Morgunblaðið - 10.02.1959, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 10. febrúar 1959
MORGVNBLAÐIÐ
3
Tíminn og niðurgreiðslur
landbúnaðarafurða
SÍÐASTL. laugardag helgar
Tíminn Ingólfi Jónssyni heilan
leiðara, vegna aukinna niður-
greiðslna á landbúnaðarafurðir,
sem núverandi ríkisstjórn ákvað
um sl. áramót. Tíminn er mjög
hneykslaður yfir því, að stjórn-
in hefur aukið niðurgreiðslu
verðlags landbúnaðarafurða. Það
virðist eins og hann telji að nið-
urgreiðsla á landbúnaðarvörum
sé goðgá, er skaði bændastéttina.
Það er þess vegna rétt að minna
Tímamenn á það, að á meðan
Framsóknarmenn fóru með land-
búnaðarmálin í fyrrverandi rík-
isstjórn, hækkuðu þeir niður-
greiðslur á landbúnaðarvörum
næstum því eins mikið eins og
núverandi ríkisstjórn hefur gert.
Vondur viðskilnaSur
Þá má minna á það, að hækk-
un á niðurgreiðslu mjólkur var
54 aurar á lítra í tíð fyrrver-
andi ríkisstjórnar. Hækkun á
niðurgreiðslu kjötverðs á sama
tíma var 4,04 aurar á kíló. Nið-
urgreiðslur á verði kartaflna
hækkuðu einnig talsvert. Þá
hækkaði fyrrverandi ríkisstjórn
niðurgreiðslur á smjöri, ostum,
skyri og rjóma. Núverandi rík-
isstjórn hækkaði niðurgreiðslur
á landbúnaðarvörum vegna
þess að þær vega mest í vísitöl-
unni. Barátta núverandi ríkis-
stjórnar, eins og margra fyrrver-
andi stjórna, er við vísitöluna og
dýrtíðina. Starf núverandi stjórn-
ar er vissulega erfitt, eftir við-
skilnað vinstri stjórnarinnar.
Eins og kunnugt er hækkaði
visitalan um 17 stig 1. desember
sl. Hefði hún farið upp í 270
stig á komandi sumri, eftir því
sem efnahagsmálasérfræðingur
vinstri stjórnarinnar hefur upp-
lýst, ef ekki hefði verið að gert.
Núverandi ríkisstjórn hefur kom
ið vísitölunni niður í 175 stig,
m. a. með því að lækka vísitölu-
SÍÐDEGIS á laugardaginn var
fréttamönnum boðið um borð í
bátinn Björgu frá Siglufirði, sem
lá við verbúðarbryggjuna til að
skoða hina nýju yfirbyggingu
bátsins, sem er úr glertrefjaplast
efninu deborine. Yfirbyggingin
er gerð í Skipasmíðastöð Njarð-
víkur. ,
Skipasmíðastöðin var stofnsett
í febrúar 1946 og hefur frá fyrstu
tíð fengizt við viðgerðir og ný-
smíði báta. Hefur stöðin byggt
þrjá nýja báta. Sagði Bjarni Ein-
arsson. að nú væri áformað að
snúa sér meira að smíði úr de
borine, en stöðin byrjaði að fram
leiða úr þessu efni, er þar voru
byggðir nótabátar úr glertrefja-
plasti fyrir vertíðina í fyrra. Hafa
þeir bátar yfirleitt reynzt vel.
Efnið deborine er enskt og er
samansett úr glertrefjum og
plasti. Eru fluttar inn mottur úr
glertrefjum, en plastið er flutt
inn fljótandi á tunnum. Smíðinni
er hagað þannig, að gerð eru mót
að bátnum eða stýrishúsinu, sem
smíða á, glermotta er vætt í plasti
verð landbúnaðarvara með nið-
greiðslum og með því að allar
stéttir þjóðfélagsins hafa látið
nokkuð áf mörkum, með lækk-
un afurðanna og beinni kaup-
lækkun launþega.
