelli, en þyrilvængjan sé
dýrari í rekstri — og hægfleyg-
ari. Vöruflutningar verði alltaf
ódýrari með vængjuðum ílug-
vélum — og fólksflutningar verði
aldrei jafnhagkvæmir fjárhags-
lega með þyrilvængjum og venju
legum flugvélum. Sumir ræði um
að byggja þyrilvængju, sem taki
200 manns, en eflaust yrði hag-
kvæmara að byggja fimm minni,
sem tækju 40 manns hver.
Þyrilvængjan verði hins vegar
alltaf jafnnotadrjúg við ýmsar
framkvæmdir og björgunarstarf.
Kvað hann þær hafa bjargað þús-
undum mannslífa jafnt á striðs-
tímum sem friðartímum — og
þyrilvængjur kvað hann mundu
verða í framtíðinni notaðar við
ýmsar byggingaframkvæmdir
jafnt og kranar og annað slíkí.
Gengur 1 brösum
Um þessar mundir er verið að
gera þrjár kvikmyndir eftir sög-
um Hemingways. Allt hefur þetta
gengið á afturfótunum. Einni hef
ur verið lokið, en þegar Heming-
way sá myndina áður en hún var
frumsýnd, gekk hann út að sýn-
ingunni hálfnaðri og víldi ekki sjá
meira. Böivaði hann kvikmynda-
stjóranum rækilega og sagði hon-
um að fara fjandans til, kvik-
myndin væri bezt geymd brennd.
„Gamli maðurinn og hafið“ hef
ur verið í kvikmyndur í tvö ár
— og við ýmsa erfiðleika hefur
verið að etja. Fyrsta hluta henn-
ar var lokið fyrir skemmstu —
og fékk Hemingway að sjá hann.
Fór par á sömu leið — og nú er
verið a;> bvrja upp á nýtt.
„Vopnin kvödd“ hafa og verið
kvikmynduð — en Hemingway
hefur algerlega neitað að sjá þá
mynd, telur þar einskis góðs að
vænta.
Lúðrasveit á Sandi
STYKKISHÓLMI, 16. júní. —
Lúðrasveit Stykkishólms fór í
gær (sunnud.) út á Hellissand í
hljómleikaför. Spilaði hún utan
við skólahús staðarins ýmis ætt-
jarðarlög og fl. og var mikill
mannfjöldi þar saman kominn.
Eftir hljómleikana ávarpaði
Hjörtur Jónsson hreppstjóri
lúðrasveitina og þakkað) henni
komuna. Gat hann þess, að þetta
væri í fyrsta sinn, að lúðrasveit
kæmi á Hellissand. Form. lúðra-
sveitarinnar þakkaði móttökurn-
ar og á eftir var setzt að kaffi-
drykkju í boði heimamanna.
Veður var með eindæmum gott,
logn og sólskin, og var því för
þessi hin ánægjulegasta í alla
staði. — Árni.
Miklir þurrkar hafa verið í Japan í vor, þeir mestu í 30 ár.
Er óttazt mjög um uppskeru bænda og hálfþroskuð rísupp-
skeran er nú að visna á ökrunum af vætuskorti. (Myndi að
ofan). Um allt land eru haldnar guðsþjónustur tii þess að biðja
Í um regn — mikið er í húfi. (Neðri myndin).