Morgunblaðið - 15.02.1959, Qupperneq 3

Sunnudagur 15. febr. 1959
MORCVNBLAÐIÐ
3
Úr verinu
--Eftir Einár Sigurðsson—*—
Togararnir
Úti fyrir Vestfjörðum, þar sem
togararnir halda sig, sem fiska á
heimamiðum, hefur verið heldur
hagstætt veður. Sunnanáttir eru
þar beztu áttirnar.
En afli er þarna tregur eins
og áður, þó hefur eitthvað glæðzt
á Halanum. Þannig var Þorsteinn
Ingólfsson undir vikulokin búinn
að fá við 100 lestir eftir vikuna
og aðallega síðustu dagana. Var
þetta fallegur þorskur.
Á Nýfundnalandsmiðum gerði
fyrra laugardag mjög hart veð-
ur, sem stóð fram á mánudag.
Hlekktist þá skipum á, og til tog-
arans Júlí, sem var á þessum
slóðum, hefur ekki spurzt. í þessu
veðri er vitað um, að 2 kanadisk-
ir togarar og 1 spanskt skip fór-
ust á þessum sömu slóðum. Eftir
þetta veður hættu togararnir
veiðum á þessum miðum.
Fisklandanir sl. viku:
Karlsefni 281 t.
Jón Þorláksson .. 257 -
Vöttur 294 -
Hvalfell 286 -
Geir 270 -
Neptúnus 339 -
Pét. Halldórss. um 330 -
Sölur erl. sl. viku:
Egill Skallagr. 154 - £ 9.592
Hallv. Fróðad. 167 - — 9.450
Jón forseti .... 161 t. DM 77.000
Þorm. goði .. 291 - DM 139.500
Reykjavik
Sífelld ótíð var alla vikuna,
svo að ekki gat heitið að komizt
væri á sjó og sízt að gagni. Það
var að vísu einn daginn brotizt út
af nokkrum bátum, og þeir, sem
ekki sneru aftur, misstu flestir
meirihlutann af línunni.
Keflavík
Sama ótíðin hélzt alla vikuna
með stormi og stundum stólpa-
roki og aldrei lítandi að sjó, ef
vel hefði átt að vera.
Þó var almennt róið á miðviku-
daginn, þó ekki fyrr en komið var
undir morgunn. Afli var lélegur
þennan dag, 3—5 lestir.
Um kvöldið fóru svo bátarnir
almennt í róður, en sneru allir
aftur sem betur fór, því að stór-
viðri gerði um daginn af suðri
og suðaustri, 10—11 vindstig, sem
helzt fram á kvöld.
Aðfaranótt föstudagsins var svo
enn reynt, en samt ekki fyrr en
talsvert eftir venjulegan róðrar-
tíma. Bátarnir fóru yfirleitt stutt,
og var afli hjá þeim lélegur, 3—4
lestir, en nokkrir, sem fóru lengra
fengu 6—7 lestir.
Akranes
Framan af vikunni voru óslitin
frátök og fram á fimmtudag, að
allir reru, en helmingurinn kom
aftur án þess að leggja nokkurn
spotta, en hinir voru að koma að
fram eftir kvöldinu með lítið af
línunni og engan afla.
Á föstudag réru 4 bátar og 4
fóru að leita að línunni, sem þeir
áttu í sjó. Fundu þeir mikið af
henni. Afli var lélegur, 2%—4%
lestir.
Það er neyðar- og hörmungar-
ástand hjá öllum sem við útveg
fást, vegna ógæftanna og afla-
leysisins.
Vestmannaey jar
Síðastliðnar 3 vikur hefur að
mestu verið landlega hjá flotan-
um. Eru þetta lengstu frátök,
sem menn muna eftir. Þá sjaldan
að einhverjir bátar hafa róið,
hefur alltaf hvesst af einhverri
átt, þótt farið væri af stað í
sæmilegu veðri. Aðfaranótt
fimmtudagsins fóru um 40 bátar
af stað í róður og snéru flestir
aftur. Nokkrir lögðu hluta af lín-
unni og fengu lítinn afla, enda
veður slæmt, vindur 1—12 stig
af suðausri.
Afli bátanna hefir litið breytzt
frá því um síðustu mánaðamót.
Aflahæstu bátarnir eru:
Stígandi ........... 95 t.
Björg SU ........... 94 -
Snæfugl SU.......... 86 -
Kári ............... 82 -
Sig. Pétur.......... 75 -
Bergur VE .......... 75 -
Gullborg ........... 74 -
Víðir SU ........... 71 -
Kristbjörg ......... 70 -
Síldarútflutningur Færeyinga
nam á sl. ári við 60 millj. króna
(með 55%.) Færri skip tóku þátt
í síldveiðunum sl. ár en 1957.
