Morgunblaðið - 31.01.1959, Page 14

14
„JORGUNBLAÐ19
Laugardagur 31. jan. 1959
Stjörnubíó sýnir um þessar mundir amerísku kvikmyndina
„Haustlauf“ (Autumn leaves) með Joan Grawford og Cliff
Robertson í aðalhlutverkunum.
Höft og hitaveita
SUNNUDAGINN 11. jan. sl.
birti Morgunblaðið viðtal við
hitaveitustjórann í Reykjavík.
Full ástæða er til þess að
vekja sérstaka athygli á viðtali
þessu, þar sem þar kemur fram
hugsanaháttur, er telja verður
mjög varhugaverðan.
Þröngsýni, höft og skerðing á
eðlilegu athafnafrelsi einstakl-
inga, hafa aldrei leitt til neins
góðs og er leitt til þess að vita,
ef þessháttar hugsanaháttur
ræður gjörðum þeirra er hafa
með höndum mikilvæg fram-
faramál höfuðstaðarins.
Aðalinntak áðurnefnds viðtals
er það eitt, á hvern hátt hægt sé
að takmarka frelsi þeirra er
hitaveitu hafa, til þess að hita
upp sín eigin híbýli.
Það hvarflar hvorki að blaða-
manni né hitaveitustjóra, að
hægt sé að auka heita vatnið
með öðrum ráðum en þeim að
takmarka notkun vatnsins.
Hitaveitustjóri átelur nætur-
rennsli og boðar hálftíma lokun
á daginn. Til þess að koma í veg
fyrir næturrennsli telur hann sig
þurfa 5—6 milljónir króna, til
kaupa á fjarstýrðum lokum.
Væri nú ekki eðlilegra að eyða
þessu fé í að auka og tryggja
fólki heita vatnið?
Ég hef áður haldið því fram* 1
í blaðagrein að hita mætti allan
bæinn örugglega í hvaða veðri
sem er með hjálp kyndistöðva.
Þetta hefur ekki enn verið
hrakið af framámönnum Hita-
veitunnar með neinum rökum.
Það er í sjálfu sér undarlegt
hve rangsnúinn hugsanaháttur
manna getur orðið, þegar þeir
komast í þá aðstöðu að ráða
opinberum einokunarfyrirtækj-
um. Það er engu líkara en að
hinir venjulegu viðskiptahættir
einkarekstursins snúist algjör-
lega við. Viðskiptavinurinn
verður í augum einkasölumanns-
ins að þurfamanni, sem þakka
má fyrir að verða þeirrar náðar
aðnjótandi, að verzla við einok-
unarfyrirtækið. Þessi rangsnún-
ingur er ein höfuðástæðan fyrir
andstöðu allra frjálshuga manna
gegn opinberum rekstri.
Hvaða kaupmanni dytti í hug
að krefjast þess að viðskiptavin-
irnir minnkuðu neyzlu sína til
þess að vörubirgðir hans þrytu
ekki, ekki einu sinni nætur-
neyzlu, heldur myndi hann eyða
fé og tíma í vöruöflun.
Hvað þá með olíufélögin.
Hvað myndum við segja, ef þau
krefðust þess að við hefðum
þeirra hentisemi við upphitun
húsa?
Sem betur fer kveður þar við
annan tón. Þau keppast við að
afla okkur tækja, sem gera okk-
ur þægilegri upphitun, og útbún-
að allan, enda eru þau rekin á
samkeppnisgrundvelli.
Hvað myndi sagt um forstjóra
olíufélags, sem eyddi fjármunum
félags síns til þess að draga úr
olusölunni?
Við myndum telja hann eitt-
hvað skrítinn.
Sennilega er ástæðulaust að
æsa sig út af þessu máli einu
sér, því orsakanna er fyrst og
fremst að leita í þeirri ömurlegu
staðreynd, að opinber einokunar-
fyrirtæki skuli á stofn sett og
það af þeim mönnum, er telja
sig aðhyllast einkarekstur og
frelsi einstaklinga til eigna og
atvinnurekstrar. Væru menn trú-
ir þeim skoðunum, myndu þeir
aldrei stofna einokunarfyrir-
tæki og því aðeins stofna til opin
bers rekstrar að aðrir fengjust
ekki til að reka.
Það, sem mestu máli skiptir er
í HÆSTARÉTTI er genginn
dómur í óvenjulegu máli er Banda
ríkjamaður einn höfðaði gegn
fjármálaráðuneytinu. Bandaríkja-
maðurinn sem heitir Robert P.
Walsh og starfar á Keflavíkur-
flugvelli, hafði eftir ákæru eigin-
konu sinnar til lögregiustjórans á
Keflavíkurflugvelli, verið fluttur
á geðveikrarhælið á Kleppi.
Eiginkona Walsh hafði sikýrt
yfirlækni varnarliðsins á Kefla-
víkurflugvelli frá þvi að maður
sinn væri geðveikur og hún eigi
óhult um líf sitt og barnanna.
