Morgunblaðið - 10.02.1959, Blaðsíða 6

MORCUIS BL AÐIÐ
Þriðjudagur 10. febrúar 1959
í
íslendingar hefðu fengió að
landa fiski # Bretlandi, jbótt
brezku togararnir
hefðu stöðvast
Grein frá Observer sýnir að yfirmenn
á brezkum togurunum stóðu einir uppi
i verkfallshótun sinni
Á útsölu í Reykjavík
Útsölur eru nú mjög víða í verzlunum í Reykjavík — og er
oft hægt að gera þar góð kaup. — I.jósm. blaðsins var staddur
inni í einni verzluninni, þar sem útsala var, og tók þessa mynd.
Gitta í Austurbœjarbíói
Yfirmenn á brezku togurunum
hafa nú gefist upp við að fram-
kvæma hótun sína um að hefja
verkfall þann 12. febrúar n.k. S.l.
fimmludag skárust skipstjórarn-
ir í Hull úr leik og á föstudaginn
skipstjórarnir í Grimsby, sem
sökuðu Hullmenn um svik.
Stóðu þá einir uppi skipstjórarn-
ir í Fleetwood og sáu þeir að til
lítils væri fyrir þá, að framfylgja
hótunum sínum.
Það sem einkum veldur því, að
verkfall þetta hefur farið út um
þúfur, er að Bretar geta vegna
fiskskorts að vetrarlagi, ekki án
íslenzka fisksins verið. Togaraeig
endur, hásetar á togurunum og
samband flutningaverkamanna
höfðu neitað að styðja slíkt verk-
fall. Var svo komið, að blöðin í
Bretlandi voru farin að skrifa
um það, að fámenn stétt yfir-
manna ætlaði að stöðva brezku
togarana. Ef þeir gerðu það,
skyldi það aðeins hafa það í för
með sér, að þeim mun meiri-út-
Iendur fiskur yrði fluttur inn í
iandið, þar á meðal íslenzkur
fiskur.
★
Til að sýna nokkuð þessi sjón-
armið, birtist hér á eftir grein
frá brezka blaðinu Observer,
eftir Mark Arnold-Foster. Er hún
birt með sérstöku leyfi fyrir Mbl.
og öll réttindi áskilin. Hún var
skrifuð áður en uppgjöf togara-
skipstjóranna varð kunn.
Fiskimenn frá íslandi og meg-
inlandinu geta vænzt þess að
selja afla sinn bæði fljótt og með
miklum hagnaði í Bretlandi í
næstu viku, ef yfirmenn á brezk-
um togurum framfylgja þeirri
hótun sinni að hefja verkfall frá
og með fimmtudaginum 12. febr.
Yfirmennirnir hóta verkfallinu
til þess að mótmæla því að ís-
land vill ekki hvika frá þeirri
kröfu sinni, að ráða yfir fisk-
veiðum innan 12-mílna landhelgi,
og um leið til þess að mótmæla
því, að íslenzkir togarar eru farn-
ir að leggja afla sinn á land í
Grimsby. En jafnvel þó verkfall
ið takist, getur svo farið að yfir-
mennirnir sjái ekki minni, —
heldur meiri erlandan fisk á
markaðnum í Bretlandi.
★
Yfirmennirnir gætu lamað all-
ar úthafsveiðar Breta, með því að
stöðva 248 togara, sem sækja á
djúpmið, en þeir leggja á land
milli 70 og 80% af heildarfiskafla
Breta. í febrúar síðasta árs,
lögðu þeir á land afla að verð-
mæti 1,4 milljón sterlingspunda.
Eftirspurnin eftir fiski er engu
minni í ár og ef brezku togurun-
um verður lagt, myndu útlendir
fiskimenn fá þeim mun betri fisk
markað fyrir afla sinn.
Bæði togaraeigendum (sem eru
á móti verkfallinu), og tollstjórn-
in, staðfesta, að einu hindranir í
vegi fyrir innflutningi á erlend-
um fiski séu 10% innflutnings-
tollur og ákvæði um hámarks-
magn á fiski frá íslandi.
