Morgunblaðið - 29.01.1959, Blaðsíða 2

2
MORCVMHT. 4 ÐIÐ
Fimmtudagur 29. jan. 1959
Fjárfestingin og skattarnir
leggja of þungar
byrðar á þjóðina
Ræða Ólafs Björnssonar við umræður
á Alþingi i fyrrinótt
ÓLAFUR BJÖRNSSON prófess-
or, tók til máls í fyrrakvöld við
2. umr. um niðurfaerslufrumvarp
ríkisstjórnarinnar. Vék hann
fyrst að því, að 7. þm. Reykvík-
inga, Hannibal Valdimarsson,
hefði sagt við 1. umr. þessa frv.,
að vísitöluskerðing sú, er hér
vaeri um að ræða, væri annars
eðlis en kaupgjaldsskerðing, sem
gerð hefði verið 1948 og 1956. Á
þessu væri hins vegar enginn
eðlismunur. 1948 hefði verið lög-
boðin niðurfærsla kaupgjaldsvísi-
tölu, sem hefði leitt af sér 9—10%
lækkun kaupgjalds, og hefðu
verkalýðsfélögin verið andvig
þeirri niðurfærslu. Þegar kaup-
gjaldsskerðingin hefði verið gerð
1956 hefði verið hóað saman for-
ingjafundi í verkalýðsfélögunum,
sem hefði samþykkt lækkunina,
án þess að hafa til þess nokkurt
umboð.
Einar lýsti eftir úttektinni
Næst vék ræðumaður að því,
sem Einar Olgeirsson hafði sagt
í umræðunum, varðandi gengis-
lækkunina 1950, sem hann hafði
talið mjög mikla skerðingu á
kjörum launþega. Þá kvað Ólaf-
ur Björnsson hafa verið um að
ræða gengislækkun til að losna
við vandræðaástand og lýsti hann
í fáum dráttum því hörmungar-
ástandi, sem þá ríkti í verzlun
og viðskiptum, og því okri og
svörtum markaði, sem við var
að stríða. Gengislækkunin hefði
hins vegar valdið nokkurri verð-
hækkun, sem m. a. hefði stafað
af því, að ekki var hægt að sjá
fyrir hækkun á erlendum vör-
um, þar eð Stalin heitinn hafði
ekki tilkynnt, að hann myndi
hefja árásarstyrjöld í Kóreu.
Einar Olgeirsson hefði rætt
um ráðstöfun á skiptingu þjóðar-
teknanna og lýst í ræðu sinni
eftir þeirri margumtöluðu úttekt,
sem lofað var eftir að margnefnd
vinstri stjóm settist að völdum.
Kvaðst Ólafur Björnsson sjálfur
hafa lýst eftir þessari úttekt fyr-
ir tveimur árum, en þeirri fyrir-
spurn hefði verið svarað með
skætingi, en þó sagt að rann-
sóknin væri 1 fullum gangi og
úttektin yrði birt síðar. Kvað
hann fáa mundi hafa grunað, að
Einar Olgeirsson yrði til þess 2
árum síðar að spyrja um þessa
sömu úttekt.
Helmingur teknanna í
fjárfestingu
Næst vék Ólafur Bjömsson að
íjárfestingu og rakti sambandið
milli fjárfestingar og kjara al-
mennings. Á grundvelli skýrslu,
sem lögð var fram á ASÍ-þingi
í vetur áætlaði hann 63 þús. kr.
tekjur á framfæranda og kvað
um það bil helming af þessum
tekjum fara í fjárfestingu og til
opinberra útgjalda. Hér væri um
Dagskrá Alþingis
í dag eru boðaðir fundir í báð-
um deildum Alþingis kl. 1,30 mið
degis. Á dagskrá efri deildai voru
tvö mál.
1. Sjúkrahúslög, frv. — 2. úmr.
2 Aðstoð við vangeíið fólk, frv.
— 3. umr.