Yfii'maður varnarliðsins hafði
neitað að hafa afskipti á máli Ro-
berts Walsh, þar eð hann væri
ekki í þjónustu þess. Embætti lög
reglustjórans á Keflavíkurflugv.
sneri sér til hinna ýmsu deilda
stjórnarráðsins, en þaðan var mál-
inu vísað til sakadómaraembættis-
ins. Tveim rannsóknarlögreglu-
mönnum var falið að handtaka
Robert Walsh. Fór handtákan
fram á heimili hans án þess að
úrskurður um það væri upp kveð- i
inn.
Er Bandaríkjamaðurinn var
handtekinn, bað hann um að lofa
sér að hafa samband við sendiráð
lands síns hér. Honum var sagt
að það væri búið og þegar gert.
Á geðveikrahælinu var Banda-
ríkjamaðurinn settur inn í her-
bergi með 20—35 geðveikissjúkl-
ingum. Um kvöldið kom sjúkra-
húslæknirinn og ræddi við hann.
Var maðurinn siðan um nóttina á
geðveikrahælinu_ en næsta morg-
un hafi læknirinn tjáð honum að
þessi rannsókn og aðfarir virtust
vera að óþröfu gerðar. Var mann
inum þar með sleppt út af hælinu.
Næst gerðist það haustið 1955
að Robert Walsh ritaði dómsmála-
i-áðuneytinu bréf út af máli þessu
og krafðist þess að rannsóknar-
dómari yrði skipaður til að rann-
saka þetta mál allt. Kvaðst hann
þá jafnframt krefjast bóta úr
hendi ríkissjóðs að fjárhæð
100,000 krónur, þar sem aðförin
að einstaklingum og félögum sé
ávallt leyfð samkeppni á jafn-
réttisgrundvelli.
Því miður gera menn sér ekki
alltaf grein fyrir þeirri augljósu
staðreynd, að frjáls samkeppni
er undirstaða framfara og blóm-
legs atvinnulífs, en opinber og
hálfopinber rekstur leiðir til hins
gagnstæða, eins og sjá má af
ótal dæmum.
Að lokum þetta: Við, sem
byggjum þennan bæ, hljótum að
krefjast þess að þeir, sem þegar
njóta þeirra hlunninda, að hafa
hitaveitu, geti treyst á hana
hvernig sem viðrar svo og að tak
markið sé hitaveita í hvert hús
í bænum. Að fjármunum fyrir-
tækisins verði ekki eytt í að
skerða frelsi viðskiptamanna
Hitaveitunnar, en verði þess i
stað eytt í frekari leit að heitu
vatni og til bygginga kyndi-
stöðva til öryggis fyrir viðskipta-
menn og svo auka megi við-
skipti fyrirtækisins og bæta
þjónustu alla. Að þessu fram-
ko mnu gæti forstöðumaður Hita
veitunnar átt blaðaviðtal, þar
sem hann ræddi áætlanir um
aukna sölu á heitu vatni og máli
sínu til stuðnings gæti hann
bent fólki á hve notalegt það er
að hafa svolítinn yl á nóttinni.
Arni Brynjólfsson.
Morgunblaðið vill geta þess, að
borgarstjóri hefur skýrt svo frá,
að hugmyndin um fjarstýrð tæki
til að takmarka hitanotkun hafi
aldrei verið borin undir bæjar-
ráð né borgarstjóra, enda er
borgarstjóri henni algerlega and-
vígur.
gagnvart sér hafi verið með öllu
ólögleg. Þessu bréfi var aldrei
svarað af dómsmálaráðuneytinu.
Því höfðaði hann þetta einikamál
sitt á hendur ríkissjóði.
Við vitnaleiðslur í saimbandi
við rannsókn máls þessa voru lögð
fram gögn um það að Röbert
Walsh hefði í 10 ára sambúð
hans og konu hans Bergljótar,
sem er hjúkrunarkona, oft sýnt
henni hrottaskap og lagt á hana
hendur. Eru þessi atriði öll ýtar-
lega rakin, í forsendum dóms und
irréttar en þr.r segir m.a. á þessa
leið:
Af gögnum málsins þykja fram
kompar allmiklar líkur fyrir al-
varlegum skapbrestum stefnanda.
Hins vegar er algerlega ósannað,
að hann hafi verið svo hættulegur
umhverfi sínu_ að nauðsyn hafi
borið til svo róttækra aðgerða
gagnvart honum sem rauii varð á.
I Handtöku stefnanda og geymslu
hans á geðveikrahælinu verður
því að telja mistök af hálfu starfs
manna ríkisvaldsins, en á slíkum
mistökum ber stefnandi fébóta-
ábyrgð gagnvart stefnanda. Ber
stefnda því að bæta stefnanda það
tjón_ sem hann kann að hafa beð-
ið vegna hinnar ólögmætu hand-
töku og gæzluvistar, sbr. 151. gr.
1-aga nr. 27 frá 1951.
