Morgunblaðið - 15.02.1959, Qupperneq 12

12
M O R C V TS U L 4 Ð I í)
Sunnudagur 15. febr. 1959
Utg.: H.f. Arvakur. Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigui
Einar Asmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innaniands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
FRAMSÖKN ER BÖLVALDUR BÆNDA
Í^NGum hugsandi manni
( dylst, að allar stéttir hins
íslenzka þjóðfélags hafa
beðið tjón vegna þess gífurlega
verðbólguflóðs, sem vinstri stjórn
in hellti yfir þjóðina. Er þó óhætt
að fullyrða, að ennþá hefur ekki
nema lítill hluti áhrifa þess kom-
ið fram. Þær ráðstafanir, sem þeg
ar hafa verið gerðar af núverandi
stjórnvöldum til þess 'að stöðva
frekari vöxt verðbólgunnar, miða
fyrst og fremst að því að hindra
það hrun, sem við blasti, þegar
vinstri stjórnin féll.
Ein þeirra stétta, sem mikið
og tiífinnanlegt tjón hefur beðið
af verðbólgustefnu vinstri stjórn-
arinnar er bændastéttin. Síðast
liðið ár varð henni mjög þungt í
skauti. Ein meginástæða erfið-
leika bænda á árinu 1958 voru
„bjargráð" vinstri stjórnarinnar.
Áhrif þeirra ráðstafana gagnvart
bændum birtust m.a. í þvi að
stórkostleg hækkun varð á erlend
um áburði og fóðurbæti. En af
báðum þessum vörutegundum
verða flestir bændur að kaupa
mikið magn til þess að geta hald-
ið við ræktun sinni og bústofni.
Ennfremur hækkuðu vélar og
hvers konar tæki, sem bændur
þurfa til búreksturs sins geysi-
lega í verði, vegna hinna nýju
skatta og tollaálagningar vinstri
stjórnarinnar. Mikill fjöldi
bænda, sem hafði gert ráðstafan-
ir til þess að eignast nauðsynleg-
ar ræktunarvélar og aðrar búvél-
ar, varð af þessum sökum að
hætta við ráðgerð vélakaup.
Bændurnir höfðu bókstaflega
ekki efni á því að kaupa tækin
á hinu stórhækkaða verði. Mun
þetta hafa ófyrirsjáanlegar afleið
ingar fyrir ræktunarstörf og bú-
skap yfirleitt í mörgum héruðum
landsins.
Vitanlega gera bændur sér
ljóst, að þessi geigvænlega
verðbólgustefna vinstri stjórn-
arinnar var framkvæmd und-
ir forystu Framsóknarflokks-
ins, flokksins, sem sífellt seg-
it fyrst og fremst bera hag
íslenzkra bænda fyrir brjósti.
Þegar á þetta er litið, sætir það
ekki lítilli furðu, að Tímamenn
skuli fjölyrða um það nú, að hlut-
ur bænda sé fyrir borð borinn af
þeim, sem nú fara með stjórn
landsins eða styðja hana. Engin
stjórn hefur reynzt bændum
þyngri í skauti heldur en vinstri
stjórnin, sem hellti yfir þessa
sparsömustu og iðjusömustu stétt
þjóðfélagsins verðbólguflóði og
dýrtíð, sem dregið hefur stórkost-
lega úr ræktunar- og framfara-
möguleikum.
Niðurgreiðslurnar og
bændur
Tímamenn látast nú vera mjög
hneykslaðir yfir því, að niður-
greiðslur á verðlagi landbúnað-
arafurða hafa til bráðabirgða
verið auknar verulega, til þess að
hindra hækkun vísitölunnar og
óviðráðanlegt kapphlaup milli
kaupgjalds og verðlags. En
greiddi ekki vinstri stjórnin verð
landbúnaðarafurða niður á ná-
kvæmlega sama hátt og núver-
andi stjórn gerir, aðeins með
nokkru lægri upphæðum, þar
sem verðbólgualdan var ekki orð-
in eins há þá eins og þegar vinstri
stjórnin hrökklaðist frá völdum?
Vitanlega gerði vinstri stjórn-
in það. En niðurgreiðslur hennar
voru hins vegar árangurslausar.
