Morgunblaðið - 26.11.1958, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 26. nóv. 1958
MORGUNBLAÐ1Ð
3
Vísitalan kemst í 250
stig á nœsta ári
Rœtt um ýmsar leiðir til
lausnar efnahagsvanda-
málanna
Frá setningu Alþýðusambandsþings í gcer
ÞING Alþýðusambandsins í gær
hófst með því, að forseti sam-
bandsins tilnefndi þá Árna
Ágústsson í Dagsbrún og Sverri
Guðmundsson, í verkalýðsfé-
laginu Baldri, til að gegna rit-
arastörfum, þar til þingið hefði
kosið ritara.
Minnzt látinna
Því næst hóf Hannibal Valdi-
marsson, forseti ASÍ, setningar-
ræðu sína með þvi að minnast
nokkurra helztu forustumanna í
verkalýðshreyfingunni, sem hnig
ið hafa í valinn frá því síðasta
ASÍ-þing Var haldið í nóvember
1956. Minntist hann eftirtalinna
brautryðjenda: Karolina Siem-
sen, stofnandi verkakvennafélags
ins Framsóknar í Reykjavík, Sig-
ríður Sigurðardóttir, hvatamaður
að stofnun verkakvennafél. Ósk
á Siglufirði, Sveinn Jónsson, einn
af stofnendum Sjómannafélags
Reykjavíkur, Gunnlaugur Hildi-
brandsson og Jón Bergsteinn Pét
ursson ,sem voru meðal stofnenda
verkamananfél. Hlífar í Hafnar-
firði, Guðm. Gissurarson, bæjar-
stjóri í Hafnarfirði, Guðmund-
ur Halldórsson, vélsetjari, er var
í stjórn HÍP í áratugi og Magnús
H. Jónsson, er var formaður
HÍP í 18 ár.
Af stofnendum Dagsbrúnar
hafa þessir iátizt á kjörtímabil-
inu: Ásbjörn Guðmundsson, Páll
Árnason, Helgi Guðmundsson,
Halldór Jónsson og Sigurður
Guðmundsson og auk þess Pétur
Hraunfjörð, sem mikið hefur
starfað að félagsmálum í Dags-
brún. Enn minntist forseti Gísla
Guðmundssonar, bókbindara, Lár
usar Thorarensen, er var einn af
aðalhvatamönnum að stofnun
verkalýðsfélags Akureyrar og eft
irtalda 4 menn úr verkalýðsfélög
um Vestfjarða: Sigurð Breið-
fjörð, Sigurð Pétursson vélstjóra,
Halldór Ólafsson múrara, og Jón
Jónsson frá Þingeyri. Loks minnt
ist hann Kristjáns Huseby, járn-
smiðs í Reykjavík.
Risu fundarmenn úr sætum til
að heiðra minningu hinna látnu.
Stefnuskrá ASÍ varS grund-
völlur vinstri stjórnar.
Því næst kvaðst Hannibal vilja
líta yfir farinn veg, síðan síð-
asta ASÍ-þing var haldið, hvort
verkalýðurinn byggi við lakari
lífskjör eða hvort athugun leiddi
í Ijós, að lífskjör hefðu batnað
og góðum málum verið siglt í
höfn? Kvaðst hann í því sam-
bar.di vilja minna á stefnuskrá
Alþýðusambandsins, sem í fysrta
skipti hefði verið sett fram fyrir
þremur árum. Þá sögðu margir
að þar væri um loftkastala að
ræða. Og að vísu væri ýmislegt
ógert, sem þar hefði verið minnzt
á. —
í upphafi þessarar stefnuskrár
var sagt, að hún væri lögð fram
sem umræðugrundvöllur að
myndun nýrrar ríkisstjórnar
vinstri flokkanna. Og ekki leið
á löngu, þar til hún var orðin
stefnugrundvöllur ríkisstjórnar-
innnar.
Hannibal sagði, að þar hefði
m. a. verið ósk-
að eftir sam-
starfi ríkisvalds
ins, verkalýðs-
félaganna, sam-
vinnufélaganna
og bændasam-
takanna og þetta
samstarf hefði
komizt á. Þar
hefði einnig ver-
ið krafizt stofn-
unar Seðla-
banka, sem og hefði verið gert.
í stefnuskránni hefðu og verið
kröfur um eflingu * vélbátaflota,
kaup á 20 togurum, byggingu
fiskvinnslustöðva, bætta hafnar-
aðstöðu, stækkun landhelginnar
í 16 sjómílur, eflingu landbúnað-
ar og iðnaðar, raforkuver fyrir
Austfirði og Vestfirði, virkjun
Efra-Sogs og kröfur um aðgerð-
ir í húsnæðismálum. Taldi ræðu-
maður, að mjög mikið hefði á-
unnizt á flestum þessum sviðum.
