Morgunblaðið - 03.02.1959, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 3. febr. 1959

Hans Hedioft —
Framhald af bls. 3.
ur um það, eins og sjá má af orð-
um Laufs hér að framan og sú,
sem sennilegust þykir, er eitt-
hvað á þá leið, að skipið hafi
lensað undan veðrinu og sjóun-
um, sem voru fjallháir, og var-
izt þeim þannig. Á þann hátt
hafi skipið ekki oltið eins mikið.
Ratsjáin hafi verið í gangi, en
ekki komið að fullum notum,
skyggni hafi verið mjög slæmt,
eða aðeins nokkrir metrar vegna
hríðar. Öldurnar 6—8 metra háar
eins og skýrt hefur verið frá í
fréttum, og skipið hefur nálgazt
horgarisjaka, sem var á næstu
grösum. Jakinn hefur verið eins
■og Lauf lýsir honum. Svo hefur
skipið verið á öldutoppi, en jak-
inn í öldudalnum við hliðina. Á
þann veg hafa skip og jaki skoll-
ið saman af ægilegu afli, stál
mætt stálhörðum ís, annað á leið
upp, hitt á niður leið og af þeim
sökum hafi höggið verið meira en
ella. Slíkt högg hefði ekkert skip
staðizt. Þetta eru þær tilgátur,
sem sennilegastar þykja í sam-
bandi við afdrif „Hans Hedtoft".
„Johannes Kruss“ ræðir
við „Hans Hedtoft“
Politiken átti símtal við loft-
skeytamanninn á þýzka togaran-
um „Johannes Kruss“ og sagðist
honum svo frá um viðskipti hans
við loftskeytamanninn á „Hans
Hedtoft" og leit togarans:
Síðustu þrjár stundirnar átti
ég 15 morsviðtöl við danska skip-
ið og á þessum tíma hafði það
einnig 2—3 símtöl við Juliane-
haab. Síðast kallaði skipið upp
kl. 21,40 (danskur tími) og þá
sagði loftskeytamaðurinn frá því,
að „Hans Hedtoft“ væri að
sökkva. Síðan komu tvö löng
hljóðmerki — og dóu hálfpart-
inn út. Svo virtist sem rafhlöður
neyðarnendisins væru til þurrð-
ar gengnar, því loftskeytamaður-
inn hafði orðið að grípa til hans,
þegar sjórinn tók að flæða inn í
vélarrúmið, allar vélar stöðvuð-
ust og rafmagn var ekki lengur
fyrir hendi.
Rómaði þýzki loftskeytamaður
inn mjög frammistöðu hins
danska starfsbróður síns. Aldrei
hefði fát gripið hann, morsmerk-
in hefðu allan tímann verið hár-
rétt og jöfn, allt til loka. En í
samtölum sínum við þýzka tog-
arann greindi danski loftskeyta-
maðurinn aldrei frá líðan far-
Bandaríska strandgæzluskipið Campbell.
ofan á allt bættist hríðin og þok-
an. Skyggni var mjög slæmt,
sterka kastljósið gagnaði lítið og
við urðum að fara lúshægt til
þess að eiga ekki á hættu að rek-
ast á ísjaka.
En neyðarblysin sáum við
ekki. Við komum á slysstaðinn
í sama mund og við heyrðum
síðustu merkin frá „Hans Hed-
toft“; En við urðum einskis vís-
ari.
Tilhugsunin um það, að við
hefðum siglt fram hjá sökkvandi
skipinu eða skipbrotsmönnum í
bátum er verst. Skyggnið var
svo slæmt, að slíkt er vel hugs-
anlegt. Við vorum einu sinni nær
búnir að rekast á geysimikinn ís-
jaka — og þá hefði farið fyrir
okkur eins og „Hans Hedtoft".
Það var ákaflega lítið gagn að
ratsjánni. Jakarnir mara í kafi,
sumir þó stórir séu — og öld-
urnar skolast jafnvel yfir þá.
Þess vegna var oft erfitt að
greina öldutopp frá jaka. En eitt
sinn sigldum við fram á geysi-
mikinn jaka og þá vildi það okk-
ur til happs, að ljóskastaranum
var einmitt þá stundina beint
fram fyrir skipið, því við
skyggndumst jafnan til beggja
hliða með kastaranum. Um leið
og jakinn sást var sett á fulla
ferð aftur á bak — og við slupp-
um naumlega.
