Morgunblaðið - 20.06.1958, Blaðsíða 3

Föstudagur 20. júní 1958
MoncrwnT 4ðið
3
— Lófatak
Framh. af bls. 1
Frá Vínarborg berast þær
fréttir, að lögreglan í Ungverja-
landi hafi verið kvödd út til að
vera viðbúin alvarlegum átökum
síðustu dagana, en í Budapest og
öðrum borgum hefur gætt mikils
óróa, segir í fréttum AFP. Við
öll götahorn í Búdapest hafa ver-
ið settir vopnaðir lögregluþjón-
ar, segja austurrískir ferðamenn
nýkomnir frá borginni. Ennfrem-
nr hafa borizt fregnir af mikl-
um herflutningum á svæðunum
við austurrísku landamærin.
Veikir traust Vesturveldanna
Macmillan forsætisráðh. Breta,
sagði í neðri málstofunni í dag,
að aftökurnar hefðu leitt til
hörmulegs ástands og komið eins
og reiðarslag yfir brezku þjóð-
ina, í lávarðadeildinni sagði
markgreifinn af Landsdowne fyr-
ir hönd ríkisstjórnarinnar, að af-
tökurnar hefðu rýrt mjög alvar-
lega það traust sem vestræn ríki
gætu borið til Sovétríkjanna og
áforma þeirra, bæði að því er
snerti ráðstefnu æðstu manna og
lausn annarra alþjóðlegra vanda-
mál.
Vonsvipting
Meðlimir vestur-þýzka sam-
bandsþingsins í Bonn stóðu þögl-
ir í tvær mínútur í byrjun þing-
fundar í dag til að minnast og
sýna virðingu fórnarlömbum
ógnarstjórnarinnar í Ungverja-
landi. Forseti þingsins sagði, að
nú hefði heimurinn enn fengið
sönnun þess, að allar tilraunir
til að koma á skynsamlegum sam-
skiptum við Rússa og kommún-
istaríkin væru vonlausar um ó-
fyrirsjáanlegan tíma.
Mótmæli við Dani
Rússneska Tass-fréttastofan
skýrði frá því í dag, að Grómýkó
utanríkisráðherra hefði kalláð
fyrir sig danska sendiherrann í
Moskvu og lýst yfir mótmælum
við dönsk stjórnarvöld vegna
þeirra fjandsamlegu atburða sem
átt hefðu sér stað við rússneska
sendiráðið í Höfn með samþykki
dönsku stjórnarinnar. Við þetta
tækifæri voru nokkrar rúður
brotnar, og hefur danska stjórn-
in þegar boðizt til að láta setja
nýjar rúður í gluggana.
Fundur við Krúsjeff
í Moskvu var tilkynnt að sendi
herra Júgóslava hefði átt fund
við Krúsjeff forsætisráðherra.
Micinovic sendiherra hafði sjálf-
ur farið fram á þennan fund.
Tass-fréttastofan segir ekki frá
því, hvað rætt hafi verið á þess-
um fundi.
Lófatak þingmannh
í Búdapest klöppuðu þingmenn
lof í lófa þegar varaforsætisráð-
herrann, Apno, las þeim form-
lega tilkynningu um dauðadóm-
ana og aftökurnar. Ungverska
þjóðin hefur loksins gert upp
sakirnar við þessa glæpamenn,
sagði hann. Þeir menn á Vestur-
löndum, sem gera veður út af því
að ungverska þjóðin hefur gert
upp. reikningana við gagnbylt-
ingarmennina, verða að gera sér
ljóst, að í Ungverjalandi hcfur
barátta verkalýðsstéttarinnar
verið útkljáð í eitt skipti fyrir
öll. Janos Kadar framkvæmda-
stjóri kommúnistaflokksins og
Muennich forsætisráðherra sátu
í bekkjum sínum en tóku ekki
til máls.
Ummæli Adenauers
1 Bonn lét Adenauer kanslari
svo ummælt við erlenda frétta-
menn, að hann gerði ekki ráð
fyrir að Rússar hefðu hrundið
aftökunum í Ungverjalandi af
stað til að koma í veg fyrir ráð-
stefnu æðstu manna, heldur ætti
þetta að vera rothögg á hina svo-
nefndu „endurskoðunarstefnu“ í
kommúnistaríkjunum. Ef Rússar
ætluðu að koma í veg fyrir ráð-
stefnu æðstu manna, mundu þeir
gera það með þeim hætti, að
hægt væri að skella skuldinni á
Vesturveldin,
Aldrei hefir annar eins manngrúi verið saman kominn við íþróttasvæði Akureyrar og 17. júní sl.