Útlendra sjómanna ekki
þörf lengur.
Næst vék ræðumaður að þvi,
livaða efndir hefðu orðið á kröf-
um og samþykktum síðasta þings
ASÍ, sem haldið var fyrir rétt-
um tveimur árum. Af fjölmörg-
um ályktunum þingsins nefndi
hann aðeins örfáar, svo sem álykt
un um að auka launatekjur fiski-
manna. Laun þeirra hefðu verið
bætt svo verulega á síðustu
tveimur árum að við gætum nú
losað við okkur við á 3ja þús-
und erlendra sjómanna og þó
mannað fleiri skip en áður.
Þá minntist hann á ályktun
þess eðlis, að tryggja yrði öllum
fulla atvinnu við þjóðhagsleg
nytjastörf. Hún hefði rætzt í fram
kvæmd með því að 1953 hefðum
við haft 370 millj. kr. tekjur af
Keflavíkurflugvelli en nú aðeins
130 milljón kr., svo að Kefla-
víkurflugvöllur verkaði ekki
truflandi á atvinnulíf lands-
manna. Einnig taldi hann nokk-
uð hafa áunnizt til útrýmingar
landlægu atvinnuleysi á vestur-,
norður- og austurlandi.
Hannibal sagði að atvinnutekj-
ur manna væru þær mestu, sem
þær hefðu nokkru sinni verið og
kaupmáttur launanna hefði hald-
izt óskertur. Hann taldi að síð-
ustu aðgerðir ríkisstjórnarinnar
í efnahagsmálunum hefðu reynzt
góð blóðgjöf fyrir atvinnulífið. Þó
væri sá galli á gjöf Njarðar, að
þær hefðu haft í för með sér
nýja verðhækkunaröldu.
Stöðva verSur vísitölu
og verðbólgu
Hannibal sagði, að um næstu
mánaðamót myndi kaupgjalds-
vísitalan hækka um 17 stig, úr
185 í 202 stig, og það væri álit
hagfræðinga að vísitalan gæti
farið upp í 250 stig, ef ekkert
væri gert til að stöðva hana.
Taldi hann þetta ekki hagkvæma
þróun, heldur hreinan voða fyrir
launþegana. Síðan bætti hann
við: — Það er víst, að á þessu
þingi 30 þúsund launþega lands-
ins hvílir mikil ábyrgð um þátt-
töku í aðgerðum til að stöðva
verðbólguna. Og kem ég ekki
auga á neinn annan aðila sem
líklegri væri til að leggja þar
eitthvað af mörkum. Þó er nauð-
synlegt að bændasamtökin leggi
einnig mikið af mörkum.
Hannibal Vaidimarsson gaf í
ræðu sinni engar ákveðnar upp-
lýsingar um, hvernig leysa ætti
efnahagsvandamálin, en benti á
ýmsar hugsanlegar leiðir, sem
„ýmsir ræddu um“.
1) Vilja verkamenn ekki gefa
eftir 10—15 stig af kaupi sínu,
svo hægt sé að halda vísitöl-
unni í 185 stigum?
2) Vilja bændur þá ekki líka
gefa eftir álíka upphæð?
3) Myndi ríkisvaldið ekki geta
lækkað húsaleigu með lög-
gjöf, eins og fasteignaeigend-
ur hafa grætt mikið að undan-
förnu?
4) Væri ekki hægt að lækka
heildsöluálagningu?
5) Væri ekki hægt að lögbinda
verðlag og kaupgjald? Það
gæfi svigrúm til lagfæringar
á efnahagsmálunum.
6) Hætta nú þegar að mæla allt
kaup með vísitölu.
7) Enn aðrir vilja hefta kaup-
gjald fyrst í stað þar til vísi-
tala hefur náð ákveðnu stigi,
en ef hún fer yfir það, þá taki
kaupgjald að hækka.
Forseti ASÍ tók ekki fram,
hverjar þessara leiða hann teldi
vænlégasta, en það væri víst, að
verðbólguhjólið yrði að stöðva og
að verkalýðsstéttin og verkalýð-
urinn væri líklegastur til þess að
leggja eitthvað af mörkum til að
stöðva hina óheillavænlegu þró-
un.
Að því loknu lýsti hann 26.
þing ASÍ sett.
Næst fluttu ávörp og kveðjur
fulltrúar nokkurra annarra sam-
taka, sem boðið hafði verið að
vera viðstaddir setningu þings
ASÍ.
