Morgunblaðið - 13.07.1958, Qupperneq 11

Sunnudagur 13. júlí 195t
MOnCT'Wni 4 ÐIÐ
11
an til þess, að þetta ákvæði var' hverju að honum, aðvitað ekki
sett inn í bjargráðin, var sú, að til eigin þarfa, heldur til að efla
um skeið hafði ríkisstjórnin ætl- 1 einingu verkalýðsins á íslandi.
að sér og samið um það sín á
milli, að hverfa frá vísitölunni.
Þá má einnig spyrja, af hverju
SÍS láti sig muna um að styrkja
Til að sætta menn við það átti herra Valdimarsson til þeirrar
að lögbjóða þessa grunnkaups-
hækkun í eitt skipti fyrir öll.
þarflegu framkvæmdar, sem
Hermann Jónasson og félagar æ-
Hvort sem menn telja þær ráða- tíð hampa framan í vestræna
gerðir raunhæfar eða ekki, þá kunningja sína: að þeir séu alveg
er að minnsta kosti rétt að þar
bjó ákveðin hugsun bak við. Síð-
komnir að því að kljúfa komm-
únistaflokkinn. Þess vegna beri
ar gugnaði stjórnin á því að festa að styrkja þá erlendis frá, svo
vísitöluna. En þá var haldið fast | sem með samskotalánunum
við grunnkaupshækkunina, sem margumtöluðu. Einn liðurinn í
eftir það hafði misst réttlæting
una, sem upphaflega átti að færa
fyrir henni. Raunin hefur orðið
sú, að grunnkaupshækkunin hef-
ur einungis verkað sem örvun
til enn nýrra krafna. Áhrifin eru
gersamlega öfug við það sem til
var ætlazt.
Blaðasamtal
Hermanns
Unnið
Seltjarnarnesi
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 12. julí
Flokksráðs-
íundurinn
FUNDUR flokksráðs Sjálfstæð-
ismanna, sem einnig var sóttur
af formönnum flokksfélaga víðs-
vegar um land, var haldinn í
Reykjavík um síðustu helgi. Svo
sem til stóð var þar einkum rætt
um starfshætti flokksins. Menn
hvaðanæva að báru ráð sin sam-
an, sögðu frá reynslu sinni og
hvöttu hver annan til sóknar
iyrir hinn góða málstað.
Þjóðmálin voru auðvitað einn-
ig rædd. Ólafur Thors hélt yfir-
litsræðu um ástandið nú og gerði
einkum grein fyrir efnahagsmál-
unum, landhelgismálinu og hinni
stöðugu stjórnarkreppu. Þá flutti
Páll Kolka ávarp, þar sem hann
á eftirminnilegan hátt ræddi
grundvallaratriði stjórnmálanna
og gerði grein fyrir þeim hug-
myndum, sem ráða skoðunum
manna. Ávarp Kolka hefur verið
birt hér í blaðinu og ættu sem
flestir að lesa það.
Einangrim
Alþýðuflokks*
broddanna
Andstæðingarnir eru öðru
hvoru að narta í fundarhöld
Sjálfstæðismanna á þessu vori.
Þar hefur Alþýðublaðið foryst-
una. í þeim flokki hefur lengi
verið landlægt, að foringjarnir
skyldu hafa sem minnst sam-
band við liðsmennina. Á sínum
tíma þótti það miklum tíðindum
sæta, að formaður flokksins fór
til fundarhalda utan Reykjavík-
ur. Erindi hins fágæta ferðalags
var, að reyna að fá kjósendur til
að hætta við að greiða flokknum
atkvæði og afhenda þau Fram-
sókn til ráðstöfunar.
Ætla mætti að hinn orðhagi
ritstjóri Alþýðublaðsins þekkti
af eigin reynslu, hvílíkan styrk
má fá af því að hafa samband
við fjöldann. Á Lækjartorgi gáfu
þúsundirnar honum kjark til að
segja það, sem segja þurfti um
ferð þingnefndarinnar til Rúss-
lands. En innilokaður á skrifstofu
Alþýðublaðsins er eins og hann
lifi í algeru tómrúmi. Þá skrifar
hann á þann veg sem það sé hans
mesta áhugamál að leggja sinn
eigin flokk að velli.