Fjölbreytt hátíðahöld á
Akureyri 17. júní
AKUREYRI, 18. júní. — I glamp-
andi sólskini fögnuðu Akureyr-
ingar þjóðhátíðardeginum.Aldrei
hefur hvílíkur fjöldi verið saman
kominn á Ráðhústorgi eða á hinu
nýja íþróttasvæði. Um morgun-
inn voru fánar dregnir að húni og
milli kl. 9 og 10 ók blómum
prýddur bíll um bæinn með
hljómsveit og þul innanborðs. —
Ávarpaði þulurinn bæjarbúa, en
hljómsveitin iek fjörug lög. Kl.
10,30 var hátíðaguðsþjónusta í
kirkjunni og þjónuðu báðir sókn-
arprestar bæjarins. Eftir hádegið
tók Lúðrasveit Akureyrar að
leika á Ráðhústorgi, en þangað
flykktist fjöldi fólks. Þar setti
forniaður þjóðhátíðarnefndar,
Jón Ingimarsson, hátíðina, en frú
Leikfélag Akureyrar
efnir til leikíarar
um nágrennið
AKUREYRI, 18. júni. — Leik-
félag Akureyrar efnir til leik-
fara um tvær næstu helgar og
mun sýna gamanleikinn „Tann-
hvöss tengdamamma" í sviðsetn-
ingu Guðmundar Gunnarssonar,
en þar leikur Emelía Jónasdóttir
aðalhlutverkið sem gestur. Á-
formað er að sýna á Sauðárkróki
nk. laugard. og sennilega á
Dalvík á sunnudag. — I
næstu viku verða svo tvær
til þrjár sýningar á Akureyri,
en um aðra helgi verða sýningar
á Húsavík og í Mývatnssveit.
Þessi leikur var sýndur hér í
bænum í vetur við miklar vin-
sældir, en þá var fannkynngi hér
á Norðurl. svo mikið, að sam-
göngulaust var við sveitir og ná-
grannahéruð. Þessi leikför er far-
in vegna eindreginna óska ým-
issa aðila hér í nágrenninu. —vig.
Þjóðhátíð
í Stykkishólmi
STYKKISHÓLMI, 18. júní. —
17. júní var Stykkishólmur fán-
um prýddur. Fjöldi manns safn-
aðist saman fyrir framan skrif-
stofur hreppsins, þar sem lúðra-
sveitin lék í bezta veðri. Skrúð-
ganga var gengin undir lúðra-
blæstri inn á íþróttavöll. Þar
flutti Sigurður Ágústsson alþm.
ávarp. Sigrún Guðbjörnsdóttir
las hátíðaljóð og Ólafur Jónsson
frá Elliðaey frumort kvæði. Þá
voru margs konar íþróttir, en um
kvöldið var dans í samkomuhús-
inu. Almenn þátttaka var í hátíða
höldunum, sem fóru einstaklega
vel fram. —Árni.
Björg Baldvinsdóttir leikkona
flutt ávarp í gervi fjallkonunnar.
Þessu næst var haldið út á íþrótta
leikvang bæjarins, og þar hófst
fjölbreytt dagskrá. Magnús E
Guðjónsson bæjarstjóri flutti lýð
veldisræðu, en Þórir Sigurðsson,
nýstúdent úr M.A., flutti minni
Jóns Sigurðssonar. Þá var keppt
í frjálsum íþróttum og var það
stigakeppni UMSE og ÍBA. Höfðu
Eyfirðingar sigrað í fyrra, en nú
snerist það við og Akureyringar
FORDINN var keyptur í verk-
smiðjunni í Detroit og síðan
fluttur til New York. Þaðan
sjóleiðis til Liverpool á Eng-
landi — og landveginn til Leith
og að síðustu hingað heim með
skipi, sem kom til Reykjavíkur
þann 20. júní árið 1913.
Það var Sveinn Oddsson, sem
talaði, einn hinna þriggja Vestur-
íslendinga, sem hingað eru komn-
ir í boði ýmissa hérlendra aðila
í tilefni þess, að í dag eru liðin
45 ár síðan V-íslendingarnir
fluttu inn fyrsta Ford-bílinn —
en segja má að með honum hefjist
í rauninni saga bílsins á íslandi.