Alls voru fluttar út 115.000 tunn
ur af saltsíld, og tóku Svíar og
Austur-Þjóðverjar álíka mikið
hvorir, við 50.000 tunnur, hitt fór
til Danmerkur.
Minni afli — Hærra verð
Úthafsveiðar Vestur-Þjóðverja
gáfu útgerðinni við 200 millj. kr.
(með 55%) meira í aðra hönd en
Vélbátinn Jóhann Þorkelsson
ÁR 24 ra’k á land upp vestan við
Eyrarbakka meS jakaburSi, þegar
Ölfusá ruddi sig 29. jan. sl. Á
efri myndinni sést hvar hann ligg-
ur í fjörunni. Þar sem erfiSleikum
var bundið aS koma honum á flot
þarna á staSnum var honum Iyft
upp á tvo dráttarvagna og ekiS
um kílómetra leiS þar sem auS-
veit væri aS sjósetja hann. Mun
þetta í fyrsta skipti, sem líkri aS-
ferð er beitt viS björgun hér. —
Báturinn er tæplega 30 lestir að
stærS. — Á neSri myndinni gést
þar sem veriS er aS flytja hann.
árið áður þrátt fyrir miklu
minni afla. Er þetta þakkað
stöðugra fiskverði og hlutfalls-
lega minni útgerðarkostnaði á
hinum nýju stóru dieseltogur-
um.
Flelrl bætast í hópinn
Fimm Arabaríki hafa ákveðið
að færa landhelgi sína út í 12
mílur.
Fleiri togarar
Stærsta togarafélag Vestur-
Þjóðverja, „Nordsee“, hefur pant-
að 3 nýja togara, sem verða til-
búnir um næstu áramót. Skipin
verða ekki nema 716 br. lestir að
stærð eða aðeins stærri en ný-
sköpunartogararnir. Engu að síð
ur eiga þeir að vera byggðir sem
verksmiðjutogarar, með fiski-
mjölsvinnslu, flökunarvélum og
hraðfrystingu.
Erfiðlelkar vegna ógæftanna.
Það má segja, að nú sé búinn
að vera nær óslitinn ógæftakafli
í 3 vikur. Eru þetta lengri frá-
tök en menn eiga að venjast nú
á seinni árum. Eins og öllum til-
kostnaði við útgerð er orðið hátt-
að, hefur þetta sorfið mjög að út-
gerðarmönnum. Kauptrygging er
t.d. kr. 1500 á mann á viku, og
eru þetta 9—11 menn við bátinn.
Svo eru ótal útgjöld, enda þótt
ekki sé róið, sem ekki verður
komizt hjá að greiða. Allir, sem
skipta við útgerðina, vilja fá sitt
um leið og gengur illa að skilja,
að lítið sé til að borga með, þeg-
ar aldrei gefur fisk úr sjó.
Ekki bætir það úr, að útgerðar-
lán hafa staðið í stað nú í mörg
ár þrátt fyrir stórhækkuð út-
gjöld. Lánin hrökkva hvergi
nærri fyrir því, sem þarf til að
koma bátnum af stað, og er því
skuldaslóðinn á eftir mönnum,
þegar ýtt er úr vör. Allt getur
þetta blessazt í öllu venjulegu,
en þegar út af ber eins og nú, eru
erfiðleikar útgerðarinnax ótrú-
lega miklir.
En þetta er ekki nema hálfsögð
sagan. Allir, sem verka fisk sinn,
hvort heldur frysta, salta eða
herða, verða að inna af hendi
meiri og minni kaupgreiðslur,
enda þótt lítið eða ekkert sé við
að vera. Tekur þetta í hnúkana,
þegar hér er um marga menn að
ræða, eins og nærri má geta. Ó-
talin eru svo ótal önnur útgjöld
alveg eins og við útgerðina og
jafnvel meira, t.d. að halda vélun-
um í gangi, þótt ekkert sé við að
vera dag eftir dag.
Ofan á þetta bætist svo, að bú-
ið er verr að fiskvinnslunni en
sl. ár og það mikið, varð hún t.d.
að taka á sig allar grunnkaups-
hækkanir og ótal aðrar hækkan-
ir án svo til nokkurra bóta. Þeg-
ar þetta leggst svo á eitt með
verkefnaskortinum, má nærri
geta, hversu ástandið er.