Almenningur innan Alþýðu-
flokksins undrar sig æ meira og
meira á samvinnu flokksforingj-
anna við kommúnista. Verka-
menn í Reykjavík vilja enga
samvinnu við þá hafa í stéttar-
félögum sínum, heldur gera sér
grein fyrir, að yfirráð kommún-
ista þar eru jafn hættuleg Al-
þýðuflokknum sem þjóðarheild-
inni. Forstjórar og ýmis konar
embættisfólk, sem hefur troðið
sér til forystu í félögunum úti
um land, lætur hins vegar sumt
ginnast af fagurgala Framsókn-
ar og fláræði kommúnista. Á
þann veg hjálpa broddarnir sam
starfsflokkunum, sem eru að
reyna að toga Alþýðuflokkinn í
sundur, með það í huga hvor um
sig að hramsa sem mest af fylg-
inu, þegar hin þráða andláts-
stund rennur upp.
Kjarni málsins
Upphaf stjórnmálaályktunar
Sjálfstæðismanna hljóðar svo:
„Sjálfstæðisflokknum er ljóst,
að eins og nú er komið efnahag
og framleiðslu þjóðarinnar er
þörf víðtækra ráðstafana til
bóta. Flokkurinn hefur ætíð tal-
ið það meginatriði, að þjóðin í
heild gerði sér ljós lögmál efna-
hagslífsins, og fyrst og fremst
það, að hún verður að miða
eyðslu sína við arð framleiðsl-
unnar. Án þess að viðurkenna þá
staðreynd, er ekki hægt að koma
íslenzkum efnahagsmálum á
réttan kjöl“.
Þarna eru í örstuttu máli sett
fram undirstöðuatriði til lausn-
ar efnahagsvandamálsins. And-
stæðingunum þykir ályktunin að
vísu ekki vera nógu margorð um
þessi efni. En mælgin vill oft
verða til þess að draga athygl-
ina frá aðalatriðunum eða dylja,
að ekkert er inni fyrir. Ef menn
gera sér ekki grein fyrir, hvert
eðli vandans er, þá er ómögulegt
að finna róðin til að bæta úr hon-
um. Langar álitsgerðir hagfræð-
inga og flókin úrræði geta með
engu móti forðað þjóðinni frá
því, að hún má ekki og getur
ekki til lengdar lifað umfram
efni. Ef ekki á illa að fara, má
eyðslan ekki að staðaldri fara
fram úr tekjunum. Það er þetta,
sem orðið hefur hjá núverandi
ríkisstjórn, og hún hefur enn
ekki fundið neitt ráð til að bæta
úr. Þar kemur þó ekki nema
tvennt til greina, annað hvort
eða hvort tveggja: Að spara og
auka tekjurnar.
Dottið ofan í gjána
Bjargráð ríkisstjórnarinnar
Hermann Jónasson sagði að
vísu í samtali við norskan blaða-
mann, að ákveðið hefði verið að
binda vísitöluna í haust eða
hverfa af vísitölugrundvellinum.
Þjóðviljinn mótmælti þessu þeg-
ar í stað og hvorki Tíminn né
Hermann hafa reynt að rök-
styðja fullyrðingu forsætisráð-
herrans, sem Hermann hins veg-
ar hefur ekki lýst rangt með
farna. Hvað sem um það er, þá
er hér enn einungis um ráða-
þeirri viðleitni er einmitt birting
slíkrar greinar sem þessarar í
Daily Telegraph. Þess vegna er
hún lærdómsrík fyrir almenning
á íslandi. Þar sést myndin, sem
herra Valdemarsson, Hermann
og kumpánar vilja að umheimur-
inn fái af starfsemi þeirra hér.
leysa engan vanda, heldur auka
hann og gera málið enn erfiðara gerðir ag ræða Ráðagerði sem
urlausnar en það aður var. Ey- veikari aðstaða er til að koma
steinn Jónsson hældist að visu
um yfir hálfkákinu og sagði, að
þarna væri farin hálf leið í
rétta átt. En, eins og Pétur
Benediktsson bankastjóri, sagði mátu ekki vera búig að lö bjóða
a Studentafelagsfundi, þa er ao- 1 __________,______
ferðin hin sama og hlaupa ætti
Hver fór að liitta
Krúsjcff?