Þegar það er virt, að stefnanda
var meinað að hafa samband við
sendiráð lands síns, að hann var
fluttur í fangahús og ekki sízt, að
hann var síðan lokaður inn í her-
bergi með hópi geðsjúklinga, svo
og annað það haft í huga, er máli
skiftir_ þá þykja bætur stefnanda
til handa hæfilega ákveðnar kr.
10.000,00. Ber stefnda að greiða
stefnanda þá fjáhæð ásamt 6%
ársvöxtum frá þeim degi, sem sem
krafizt er, svo og málskostnað.
Hæstiréttur staðfesti niðurstöð-
ur dóms undirréttar, en hækkaði
bætur þær til handa Bandaríkja-
manninum um kr. 5,000, þannig að
fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs er
gertað greiða manninum kr. 15.000
með 6 prósent vöxtum frá 22. okt.
1955 til greiðsludags, svo og allan
málskostnað.
Var fluttur formála-
laust á Klepp og
fær 15,000 kr. í skaðabætur
UndrabarniÖ Gitta kem-
ur hingað í nœsfu viku
Hún mun skemmta ásamt „Four Jacks"
i Austurbæjarbiói n.k. föstudag
í NÆSTU viku kemur hingað til
lands undrabarnið Gitta Hænn-
ing. Það mun ekki ofsagt, að
stúlkubarnið Gitta, sem er aðeins
12 ára, sé einhver vinsælasta
söngkonan í Danmörku og jafn
vel á Norðurlöndum um þessar
mundir. Fyrstu hljómleikarnir.
sem Gitta kemur fram á hér í
Reykjavík, verða haldnir nk.
föstudag i Austurbæjarbíó. Hljóm
leikar þessir verða óvenju fjöl-
breyttir, því að auk Gittu mun
skemmta þar kvartettinn „Four
Jacks“, sem er talinn bera af
öðrum sínum líkum á Norður-
löndum.
Hefur sungið inn á nærri
50 plötur.
Gitta er þekkt hérlendis af
þeim fjölmörgu hljórnplötum,
TTndrabarnið Gitta Hænning
sem hún hefur sungið inn á veg-
um „His Master’s Voice“. Hún
hefur sungið inn á nærri 50 plöt-
ur, sem allar hafa selzt í miklu
upplagi.
Otto Hænning, faðir Gittu, er
tónskáld og þekktur söngvari.
Segja má, að tilviljunin hafi ráð-
ið því, að Gitta Hænning fór út
á þessa braut. Eitt sinn, er faðir
hennar hafði samið nokkur lög,
sem „His Master’s Voice“ ætlaði
Söngkvartettinn
að taka upp á hljómplötur,
stungu forráðamenn fyrirtækis-
ins upp á því, að Hænning út-
vegaði unga stúlku til að syngja
lögin. Varð það úr, að Gitía
reyndi.
Fyrsta lagið, sem hún söng
inn á plötu, var: „Jeg vil giftes
med Farmand“, og seldist platan
í 25 þúsund eintökum. Síðustu
plöturnar, sem hún hefur sungið
inn á, hafa selzt í hundruð þús-
undum eintaka’ Vinsældir Gittu
fara sívaxandi. Meðal þeirra laga
sem hún hefur sungið má nefna
„I love you baby“, sem Paul Anka
hefur einnig sungig, en flestir
telja Gittu syngja lagið betur.
Einnig má nefna rokklagið
„Mama“, sem allir þekkja, og
hefur verið kjörið vinsælasta
dægurlagið hérlendis og erlendis.
Gitta syngur ef til vill
á íslenzku.
Asamt föður sínum hefur Gitta
komið fram í sjónvarpi og leikið
í kvikmynd. Þau hafa ferðazt um
Norðurlönd og Þýzkaland og
haldið hljómleika. Faðir hennar
verður með henrii í íslandsferð-
inni, og syngur ef til vill með
henni nokkur lög. Sennilega
mun Gitta syngja á íslenzku á
hljómleikunum hér. Elsa Sigfúss
hefur æft Gittu í íslenzkum fram
burði. í ráði er, að Gitta komi
fram í sjónvarpi Ed Sullivans í
New York, áður en langt um
líður.
Kvartettsöngvararnir, sem
skemmta með Gittu á hljómleik-
unum, eru þekktir i Evrópu. —
Kvartettinn syngur aðeins dæg-
urlög. Þeir m. a. starfað með hin-
um frægahljómsveitarstjóraSven
Asmunssen, í revíum Stigs Lom-
mers. E;nn af kvartettsöngvur-
unum er rokk-kónguiinn James
Rasmunsen, sem stundum hefur
verið nefndur „Tommj Steele
Norðurland'a”.
★
Hljómsveit Árna Elíars aðstoð-
ar á tónieikunum, en kynnir
verður Haukur Mortlxens. Á þess-
um tónlcikum verðir tízkusýn-
ing með nýju sniði, sem ýmis
fyrirtæki hér í bæ standa að. —
Listafólkið stendur stutt við hér,
svo að hljómleikarnir verða fáir.
Forsala verður því á aðgöngu-
miðum, og hefst miðasalan í Aust
urbæjarbíói á morgun.
„Four Jacks“.