★
Ef yfirmennirnir breyta ekki
kröfum sínum, virðist allt útlit
fyryir að verkfallið skelli á. í
ályktun, sem yfirmenn á togur-
unum samþykktu þann 12. janú-
ar s.l. segir, að ef fisklandanir
íslendinga verði ekki stöðvaðar,
og ef íslendingar eru ekki fúsir
til málamiðlunar um 12-mílna
landhelgina, þá kváðust yfirmenn
irnir neita að sigla skipum sín-
um úr höfn eftir 12. febrúar.
Þeir lögðu ennfremur til að mán-
aðarfresturinn frá 12. jan. til 12.
febr. yrði notaður til viðræðna
milli fulltrúa brezka fiskimála-
ráðuneytisins, brezka togaraeig-
enda og stéttarfélaganna, sem hér
ættu hlut að máli.
★
Einn slíkur viðræðufundur var
haldinn í fiskimálaráðuheytinu
29. janúar. Hann stóð í eina klst.
og tilkynnti ráðuneytið á eftir
„að á honum hefðu menn skipzt
á gagnlegum skoðunum um
ástandið í þessum málum“. En
enginn annar árangur varð af
fundinum eftir því sem bezt er
vitað. Viðræður milli ríkjanna
virðast heldur ekki hafa borið
mikinn árangur heldur. Utanrík-
isráðuneytið hefur sagt Observ-
er: „Við erum alltaf að vona, að
eitthvað gerist, við erum að
reyna að koma á bráðabirgða-
skipun þessara mála.... Alltaf
getur verið, að eitthvað gerist,
en ekkert útlit er þó fyrir það í
bráð“. Talsmaðurinn bætti því
við, að það væri fljótræði
(rash) að ímynda sér að nokkuð
samkomulag náist fyrir 12. febrú
ar.
Islenzka sendiráðið í London
gefur enn minni vonir um sam-
komulag. Talsmaður þess sagði:
„Ekkert nýtt hefur gerzt i mál-
inu síðan 12. janúar.... að því
Molon látinn
STELLENBOSCH í S-Afríku, 7.
febr. (Reuter) Daniel Malan fyrr
um forsætisráðherra Suður-
Afríku og aðalhöfundur kynþátta
laga Suður-Afríku lézt hér í dag
84 ára að aldri. Jarðarför hans
fer fram á kostnað ríkisins n.k.
miðvikudag.
Malan hefur verið sjúkur síð-
an í okt. Hann fékk hjartaslag í
svefni í nótt og gaf þegar upp
öndina. Þetta var að heimili hans
í háskólabænum Stellenbosch um
50 km austur af Höfðaborg.
Fáir vissu um veikindi Malans
og útvarpið í Höfðaborg dró í
lVz klst. að tilkynna andlát hans,
þar til vandamönnurh hans hafði
verið tilkynnt um það.
Malan var forsætisráðherra
S-Afríku frá 1948 til 1954, þegar
hann sagði af sér fyrir elli sakir.
Hann hefur síðustu árin unnið
að því að skrifa endurminninga:
sínar, en átti eftir að skrifa síð-
asta kafla þeirra.
er við bezt vitum, bíðum við að-
eins eftir því að alþjóðleg ráð-
stefna verði haldin 1960“. (Það
er ráðstefna haldin á vegum Alls
herjarþings S. Þ. til að ná sam-
komulagi í deilunni um 12 mílna
landhelgi).
★
Ef ekki næst samkomulag í
skyndi, eða ef yfirmenn á tog-
urunum breyta ekki um afstöðu
í málinu, þá er það alveg víst, að
brezkir togarar munu tapa mikl-
um viðskiptum upp úr næstu
viku. En þeir sem mest munu
hagnast á því eru helztu and-
stæðingar þeirra, íslenzku tog-
ararnir, en eigendur þeirra hafa
gert samning við brezku togara-
eigendurna, sem heimilar þeim
að landa í Bretlandi á hverjum
ársfjórðungi fiski fyrir allt áð
180 þúsund sterlingspund.
★
Bæði í þessum mánuði, febrú-
ar og janúar, hafa allmargir ís-
lenzkir togarar notfært sér rétt-
indi til að landa verulegum fisk-
afla í Grimsby, einni af þremur
þýðingarmestu úthafsveiðahöfn-
um. Það var koma fyrsta farms-
ins, úr Reykjavíkur-togaranum
Ingólfi Arnarsyni, sem varð til-
efni þess að brezku yfirmennirn-
ir ákváðu að gera verkfall.