En meðan reynt er að telja
umheiminum trú um, að'tengslin
við Moskvu séu alveg að rofna
fara kommúnistar sínu fram. Al-
þýðublaðið segir á fimmtudag-
inn, auðsjáanlega í samráði við
Guðmund í. Guðmundsson utan-
ríkisráðherra, að Moskvukomm-
únistar „nota landhelgismálið til
að spilla sem mest sambúð ís-
lendinga og annarra þjóða, nema
Rússa*. Sama daginn segir blað-
ið einnig, að tilhlutan vetkalýðs-
deildar flokksins, frá því, hvað
kommúnistar hafi nú í hyggju í
Dagsbrún:
„-------kommúnistar ætla að
geyma sér rétt til þess að gera
fá vísitölubindinguna, verkfall í haust til þess að geta
fram í haust einmitt vegna grunn
kaupshækkunarinnar. Auga gef-
ur leið, að ef möguleiki átti að
vera að
yfir gjá í tveimur stökkum. Af-
leiðingarnar sem slíku háttalagi
fylgja verða nú augljósari með
hverjum degi.
Öngþveitið eykst vegna þess,
að stjórnina’ skortir kjark til að
gera sjálfri sér og þjóðinni grein
fyrir, í hverju vandinn felst. All-
ar ráðstafanir bjargráðanna eru
meiningarlausar nema því að-
eins, að þær byggist á því, að al-
mennt kaupgjald í landinu sé of
hatt. Til þess að ráða bót á hinu
of háa kaupgjaldi, eru gífurlegir
skattar álagðir, þá á svo að veru-
legu leyti að nota til þess að fá
atvinnurekendum aftur það fé,
sem þeir hafa ofgreitt í kaupi.
En samtímis þessu er lögboðin
almenn 5% grunnkaupshækkun.
Hvernig má þetta tvennt fara
saman?
Ofan á bætist það, að sjálft
stjórnarliðið beitti sér fyrir því
um síðustu helgi, að samið var
við fimm félög iðnaðarmanna
um viðbótarkjarabætur, er nema
7,17%. Kostnaðinum við þá kaup
hækkun er jafnskjótt velt yfir á
almenning með hækkuðu verð-
lagi, af því að atvinnurekendur
sjálfir hafa ekki efni á að standa
undir henni.
grunnkaupshækkunina áður,
heldur varð að hnýta þetta
tvennt skilyrðislaust saman.
Jafnvel á því, sem einhver hugs-
un virðist vera bak við af ríkis-
stjórnarinnar hálfu, er haldið
svo ankanalega, að engu er líkt.
Herra Valdimars-
son dregur enga
dul
a
Fleiri stórmenni en Hermann
Jónasson eiga tal við útlenda
blaðamenn. Ekki er um að villast
við hvern blaðamaðurinn frá
leitt tvær vinnudeilur yfir hafn-
arverkamenn á þessu ári“.
Iðju sína stunda kommúnistar
ekki eingöngu innan landsstein-
anna. Hinn 8. júlí segir Þjóðvilj-
inn frá því, að ellefta þing
kommúnistaflokks Tékkósló-
vakíu, sem haldið var 18.—21.
•júní s.l., hafi sótt „frá samein-
ingarflokki alþýðu, Sósíalista-
flokknum" — „þeir Guðmundur
Vigfússon og Gísli Ásmundsson“.
í næsta blaði á undan hinn 6.
júlí, hafði Þjóðviljinn sagt frá
því, að til Eystrasaltsmóta, sem
kommúnistar halda um þessar
mundir í Rostock í Þýzkalandi,
hafi 8 íslendingar farið.
Þessa dagana er fundur komm-
unista í Austur-Þýzkalandi og var
sjálfur Krúsjeff kominn þangað.