Um kvöldið varð togarinn að
hörfa af slysstaðnum vegna íss-
ins. Þá var hann orðinn svo þétt-
ur, að togarinn var í bráðri
þega né áhafnar, né ástandi
björgunarbátanna. — Það bendir
til þess, að allt hafi borið að
mjög skyndilega, enginn hafi átt-
að sig á því, hvað var að gerast,
enginn hafi haft tíma til að átta
sig, sagði þýzki loftskeytamað-
urinn.
Tíu mínútum, áður en ég
heyrði síðast til „Hans Hedtofts",
báðum við Danina að skjóta
neyðarblysum. Við vorum þá
mjög nærri, höfðum verið 25—
30 sjómílur frá slysstaðnum, þeg-
ar við lögðum af stað. Togarinn
er nýtízkulegur mjög, tveggja
ára gamall og gengur 13 hnúta.
En vegna íssins urðum við að
fara mjög varlega. Veður var
hvasst, öldur háar, en mikill rek-
iís. stórir jakar innan um — og
hættu. Morguninn eftir var leitin
hafin af nýju.
Molatr um fólkið á
„Hans Hedtoft“
Meðal þeirra 95 manna, sem
voru á danska Grænlandsfarinu
„Hans Hedtoft“, voru 19 konur
og 6 börn. Ungur húsasmiður var
á leið heim til Danmerkur ásamt
unnustu sinni eftir 6 ára dvöl í
Grænlandi og var ætlunin að
þau gengju í hjónaband 14. febr.
Síðan höfðu þau í hyggju að fara
aftur til Grænlands og setjast
þar að.
Meðal farþeganna var Sigurd
Nielsen læknir, sem hefur und-
anfarin tvö ár haft umsjón með
einustu fljótandi berklarann-
sóknarstöð í heimi, skipinu
„Misigsut". Kona hans og börn
búa í Grænlandi.
Starfsbróðir hans, Poul Erik
Rasmussen.
Bentzen skipslæknir, hefur lifað
viðburðarríku lífi. Hann fæddist
í Julianehaab, þar sem faðir
hans var læknir, tók stúdents-
próf og læknapróf í Danmörku,
tók þátt í sjöunda Thule-leið-
angrinum 1933, settist að í New
York 1938 og stundaði þar
læknisstörf, þangað til hann
varð kapteinn í oandaríska hern-
um 1944. í maí 1945 kom hann
aftur til Danmerkur í SHAEF-
sendinefndinni og hefur síðan
1947 verið skurðlæknir í New
York, Saudi-Arabíu, Thule,
Syðra-Straumfirði, á gúmmekru
í Líberíu og á Keflavíkurflug-
velli. Móðir hans er enn á lífi
og býr í Danmörku.
Þá voru með skipinu dönsk
skólastjórahjón, sem hafa starfað
í Grænlandi undanfarin 12 ár.
Skólastjórinn var á leið til Dan-
merkur til að ganga undir lækn-
isaðgerð. Einnig ætlaði hann að
heimsækja foreldra sína, sem
eru enn á lífi í Haderslev.
Frú Ellen Höegh tannsmiður
var grænlenzk, dóttir hins nafn-
kennda smíðameistara Pavia Hö-
eghs í Julianehaab og tengd
danska þingmanninum Elias
Lauf. Hún hefur verið búsett í
Danmörku árum saman, en þar
hlaut hún menntun sína.
Karl Egede, meðlimur lands-
ráðsins, er frá Narssak og aðeins
þritugur að aldri. Hefur hann
verið í fylkingarbrjósti græn-
lenzkra framtaksmanna og gegnt
ýmsum mikilvægum embættum
í landi sínu. Hann var á leið til
Hafnar til að taka þátt í ráð-
stefnu um grænlenzk málefni.
Adalbert Schula, verkfræðing-
ur, fæddist í Mern og varð verk-
fræðingur 1944. Vann hann í
ýmsum rannsóknarstofum í Dan-
mörku þangað til hann settist að
í Suður-Ameríku 1947. Kom hann
aftur til Danmerkur 1951 og
setti á stofn sykurverksmiðju.
Anders Kjær, blaðamaður, var
28 ára gamall og prentari að
menntun. Hann hafði í tvör ár
unnið sem fréttamaður fyrir
grænlenzka útvarpið og blaðið
„Grönlandsposten" í Godthaab.
Hann var á leið heim til Dan-
merkur til að taka við frétta-
ritarastarfi 1 Esbjerg fyrir stórt
dagblað í Höfn. Kona hans, sem
á von á barni, varð eftir í Græn-
landi og ætlaði að fara á eftir
honum síðar, en hún starfar
einnig við grænlenzka útvarpið.
Anker Lemvig, kennari, var á
leið til Danmerkur til að taka
þátt í námskeiði, en skildi konu
sína og grænlenzkt kjörbarn eft-
ir heima.
