Morgunblaðið - 20.07.1958, Síða 9

Sunnudagur 20. júlí 1958
Jf O R n V V fí T 4 ÐIÐ
9
Slík undur gerast jbegar dag
arnir eru ekki taldir
Spjallað við Ólaf Helgason
hreppstjóra, sjötugan
Á MORGUN er Ólafur Helgason,
hreppsstjóri, Túnsbergi á Eyrar-
bakka, sjötugur, en hann er fædd
ur á Tóftum í Stokkseyrarhreppi
21. júlí 1888. Tíðindamaður Mbl.
kvaddi Ólaf á sinn fund í tilefni
afmælisins, en hann var í fyrstu
mjög tregur til að láta hafa nokk
uð eftir sér, kvað fátt hafa fyrir
sig borið, sem væri í frásögur
færandi, og ekkert tiltökumál þó
að maður yrði sjötugur. Vér vor-
um ekki á því að láta hann sleppa
við svo búið en skýrskotuðum til
þess, að sjötíu ár væri langur
tími, margt hefði breytzt hér á
landi síðustu sjötíu árin og báð-
um Ólaf að segja eitthvað frá
bernsku sinni.
— Það er nú fátt að segja bless
aður minn. En það er rétt, margt
hefur breytzt. Nú sveltur enginn.
Þegar ég var að alast upp var
maður kvalinn af sulti Nú eru
börn ekki send út til að fá lánuð
fermingarföt, en þetta varð mað-
ur að gera. Ég var sjómaður frá
barnæsku, og á skútum í 8 ár.
Lærði að íara með vél þegar ég
var á Stokkseyri og var nokkur
ár vélstjóri á skútu. Einnig var
ég í transporti milli Eyrarbakka,
Stokkseyrar, Þorlákshafnar og
Selvogs. Þá lenti maður stundum
í því erfuðu, en það fór allt vel.
Ég var oft bæði formaður og
vélamaður á bátnum, því að það
voru sendir með manni hinir og
þessir karlar, sem ekkert kunnu.
— Svo lærði ég á bíl. Var með
þeim fyrstu, sem lærðu í Árnes-
sýslu. Skirteinið mitt er númer
4. Ég stundaði keyrslu milli Eyr-
arbakka og Reykjavíkur á árun-
um 1926 til 1932, en vann jöfn-
um höndum við verzlun, fyrst
hjá tengdafóður mínum, en síðan
hjá sjálfum mér. Tengdafaðir
minn, Jóhann V. Daníelsson
keypti verzlunina af kaupfélag-
inu Ingólfi árið 1915. Hjá honum
vann ég í átta ár, en stofnaði þá
eigin verzlun, sem ég hef rekið ,
síðan í smáum stíl.
— Hefurðu ekki eitthvað fleira
að segja mér frá uppvaxtarárun-
um fyrir og um aldamótin
— Það held ég ekki. Ástandið
var þannig, að maður naut sín
ekki fyrir fátæktar sakir. Það
verður furðu lítið úr æsku manns
sem veit varla hverju hann á að
klæðast. Þetta var svona þá. Öll
mín skólaganga var t.d. aðeins
hálfur annar vetur.
— Það hefur margur orðið að
bjargast á brjóstvitinu gegnum
lífið.
— Það var annars furða hvað
maður lærði á ekki lengri tíma.
Ég get sagt þér frá einu atriði,
svona til gamans, en ég ætla að
biðja þig að skrifa það ekki. Þeg
ar ég kom í skólann hafði ég bara
lært að draga til stafs með biý-
anti. Börnunum var raðað eftir
kunnáttu og gáfum og einu sinni
tók kennarinn bókina mína til að
sýna þeim sem bezt voru. Hann
var að sýna þeim hvernig ekki
ætti að skrifa og sagði að þetta
væri eins og það hefði verið krot-
að með hrosslegg á kálfsbjór. En
þegar ég fór úr skólanum sagði
hann að enginn nernandi, sem
hann hefði haft, hefði farið eins
vel með höndina sína og ég. —
Nokkrum árum síðar voru vand-
ræði meö börn, sem voru skammt
á veg komin í námi Að lokum
var það ráð tekið, að „íáta hann
Ólaf taka þau að sér“ eins og
komizt var að orði. Upp frá því
var ég heimiliskennari um skeið
og hafði skóla heima hjá mér í
tvo vetur.
— Þú hefur haft á hendi mörg
trúnaðarstörf fyrir sveitarfélag-
ið, er ekki svo?
- Ég var í hreppsnefnd í 20
ár, frá 1934 til 1954, þar af 14
ár gjaldkeri hreppsins og odd-
viti eitt kjörtimabil. Svo hef ég
verið hreppstjóri frá 1947. —
Mér hefur alltaf þótt innheimt-
an þreytandi. — Auk þess hef
ég verið umboðsmaður fyrir Olíu
verzlun íslands hf., síðan 1929,
en fer nú ekki að verða nóg kom-
ið, blessaður minn?
— Geturðu ekki sagt mér frá
einhverjum mannraunum, sem
þú lentir í þegar þú varst á skút-
unum? Ólafur hugsaði sig um
nokkra stund, en sagði síðan:
— Ég get sagt þér tvö ævintýri
síðan ég var til sjós, sem tákn
þess, að maður er ekki alltaf ör-
uggur. — Þannig stóð á, að við
höfðum veitt dálítið af síld úti
fyrir Vestfjörðum. Einn dag um
sumarið kemur skipstjóri niður,
vekur mig, og biður mig og fjóra
aðra að fara inn á Hornvík á
bátnum, að ná í ís. Það var þoka
og við vissum ekki hve langt við
vorum frá landi. Mig minnir að
stýrimaður væri Einar frá Knarr
arnesi á Vatnsleysuströnd. Róum
við nú og róum, en stýrimaður
stýrði. Þykir okkur langt í land,
en veður var gott og stillt í sjó.