Fjögur mál em á dagskrá neðri
deildar. 1. Niðurfærsla verðlags
og launa, frv. — Frh. 3. umr. (At-
kvgr.). — 2. Bráðabirgðafjár-
greiðslur úr ríkissjóði 1959, frv.
— 1. umr. — 3. Útflutningssjóður
O. fl., frv. — Frh. 1. umr. — 4.
Skuldaskil útgerðarmanna 1951,
frv. — 1. umr.
þyngri skatta að ræða á þjóð-
inni, hvað þetta snerti, en tíðk-
azt mundi í nokkru okkar ná-
grannalanda. Af þessum 63 þús.
kr. tekjum væru tekin um 30 þús.
13 þúsundir væru teknar í beina
skatta og opinber gjöld, en auk
þess væri tekin % þess sem eftir
væri, eða um 17 þúsundir. Væri
það tekið með dýrtíðarskatti, sem
notaður væri til að fullnægja því
sem þyrfti til fjárfestingar fram
yfir venjulega skatta, og fram
yfir það sem færi í frjálsan
sparnað, sem þó væri furðu mik-
ill hér á landi, miðað við allar
aðstæður.
Ræðumaður kvað launamenn
nú gera sér betur ljóst en áður
um hvílíka byrði hér væri um
að ræða. Því hefði lengi verið
haldið á lofti, að ef fjárfesting
væri takmörkuð, mundi það hafa
í för með sér meira eða minna
atvinnuleysi, en þetta væri ekki
rétt, því það væru ekki fyrst
og fremst fjárfestingarfram-
kvæmdir, sem sköpuðu atvinn-
una.
Lífskjörin voru óbreytt
Ólafur Björnsson kvað fróðlegt
í sambandi við fjárfestingarmál-
in og efnahagsmálin almennt, að
gera sér grein fyrir því, hvernig
þróun þessara mála hefði verið
í tíð fyrrverandi ríkisstjórnar.
Á árunum 1954—1957 hefði
neyzla aukizt um það bil um
200 milljónir króna, en það væri
svipað að hlutfalli og fólksfjölg-
un á þessu tímabili, þannig að
segja mætti að neyzlan eða lífs-
kjörin hefðu staðið nokkuð í stað.
Fjárfestingin hefði hins vegar
aukizt um 50% á þessu tímabili.
Það mætti kannske segja, að
fjárfestingin hefði verið meiri en
góðu hófi gegndi árið 1954 og
þá sæju menn, hversu gífurleg
hún hefði verið orðin árið 1957.
Ef miðað væri við einstakling,
þá hefði neyzlan minnkað um
1200 krónur á hvern einstakling
á fyrsta valdaári fyrrv. ríkis-
stjórnar, en fjárfestingin vaxið
um 600 krónur á hvern einstakl-
ing. Rekstrarútgjöld hins opin-
bera hafa hækkað um 260 kr.
á einstakling.
Kvað Ólafur Björnsson það
hafa vakið furðu erlendra hag-
fræðinga, er kynnt hefðu sér efna
hagsmál á íslandi, að þrátt fyrir
hina miklu fjárfestingu hefði
neyzlan eða lífskjörin verið svo
til óbreytt á þessu tímabili. Þetta
stafaði fyrst og fremst af því, að
mjög mikill hluti af þessari fjár-
festingu hefði farið til óarðbærra
framkvæmda. Fjárfestingin hefði
þá eingöngu átt sér stað vegna
þess, að menn hefðu viljað koma
fé sínu í föst verðmæti til að
koma í veg fyrir rýrnun þess.
í þessu sambandi vék ræðumað
ur að verzlunarhúsabyggingum
á vegum Sambands íslenzkra sam
vinnufélaga, sem hafði borið á
góma fyrr í þessum umræðum.
Kvað hann það í sjálfu sér skyn
samlega eignaráðstöfun frá sjón
armiði þeirra manna, sem ættu
greiðan aðgang að opinberum
lánum, að stuðla að byggingum
meðan gildi peninganna færi sí-
minnkandi. Þeir væru aðeins að
auka eigur sínar með því móti,
því þegar kæmi að skuldadögun-
um þyrfti ekki að greiða nema
helming lánsfjárins. Meiri vafi
væri á að þetta væri nauðsyn-
legt frá sjónarmiði þjóðfélagsins.