Kveðja frá bændum
Fyrstur talaði Sæmundur Frið-
riksson. Hann sagði að sú regla
væri að komast á, að stéttarsam-
tök verkalýðsins og bænda skipt-
ust á að senda gesti til að vera
viðstaddir þing hvors annars. En
samstarfið þyrfti að vera meira
en það er. Hann sagði, að íslend-
ingar væru betur settir en aðrar
þjóðir, að þurfa ekki að eiga í
ýmsum deilum, svo sem landa-
mæradeilum, trúarbragða- og
kynþáttadeilum, og stéttaskipt-
ing væri svo lítil að talað væri
um íslenzka þjóðfélagið sem
stéttlaust þjóðfélag. Með því
væri átt við að engar stéttir
hefðu sérréttindi og hér væru
engar öreigastéttir, hin jafna
skipting á launum manna hér
væri fyrst og fremst að þakka
stéttafélögum.
En Sæmundur
hélt áfram: —
Jafnvel þótt hér
sé stéttlaust
þjóðfélag, þá er
ekki því að
neita, að tölu-
verð barátta er
milli ýmissa
starfshópa, aðal-
lega um það,
hvernig skipta
skuli þjóðartekj
unum. Stundum kemst þessi bar-
átta út í öfgar, þegar ein stétt
reynir að komast fram fyrir aðra
og hefur það leitt af sér verð-
bólgu, sem er að verða mesta
vandamál þjóðarinnar. En verð-
bólgan skaðar þá sem sízt mega
við því.
Sæmundur Friðriksson sagði,
að það ætti að mega skipta þjóð-
artekjunum sanngjarnlega milli
starfshópanna, alveg eins og
hlutaskipti væru framkvæmd á
bátunum, en æskilegast væri að
slíkum hlutaskiptum á þjóðar-
tekjunum yrði komið á með nánu
samstarfi og samið fyrir ákveðið
tímabil í einu.
Að lokum færði hann ASÍ
árnaðaróskir frá Stéttarsambandi
bænda.
Kveðja frá BSRB
Baldur Möller, varaforseti
B.S.B.R. flutti
kveðjur frá
þeim samtökum.
Hann sagði, að
samtök starfs-
manna ríkis og
bæja myndu
halda sitt þing
eftir nokkra
daga og lét í
ljósi von um, að
bæði þessi þing
mættu leita að
þeim leiðum, sem sameina þau
um hag hins íslenzka þjóðfélags,
sem væri þeim öllum fyrir beztu.
Kveffjur frá iffnnemum
Gunnlaugur Gíslason flutti
kveðjur frá Iðnnemasambandi Is-
lands. Hann
minnti á það í
stuttu ávarpi, að
barátta iðn-
nema gengi illa
þar sem þeir
hefðu hvorki
verkfallsrétt né
samningsrétt, og
kvað hann þá
heita á ASÍ sér
til stuðnings.
Óskaði hann að
vegur og gengi ASÍ mætti aukast.
Kveffjur frá verzlunarmönnum
Að lokum tók til máls Sverrir
Hermannsson forseti Landssam-
bands íslenzkra verzlunarmanna.
Kvað hann landssamtök verzlun-
armanna vera ung að árum og
myndu á ýmsan
hátt hafa gagn
af að kynna sér
sögu Alþýðusam
bandsins á
fyrstu skrefum
sínum. Flutti
hann ASÍ kveðj
ur og árnaðar-
óskir í þeirri
von og trú að
störf þess mættu
vera til blessun-
ar land og lýð.
Forseti ASÍ lýsti því yfir, að
hann hefði skipað í þrjár nefnd-
ir, kjörbréfanefnd, dagskrár-
nefnd og nefndanefnd eftirtalda
menn:
I kjörbréfanefnd: Snorri Jóns-
son, Sigurður Stefánsson, og Jón
Sigurðsson.
í dagskrárnefnd: Björn Jóns-
son, Ragnar Guðleifsson og
Hannibal Valdimarsson.
í nefndanefnd. Edvarð Sigurðs
son, Tryggvi Helgason, Hálfdán
Sveinsson, Garðar Jónsson og
Hannbal Valdimarsson.
Kjörbréf 320 fulltrúa samþykkt
fyrir kvöldmat
Því næst lýsti Hannibal yfir,
að þegar í stað yrði gengið til
kosninga á forseta þingsins. En
jafnskjótt risu upp 2 meðlimir
kjörbréfanefndarinnar, Snorri
Jónsson og Jón Sigurðsson, og
mótmæltu, þar sem enn væri
ekki búið að samþykkja neitt
kjörbréf og þingið því ekki búið
að löggilda sjálft sig. Hannibal
viðurkenndi að sér hefði orðið
á í messunni og varð það úr að
Snorri Jónsson framsögumaður
kjörbréfanefndar skýrði heldur
frá störfum hennar.
Framsögumaður kjörbréfa-
nefndar greindi frá því, að nefnd
in hefði orðið sammála um kjör-
bréf 316 fulltrúa, en kærur væru
á nokkur félög og ekki væru
komin kjörbréf nokkurra full-
trúa, sem ekki væru komnir til
bæjarins.