★
Enda þótt togaraeigendur, há-
setafélagið og flutningaverka-
mennirnir séu á móti verkfalli,
er þó enginn vafi á því, að yfir-
menn á togurunum geta, ef þeir
vilja, stöðvað allan flota brezkra
úthafstogara. Þeir eru einú
mennirnir, sem samkvæmt lög-
um mega stýra skipunum til
hafs.
AKRANESI, 6. febr. — 14 bátar
voru á sjó í dag. Sá aflahæsti
fékk á áttunda tonn. Enginn bát-
ur rær í kvöld vegna þess að
stormur er.
Þrír bátar hér leggja þorska-
net hér næstu daga: Svanur,
Fiskaskagi og Ver. — Oddur.
„rpÖLUFRÓÐI reglumaðurinn",
X sem áður hefir látið til sín
heyra í þesum dálkum, skrifar:
„í dálkum Velvakanda hinn 3. þ.
m. birtist svar Gunnars Dal, er-
indreka Stórstúku íslands, við at-
hugasemd minni um áfengis-
neyzlu íslendinga fyrr og nú. Er-
indrekinn er enn mjög frjálslynd
ur í meðferð töiulegra upplýs-
inga og heldur fast við fullyrð-
ingar sínar um mikinn drykkju-
skap forfeðra okkar. Langar mig
að ræða þetta mál nokkru nánar“.
Þar sem um er að ræða
„drykkjuskap" heillar kynslóðar,
er sjálfsagt að taka meðaltal af
nokkrum árum, e» miða ekki við
eitt einasta ár, þar sem sveiflur
á innflutningi voru mjög miklar
á þessum tíma, m.a. vegna strjálla
samgangna. Ef tekið er nú vegið
meðaltal áranna 1849, 1855 og
1862 (en þessi sömu ár nefndi
ég í fyrri grein minni) af áfeng-
isinnflutningi þesi ár, koma 5.8
pottaraf brennivíniáhvert manns
barn, en 0,7 pottar af öðrum vín-
tegundum.Mesti hugsanlegi styrk
leiki brennivínsins er 45% og
gerir það 2.6 lítra :.f hreinum
vínanda á hvert mannsbarn. Ekki
er hægt a_ reikna með, að styrk-
leiki hinna víntegundanna sé að
meðaltali meiri en 30%, og gildir
það 0.2 lítrum af hreinum vín-
anda. Áfengisneyzlan hefur því
verið 2,8 lítrar af hreinum vín-
anda þessi ár. Erindrekinn gerir
mikið úr bjórdrykkju á nefndu
tímabili, en verzlunarskýfslur
geta ekki um neinn bjórinnflutn-
í FYRRAKVÖLD voru fyrstu
hljómleikar Gittu og ’Four Jacks'
í Austurbæjarbíói. Gitte, sem
vakið hefur eftirtekt fyrir fagra
og tæra barnsröad sína, brást
ekki áhorfendum, ef marka átti
fagnaðarlætin — og sama má
segja um danska kvartettinn
’Four Jacks'. Óhætt er að segja,
að Danirnir hafi staðið fyrir
sínu.
Gitte söng mörg vinsæl og
þekkt lög með aðstoð föður síns.
Litla stúlkan hefur aðlaðandi
framkomu og flutningur hennar
var skemmtilegur.
’Four Jacks' voru sízt lakari.
Söngur þeirra var að vísu ekki
rismikill, en áferðarfallegur og
lagavalið skemmtilegt. Mest hrós-
eiga þeir þó skilið fyrir prúð-
mennsku í framgöngu — og kímni
þeirra, sem var langt frá því
að vera frumleg, vakti mikla
ing þá. Þarna er því um mis-
skilning að ræða hjá erindrekan-
um. Erindrekinn fullyrðir, að gíf-
urlega mikið magn af víni hafi
borizt hingað með erlendum fiski
skipum. Þessi fullyrðing er væg-
ast sagt mjög ýkt, og má telja
víst, að þessi innflutningur hafi
verið sízt meiri en það alkóhól-
magn, sem notað var til lyfja-
gerðar og talið er með brenni-
vínsinnflutningi í verzlunar-
skýrslum.