Auka söluna
Það er misskilningur hjá Tím-
anum að niðurgreiðslur land-
búnaðarvara skaði bændastétt-
ina.. Niðurgreiðslur landbúnað-
arvara miða að því að stórauka
sölu afurðanna á innlendum
markaði. Sláturfélag Suðurlands
hefur upplýst, að kjötsalan hafi
stóraukizt síðan að niðurgreiðsl-
urnar voru auknar. Má þess
vegna gera ráð fyrir að útflutn-
ingur á kjöti verði miklu minni
vegna þessara aðgerða og bænd-
f HÆSTARÉTTI er genginn dóm
ur í sérstæðu skaðabótamáli.
Maður nokkur keypti hús eitt hér
í bænum. Eftir að kaupin voru
gerð, komu fram á húsinu ýmsir
gallar. Maðurinn, sem húsið
keypti, er Þór Johannsson, hús-
gagnabólstrari, en hús það sem
um ræðir er Efstasund 19, múr-
húðað timburhús á steingrunni.
Keypti Þór það af Pétri Sveins-
syni, verkstjóra, er þar bjó, en
hann hafði látið reisa húsið. Fóru
þessi kaup fram í ágúst 1949 og
var söluverð hússins 150.000 kr.
Þegar Þór var búinn að vera í
húsinu 1—2 ár varð hann var við
að hurðir urðu stífar og lét hann
og lögð innan í mótið og þannig
hver trefjamottan af annarri unz
þeim styrkleika er náð, sem ætl-
ast er til.
Deborine hefur marga xosti
fram yfir önnur efni. Það er í
fyrsta lagi mjög létt, eðlisþyngd-
in er aðeins 1,8, en til samanburð-
ar má geta þess, að eðlisþyngd
alúmíníums er 2,7. Þá er þanþol
þess mikið þannig að það stökkn-
ar ekki í frosti og hrekkur ekki
fyrir höggi. Deborine hefur verið
notað í iðnaði í tíu ár m.a. mikið
í vatnabáta og nokkuð í flugvélar.
Það er dýrt að smíða úr debor-
ine eða um 20% dýrara en úr tré.
Fiskimálasjóður styrkti þá til-
raun, sem gerð var með yfirbygg
ingu Bjargar þannig að skipa-
smíðastöðin fékk helming styrks-
ins, en útgerð bátsins hinn helm-
inginn. Viðhaldskostnaður við
stýrishúsið verður hins vegar
lítill því ekki þarf nema þvo það
og bóna. Litnum er blandað í
plastið áður en smíðin hefst og
þarf því aldrei að mála.
ur af þeim ástæðum fái meira
í sinn hlut.
Þá hefur einnig verið upplýst
að smjörsalan hafi aukizt og
gangi mjög á birgðirnar, en und-
anfarið hafa smjörbirgðir verið
bagalega miklar. Einnig má
reikna með því, að sala á neyzlu-
mjólk muni aukast vegna þess-
ara aðgerða og útflutningur á
osti eins og sl. ár geti lagst nið-
ur. En útflutningurinn á mjólk-
urafurðum lækkar mjólkurverð-
ið til bændanna.
Það er þess vegna mikið atriði
að sala á neyzlumjólk, mjólk-
urafurðum og kjöti geti aukizt,
með því að bændur fá þá hærra
útborgað fyrir afurðirnar. Vinstri
stjórnin greiddi litlu minna niður
afurðaverðið en núverandi stjórn
gerir. Nú verandi stjorn hefur
greitt mjólkurverðið niður um
90 aura á lítra. Niðurgreiðsla á
kjöti hefur verið aukin um kr.
hefla þær upp, nokkru síðar varð
honum ljóst að grunnur hússins
var allur á hreyfingu og gólf-
platan tekin að síga.
Ákvað Þór Jóhannsson nú að
fara í mál við Pétur Sveinsson.