Verðbólgan og dýrtíðin hélt á-
fram að magnast, hvert ólagið á
fætur öðru leið yfir íslenzkt at-
hafna- og efnahagslíf. Niðurstað-
an varð svo sú, að forvígismaður
og höfundur vinstri stjórnarinnar
Hermann Jónasson, formaður
Framsóknarflokksins, kom fram
fyrir Alþingi hinn 4. desember
s.l. og lýsti því yfir, að nú væri
allt um þrotið.
Vinstri stjórnin yrði að segja
af sér, þar sem stórfelld ný
verðbólgualda væri risin og
stjórnin ætti engin sameigin-
leg úrræði gagnvart þeim
vanda.
Tvísöngur Tímans
Annars er rétt að bændur veiti
því athygli, að Tíminn syngur
hreinan tvísöng um þessar mund-
ir. Sést það m.a. af því að bera
saman ummæli .blaðsins 5. og 7.
febr. sl. í öðru blaðinu er talað
um að níðzt sé á launastéttunum
meira en öðrum með niðurfærslu
lögunum. í hinu blaðinu segir
Tíminn að verst sé farið með
bændur, og sýni það enn fjand-
skap Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins gagnvart sveita-
fólkinu.
Þannig leikur málgagn Fram-
sóknarflokksins tveim skjöldum.
Þegar Tíminn er að tala við kaup-
staðafólkið, segir hann að niður-
færslulögin bitni verst á launþeg-
um og verkalýð. Þegar hann
beinir máli sínu til bænda og
sveitafólks, segir hann að niður-
færslulögin séu árás á sveitirn-
ar og dreifbýlið.
En auðvitað veit sveitafólk-
ið, eins og aðrir landsmenn að
Framsóknarflokkurinn treysti
sér ekki til þess að greiða at-
kvæði gegn þessari nauðsyn-
legu löggjöf, sem sett var til
þess að hindra ennþá meiri
ógæfu en vinstri stjórnin hafði
leitt yfir þjóðina undir forystu
Framsóknarmanna. Mundu
Framsóknarmenn hafa setið
hjá við atkvæðagreiðslu um
niðurfærslulöggjöfina, ef þeir
hefðu talið hana fela í sér
stórfellda árás á bændastétt-
ina, eins og Tíminn vill nú
vera láta? Það er heldur ólik-
legt.
Sannleikurinn er auðvitað sá,
að niðurfærslulöggjöfin fól ekki
í sér árás á neina stétt þjóðfélags-
ins. í henni fólst aðeins tilraun
til þess að stöðva verðbólguflóðið
með bráðabirgðaráðstöfunum.
Sjálfstæðismenn munu aldrei
halda því fram’ að þessi löggjöf
hafi ekki haft í för með sér
nokkra kjaraskerðingu í bili. En
hún var lífsnauðsynleg til þess
að forða ennþá meiri kjaraskerð-
ingu og stórfeldum vandræðum,
sem hlutu að bitna á allri þjóð-
inni fyrr en varði, ef ekki hefði
verið að gert.
Þetta skilja íslenzklr bænd-
ur áreiðanlega vel. Vaxandi
fjöldi fólks í sveitum lands-
ins mun einnig skilja það, að
Framsóknarflokkurinn er
versti bölvaldur bændastétt-
arinnar.
UTAN UR HEIMI

De Gaulle œtlar að búa í Vincennes-
Söllinni
Hann viíl ekki láta
glaum og gleði
heimsborgarinnar
trufla sig
DE GAULLE forseti vill ekki búa
í höllinni, sem forsetar franska
lýðveldisins hafa til þessa búið
í. Honum finnst Elysée-höllin
ekki vel staðsett í hjarta heims-
borgarinnar. Hann ætlar að
flytja bústað sinn í Vincennes-
höllina, sem er í Vincennes-
skóginum í útjaðri Parísarborg-
ar. Kastalinn er kuldaleg en til-
komumikil bygging frá 14. öld,
og er eitthvert öflugasta mann-
virki Frakka frá þeim tíma. For-
setinn segir sjálfur, að sér falli
ekki að búa í Elysée-höllinni af
því að hún er í þeim hluta París-
‘:i%
Gamla konungshöllin í
Vincennes
r, sem beri greinileg merki
naðar og óhófs. Höllin stendur
ið Rue St. Honoré, en við þá
ötu eru fínustu verzlanir borg-
rinnar. Ys og þys ferðamanna-
traumsins og glaumur skemmt-
nalífsins á Champs Elysée er
kki langt undan.
m
En yfir höllinni í skóginum
hvílir mikill virðuleiki. Veggirn-
ir í kastalanum eru 17 feta þykk-
ir. I stærsta virkisturninum
bjuggu frönsku miðaldakonung-
arnir. Hér er forsetinn nægilega
einangraður til að geta einbeitt
sér að störfum sínum í ró og
næði.