Sízt meira drukkið áður.
F þessu ætti því öllum, jafnvel
erindrekanum, að vera ljóst,
að áfengisneyzla landsmanna á
þessum árum hefur ekki verið
meiri en 2,8 lítrar á mann. Þá er
komið að samanburði við áfengis
neyzlu þá sem nú er.
Samkvæmt upplýsingum Áfeng
isverzlunar ríkisms nam sala
hennar 1957 1.7 a fhreinum vín-
anda á mann. Við þessa tölu bæt-
ist neyzla smyglaðs áfengis, sem
af fróðum mönnum er talin nema
a. m. k. þriðjungi áfengisneyzl-
unnar í landinu, og hefur erind-
rekinn sjálfur talið þessa tölu
sennilega, eins og fram kom í
útvarpsþætti nýlega. Áfengis-
neyzlan á mann er þá komin í
2,6 lítra. Þá er ótalið eitt atriði
enn, en það er leyfilegur inn-
flutningur ferðafólks og áhafna
skipa og flugvéla á áfengi, en í
verzlunarskýrslum seinustu árin
er tekið fram um þetta atriði
sérstaklega, að þar sé „nú orðið
um að ræða talsvert magn“. Lík-
legt má telja, að þetta magn nemi
a. m. k. 0,2—0,3 lítrum á hvert
kátínu einmitt vegna fágaðrar
framkomu — og vegna þess, að
hvergi var gengið of langt.
Af íslenzkum atriðum skemmti
skrárinnar má fyrst nefna fata-
sýninguna, sem Rúna Brynjólfs-
dóttir stóð fyrir og Jónas Jón-
asson kynnti. Fór sýningin að
miklu leyti út um þúfur, langar
þagnir og eyður, því að það kom
hvað eftir annað fyrir, að sviðið
var autt í lengri tíma — og kynn-
irinn þagði líka. Síðan komu
stúlkurnar inn í stórum hóp svo
að Jónas hafði engin tök á að
kynna flíkurnar nægilega þeim,
sem e. t. v. hafa haft áhuga á
fleiru en stúlkunum sjálfum.
Þetta atriði hefði að skaðlausu
mátt æfa og undirbúa svolítið
betur.
Hljómsveit Árna Elfar aðstoð-
aði með prýði — og Haukur
Morthens söng nokkur lög.
—h.
mannsbarn, og eru þá fullsonn-
uð þau ummæli, sem ég viðhafði
í fyrri grein minni, að drykkju-
skapur hafi sízt verið meiri fyrir
100 árum en nú er.
Frelsisbaráttan og
Góðtemplarar.
Iniðurlagi greinar sinnar, segir
erindrekinn: „Hvað Góð-
templurum og frelsisbaráttunni
viðvíkur, þá ætti öllum að vera
auðskilið, að með því að þurrka
landið af áfengum drykkjum á
fyrstu áratugum aldarinnar
leggja Góðtemplarar grundvöll-
inn að frelsisbaráttunni og Grett-
istökum aldamótakynslóðarinn-
ar“.
Það er einmitt sjálfbyrgings-
háttur sem þessi, sem hefur gert
Góðtemplararegluna jafn óvin-
sæla og raun ber vitni.
Um grundvöllinn að frelsisbar-
áttu íslendinga er það að segja,
að hingað til hefur verið álitð,
að hann hafi verið lagður um
miðja 19. öld og reyndar fyrr,
þ.e.a.s. þegar drykkjuvíman var
sem mest með þjóðinni sam-
kvæmt söguskýringum forystu-
manna Góðtemplarareglunnar. í
sambandi við „Grettistök alda-
mótakynslóðarinnar" má benda
á, að bannlögin gengu ekki í gildi
fyrr en árið 1915 og strax 1922
var gerð undantekning með Spán
arvínin, en áfengissmygl og
heimabrugg tók jafnframt að
blómgast og síðan voru bann-
lögin afnumin árið 1935. Fám
Grettistökum hefir því verið lyft
hér í áfengislausu landi.
Málið er hér með útrætt af
minni hálfu.

m Wífj': "A ■.. 2. ■ skrifar ur daglega lifinu J
Enn um samanburð
á áfengisneyzlu.