Matsmenn voru kvaddir til. í
þeirra álitsgjörð segir m.a.: „að
undirstöður hússins það lélegar
að ekki verði hjá því komist að
setja nýjar undirstöður undir
húsið . . .“ Matsmenn töldu kostn
að við þetta hæfilega metinn á
kr. 53,980,—.
Eftir að Þór hafði stefnt fyrr-
um eiganda hússins, stefndi hann
og Sigurði Jónssyni, múrarameist
ara, Fjölnisvegi 18 hér í bæ, en
hann hafði ritað á uppdrátt húss-
ins nafn sitt sem múrarameistari,
en kom þar aldrei nærri.
Frekari atiiði málsins skulu
ekki rakin hér, því þau koma
fram í forsendum dóms Hæsta-
réttar, er staðfesti dóm undirrétt-
ar í öllum aðalatriðum, taldi þá
Pétur Sveinsson og Sigurð Jóns-
son bótaskylda. — Eftir að kröf-
um í málinu hefur verið lýst í
málsskjölum Hæstaréttar — en
geta má þess að Þór krafðist
80.000 króna skaðabóta ásamt
vöxtum — segir svo m.a. í dóms-
forsendum: '
Vorið 1958 hóf gagnáfrýjandi
(Þór Jóhannsson) viðgerð á hús-
inu. Kom þá í ljós, að gallarnir
voru að mun meiri en sýnilegt
hafði verið, þegar matsgerðirnar
fóru fram. Voru nú grafnir skurð
ir fram með útveggjum hússins,
og varð þess þá vart, að undir-
stöður veggjanna voru þannig
gerðar, að grafnir höfðu verið
fyrir þeim grunnir skurðir, sem
síðan höfðu verið fylltir með
grjóti, lítt eða ekki hlöðnu. Undir
uppfyllingu þessari var laus jarð
vegur, tvær til þrjár skóflustung-
ur, niður á fastan botn. Þegar
gólf hússins var brotið upp, kom
í ljós, að ekkert malarlag eða
önnur einangrun var undir því.
Vegna þessara galla og annarra
fleiri, sem taldir eru hafa verið
á húsinu, afréð gagnáfrýjandi að
rífa það til grunna.
Samkvæmt því, sem hér var
greint, og að öðru leyti með skír-
skotun til þess, sem nánar er
rakið um galla hússins í héraðs-
dómi, eru fullar sönnur að því
leiddar, að mikil missmíði hafi
verið á undirstöðum og gólfi húss-
ins og að gerð þessa hluta hús-
byggingarinnar hafi hvergi nærri
fullnægt kröfum byggingarsam-
þykktar Reykjavíkur. Ber aðalá-
frýjandi Pétur Sveinsson, sem
húsið reisti, fébótaábyrgð á tjóni
gagnáfrýjanda vegna umræddra
leyndra galla á húsinu við sölu
þess.
5,35 pr. kíló, niðurgreiðsla á
kartöflum kr. 0,47 aura pr. kíló,
niðurgreiðsla á skömmtuðu
smjöri kr. 8,80 pr. kíló.
Látið staðreyndirnar tala
Tíminn skrökvar því vísvit-
andi, að Sjálfstæðismenn hafi
það á stefnuskrá sinni að af-
nema niðurgreiðslurnar, án þess
að tryggja hag bænda á annan
hátt.
Þetta er í samræmi við mál-
flutning Tímamanna um land-
búnaðarmál og þjóðmálin yfir-
leitt. Þeir ætlast til að bænda-
stéttin hafi ekki fylgzt með að-
gerðum Framsóknarmanna í
vinstri stjórninni hvað landbún-
aðinn snertir. Þeir bændur, sem
ekki höfðu áður áttað sig á falsi
og svikum Framsóknarflokksins
geta nú látið staðreyndirnar tala
og borið saman, hvernig að
bændastéttinni var búið undir
forystu Framsóknar í vinstri
stjórninni við það sem áður var
meðan Sjálfstæðismenn höfðu
áhrif á stjórn landsins.
