Morgunblaðið - 26.11.1958, Blaðsíða 16

UUU U i U»VíVúuú
16
MORCVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 26. nóv. 1958
ogsk
eftir Maud Ekeberg
„Mér fellur reglulega illa að
heyra, þegar starfsfólkið er óá-
nægt með sjúkrahúsið", sagði
Súsanna. „Við höfum vissulega
nóg af aðfinnslum frá vandfýsn-
um sjúklingum". Hún kinkaði vin
gjarnlega kolli til hans og hvarf
í áttina til deildar sinnar.
Hún furðaði sig á því, að mað-
nr eins og dyravörðurinn, skyldi
yfirleitt gefa sig að skáldskap. —
Hvenær hafði hún sjálf haft tíma
til að fást við annað en starf sitt?
Hún fann skyndilega, að hana
langaði óstjórnlega til að eiga frí
eitt kvöld og sitja í djúpum hæg-
indastól með reglulega góða bók.
En svo kom hún inn í litlu einka-
skrifstofuna sína og gleymdi slík-
um léttúðugum hugsunum.
Það var í dag, sem hún átti að
gera aðgerðina á Tómasi.
Hún hafði daginn áður talað
við svæfingarlækninn, Stíg Jons-
son, hafði sagt honum frá sjúkl-
ingnum og beðið hann að vera eins
vingjarnlegur og unnt var við
litla, móðurlausa drenginn, áður
en svæfingin byrjaði. Hinn hold-
ugi, glaðlyndi Jonsson læknir
hafði kinkað kolli til samþykkis.
„Op á framhólfaveggnum? Þá
verð ég heldur að nota tubarin.
Þú getur verið alveg róleg, ég skal
vera vingjarnlegur við litla snáð- j
ann. Ég skal koma honum til að
vera jafnglaður og hann var á
sínum tíma, þegar hann fékk að
eitja á hné föður síns og leika sér
að úrinu hans.-----Og ég skal
svæfa hann svo, að hann hafi ekki
hugmynd um neitt“.
Súsanná var fegin því, að það
var Jonsson Iæknir, se átti að
evæfa, því hann kom á blessunar-
legri kyrrð og ró kringum sig og
hafði ágæt áhrif á flesta sjúkl-
inga. Það var í rauninni alls ekki
Htils virði, þar sem svæfingar-
læknirinn var síðasti maðurinn,
sem sjúklingurinn hafði samband
við, áður en hann missti meðvit-
undina. Tómas myndi ekki vera
hræddur, hann myndi vera feg-
inn að hafa hinn góða lækni, sem
lék við hann, svo að hann
gleymdi nærri því, hvar hann
var.
Leif Redell myndi lika verða
figætur aðstoðarmaður. Súsanna
var búin að reyna það við mörg
tækifæri, hve skjótur og árvakur
hann var meðan á aðgerðum stóð,
alltaf reiðubúinn að taka til hend
inni, þegar nauðsyn krafðist. Þau
myndu geta verið hvort öðru til
stuðnings, því ef hann skyldi
finna lítið eitt til kvíða, — sem
reyndar ekki var mikil hætta á
— þá myndi það undir eins róa
hann að vita, að hún var nálægt.
Súsanna var sjálf ekki alveg
laus við kvíða, meðan hún stóð
og var að fara í sloppinn. Það var
ekki svo mjög við aðgerðin-a, öllu
fremur vegna þessa tækifæris,
sem hún hafði fengið, og henni
nú fyrst var fyllilega Ijóst, hve
mjög var mikilvægt. Það var ekki
algengt, að kvenlæknar fengju
tækifæri til að gera slíkar skurð-
aðgerðir, og margir karlmennirn-
ir meðal stéttarsystkina hennar
efuðust áreiðanlega um, að hún
væri viðfangsefninu vaxin. Hún
hafði að vísu talsverða reynslu,
hafði gert margar aðgerðir og
var fljót og handlagin — en samt
sem áður. Hún fann snöggvast til
svima við tilhugsunina um það,
sem hún var að ráðast í, — en
svo yppti hún öxlum og hristi af
sér kvíðann. Hákansson prófessor
var talinn hafa heilbrigða dóm-
greind og hún vonaði, að honum
hefði ekki heldur skjátlazt við
þetta tækifæri. Þegar hún var
komin að skurðarborðinu, þá var
hún skurðlæknir og allt annað
gleymdist.
Hún var allt í einu alveg róleg.