Pólitísk fjárfesting.
Auk verðbólgu-fjárfestingarinn
ar minntist ræðumaður á aðra
tegund fjárfestingar, sem hann
sagði að kalla mætti pólitíska
fjárfestingu. Kvað hann ekki
mundu hægt að neita því, að tals-
vert af framleiðslustarfsemi sem
komið hefði verið á fót, hefði
verið ráðstafað meira og minna í
áróðursskyni, án tillits til vænt-
anlegs notagildis. Vitnaði hann í
því sambandi í grein í Morgun-
blaðinu eftir Einar Sigurðsson,
útgerðarmann um verklegar fram
kvæmdir á Seyðisfirði, og sagði
að víða mundi svipaða sögu að
segja.
Ólafur Björnsson sagði, að það
væri möguleiki til að leysa efna-
hagsmálin án þess að skerða
þyrfti kjör almennings, en slík
lausn yrði ekki undirbúin nema
á löngum tíma. Það sem hinsveg-
ar skipti máli við þetta frv. væri
að vandinn sem nú þyrfti að leysa
yrði að leysa þegar í stað. Nú
yrði að vinda bráðan bug að
stöðvun á víxlverkun kaupgjalds
og verðlags.
Gengismál.
f lok ræðu sinnar vék Ólafur
Björnsson örfáum orðum að geng
ismálunum. Kvað hann vandann,
sem þar væri við að etja ekki
grundvöll meinsins. Grundvöllur
inn væri fjárfestingin, eins og
hann hefði gert grein fyrir. Þá
vék hann því, að í flokksamþykkt
Sjálfstæðisflokksins frá 18. des.
sl., hefði verið talið æskilegt að
komið yrði á einu gengi. Eitt
gengi væri hins vegar ekki sama
og jafnvægisgengi, þótt hitt væri
vitanlega æskilegra, að það eina
gengi, sem sett væri, gæti um
leið orðið jafnvægisgengi.
Vandi efnahagsmálanna yrði
bezt leystur í þeirri röð, að fyrst
væri ráðið fram úr fjárfestingar-
vandamálunum, en þegar þau
væru leyst, væri aftur möguleiki
að lagfæra gengið. Hugsanlegt
væri, af fjárfestingarmálin væru
tekin réttum tökum, að hægt væri
að koma fram þeim verðlækkun-
um, að færa mætti gengið í rétt
horf, án þess að til verulegra
verðhækkana þyrfti að koma.
Ekki kæmi til mála að afnema
niðurgreiðslukerfið og þar með
gengisskráninguna, nema um leið
væri búið að tryggja með öðrum
ráðstöfunum, að hagur hinna
lægst launuðu í þjóðfélaginu
yrði ekki lakari en áður var.
Voru bændur hlunnfarnir
s.l. haust?
Forseti neðri deildar ætlaði nú
að tilkynna að annarri umræðu
um niðurgreiðslufrumvarpið
væri lokið, en þá kvaddi sér
hljóðs á síðustu stundu sr. Svein
björn Högnason 2. þingmaður
Rangæinga.
Hann mælti með tillögu Skúla
Guðmundssonar um það að bænd
ur fengju þegar í stað hækkun á
afurðaverði sínu til samræmis
við kauphækkun Dagsbrúnar-
manna í október s.l. En sam-
kvæmt núgildandi lögum eiga
þeir ekki kröfu á þeirri hækkun
fyrr en að hausti.