Þegar húsið var reist, var í
gildi samþykkt nr. 43/1924 um
breytingu á 5. gr. byggingarsam-
þykktar fyrir Reykjavík nr.
68/1903. í samþykktinni segir, að
ekki megi byrja á nýrri bygg-
ingu, fyrr en byggingarfulltrúa
hafi verið tilkynnt, hver standi
fyrir byggingunni, og skuli það
vera trésmiður eða múrsmiður,
sem fengið hafi viðurkenningu
byggingarnefndar til að mega
standa fyrir húsasmíði í Reykja-
vik, og skuli viðurkenndur múr-
smiður sjá um alla múrsmíði. Þá
er mælt í samþykktinni, að það
sé á ábyrgð húsasmiðs og hús-
eiganda, að fylgt sé ákvæðum
byggingarsamþykktar um fram-
kvæmd húsasmíðis. Á teikningu
af húsinu, sem afhent var bygg-
ingarfulltrúa, hafði aðaláfrýjandi,
Sigurður Jónsson ritað nafn sitt
sem múrarameistari. Með því tók
hann á sig skyldu samkvæmt
framangreindum ákvæðum bygg-
ingarsamþykktarinnar til að sjá
um, að tilhlýðilega væri gengið
frá undirstöðum og gólfi hússins.
f almennum viðskiptum eiga
menn að geta treyst því, að lög-
giltir húsasmiðir, sem taka að sér
að sjá um byggingu húsa, sinni
þessari skyldu sinni. Af hálfu
aðaláfrýjanda Sigurðar Jónsson-
ar hefur því verið lýst í máli
þessu, að hann hafi aldrei komið
á staðinn, meðan húsið var í
smíðum, og ekkert eftirlit haft
með verkinu né sagt fyrir um
það. Sökum þessarar stórfelldu
vanrækslu verður að telja hann
bera fébótaábyrgð gagnvart gagn
áfrýjanda vegna framangreindra
galla á undirstöðum og gólfi húss
ins in solidum með aðaláfrýjanda
Pétri Sveinssyni, enda verður að
telja, að fyrningarfrestur á kröf-
unni hafi ekki tekið að líða, fyrr
en gagnáfrýjandi mátti verða
gallanna var.....“
Eftir að héraðsdómur gekk,
hófst gagnáfrýjandi handa um að
leita fullnægju á fjárhæðum
þeim, sem honum voru dæmdar
í héraði, og fór í því skyni fram
fjárnám samkvæmt kröfu hans
í eignum aðaláfrýjanda Péturs
Sveinssonar hinn 8. febrúar 1957.
En áfrýjun málsins af hendi gagn
áfrýjanda til hækkunar fébóta
ekki samrýmanleg þessum að-
gerðum, og verða honum þegar
af þeirri ástæðu ekki dæmdar
hærri bætur hér fyrir dómi en
gert var i héraði. Hins vegar er
ekki ástæða til að lækka fjár-
hæð þá, sem gagnáfrýjanda var
dæmd með héraðsdómi. Verður
niðurstaðan því sú, að hinn áfrýj-
aði dómur verður staðfestur að
öðru leyti en því, að aðaláfrýj-
endum verður gert að greiða alla
bótafjárhæðina in solidum.
Samkvæmt þessu verður krafa
aðaláfrýjanda Péturs Sveinsson-
ar um, að áðurgreind fjárnáms-
gerð verði felld úr gildi, ekki
tekin til greina.
------------i- i- i—- ~ ~ ~ ~ ~ r r r r r r r m
STAKSTEINAR
ivað sýna Iðju-kosning-
arnar
Síðan frumvarpið um niður-
færslu verðlags og launa var lagt
fram á Alþingi, hafa kommún-
istar hamazt gegn viðleitni stjórn
arvaldanna til þess að stöðva það
verðbólguflóð, sem vinstri stjóm-
in helti yfir þjóðina. Þeir hafa
einbeitt áróðri síntum að því að
sanna launþegum, að kjör þeirra
hafi verið skert stórkostlega. Jafn
framt hafa þeir hvatt til andstöðu
verkalýðshreyfingarinnar gegn
niðurfærsluleiðinni. En augljóst
er nú orðið, að þessi áróður komm
únista hefur ekki haft mikil áhrif.