Hún gekk út í anddyrið og gaf
hjúkrunarkonunni síðustu fyrir-
mælin varðandi aðgerðina og fór
síðan inn í röntgendeildina. Hún
gat yfirleitt ekki hugsað um ann-
að en það, sem hún átti að fram-
kvæm-a næsta klukkutímann. —
Hjúkrunarkona kom til að kalla á
hana í símann, en hún bað um að
hafa sig afsakaða. Hjúkrunar-
konan sagði, að það væri Agréus
málafærslumaður, og Súsanna
bað han-a að skila kveðju og segja
honum, að það ætti að framkvæma
aðgerðina um 12-leytið og mála-
færslumaðurinn mætti hringja,
þegar klukkan væri þrjú.
Sús-anna skildi það, að honum
var órótt. Það var um líf litla
drengsins hans að tefla, — en
hvað vildi hann fá að vita fram
yfir það, sem hún þegar hafði
sagt honum? Hún gat auðvitað
viðhaft orðatiltæki eins og það,
að hún skyldi gera það, sem hún
gæti, að hann skyldi ekki vera
kvíðínn og að allt færi vonandi
Skrifstofuhúsnœði
til leigu í miðbænum. Upplýsingar í síma
19446.
vel. Þar að auki langaði hana
ekki til að tala við hann. Þótt þau
hefði verið saman úti og talað sam
an í einlægni, hafði hann verið
undarlega stuttur í spuna, þegar
hún t-alaði síðast við hann í síma.
Hún skildi ekki, hver ástæðan gat
verið......
Þegar klukkan var rúmlega
ellefu var hringt frá s^urðstofu-
deildinni og henni sagt"að sjúkl-
ingurinn væri kominn og að Jons-
son læknir væri byrjaður á svæf-
ingunni.
„Ég skal koma eftir stundar-
fjórðung", svaraði Súsanna. „Er
búið að láta Redell lækni vita?“
„Já, hann er á leiðinni hing-
að“.
„Það var ágætt! Hver er það
annars, sem ég tala við?“
„Það er Magda Nilsson, lækn-
ir!“
„Nú, jæja, mér fannst reyndar
ég þekkja málróminn yðar. Gætið
þess nú að brýna hnífana vel, ung
frú Nilsson!"
Skurðstofu-hjúkrunarkonan, —
ungfrú Nilsson, — hóstaði lítið
eitt við hinn endann. Hún var vön
kaldranalegu spaugi, þar sem hún
árum saman hafði hlustað á sam-
töl læknanna, sem öðrum myndi
hafa fundizt hörkuleg og tilfinn-
ingalaus.
En ungfrú Nilsson vissi, að
þetta var eingöngu tækifærismál,
nokkurs konar vörn gegn því, að
finna of mikið til með einstökum
sjúklingum. Enginn maður gat
þolað það til lengdar að finna til
og þjást.með hverjum sjúklingn-
um eftir annan. En það var samt
gott, að það voru eingöngu hjúkr-
unarkonurnar, sem heyrðu þessi
samtöl, hugsaði ungfrú Nilsson,
því aðrir hefðu varla getað fellt
sig við sérstöku tegund gaman-
semi.
Andartaki síðar stóðu Súsanna
og Leif hvort við hliðina á öðru í
þvottaherberginu, við hliðina á
skurðstofunni. Þau voru búin að
setja upp hvítu húfurnar og
munnbindin og þau ræddust við
lágt á meðan þau burstuðu hend-
ur sínar mjög nákvæmlega. Gegn
um stóru glerrúðuna fyrir fram-
an sig gátu þau séð inn í skurð-
stofuna, þar sem svæfingarlæknir
inn var að svæfa hinn litla sjúkl-
ing, sem lá hreyfingarlaus undir
hinum hvítu lökum á skurðarborð
inu. Hjúkrunarkonurnar flýttu
sér fram og aftur og lagfærðu á
verkfæraborðunum. Sterkir lamp
ar lýstu upp miðsvæðið, skurð-
stofuhjúkrunarkonuna með gljá-
andi hnífa og skæri á glerborði
við hliðina á sér, og svæfingartæk
ið með plastik-hjálminum, en þar
var gúmmíblaðra, sem þandist út
og féll niður aftur með jöfnu
millibili.
Súsanna leit þangað inn öðru
hvoru, en hlustaði annars á Leif,
sem var að tala um Ijómandi gott
leikrit, sem hann einmitt hafði
horft á kvöldið áður. Súsanna lof-
aði því meira að segja, samkvæmt
eindregnum tilmælum hans, að
hún skyldi fara og sjá leikritið.