Daily Telegraph, Thomas Harr- j f^.hefur Þjöðviljinn eWd sagt
1 fra þvi, hver sækir fundinn af
Röng skýring
Tímans
is, sem skrifaði greinina „Títóar
íslands berjast gegn Kreml“, er
birt var hér í blaðinu á fimmtu-
daginn, hefur talað við á íslandi.
Þar segir berum orðum:
„Uppreisninni gegn Moskvu
stýrir herra Valdimarsson------.
Hann dregur enga dul á það
markmið sitt, að rýma „jábræðr-
um“ Moskvu burt úr kommún-
istaflokknum og sameina hann
síðan Alþýðuflokknum til að
stöfna nýjan sameiningarflokk
verkalýðsins".
Hér er alveg sami boðskapur-
inn og Hannibal Valdimarsson
flutti í Kristeligt Dagblad fyrir
rúmlega ári. Þá sagði Socialmin-
ister Valdimarsson eitthvað á þá
leið, að stofnfundur hins nýja
flokks mundi haldinn á árinu
a I 1957. Nú er það ár liðið í ald-
Timinn reynir s.l. fimmtudag að
verja 5% kauphækkunina
þennan veg:
. yi11 b/Sna, V®!’ að ®e®.n . mánuðum og enn er hinn nýi
Þti- «5f%r kaophsekkun hafa flokkur Valdimarssonar óstofn-
verkalyðsfelogin í bxli fallið frá aður
vísitöluh^kkunum, sem þau áttu
rétt til, svo að þessi kauphækk-
un hefði því hvort eð er komið
til sögunnar. Hér er hins vegar
um merkilega tilraun að ræða,
þar sem verið er að prófa, hvort
í framhaldi af þessu náist ekki
samkomulag um, að hverfa frá Skýringin á þessum seinagangi
vísitölukerfinu, sem hefur verið er einnig gefin í Daily Telegraph.
ein aðalorsök verðbólgunnar". i Þar segir:
Hið sanna í þessu er, að verka- j „Herra Valdemarsson skortir
lýðsfélögin hafa alls ekki fallið fjármagn til að stofna nýjan
frá vísitöluhækkunum. Grunn-
kaupshækkunin verkar einungis I
til þess að vísitöluhækkanirnar
koma fram enn skjótar en ella.
Verðbólguáhrifin verða því ör-
ari en nokkru sinni fyrr. Ástæð-
íslands hálfu. Vafalaust er það
einhver mektarmaður, eins og í
ljós mun koma á sínum tíma.
Samtímis því, sem hinn ís-
lenzki Tító, herra Valdemarsson,
I hampar því framan í erl. mál-
yini sína, að hann sé kominn að
því að sprengja íslenzka komm-
únistaflokkinn, aðeins ef hann
fái nóga peninga, þá eru hnýtt
fleiri og fleiri bönd austur á bóg-
inn og stöðugt á þeim hert.
Rjarmalands-
ferðin
Kommúnistadeildin á fslandi
má t.d. ekki vera lítið stolt af
þingmannaförinni til Rússlands.
| anna skaut fyrir meira en sex 1 ^ar ræ^ur vísu miklu ótti
stjórnarflokkanna um það, að ef
þeir láti ekki af óskum Rússa.
þá muni viðskiptatengslin milli
landanna slitin. Þarf ekki frekar
vitnanna við, hversu varhuga-
verð er óeðlileg aukning þeirra
viðskipta. Óttinn við afarkosti
af Rússa hálfu hefði þó trauðlega
nægt, ef kommúnistar hefðu ekki
sett það á oddinn, að haldið yrði
fast við austurförina. Virða verð-
ur þeim mönnum til vorkunar,
sem dæmdir voru af flokkum
sínum til þeirrar Bjarmalands-
ferðar. Þeir hafa áreiðanlega
ekki allir gert það af glöðum
hug. En fordæmi þeirra sýnir,
hvernig menn láta leiðast stig af
stigi lengra og lengra út í ófær-
una.
Framhald á bls. 19.
„Mr. Valdimars-
son’s lack of f unds44
flokk og nýtt blað“.
Víst eru það vandræði, hvað
herra Valdimarsson er peninga-
lítill. Eitthvað hefur þó heyrzt
um það, að kratar á Norðurlönd-
um hafi áður fyrri stungið sitt