Það kom í fyrsta lagi í Ijós f
stjórnarkosningunum sem fram
fóm í janúar í verkamannafélag-
inu Dagsbrún, sem um langt skeið
hefur verið höfuðvígi kommún-
ista. Þrátt fyrir áskormn kommún-
ista til Dagsbrúnarmanna um að
sýna andúð sína á niðurfærslu-
leiðinni, varð niðurstaðan sú, að
lýðræðissinnar héldu fyllilega
fylgi sínu í félaginu og komu
sterkari út úr stjórnarkosning-
unni en oftast áður hin síðari ár.
En nú hefur farið fram kosning
í öðru verkalýðsfélagi í Reykja-
vík, Iðju, félagi verksmiðjufólks.
Og hvað sýna þær kösningar?
Þær sýna það, að áróður komm-
únista gegn niðurfærslu verðbólg
unnar hefur síður en svo haft þau
áhrif að rýra traust verksmiðju-
fólksins á forustu lýðræðissinna f
félaginu. Miðað við seinustu
stjórnarkosningar í Iðju hafa lýð-
ræðissinnar í félaginu aukið
fylgi sitt, á sama tíma sem fylgf
kommúnista hefur minnkað.
Þessar staðreyndir tala vissw-
lega sínu máli.
/ymenningur vill stöðva
verðbólguna
Sannleikurinn er sá, að allur al-
menningur, fólkið í verkalýðs-
félögunum einnig, hefur gert sér
þá hættu Ijósa, sem verðbólgu-
stefna vinstri stjórnarinnar hefur
leitt yfir þjóðina. Fólkið veit, að
þegar svo er komið, að fram-
færsluvísitalan getur á nokkrum
mánuðum hækkað um 50 stig, þá
er vá fyrir dyrum. Almenningur
gerir sér einnig ljóst, að hækkun
vísitölunnar á iy2 ári upp í allt
að 400 stig hlyti að hafa í för með
sér stórfellda kjaraskerðingu og
hættu fyrir afkomu launastétt-
anna sem annarra landsmanna.
Þess vegna er nú svo komið, að
mikill meirihluti þjóðarinnar vill
áreiðanlega leggja á sig einhverj-
ar fórnir til þess að bægja voða
verðbólgunnar frá dyrum sínum.
Feluleikuir vinstri
stjórnarinnar
Vinstri stjórnin lagði jafnan
megin áherzlu á það á valdadög-
um sínum, að fela hina uggvæn-
legu verðbólguþróun fyrir fólk-
inu. Eysteinn var látinn leggja á
nýja skatta, sem námu milljörð-
um króna, en jafnhliða var fólk-
inu sagt að í þessu fælist engin
kjaraskerðing. Þvert á móti væri
þetta aðeins „millifærsla", eina
og það var orðað.
Sjálfstæðismenn telja hins veg-
ar, að höfuðnauðsyn beri til þess
að þjóðinni sé sagður sannleik-
ur um ástand og eðli efnahags-
vandamála hennar. Þeir draga
enga dul á það, að þær ráðstaf-
anir, sem nú hafa verið gerðar til
stöðvunar verðbólgunni fela í sér
nokkra kjaraskerðingu fyrir laun
þega, í bili að minnsta kosti. En
það er skoðun Sjálfstæðismanna,
að með niðurfærslunum hafi ver-
ið gerðar bráðabirgðaráðstafanir,
sem stefna í rétta átt.
Sfýrishús á fiskibári gert
úr glertrefjaplasti
Meistarinn dæmdur vegna galla,
sem á húsinu voru
þótt hann kæmi hvergi nærri smíði þess