„Mér virðist þú vei-a að auka
áhugamál þín“, sagði hún í gam-
ansömum tón.
„Þú hefur alveg á réttu að
standa", svaraði Leif, og lét sér
h'vergi bregða. „Ég skal segja þér,
að Ingrid hefur svo sknambi mik-
inn áhuga á bókmenntum og þess
konar og hún ginnir mig með sér
á allt mögulegt. 1 vikunni sem
leið, fórum við meira að segja að
hlusta á fyrirlestur um stjórnmál.
Hvað segir þú um mig? Ég verð
þó að segja það, að ég er hiss-a á
því, hve mikið hægt er að læra hér
og þar. Til allrar hamingju breyt-
ist maður við og við og sér, að
það er mál til komið að verða
þroskaðri".
Súsanna varpaði öndinni mæði-
lega. „Þessi ást! Hún gerir í raun
og veru kraftaverk. Ég vona, að
þú verðir ekki svo þroskaður og
breyttur, að ég geti alls ekki þekkt
þig einn góðan veðurdag".
„Heimskingi", svaraði Leif og
var allt í einu orðinn sjálfum sér
líkur aftur.
„Þá erum við víst búin“, sagði
Súsanna og gekk á undan honum
inn í skurðstofuna, þar sem tvær
hjúkrunarkonur hjálpuðu þeim í
sloppana og færðu þau í hanzk-
ana. Þau héldu uppi höndunum,
til þess að koma ekki við neitt,
og gengu að skurðarborðinu. Svæf
ingarlæknirinn kinkaði kolli til
Súsönnu.
„Allt er í lagi“, sagði hann. —
„Æðin er róleg og þáð er sjúkling
urinn líka. Yður er óhætt að
byrja“.
Súsanna stóð öðru megin við
borðið. Tómas lá á hægri hliðinni
og sneri bakinu að henni og var
brjóstsvæðið óhulið. Leif stóð hin
um megin við borðið. Hin bláu
augu'hans fylgdu henni yfir rönd-
ina á munnbindinu og hann beið.
Skurðstof uh j úkrunarkonan stóð
reiðubúin með hnífinn, sem Sús-
•anna átti að byrja á að nota. Sús-
anna leit á andlit Tómasar. Hann
dró andann rólega gegnum pip-
una, augnahárin hvíldu hreyfing-
arlaus niður á við að kinninni,
andlitsliturinn var eðlilegur, —
meira að segja hraustlegri en
hann var venjulega. Með jöfnu
milli'bili heyrðist hljóðið, þegar
loftið fór fram og aftur gegnum
pípurnar, sem lágu' að gúmmí-
blöðrunni. Allt var tilbúið, það var
mál að byrja.
Súsanna rétti út höndina og
hjúkrunarkonan lagði hnífinn
fljótt í hana. Með litlum, stuttum
hreyfingum gerði hún hinn langa
skurð, yfir fimmta rifbeini, fyrir
neðan herðablaðið og upp eftir, í
stefnu að hnakkanum. Leif fylgdi
henni viðbúinn með grisjuþurrku
í annari hendi, en hina hafði hann
á æðatöngunum. Með þeim lokaði
hann æðunum sem fór að blæða
úr.
Hitinn undir hinum sterku
lömpum kom út svitanum á enni
læknanna, sem nú höfðu allan hug
ann við skurðaðgerðina og tóku
ekki eftir neinu öðru. v ið hlið
þeirra vann skurðstofuhjúkrunar
kon-an með hröðum og æfðum
höndum, gat sér til um, hvað þeir
þurftu að nota, hafði yfirlit yfir
allt í stofunni og stjórnaði báðum
hjúkrunarkonunum, sem aðstoð-
uðu hana, með litlum hreyfingum,
sem varla bar á. Við og við fór
önnur þeirra og sótti verkfæri,
a
r
í
u
ó
1) „SjáiS þið bara, Indíánar,
Göngugarpur veit að ég segi
. MUULÍeikaan. Þessar jurtir eru
banvænar og hann notaði þær til
að drepa kindurnar okkar.“
2) „Haiu varð að láta spádóm-
inn sinn rætast, eða missa áhrif
sín að öðrum kosti.“
3) „Stöðvið hann!“ hrépar einn
indíáninn.
sem ekki hafði verið rúm fyrir á
sjálfu verkfæraborðinu.
