Morgunblaðið - 05.03.1959, Blaðsíða 1

20 síður
46. árgangur
53. tbl. — Fimmtudagur 5. marz 1959
Prentsmiðja Mor;'nnblaSsbiS
Gerviplánetan fór fram
hjá funglinu í gœrkvöldi
Fer rtú á sporbraut
umhverfis sólina
JODRELL BANK í Englandi, 4. marz. (Reuter) — Banda-
ríska gervireikistjarnan Pioneer IV hélt áfram út í geiminn
í dag með 6400 km hraða á klukkustund. Skýrði Bernard
Lovell, forstjóri stjörnurannsóknarstöðvarinnar í Jodrell
Bank, frá því, að þaðan liefði verið fylgzt með gerviplánet-
unni í rúmar 6 klukkustundir.
Fylgzt með radíósendingum
Við stjörnurannsóknarstöðina
er risavaxið móttökutæki fyrir
radíóbylgjur (radíó telescope).
Með þessu tæki hafa heyrzt radió-
sendingar frá Pioneer IV, þótt
þær séu 100 milljónum sinnum
veikari en venjulegar útvarps-
bylgjur. Sagði prófessor I.ovell,
að það væri merkilegur árangur
af þessu tunglskoti, að hægt hefði
verið að fylgjast með radíósend-
ingum gerviplánetunnar lengra
út í geiminn en nokkru sinni fyrr.
Frófessorinn sagði að þetta
bandaríska tunglskot hefði að
vísu mistekizt eins og rússneska
tunglskotið í janúar sl. Skotið
hefði geigað og eldflaugin færi
fram hjá tunglinu. En tunglskot
Bandaríkjamnana er þó engu ó-
merkara heldur en tunglskot
Rússa.
Stytzt frá tungli
í dag var gerviplánetan 320
þúsund km frá jörðu og var
búizt við að með kvöldinu
yrði hún hvað næst tungli, eða
um 54 þús. km frá því. Síðan
Ætlar Krúsjett að gera
sértrið við ausfur-þýzka
kommúnista?
Leipzig, 4. marz. (Reuter) —
KRÚSJEFF, forsætisráð-
herra Rússlands, lýsti því yf-
ir í ræðu, sem hann hélt á
aðaltorgi Leipzig-borgar í A-
Þýzkalandi, að ef Vestur-
Þýzkalands fengist ekki til
að undirrita friðarsamning
myndu Rússar allt að einu
undirrita friðarsamning við
Austur-Þýzkaland og fela
austur-þýzku stjórninni öll
yfirráð yfir samgöngum til
V estur-Berlínar.
Krúsjeff kom í dag flugleiðis
frá Rússlandi til flugvallarins við
Kottbus og ók þaðan í opinni
bifreið til Leipzig. Þar ætlar hann
að skoða vörusýningu og dveljast
fjóra daga í Þýzkalandi. Um 150
SAS flýgur enn
til Ameríku
Kaupmannahöfn, 4. marz.
(Frá Páli Jónssyni).
SAS ætlar aftur að opna í kvöld
flugleið sína yfir Grænland til
Los Angeles. Verður Ameríku-
ferðum síðan haldið uppi með 5
ferðum í viku til Los Angeles og
daglegum ferðum til New York.
Flugferðir til Ameríku stöðvuð
ust vegna verkbannsins á sænska
flugmenn. Aðrar langleiðir verða
áfram lokaðar, svo sem Tokyo-
leiðin yfir Norðurheimskautið og
Indlandsleiðin. Skortir flugfélag
ið mjög fleiri flugmenn.
Flugfélagið heldur nú uppi að-
eins 40% af ferðum sínum í
Evrópu. Ferðirnar til Ameríku
taka lengri tíma en áður, vegna
þess að notaðar eru Douglas DC-6
sem fljúga hægar en Douglas DC-
7. Ekki er hægt að nota síðar-
nefndu flugvélategundina vegna
skorts á vélvirkjum.
þúsund manns voru saman komin
á aðaltorgi borgarinnar til að
hlýða á fyrirhugaða ræðu hans.
Rigna tók skömmu áður en ræðan
skyldi hefjast og fór þá allveru
legur hluti áheyrendanna á brott
af torginu.
Hinn rússneski foringi sagði að
Sovétríkin óttuðust ekki ógnanir
Vesturveldanna um valdbeitingu,
ef Austur-Þjóðverjum væri af-
hent eftirlit með flutningum til
Vestur-Berlínar.
Krúsjeff sagði að það væri stað
reynd að nú væru til tvö Þýzka-
lönd hlið við hlið. Tillögur Rússa
í Þýzkalandsmálinu væru ekki
ófærar eins og Vesturveldin vildu
vera láta. Meginefni þeirra væri
að gera skyldi friðarsamninga við
bæði Þýzkalöndin, Austur og
Vestur.
Því næst mælti Krúsjeff af
munni fram mörg vígorð eins og:
—■ Við heimtum frið aftur frið og
enn frið. Við segjum við hina
vestrænu stjórnmálamenn: — Við
skulum halda friðarráðstefnu.