V-íslendingarnir, sem hér eru
staddir, eru Páll Bjarnason og
kona hans Guðrún, sem aldrei
hafa komið hingað áður. Sveinn
var með bílinn hér fyrsta sumar-
ið ásamt Jóni Sigmundssyni,
sem ekki gat komið með þeim
hingað sökum vanheilsu.
o—o—o
— í rauninni var það séra
Jakob Lárusson, sem var upp-
hafsmaður bílakaupanna, sagði
Sveinn. Hann var prestur hjá
okkur vestra um skeið. Hann
lagði fram 100 dollara, Sigfús
Bergmann aðra 100, en Páll af-
ganginn, en þá kostaði bíllinn
750 dollara. Páll kostaði líka
flutning bílsins og för okkar Jóns
hingað, sagði Sveinn, en Jón
hafði kynnt sér bílaviðgerðir.
— Það var þó nokkuð hægt að
aka hér um bæinn, fyrsta ferð
okkar Jóns var upp að Árbæ, en
síðar fórum við til Keflavíkur
og vorum ekki nema hálfa aðra
klukkustund suður eftir — það
þótti fljót ferð í þá daga. Með
okkur voru þrír menn, þar á
meðal þeir Gísli og Baldur
Sveinssynir. En okkur Jóni dvald
ist suður frá svo að þeir Gísli og
Baldur gengu aftur til Reykja-
víkur — og voru' á undan okk-
ur heim.
— Já, við fórum víða, til Þing-
valla, að Ægissíðu, Fellsmúla —
I og alla leið austur að Rangá, en
fóru með sigur af hó’mi Lúðra-
sveit Akureyrar lék milli atciða
Síðast var knattspyrnukappleik-
ur milli nútíðar og framtíðai þ.
e. yngri en 21 árs. Hinir eldri
sigruðu með litlum’ mun. Um
kvöldið var dagskrá á Ráðhús-
torgi og var þar bæði söngur,
upplestur og gamanþættir til
skemmtunar. Einnig var fluttur
kafli úr íslandsklukkunni. Þá
sungu karlakórar bæjarins, en að
lokum var stiginn dans fram eft-
ir nóttu. Um daginn voru barna-
skemmtanir í kvikmyndahúsum
bæjarins. Öll voru hátíðahöld
þessi hin ánægjulegustu, dag-
skrá fjölbreytt og skemmtileg.
—vig.
þar sat bíllinn fastur og Geir
Zoega, sem þá var að byggja brú
þarna, lánaði okkur menn til þess
að draga bílinn upp með okkur.
o—o—o
— Viðtökurnar, sem við feng-
um hér, voru mjög góðar — yfir-
leitt, enda þótt ekki færi hjá
því, 'að við yrðum töluvert varir
við að fólk hafði ekki ýkjamikla
trú á þessu samgöngutæki, sagði
Sveinn. Fáeinir höfðu jafnvel ó-
beit á bílnum — og ég minnist
þess, að skömmu eftir komuna
fékk ég mjög kjarnyrt hótunar-
bréf frá manni einum, sem hafði
það að atvinnu að flytja fólk
milli Hafnarfjarðar og Reykja-
víkur á hestum — að ég held.
Bíllinn gerði auðvitað strik í
reikninginn hjá honum — og
hann var fjúkandi vondur út í
okkur.
o—o—o
— En tæpu ári síðar komst
bílamálið fyrst alvarlega á dag-
skrá á opinberum vettvangi, þeg-
ar Jónatan kaupmaður flutti inn
Overland-bílinn. Þá hófst mikill
„kappakstur“ um það hvor bíll-
inn væri betri. Þessi „kappakst-
ur“ fór aðallega fram á ritvell-
inum, því að ekki voru vegirn-
ir beinlínis heppilegir til kapp-
aksturs. En eitt sinn, ég held að
það hafi verið um vorið 1914,
fórum við fjórir saman á Ford-
aranum upp að Kolviðarhóli.
Snjóskaflar voru enn á veginum
— og þegar við komum upp und-
ir Kolviðarhól ókum við fram á
Overlandinn, sem sat þar fast-
ur í skafli. Jónatan bað okkur
að kippa í bílinn, en í stráksskap
sögðum við: Já, við komum aft-
ur. Fordinn fór í gegnum skafl-
inn, við fórum upp að Kolvið-
arhóli, drukkum þar kaffi — og
þegar við komum til baka sat
Overlandmn enn í skaflinum.