Þegar við erum rétt komnir inn
undir víkina, rífur þokuna frá og
rýkur á með ofsaveður. Þetta
verður til þess að við drögum
ekki lengur, og er nú ekkert fyr-
ir nema hafið, en skipið sáum við
hvergi.
Hleypum við nú undan og aus-
um látlaust, en alltaf var að
gefa meira á, eftir því sem bár-
an stækkaði. Svo þegar við erum
orðnir nokkurn veginn alveg von
lausir, sjáum við siglutopp á
skipi. Þetta skip sigldi mikið og
færðist óðum nær. Reyndist það
okkar skip. Skipstjórinn var í
reiða og sá okkur, en þá var svo
komið, að við gátum ekki varið
bátinn öllu lengur. Skipstjórinn
sagði á eftir, að hann mundi ekki
senda menn sína í svona leið-
angra oftar. Þessi skipstjóri var
Jón Magnússon frá Miðseli, fyr-
irmyndar skipstjóri. — Slík und-
ur gerast þegar dagarnir eru ekki
taldir.
— Hin sagan er nú eiginlega
ekki til að hafa í hámælum, en
nú er svo langt um liðið, að það
ætti ekkert að gera til þó ég
segi þér hana. — Við vorum að
fiska fyrir Vestfjörðum og höfð-
um flúið undan norðanstormi suð
ur fyrir Látrabjarg og lágum þar
í skjóli. Þá fáum við stýrimann
til að fara til skipstjórans að fá
lánaðan bátinn, til að fara undir
bjargið ,að vita hvort við fynd-
um ekki egg. Var það stillt og
gott við bjargið, að við bundum
bátinn og fórum allir að tína. —
Þarna var svo mikið af eggjum,
að við hálffylltum vöskunarbala
á svipstundu. Eftir lítinn tíma
andar hann á suðaustan og stend-
ur vindurinn inn fyrir Snæfells-
jökul, beint á bjargið. Var lítið
kul fyrst, en skiptir engum tog-
um og brimar á auga lifandi
bragði. Þá sendi stýrimaður einn
manninn strax að gæta að bátn-
um, en hann ræður ekki við neitt.
svo stýrimaður og annar til fara
honum til aðstoðar. — Áttu þeir
ekki annars úrkosta, en fara frá,
til að brjóta ekki bátinn. Var
ég nú eftir ásamt manni, sem
Magnús hét og var úr Mýrdal.
Náðu þeir okkur ekki út í bát-
inn, sem þeir róa meðfram bjarg-
inu, en við göngum undir, þar
sem hægt var að ganga. Alltaf
var að brima. Svo komum við að
forvaða, en það var ekki dýpra
en svona tæplega í mitti, en báð-
ir komumst við það á milli ólaga.
Svo göngum við töluvert lengra,
en þá sjáúm við, að félagarnir
eru að binda belg á riflínu eða
færi og gera tilraun til að koma
því í land til að ná okkur út.
Loksins náum við í belginn, og
það er -mér minnisstætt, að þá
segir Magnús: „Þú skalt fara
fyrst“, en hann átti auðvitað al-
veg sama rétt á því og ég. Við
vorum með töluvert af eggjum,
og batt ég þau á brjóstið, batt um
mig bandið og óð svo út í, þangað
til ég gat ekki lengur staðið. —
Þá steypti ég mér í ölduna og
þeir drögu mig upp í bátinn. Eft-
ir töluverðan tíma náði svo Magn
ús í belginn og var dreginn á
sama hátt út í bátinn.
Ólafur er kvæntur Lovísu Jó-
hannesdóttur og eiga þau einn
son, Jóhann Sigurð, heildsala, en
hafa auk þess alið upp tvo fóst-
ursyni.
— jha.
Lokað vegna sumarleyfa
trá og með 21. /ú/í til 12. ágúst
G. Ólafsson & Sandholt
Atvinna
Viljum ráða tvo laghenta menn til hjólbarða-
viðgerða. — Gott kaup og eftirvinna.
Upplýsingar í
Barðinn H.f.
Skúlagötu 40
Hjólreiðar kröfðust, án efa, talsverðrar leikni
og hugrekkis, þegar hin þrönga klæðatízka
þeirra tíma hindraði eðlilegar hreyfingar.
í dag vilja allir vel klæddir menn þægileg
föt, frá sömu skyrtunni og til annars klæðnað-
ar. Þess vegna er það fjöldinn sem velur
tékknesku poplin skyrtuna með E R C O vöru-
merkinu. Þær eru framleiddar í miklu úrvali
og eftir nýjustu tízku og klæða yður við öll
tækifæri. —
Þér ættuð að reyna eina,
Einkaútflytjendur:
CENTROTEZ, Prague, Czechoslovakina.
Umboðsmenn:
O. H. ALBERTSSON
Laugavegi 27A — Reykjavík, sími 11802
SI-SLETT POPLIN
(N0-IR0N)
MIMEBVAc/Eve«te>v
STRAUNING
ÓpÖRF '