Var Sveinbirni mikið niðri fyr-
ir og þótti undarleg sú yfirlýsing
forsætisráðherra Emils Jónsson-
ar, að öllu þessu frumvarpi væri
stefnt í voða og upplausn ef bænd
ur fengju þessa hækkun. Sagði
hann að bændur nytu ekki sama
réttar og aðrar stéttir samkvæmt
þessu frumvarpi, í fyrsta lagi
væri aukin niðurgreiðsla á land-
búnaðarvörum þeim óhagkvæm
og í öðru lagi kæmi svo þetta að
þeir fengju ekki hækkanir til
samræmis við aðrar stéttir.
f þessu sambandi minntist
Sveinbjörn á það, að vinstri
stjórnin hefði hlunnfarið bændur
með kauphækkuninni til Dags-
brúnarmanna. Kvað hann sér
leika grunur á að beðið hefði ver
ið með það af ásettu ráði að
semja við verkamenn, þar til
framleiðsluráðið hefði ákveðið
verð landbúnaðarafurða. En
þannig væri þetta alltaf. Bænd-
ur fengju sínar verðhækkanir í
september, en síðan komu aðrar
stéttir með nýjar kauphækkanir
í október, nóvember og desem-
ber. Bændur fengju ekki leiðrétt
ingu sina mála fyrr en þar næsta
haust. Þar með var umræðum lok
ið.
Lúðvík segir eitt í dag
og annað á morgun
ALMENNINGUR hefir að vonum
fylgst af miklum áhuga með
þeim umræðum, sem fram hafa
farið á Alþingi undanfarna daga
um efnahagsmálafrumvarp ríkis-
stjórnarinnar. í hópi -útvegs
manna hefur málflutningur
Lúðvíks Jósefssonar, fyrrv. sjáv-
arútvegsmálaráðherra, vakið
nokkra furðu. í ráðherratíð sinni
hældi Lúðvík sér mjög af því,
hversu vel honum tækist jafnan
að leysa vandamál útflutnings-
framleiðslunnar og gaf jafnframt
í skyn, að fyrir ráðherratíð sína
hefði hvað eftir annað legið við
stöðvun þessa þýðingarmikla at-
vinnuvegar vegna sinnuleysis
fyrrverandi ríkisstjórna í þessu
efni. Nú gerist hvorttveggja í
senn, að Lúðvík hælir sjálfum
sér af því, að hann hafi í ráð-
herratíð sinni beitt sér fyrir betri
fyrirgreiðslu útgerðarmönnum til
handa en áður hafði þekkst og
álasar núverandi rikisstjórn fyr-
ir að hafa ivilnað útgerðinni með
samningunum um sl. áramót.
Engum dylst gremja Lúðvíks
Jósefssonar, sem stafar af þvi að
núverandi ríkisstjórn skyldi tak
ast að finna leiðir, sem leiddu til
þess að fiskiskipaflotinn stöðv-
aðist ekki nú upn áramótin þrátt
fyrir þau gífurlegu vandamál,
sem vinstri-stjórn Hermanns
Jónassonar lét eftir sig óleyst.
Með málflutningi sínum er
Lúðvík Jósefsson sýnilega að
gera tilraun til að sporna við vax-
andi dýrtíð og öngþveiti í efna-
hagsmálum m.a. með því að
leggja nokkrar byrðar á almenn-
ing, sé núverandi ríkisstjórn að
ívilna sjávarútveginum sérstak-
lega. Sannleikurinn er sá, að
samningar þeir ,sem gerðir voru
við útvegsmenn og aðra fiskfram
leiðendur um sl. áramót voru í
aðalatriðum í samræmi við þær
athuganir á hag og afkomu þess-
ara aðila, sem gerðar voru á veg
um fyrrverandi ríkisstjórnar und
ir forystu Lúðvíks Jósefssonar.
Þess má m.a. geta, að af hálfu
núverandi ríkisstjórnar munu
sömu sérfræðingar hafa haft með
höndum alla útreikninga í þessu
sambandi og samningagerð við
útvegsmenn, sem önnuðust þau
mál, er lögin um Útflutningssjóð
o. fl. voru undirbúin og sett á sl.
ári.
Lúðvík Jósefssyni hefir láðst
að geta þess, sem honum þó hlýt-
ur að vera fullkunnugt um, að
útvegsmenn urðu í samningum
sínum við ríkisstjórnina nú um
áramótin að samþ., að uppbæt-
ur til þeirra skyldu lækka í hlut-
falli við þá kauplækkun, sem
kynni að leiða af væntanlegum
ráðstöfunum Alþingis í efnahags
málunum og sem nú eru til um-
ræðu.