Frá sætinu sínu við höfðalag
sjúklingsins stjórnaði svæfingar-
læknirinn sínum hluta starfsins
hafði auga með gúmmíblöðrunni,
sem sýndi andardrátt sjúklings-
ins og horfði einnig all-an tímann
á andlit drengsins til þess að
ganga úr skugga um, hvort það
hefði stöðuigt hinn frísklega, ljós-
rauða lit.
Súsanna hélt aðgerðinni áfram
stig af stigi, eftir settum regl-
um, en Leif og skurðstofuhjúkr-
unarkonan fylgdust nákvæmlega
með því, sem hún gerði. Það varð
að taka hluta af fimmta rifi. Þá
kom hún inn að brjósthimnunni,
skar á hana og beraði gollurs-
husið, sem hreyfðist í takt við
hjartaslögin. Leif hélt lunganu til
hliðar með spaða og Súsanna skar
á gollurshúsið, hélt áfram með
hnífinn upp að hægra framhólfi
og gerði skurð í það.
„Finnur þú nokkuð?" heyrði
hún að Leif spurði.
Hvorugt þeirra gat séð neitt
vegna blóðsins, en Súsanna gat
þreifað sig áfram með fingri að
veggnum milli framhólfanna.
Það kom í Ijós, að það var rétt,
sem hún hafði búizt við og komizt
að raun um við undangengnar
rannsóknir. Það var op á veggn-
um, nærri tveir sentimetrar í 'þver
mál. Hún gat komið fingri í það.
Hún leit fljótlega á Leif og
kinkaði kolli. „Það er enginn vafi
lengur“, sagði hún. „Þr.ð ér op. —
Ég er með fingurinn 1 því“.
Það varð fullkomin ky^-i'ð and-
artak. Það heyrðist í svæfingar-
tækinu, gúmmíblaðran blés upp og
féll saman, eins og hún hafði gert
allan tímann, en Súsönnu var allt
£ einu ljóst, að það var ekki allt
með felldu. Hjartað fór að slá órð
lega milli handa hennar, ekki
mjög, en nóg til þess, að hún varð
að gei’a við því.
Hún lei’t á svæfingarlækninn,
sem sat og horfði milli vonar og
ótta á andlit drengsins, gúmmí-
blöðruna og verkfæri sín. Allt í
einu stóð hann upp o.g hin dökku
augu hans mættu augum Súsönnu
eitt augnablik.
ailltvarpiö
Miðvikudagur 26. nóvember.
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50—14,00 Við vinnuna — tón-
leikar af plötum. 18,30 Útvarps-
saga barnanna: „Pabbi, mamma,
börn og bíU“ eftir önnu Gath-
Vestly; X. (Stefán Sigurðsson
kennari). 18,55 Framburðar-
kennsla í ensku. 19,05 Þingfréttir.
Tónleikar. 20,30 Lestur fornrita:
Mágus-saga jarls; V. (Andrés
Björnsson). 20,55 íslenzk tónlist-
arkynning: Verk eftir Steingrím
Sigfússon. Dr. Páll ísólfsson leik-
ur á orgel, Þuríður Pálsdóttir og
Guðmundur Jónsson syngja;
Fritz Weisshappel leikur undir
einsöngnum og býr þennan dag-
skrárlið til flutnings. 21,25 Viðtal
vikunnar (Sigurður Benedikts-
son). 21,45 Islenzkt mál (Dr. Jak-
ob Benediktsson). 22,10 Saga í
leikformi: „Afsakið, skakkt núm-
er“; V. — sögulok (Flosi Ólafs-
son o. fl.). 22,45 Lög unga fólks-
ins (Haukur Hauksson). 23,40
Dagskrárlok.
Fimmludagur 27. nóvember:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50—14,00 Á frívaktinni — sjó-
mannaþáttur (Guðrún Erlends-
dóttir). 18,30 B'arnatími: Yngstu
hlustendur (Gyða Ragnarsdðttir).
1C,50 Framburðarkennsla í
frönsku. 19,05 Þingfréttir. — Tón
leikar. 20,30 Erindi: Afbrotamál
unglinga (Séra Jakob Jónsson).
20,55 Úr tónleikasal: Jussi Björ-
ling syngur í Carnegie Hall £ Nfew
York; Frederick Schauwecker leik
ur undir á pianó (plötur). 21,30
Útvarpssagan: „Útnesjamenn";
XIV. (Séra Jón Thorarensen).
22,10 Kvöldsagan: „Föðurást"
eftir Selmu Lagerlöf; XVIII. —
sögulok (Þórunn Elfa Magnúsdótt
ir rithöfundur). 22,30 Sinfóniskir
tónleikar (plötur). 23,00 — Dag-
•krártok.