Sören Salling, trésmíðameist-
ari, var ókvæntur. Hann var Jóti,
en rak stærsta einkatrésmíðafyr-
irtæki í Julianehaab.
Preben Saggau, húsameistari,
var 38 ára gamall og tæknilegur
ráðunautur landshöfðingjans í
Godthaab, þar sem kona hans og
börn eru búsett.
P. L. Rasmussen, skipstjóri á
„Hans Hedtoft" var 58 ára gam-
all og hefur siglt á Grænland
meira en hálfa ævina. Hann er
talinn mjög reyndur og gætinn
skipstjóri. Rasmussen lætur eftir
sig konu og þrjá uppkomna syni.
H. M. Bang, fyrsti stýramaður,
var 33 ára og naut einnig mikils
álits. Hann lætur eftir sig konu.
Svend Aage Christensen, fyrsti
vélstjóri, var 43 ára. Hann var
með í þessari ferð af tilviljun,
þar sem fyrsti vélstjóri á „Hans
Hedtoft" veiktist skyndilega af
inflúenzu rétt áður en skipið
lagði af stað. Christensen hefur
siglt á Grænland í 10 ár.
Aðrir meðlimir áhafnarinnar
voru um eða innan við þrítugt,
nema loftskeytamaðurinn sem
var 58 ára. Yngsti áhafnarmeð-
limurinn var 17 ára. Á skipinu
voru 4 skipsjómfrúr.
Jtudolf Thjellesen, vélstjóri, sem fékk inflúenzu og gat ekki
larið með „Hans Hedtoft“. Á myndinni situr hann við útvarps-
tæki sitt og hlustar á fregnina um örlög félaga sinna.
Ónefndur gefur 40,000
kr. í LandgrœSsiusjóð
Hart að mega ekki gefa fósturjörðinni
skilding án þess að tefla á tvœr hœttur
LANDGRÆÐSLUSJÓÐI, sem nú
er að verða ein öflugasta stoð
skógræktar í landinu, hefur bor-
izt stórhöfðingleg peningagjöf
frá manni nokkrum, sem ekki
vill láta nafns síns getið. Er hér
um að ræða 40,000 krónur.
í sambandi við þessa höfðing-
legu gjöf ræddi Hákon Bjarna-
son nokkuð um Landgræðslusjóð
inn, og gjafir til skógræktar í
landinu.
Landgræðslusjóði berast oft
miklar gjafir, sagði Hókon. Ann-
ars eykst höfuðstóll hans af sölu
jólatrjáa, en með henni er nokk-
urn veginn unnt að halda í horf-
inu, þannig að sjóðurinn rýrni
ekki vegna sífelldrar lækkunar
krónunnar, og einnig af gjöfum
manna og áheitum, en þau auk-
ast stöðugt.
Landgræðslusjóður stendur nú
undir miklum hluta af trjáplöntu
uppeldi í landinu, og eru til þess
notaðar tekjur þær, er sjóðurinn
fær af merktum vindlingum. Ár-
ið 1957 voru þessar tekjur rösk
1,1 milljón króna, en 1958 tæp
1,3 milljón króna. — Án þessa
tekjustofns hefði ekki verið
unnt að koma uppeldi trjá-
plantna á þann rekspöl, sem raun
er á orðin.
Ýmsir hafa á undanförnum ár-
um gefið fé til gróðursetningar.
Er ekki ósjaldan að menn bjóð-
ast til þess að kosta gróðursetn-
ingu á ákveðið landssvæði. Oft-
ast eru slíkar gjafir nafnlausar
af skiljanlegum ástæðum, og það
er í sannleika hart að mega ekki
gefa sjálfri fósturjörðinni smá-
skilding án þess að eiga á hættu
að verða eltur af skattheimtu-
mönnum, sagði skógræktarstjóri.
Þá eru menn byrjaðir á að gróð-
ursetja minningarlundi um
merka menn, er þjóðin stendur
í þakkarskuld við. Þannig var
gróðursettur minningarlundur
Halldórs Vilhjálmssonar skóla-
stjóra á Hvanneyri á sl. sumri,
og gerðu það gamlir nemendur
hans.
„Afbrýðisöm eigin-
kona46 sýnd
í Hveragerði
HVERAGERÐI, 30. jan. — Sl.
sunnudag sýndi Leikfélag Hafnar
fjarðar leikritið „Afbrýðisama
eiginkonu“ hér í Hveragerði. Sýn-
ingarnar voru tvær. Var húsfyll-
ir í bæði skiptin, og leikurum og
leikstjóra klappað ákaft lof í
lófa. — G.M.