Ýmsir munu ætla, að vegna
afskipta sinna af útvegsmálum
fyrr meir, hafi Lúðvík Jósefsson
verið fíestum úr vinstri stjórnar-
liðinu færari til að fjalla um
sjávarútvegsmálin. Það vekur því
nokkra furðu, að hann skuli að
ráðherradómi loknum loka aug-
unum fyrir staðreyndum og mis-
nota reynslu sína og þekkingu á
þessum málum nú, til þess að
gera sjávarútveginn tortryggi-
legan í augum almennings. Hann
virðist ekki hafa áhyggjur af
því nú, þótt sjávarútvegurinn
beri skarðan hlut frá borði. Hér
kemur skýrt fram sú alþekkta'
veila í íslenzkri pólitík, að vinstri
menn segja eitt í dag og annað
á morgun, allt eftir því hvort þeir
eru í stjórn eða stjórnarandstöðu.
F ramsóknarmenn
gresddu ekki atkvœði um
niðurfœrsiufrumvarpið
FUNDUR var settur í neðri deild
Alþingis kl. 1,30 miðdegis í gær.
Eitt mál var á dagskrá. Fram-
hald annarrar umræðu um niður
færslufrumvarp ríkisstjórnarinn
ar, atkvæðagreiðsla.
Samþykktar voru fjórar breyt
ingartillögur við frumvapið.
Voru það breytingartillaga frá
fjárhagsnefnd deildarinnar, frá
Pétri Péturssyni, Jóhanni Haf-
Bráðabirgðafjárgreiðsiu-
heimild framlengd
í GÆR var útbýtt á Alþingi
frumvarpi til laga um framleng-
ing á gildi laga nr. 73 1958, um
bráðabirgðafjárgreiðslur úr ríkis
sjóði á árinu 1959.
Er í frv. þessu lagt til að heim-
ild sú, sem ríkisstjórninni er
veitt í lögum nr. 73 1958 um
bráðabirgðafjárgreiðslur úr ríkis
sjóði á árinu 1959, skuli gilda til
1. apríl 1959.
í greinargerð segir að frv. þetta
sé flutt að beiðni fjármálaráð-
, herra, og fylgi því eftirfarandi
athugasemd um málið:
Þar sem fyrirsjáanlegt er, að af
greiðslu fjárlaga fyrir árið 1959
muni eigi verða lokið fyrir 1.
febrúar n.k., er með frv. þessu
lagt til, að framlengd verði til
1. apríl n.k. heimild sú, er felst
í lögum nr. 73 1958, um bráða-
birgðafjárgreiðslur úr ríkissjóði
á árinu 1959.
í gær voru hafðar þjár umræð-
ur um þetta frv. í efri deild og í
dag er það á dagskrá neðri deild-
stein og Ólafi Björnssyni, frá Jó-
hanni Hafstein, en hluti af hans
tillögu var samhljóða öðrum lið
í tillögu frá Skúla Guðmunds-
syni. Aðrar breytingartillögur
voru felldar.
Frumvarpinu var vísað til
þriðju umræðu með 19 atkv. gegn
5 að viðhöfðu nafnakalli. Sjálf-
stæðismenn og Alþýðuflokks-
menn sögðu já, Kommúnistar
sögðu nei, en Framsóknarmenn
greiddu ekki atkvæði.
Góðviðri nyrðra
SIGLUFIRÐI, 28. jan. — Ágæt-
isveður var hér í gær og nótt,
þíðviðri og hlánaði mikið. —
Gott færi er nú á götum bæj-
arins. í dag er hér suðvestan
kaldi og bjartviðri með ofurlitlu
frosti. Bátarnir hafa þó ekki ró-
ið í dag. I gær lestaði Jökulfell
hér frosinn fisk, sem fara á til
Rússlands, og Selfoss lestar í
dag frosinn fisk til Ameríku.
— Guðjón.