Níðzt á atvinnurekstrinum
Alltaf er verið að gera kröfur
til fyrirtækja, sem hafa einhvern
atvinnurekstur, um innheimtu
alls konar gjalda fyrir það opin-
bera, án þess að greiðsla komi
fyrir þann mikla kostnað, sem
þessu er samfara. Þessi gjöld, sem
krafizt er að innheimt séu hjá
starfsfólkinu eru m.a.:
1) Skattar
2) Útsvör
3) Lífeyrissjóður
4) Skyldusparnaður
Hjá mörgum stærri fyrirtækj-
um er alveg einn maður fastur
við þessi störf, og kostar þetta
fyrirtækin tugi þúsunda á ári.
Fyrir utan kostnaðinn fylgir
þessu nokkur ábyrgð, svo að
fyrirtæki geta þurft að greiða
fyrir starfsmann þessi gjöld, ef
gleymzt hefur einhverra hluta
vegna að halda gjöldunum eftir,
enda þótt starfsmaðurinn sé far-
inn veg allrar veraldar og engin
tök á að ná neinu hjá honum. Ef
þverskallazt er við að greiða í
slíkum tilfellum, er framkvæmt
lögtak hjá fyrirtækinu.
Sr. Óskar J. Þorláksson:
Harmsefni hafsins,
i.
Hvert get ég farið frá anda þínum
og hvert flúið, frá augliti þínu?
Þótt ég stigi upp í himininn, þá
ert þú þar, þótt ég gerði undir-
heima að hvílu minni, sjá, þú ert
þar. Þótt ég lyfti mér á vængjum
morgunroðans og settist við hið
yzta haf, einnig þar myndi hönd
þín leiða mig, og hægri hönd. þín
halda mér. (Sálm. 139.7-10).
★
Undanfarnar vikur hefur verið
stormasamt á höfum úti, og þeg-
ar vér höfum legið vakandi og
hlustað á þyt stormsins, hefur
nokkur kvíði fyllt hugann. Það er
gömul saga hér á landi, að mikl-
um óveðrum hafa fylgt sorgar-
fregnir, þó hefur slíkum fregnum
sem betur fer, fækkað mjög hin
síðari ár. Stærri og tí@&i skip,
margvísleg öryggisþjónusta gerir
það að verkum, að auðveldara
er að sigla um höfin og það í
vondum veðrum, en áður var.
En allt á sín takmörk, líka
þekking og máttur mannanna.
Enn er mönnum í fersku minni,
er danska Grænlandsfarið ,Hans
Hedtoft’ týndist með alla áhöfn
við Grænlands strendur nú fyrir
skömmu. Sá sorgaratburður vakti
athygli og samúð um allan heim
og þjóðarsorg, bæði á Grænlandi
og í Danmörku.
Vér íslendingar ættum flestum
betur að skilja, þá sorgarsögu,
sem slíkum atburðum er tengd.
Og þessa síðustu daga höfum
vér beðið milli vonar og ótta í
sambandi við leit þá, sem gerð
hefur verið að togaranum ,Júlí‘
frá Hafnarfirði, sem engar fregnir
Það er óviðunandi að láta það
opinbera komast upp með að
velta skriffinnskunni yfir á at-
vinnureksturinn, a.m.k. án þess
að greiða fullt fyrir, þegar það
er sjálft að kikna undir öllu sam-
an.
Einstklingurinn og félagið
Um þessar mundir hafa menn
verið að skila skattaframtölum
sínum. Ætli það sé ekki hjá
mörgum þyngsta þraut ársins.
Það er svo mannlegt að vilja ekki
sjá af sínu yfir til þess opinbera
meira en nauðsyn krefur. Flestir
hafa þörf fyrir að halda sem
mestu af tekjum sínum, ýmist til
persónulegrar neyzlu, til að koma
þaki yfir höfuðið á sér eða til
ýmissa framkvæmda, svo að ekki
sé talað um að leggja eitthvað
fyrir til efri áranna, en það hef-
ur nú lengi verið talin dauða-
synd í þessu skattþjakaða landi.
Og það ýtir heldur ekki undir
fórnarlund í þessum efnum að
sjá, hversu farið er með opin-
bert fé af hálfu ráðamanna þjóð-
arinnar.
En að því slepptu, hversu fénu
er ráðstafað, er ekki úr vegi að
vekja hér athygli á því, að enn
hefur ekki fengizt leiðrétting á
því misrétti, sem gjaldendum
tekjuskatts er gert hér á landi,
og má það þó furðulegt heita,
þar sem stjórnmálin snúast svo
mikið um að vinna hylli fjöld-
ans, og ekkert sett fyrir sig, þeg-
ar um atkvæðaveiðar er að ræða.
Hámarkstekjuskattur hjá fé-
lögum hefur nú verið ákveðinn
25%, og getur hann því aldrei
orðið meiri. Hins vegar þarf ein-
staklingur ekki að hafa nema kr.