Við ýttum honum af stað — og
ekki man ég betur én að við
höfum látið á okkur skilja, að
STAK8TEINAR
- »* "
Guílkorn Eysteins
Tíminn birtir í forustmgrein í
gær kafla úr ræðu Eysteins Jóns-
sonar á eldhúsdeginum. Segir
Tíminn að ræða þessi hafi ekki
verið birt, en blaðið vill nú halda
henni til haga til lærdóms fyrir
þjóðina. Dæmi um spakmæli
Eysteins í ræðunni er þessi setn-
ing: „Þegar leit út fyrir það um
daginn, að stjórnin yrði að fara
frá án þess að koma efnahags-
málafrumvarpinu fram, varð
meginþorri manna mjög áhyggju-
fullur út af því, og það ekkert
síður andstæðingar ríkisstjórnar-
innar en hinir“. Varla er hægt
að hugsa sér meira öfugmæli en
þetta „gullkorn“ Eysteins Jóns-
sonar. Það er staðreynd, sem al-
menningur getur sjálfur borið
um, og þarf þar ekki Eysteins
Jónssonar með, að þegar stjórnin
sjálf og flestir aðrir töldu að
hún væri úr sögunni, voru menn
almennt fegnir og fannst birta
yfir. ÖHum almenningi, og áreið-
anlega ekki síður ýmsum stjórn-
arliðum, létti stórlega við að
þessi langa stjórnarþraut væri
nú á enda. Hitt er svo aftur ann-
að mál að öll alþjóð var áhyggju-
full út af ástandinu í málefnum
landsins almennt og þær áhyggj-
ur voru síður en svo úr sögunnt
þegar „líkið reis upp við dogg“
! og þær eiu enn hinar sömu.
„Hó«kalegur löstur44
Eysteinn Jónsson segir í ræð-
unni að það sé „háskalegur löst-
ur“ er menn „berjast á móti þvi
sem þeir raunverulega eru með“.
E. J. þekkir það víst mætavel af
eigin reynslu hvað það er að tala
þvert um hug sinn. En „lestirnir“
eru víst fleiri en þessi. Skyldi
það ekki vera „háskalegur löst-
ur“ að reyna að fela fyrir al-
menningi staðreyndir sem eru að
einhverju leyti óþægilegar. Tím-
inn þegir vandlega í gær um
það uggvænlega útlit, sem nú er
á vinnumarkaðnum þegar ýmis
stór verkalýðsfélög hafa boðað
verkföll innan fárra daga. Hér
er um mikil tíðindi að ræða sem
alla þjóðina varða. En Tíminn
þegir af því að verkföll falla nú
ekki í hans „kram“, á sama hátt
og 1955, þegar blaðið veitti komm
únistum vinsamlegan stuðning í
verkföllunum miklu það ár.
„Fráhvarfið
frá stöðvunarstefnunni“
Þrátt fyrir ávítur Tímans held-
ur Þjóðviljinn áfram að birta
feitletraðar fréttir af nýjum verð
hækkunum. í gær gat að lita
rammagrein á öftustu síðu blaðs-
ins, undir yfirskriftinni: „Frí-
hvarfið frá stöðvunarstefnunnl.
Kjöt og kaffi hækkar í verði“.
Tíminn snupraði Þjóðviljanu
mjög á dögunum fyrir að þegja
ekki yfir verðhækkununum, en
Þjóðviljinn er sýnilega óforbetr-
anlegur í þessu efni.
Af hverju drepnir ?
Þjóðviljinn vitnar í gær til
tveggja erlendra kommúnista-
blaða um það af hverju þeir Nagy
og Maleter voru liflátnir. Segir
annað blaðið að Nagy og félagar
hans hafi verið drepnir vegna
þess að hann hafi verið áhang.
andi „endurskoðunarstefnunnar",
en hún sé „skæðasti óvinurinn“.
Hitt blaðið á að hafa sagt að
þeir félagar hafi ekki verið drcpn
ir „fyrir að aðhyllast endurskoð-
unarstefnu" heldur fyrir „fjand-
skap við alþýðuna".
Það er ekki ófróðlegt að skyggn
ast inn í slíkt og þvílíkt sálarlif
við værum ekki í neinum vafa ' en ekki er það nýtt að glæpa-
um það, hvor bíllinn væri betri. I menn lendi í mótsögnum.
,,— og hann var fjúkandi
vondur út í okkur"