Forsetinn lætur það ekkert á
sig fá, að er hann sezt að í
Vincennes-höllinni, flytur hann
— sem er kjörinn af þjóðinni —
inn í kastala, sem er í raun og
veru minnismerki franskra kon-
unga, sem ríktu af Guðs náð.
m
í sambandi við fyrirætlanir
forsetans rifja menn ósjálfrátt
upp ýmsa atburði, sem gerzt
hafa í kastalanum, og saga hans
hefur eðlilega verið mjög við-
burðarík.
í Vincennes-höllinni dó hinn 9.
marz 1661 síðasti ráðherrann,
sem stýrði ríkinu, áður en full-
komið einveldi komst á í land-
inu. Það var Mazarin kardínáli
og daginn eftir andlát hans lýsti
hinn ungi konungur, Lúðvík
XIV því yfir að hann myndi
ekki velja nýjan forsætisráð-
herra. Hann ætlaði að gegna
sjálfur störfum forsætisráðherra.
Er Napóleon III rauf stjórnar-
skrána 1851, voru þeir þing-
menn, sem andvígir voru stjórn-
lagarofinu, settir í fangelsi í
Vincennes-höllinni.
Aðeins einu sinni á okkar tím-
um hafa menn verið minntir á
Vincennes-höllina. Það var 1931,
er alþjóða nýlendusýningin
var haldin í skóginum við
hið fallega. Daumesnil-vatn. —
Þetta var ein af þeim fáu al-
þjóðasýningum, sem mjög góður
hagnaður hefur orðið af. Sýning-
una sóttu um 30 milljónir manna.
En sýningin í Vincennes mun
líka hafa verið einstök. Við
vatnið voru t. d. reistar skraut-
legar byggingar í austurlenzkum
stíl.
1 sögu Frakka skipar Vincenn-
es sama sess og Tower í sögu
Breta. Þar sem kastalinn stendur
nú, var upphaflega veiðikofi, sem
franski konungurinn Filip Ágúst
lét byggja handa sér. Hann tók
þátt í krossferðunum ásamt erki-
óvini sínum, Ríkarði ljónshjarta,
og átti sök á því, að Ríkarði var
haldið lengi í fangelsi í Austur-
ríki.
Filip V af Valois lét byggja
fyrsta hlutann af höllinni. Hann
hafði um sig stóran flokk ridd-
ara og hélt burtreiðar í Vincenn-
es-skóginum. í stjórnartíð hans
hófst hundrað ára stríðið við
Englendinga. Höllin var fullgerð
af Karli V, hinum vitra. Hers-
höfingja hans, Bertrand du Gues-
clin, tókst að ná aftur undir
Frakkakonung mestum hluta
þess landsvæðis, sem England
ingar höfðu lagt undir sig. Karl
V var konungur borgaranna og
kom góðri skipan á fjármál
Frakklands. Hann var því mjög
ólíkur fyrirrennara sínum, sem
lagði grundvöllinn að Vincennes-
höllinni.
Þegar de Gaulle flytur inn í
kastalann, er ekki að efa, að hon-
um verður fremur hugsað til
Karls V en hins glysgjarna
Filips V.
Um langt skeið var kastalinn
í Vincennes eftirlætisbústaður
franskra konunga og skylduliðs
þeirra. Meðan stórskotaliðið var
ekki komið til sögunnar, var
De Gaulle og kona hans fara
inn í Elyséehöllina 8. jan.
sl. — daginn, sem de Gaulle
tók við forsetaembættinu.
kastalinn óvinnandi vígi. Vin-
cennes-skógurinn var mjög gott
veiðiland. Og borgararnir í París,
sem ekki var ávallt hægt að
treysta fyllilega, voru í hæfilegri
fjarlægð.