60,000 tekjur til þess að fara
yfir þetta hámai'k. Og komist
tekjur hans t.d. upp í kr. 70.000
sem ekki þarf að teljast nein
goðgá, verður hann 30%. Skatt-
urinn á einstaklingum kemst upp
í 40% af tekjunum.
Gæti það átt sér nokkurs stað-
ar stað í heiminum, að kannske
stór og stælt félög væru látin
búa við miklu lægri skatt en
einstaklingar. Hér er svo ótalið,
að félög hafa varasjóðshlunn-
indi, sem hafa mikið að segja í
.Framhald á bls. 22.
I hafa enn borizt af, eftir hina
miklu storma á Nýfundnalands-
miðum, eftir síðustu hegi. Ennþá
er leitað, þó að vonir manna dofnl
með hverjum degi.
Það er ekki á voru valdi aS
rekia sundur alla hina mörgu
þræði mannlegra örlaga. Þrátt-
fyrir góðan útbúnað og margvís-
lega tækni bæði á sjó og landi,
fáum vér ekki ráðið örlögum líf*
og dauða.
Vér verðum alltaf að vera við
því búin, að dauðinn geti komið
áður en varir, annað hvort að
hann kalli oss sjálf héðan burt,
eða kalli þá frá oss, sem oss
eru kærastir. Ein óveðursnótt
getur því orðið örlagarík fyrir oss
og gert að engu bjartar vonir og
framtíðardrauma.
Harmsefni hafsins eru mörg og
fáir munu þeir vera, hér á landi,
sem ekki hafa, að einhverju leyti
komizt í kynni við þá reynslu.
Hafið býr vissulega yfir miklum
örlögum. Þar er hinzti hvíldar-
staður margfa og því vakna svo
margar hugsanir, þegar horft er
út á hafið.
Ég minnist þín, er sé ég sjóinn
glitra, .
við sólarhvel, I
og þegar mánans mildu geislar ’
titra,
ég man þig vel“. (M.J.)
En vér látum oss ekki nægja
að hugsa um harmsefni hafsins,
vér viljum gera það, sem í voru
valdi stendur, til þess að bægja
frá þeim hættum, sem jafnan
fylgja störfum sjómanna og sæ-
farenda, og efla stöðugt það starf,
sem miðar að þvl, að auka ör-
yggi á sjónum, og betri slysa-
varnir bæði á sjó og landi. Hver
einasta sorgarfregn er oss ný
áminning, ný hvatning í þessum
efnum.
II.
En allir sorgaratburðir hafa
líka aðrar hliðar. Hvernig eigum
vér að mæta sorginni, sem svo oft
óvænt verður á vegi vor mann-
anna? Margar hendur eru vissu-
lega fram réttar, til þess að létta
þær byrðar, sem ástvinamissi eru
jafnan samfara. En þrátt fyrir
slíkan vinar og kærleikshug eru
margar spurningar, sem knýja á
hugi þeirra, sem missa.
Þá leitum vér oss huggunar í
trúnni. Vér minnumst þeirra fyr-
irheita, sem Guð hefur gefið oss
í orði sínu og vér treystum því,
að þeim sem Guð elska, samverki
allt til góðs. Þetta hefur verið
reynsla allra þeirra, sem í alvöru
hafa leitað sér styrks í trúnni.
Enginn, sem les það, sem Jesús
Kristur talar til vor í Nýja-Testa
mentinu, þarf að vera í v^fa um
það, hvernig hann leit á lif og
dauða. „Ég lifi, og þér munuð
lifa“. Og sjálfur leiddi hann í
ljós líf og ódauðleika með upp-
risu sinnL
Þetta er sú trú, sem hann vill
gefa oss á sorgarstundum, þetta
er sú trú, sem á að hjálpa oss
til þess að líta með bjartsýni á
hin miklu vistaskipti lífs og
dauða.
Því verður aldrei neitað, að
dauðinn er oft mikið sorgarefni,
þegar hann kallar þá frá oss,
sem eru í blóma lífsins, en hann
getur líka verið kærkominn gest-
ur, þegar hann veitir þeim lausn,
sem þrotnir eru að heilsu og kröft
um. En hann bendir oss alltaf til
æðra lífs og æðri þjónustu.
Og ef við hugsum dauðann í
ljósi trúarinnar, þá er hann eins
og ferðalag. Vér kéeðjum ástvini
vora hér í heimi, en göngum inn
til fagnaðarfunda við þá, sem á
undan eru gengmr.
Hvar er hel?
Öllum líkn, sem lifa vel,
engill, sem til lífsins leiðir,
ljósmóðir, sem hvílu breiðir.
Sólarbros, er birta él,
heitir hel“. (M.Þ.)
Ó. J. Þ.