Þingið samþykkti samhljóða
kjörbréf þeirra 316 fulltrúa, sem
enginn ágreiningur er um, og
jafnframt samþykkti það inn-
göngu fjögurra nýrra félaga:
Flugfreyjufélags íslands, Verka-
kvennafélagsins Orku á Raufar-
höfn, Verkakvennafélag Prest-
hólahrepps, Kópaskeri og Félag
járniðnaðarmanna, ísafirði. Var
innganga þessara félaga sam-
þykkt í einu hljóði og sömuleiðis
kjörbréf fjögurra fulltrúa þeirra.
Var þá búið að samþykkja kjör-
bréf 320 fulltrúa og var þá á-
kveðið að fresta fundi, meðan
þingfulltrúar snæddu kvöldverð.
En kvöldfundur skyldi hefjast
aftur klukkan 9.
STAKSTEINAR
, ,Lágmarksskily r ði
verkalýðshreyfing-
airinnar“
Fyrir réttum tveimur árum var
háð 25. þing Alþýffusambands ís-
lands hér í Reykjavík. Affalmál
þingsins voru efnahagsmálin. Um
þau gerði Alþýðusambandsþing
m. a. svohljóðandi ályktun:
„Þingið lýsir yfir því, aff viff
affgerffir þær í efnahagsmálum,
er nú standa fyrir dyrum er þaS
algert lágmarksskilyrffi verka-
lýffshreyfingarinnar, aff ekkert
verffi gert, er hafi í för meff sér
skerðingu á kaupmætti vinnu-
larunanna og aff ekki komi tU
mála að auknum kröfum útflutn-
ingsframleiðslunnar verffi mætt
meff nýjum álögum á alþýðuna*
Þetta var kjarni stefnuyfirlýs-
ingar síffasta þings Alþýffusam-
bandsins um efnahagsmál.
Allir vita hvernig vinstri stjórn
in hefur framfylgt henni. Hún
hefur lagt hvorki meira né
minna en 11—1200 millj. kr. í
nýjum sköttum og tollum „á al-
þýffuna“. Hún hefur rýrt kaup-
mátt launa stórkostlega. Undir
forystu hennar hefur taumlausri
dýrtíff og verffbólgu veriff steypt
yfir þjóðina.
Hermann
biður um traust
Á þessum rústum fyrirheita
sinna stendur nú Hermann Jónas
son og biður 26. þing Alþýðaisam.
bands íslands um traust og stuffn
ing viff stefnu sína og Hannibals.
Enn sem fyrr segjast þessir herr-
ar vilja hafa „samráff viff verka-
lýffssamtökin“. En sem fyrr eru
þeir alráðnir í aff hafa yfirlýsing-
ar þeirra aff engu. f hinum stóra
hópi fulltrúa á þingi Alþýffusam-
bandsins nú eru áreiffanlega
margir, sem hafa fullan skilning
á nauðsyn ábyrgra og skynsam-
legTa ráðstafana til viffreisnar
fjárhag íslenzku þjóffarinnar. En
þeir gera sér jafnframt Ijóst, aff
Hermann Jónasson og Eysteinn
Jónsson standa nú uppi gersam-
lega úrræðalausir og ófærir um
aff hafa forystu um lausn nokk-
urs vanda. Þeir hafa hlaupiff frá
öllum sínum glæstu loforffum um
„varanleg úrræffi“. Hin taum-
lausa verffbólga, dýrtíff og gengis
felling er átakanlegur minnis-
varffi yfir forystu þessara manna
og samstarfsmanna þeirra í
vinstri stjórninni.
Togarakaupum hraðað
Síffasta þing Alþýffusambands-
ins gerffi einnig svohljóffandi yfir
lýsingu um togarakaup:
„Þingiff fagnar þeirri ákvörffun
ríkisstjórnarinnar, aff kaupa inn
í iandið 15 togara, en leggur jafn
framt áherzlu á aff framkvæmd-
um verffi hraffað svo sem frekast
er kostur á“
Síffan þessi samþykkt var gerff
er liffiff á þriðja ár. Enginn nýr
togari er kominn til landsins
samkvæmt fyrirheiti stjórnarinn
ar. Ekkert lán hefur fengizt til
togarakaupa og enginn samning-
ur hefiur veriff gerffur um smíffi
á hinum 15 fyrirheitnu togurum.
Þaff hefur ekki einu siniti veriff
samiff um smíði á einum einasta
togara. Þannig hefur þá gengiff
framkvæmdin á þessari sam-
þykkt 25. þings Alþýffusambands
ins.
Alþýffusambandiff beindi þeirri
áskorun til ríkisstjórnarinnar aff
stuffningur viff íbúðabyggingar
yrði aukinn. Ekki hefur það ver-
iff gert. Þvert á móti hefur veriff
dregiff úr lánastarfsemi til íbúða-
bygginga.