í stærsta turninum í kastal-
anum voru híbýli konungs,
drottningar og prinsa. Umhverfis
turninn voru reistar ýmsar bygg-
ingar, og svæðið irtnan virkis-
veggjanna er um 220 m á lengd
og 178 m á breidd. Þarna eru níu
turnar, margir skálar og kapell-
ur, og umhverf is svæðið er
virkisgröf.
Lúðvík XIV lét stækka höllina
í Versölum og flutti þangað frá
Vincennes 1682.
Eftir þetta var aðalturrrinn í
Vincennes ríkisfangelsi. Meðal
fyrstu fanganna, sem voru send-
ir þangað var Condé herforingi,
sem gat sér orðstír í þrjátíu ára
stríðinu. Meðal annarra frægra
fanga, sem lokaðir voru inni í
turninum, má nefna Diderot, de
Sade markgreifa og tvo aðals-
menn, sem hlynntir voru stjórn-
arbyltingu, Mirabeaufeðgana. —
Mirabeau eldri var fangelsaður,
af því að hann gaf út bækling og
gagnrýndi þar harðlega skatta-
málin. Sonur hans var á yngri
árum fangelsaður fyrir ýmiss
konar brek — m. a. hnupl og
konurán. í Vincennes skrifaði
hann klámbækur og einnig bæk-
ur um stjórnmál, þar sem bylt-
ingin var boðuð. Mirabeau yngri
sagði í franska þinginu í bylt-
ingunni miklu: Við víkjum að-
eins fyrir byssustingjunum!
Um miðja 18. öld var fræg
postulínsverksmiðja í kastalan-
Napóleon mikli gerði Vincennei
höllina að vopnabúri og fangelsi
fyrir hermenn. I virkisgröfinni
gerðust atburðir, sem eru smán-
arblettur á orðstír Napóleons.
Þar var tekinn af lífi hertoginn
af Enghien, sem franskir ridd-
araliðar höfðu handtekið á
þýzkri grund og gengið þannig í
berhögg við allar alþjóðareglur.
Hertoginn var náskyldur kon-
ungsættinni ,og var hann dæmd-
ur til dauða fyrir samsæri gegn
Napóleon. Hann var skotinn, og
líki hans fleygt í virkisgröfina.
Síðustu árin, sem Napóleon
var við völd, var Daumesnil hers
höfðingi kastalastjóri í Vincenn-
és. Hann hafði misst annan fót-
inn í orrustunni við Wagram.
Er herforingjar óvinanna skor-
uðu á Daumesnil að gefast upp
við að verja kastalann árið 1814,
svaraði hann, að það skyldi hann
gera, ef Austurríkismenn skiluðu
honum aftur fætinum, sem þeir
höfðu höggvið undan honum við
Wagram.
Eftir að Napóleon mikli náði
völdunum í sínar hendur í ann-
að sinn — í 100 daga, varði
Daumesnil kastalann í fimm
mánuði. í byltingunni 1830 rak
hann á flótta mannfjöldann, sem
ætlaði að ná kastalanum með
áhlaupi.
í annarri heimsstyrjöldinni
hafði Gamelin hershöfðingi að-
albækistöðvar sínar í kastalan-
um. Er Frakkar gáfust upp, not-
uðu Þjóðverjar kastalann sem
herbúðir. Rétt áður en Þjóðverj-
arnir urðu að yfirgefa Vincennes
1944, myrtu þeir þar 26 menn
úr neðanjarðarhreyfingunni
frönsku.
De Gaulle ætlar að láta útbúa
í höllinni sérstakar íbúðir, þar
sem erlendir stjórnmálamenn,
sem heimsækja hann, eiga að
búa. Þó mun hanntakaformlega á
móti slíkum gestum í Elyséehöll-
inni, sem framvegis á aðeins að
nota til veizluhalda á vegum hins
opinbera.
CHRISTCHURCH á Nýja Sjá-
landi, 13. febr. (Reuter). —
Bandaríski ísbrjóturinn Glacier
og norska íshafsskipið Polarhav
eru innilokuð í ísnum við Suður-
heimskautslandið. Hefur ísbrjót-
urinn verið að reyna að leysa Pol-
arhav úr ísnum, en gengið það
illa. Er nú helzt talin hætta á því
að yfirgefa verði Polarhav.
Myndi áhöfni* þá fara um borð
í ísbrjótinn og hann freista
að komast út úr ísnum. Annar
bandarískur ísbrjótur Edistro er
skammt undan á opnu hafi.