Það væri bezta framlagið til frið-
arins. Aftur hrópaði Krúsjeff:
Frið, Frið, Frið. Þeir sem ekki
vilja undirrita friðarsamning
vilja viðhalda hernaðarástandi.
Á eftir Krúsjeff talaði Walter
Ulbricht foringi austur-þýzkra
kommúnista. Hann sagði að það
væri óþolandi ástand, að ekki
væri enn búið að undirrita friðar-
samning við Þýzkaland 14 árum
eftir að heimsstyrjöldinni lauk.
Enn væri hernámslið í hjarta
Austur-Þýzkalands, Berlín og
hernámsreglugerð enn látin vera
í gildi þar.
Ulbricht sagði, að ef Bonn-
stjórnin neitaði að undirrita frið-
arsamning yrði samt að virða
vilja austur-þýzku stjórnarinnar
og þorra þýzku þjóðarinnar um
tafarlausa friðarsamninga.
Það er álitið að Krúsjeff muni
nota tækifærið í heimsókn sinni
til Austur-Þýzkalands til að ræða
við Ulbricht um gerð sérfriðar-
samnings við Austur-Þýzkaland.
heldur eldflaugin áfram og
mun snúast kringum sólina
eins og reikistjörnurnar.
Prófessor Bernard Lovell sagði
í dag, að hægt yrði að greina
radíósendingar frá gerviplánet-
unni í allt að milljón km fjar-
lægð frá jörðu. Radíóskeytin
verða síðan leyst í sérstökum
tækjum og mun fást frá þeim
ómetanlegur fróðleikur um eðli
geimsins.
Macmillan — ánægður með
árangur Moskvuferðar
Eldgos
Lagos i Nigeriu, 4. marz.
— (Reuter).
HIÐ 4000 metra háa eldfjall Kam
erún fyrir botni Gíneu-flóa tók
til að gjósa fyrir þremur dögum.
Var það mikið gos og renna mikl-
ir hraunstraumar upp úr fjallinu.
Talið er að gosið hafi nú náð há-
marki og hætti eftir viku.
★ London, 3. marz. Reuter. —
Brezk Comet-þota hefur flogið
um 11.000 kílómetra frá London
til Buenos Aires á 18 klukku-
stundum, og hefur þannig farið
þessa flugleið á helmingi
skemmri tíma en áður hefur
tíðkazt.
Þýðingarmest að Rússar lofa að
leysa deilumálin með samningum
Athugaðir möguleikar á banni við
kjarnorkuvopnum í Mið Evrópu
LONDON, 4. marz. (Reuter) — Macmillan, forsætisráðherra, flutti
brtzka þinginu í dag skýrslu um 10 daga för sína og Selwyns
Lloyds til Sovétríkjanna.
Hann sagði, að aðalárangur ferðarinnar hefði verið sá, að
Rússar féllust á það, að Berlínar-deilan og aðrar alþjóðlegar deilur
yrðu aðeins leystar með samningum.
Samningar í stað valdbeitingar
Macmillan sagði, að það væri
ljóst af viðræðum við rússneska
ráðamenn að mikill skoðana-
ágreiningur væri milli Rússa og
vestrænna ríkja um stærstu al-
þjóðamál. Það er því stórlega
mikilvægt að Rússar fengust til
að gera samning um að alþjóða-
deilur skyjdu ekki leystar með
valdi heldur með samningum.
Þá skýrði Macmillan frá því,
að ekki hefði tekizt á þeim stutta
tíma sem til umráða var í Moskvu
að ganga frá griðasáttmála milli
Bretlands og Sovétríkjanna. En
Macmillan kvaðst hafa lýst því
yfir við Krúsjeff, að Bretar væru
reiðubúnir að gera samning við
Rússa, sem byggðist á eftirfar-
andi meginatriðum:
í fyrsta lagi að í öllum deil-
um, sem upp kynnu að koma
milli landanna yrði hlýtt ákvæð-
um stofnskrár S.Þ.
í öðru lagi að ríkisstjórnir
beggja landa hétu því að ganga
ekki á rétt hvor annarrar.
í þriðja lagi, að ríkisstjórnir
beggja landanna lýstu því yfir,
að þær vildu jafna ágreining,
ekki með valdi heldur með samn-
ingum.
Slík yfirlýsing, myndi ekki
breyta ákvörðun beggja aðilja
um að halda fast við varnarsamn-
inga, er þær hafa gert við banda-
menn sína.
Gagnlegar viðræður
Macmillan sagði, að hann hygð-
ist nú fara í næstu viku til París-
ar og Bonn til viðræðna við
franska og þýzka ráðamenn, um
viðhorfin eftir Rússlandsförina.
Einnig kvaðst hann búast við
að fara til Washington, innan
skamms.
Kvaðst forsætisráðherrann að
lokum telja, að það myndi koma
í ljós, að viðræðurnar í Moskvu,
hefðu verið gagnlegar og að það
hafi verið rétt af brezku stjórn-
inni að taka boðinu um Rússlands
ferðina.
Rússar hafa nú birt tillög-
ur sínar um efni griðasátt-
mála milli Bretlands og Sovét
ríkjanna. Eru þær tillögur allt
aðrar en tillögur Breta. Leggja
þeir megináherzluna á það, aS
bandarískar herstöðvar í Bret
landi verði bannaðar.
Kjarnorkubann
Hugh Gaitskell foringi verka-
mannaflokksins, talaði á eftir
Macmillan. Hann sagði að förin
til Moskvu hefði án efa verið
gagnleg, þar sem hún hefði stuðl-
að að auknum kynningartengsl-
um við ráðamenn Rússlands. Ann
ar árangur af förinni væri hins-
vegar sáralítill.
Helzt taldi Gaitskell að eitt-
hvað væri að græða á því atriði,
sameiginlegrar yfirlýsingar Mac-
millans og Krúsjeffs að mögu-
leikar væru á afmörkun svæðis
í Mið-Evrópu, þar sem bannað
væri að hafa eldflauga- og kjarn-
orkuvopn. Spurði Gaitskell hvort
bandamenn Breta væru sam-
þykkir þessari hugmynd.
Macmillan svaraði því aftur,
að í hinni sameiginlegu tilkynn-
ingu væri rætt um þennan mögu-
leika og að nauðsynlegt væri að
rannsaka hann nánar. Slík rann-
sókn færi að sjálfsögðu fram í
samráði við bandamannaþjóðir
Breta.
Fréttir i stuttu máli
if Brighton, 3. marz. Reuter —
Kona ensks vörubílstjóra, sem
hefur rúm 10 pund í vikulaun,
vann í dag 75.200 pund í knatt-
spyrnugetraun. Sömu upphæð
unnu þrír aðrir Bretar í dag.
★ Wick, 3. marz. Reuter. —
Sænska flutningaskipinu „Stella-
tus“ hefur hlekkzt á undan Skot.
landsströndum, og var um helm-
ingur skipverja fluttur á land í
björgunarbátum í dag. Á skipinu
voru 26 menn.
★ Haífa, 3. marz. Reuter. —
Yitzhac Ben Zvi forseti ísraels
bauð í dag opinberlega velkomna
140 hebreska innflytjendur frá
Rúmeníu, þegar þeir lögðu að
bryggju á ítalska farþegaskipinu
„Messapia."
Kenyatta á móti skemmd-
arverkum Maumau
KITALE í Kenya, 4. marz (Reut-
er) — Afríkanski stjórnmálafor-
inginn Joma Kenyatta, staðhæfði
í dag fyrir rétti, að hann hefði
aldrei verið foringi í Maumau
skemmdarverkahreyfingu svert-
ingja. Hann hefði þvert á móti
barizt á móti hreyfingunni. Keny
atta var handtekinn árið 1952 og
dæmdur fyrir að stjórna Maumau
félagsskapnum. Nú er verið að
rannsaka mál hans að nýju vegna
þess, að grunur hefur komið upp
um að ljúgvitni hafi verið borin
móti honum.
í dag sagði Kenyatta í réttin-
um, að hann hefði verið foringi
Afríku-hreyfingarinnar, sem var
stjórnmálahreyfing meðal svert-
ingja, en hafði aldrei í frammi
neina vopnaða baráttu, né
skemmdarverk.
Þvert á móti kveðst Keny-
atta hafa barizt á móti
skemmdarverkunum. Benti
hann á það, að hann hefði far-
ið í leiðangur um Kyansi-hér-
að vorið 1952 og haldið marg-
ar ræður, þar sem hann hefði
latt svertingja þess að beita
ofbeldi.
Taldi Kenyatta að það hefðu
verið mikil mistök hjá brezku
nýlenduhreyfingunni að hand-
taka og fangelsa foringja Afríku-
hreyfingarinnar. Þá fyrst hefði
hermdarverkafaraldurinn komizt
í algleyming er ofstækismenn
fengu aukin áhrif meðal svert-
ingjanna. En það er stefna Afríku
hreyfingarinnar, að vinna svert-
ingjum rétt eftir lýðræðislegum
leiðum.
★---------------------★
Efni blaðsins m.a.:
Fimmtudagur 5. marz 1959
Bls. 3: Umræður um innflutningsmál á
Alþingi.
— 6: Samningur Dana og Breta una
landhelgi við Færeyjar.
— 8: Passíusálmarnir I útvarpinu.
— 9: Margir þingmenn fyrir eitt kjör
dæmi tryggja samvinnu og
minni flokkaríg.
— 10: Forystugreinin: „Hollt fordæml
Sjálfstæðismanna“.
Þriðja heimsstyrjöldin er hafin
(Utan úr heimi).
— 11: Stefna Kristilega demokrata-
flokksins þýzka.
— 13: Bridge-þáttur.
Kafari í öllum skipum.