Morgunblaðið - 05.03.1959, Blaðsíða 6

6
MORCTJTSnLAÐÍÐ
Fimmtudagur 5 marz 1959
Samningur Dana og
landh.elgi Færeyja
Bretar mega ve/ða inn að 6 sjómilna
takmörkum en viðurkenna jbó í ýmsu
12 sjómilna fiskveiðitakmörk
Breta
um

FY RIR nokkru gaf danska
utanríkisráðuneytið út til-
kynningu um nýjan íiskveiði-
samning við Breta varðandi
landhelgi Færeyja. í samningi
þessum er kveðið svo á að Fær-
eyjar skuli hafa 12 mílna fisk-
▼eiðilandhelgi. Sá er þó hængur
á að Bretar mega veiða inn að
6 miina landhelgi nema á nokkr-
Mm svæðum, þar sem Færeyingar
hafa einkarétt til fiskveiða út að
12 mílna landhelgi á vissum árs-
timum.
Færeyska lögþingið hefur nú
samþykkt þennan samning. Það
þykir athyglisvert við hann að
með honum viðurkenna Bretar
rétt Færeyinga til að hafa 12
mílna landhelgi gagnvart öllum
nema Bretum sjálfum.
O—□—O
ITILKYNNINGU danska utan-
ríkisráðuneytisins segir m. a.
að samningurinn sé aðeins tíma-
bundinn. Hann komi í staðinn
fyrir fiskveiðisamning Dana og
Breta frá 22. apríl 1955, en eigi
aðeins að gilda þangað til náðst
hefur almennt samkomulag um
stærð landhelgi á fyrirhugaðri
landhelgisráðstefnu. Hann sé
gerður með hliðsjón af því að
ekki tókst að ná samkomulagi um
stærð landhelgi á ráðstefnunni í
Genf vorið 1958, en fyrirhuguð
ráðstefna verði haldin vorið
1960. En sérstakt tilefni samn-
ingsins var ályktun færeyska
lögþingsins frá 6. júní 1958 um
12 milna fiskveiðilandhelgi.
Það er sjónarmið Dana að
fiskveiðilandhelgi hvers lands
skuli vera jafn breið og lögsögu-
landhelgin og skuli hún ekki vera
breiðari en 6 sjómílur. Danir
telja þó að nauðsynlegt sé að
gera undantekningu frá þessari
reglu, þar sem einstök lönd eru
eyjar í hafinu fráskilin öðrum
löndum, og þar sem íbúarnir séu
sérstaklega mikið háðir fiskveið-
um. Þá eigi að vera heimilt að
víkka fiskveiðilandhelgina allt
upp í 12 sjómílur, þótt lögsögu-
landhelgin skuli eftir sem áður
vera 6 sjómilur.
O—□—O
SAMNINGURINN eins og hann
nú liggur fyrir felur í sér
málamiðlun, þar sem báðir aðil-
ar Danir og Bretar hafa hliðrað
Færeyska lög-
þingið samþykkir
FREGNIR frá Þórshöfn herma,
að færeyska lögþingið hafi sam-
þykkt samning Dana og Breta um
hina nýju fiskveiðilandhelgi
Færeyja. Stóðu harðar umræður
í lögþinginu um málið í 7 klst.
Með samningnum greiddu at-
kvæði stjórnarflokkarnir, sem
eru jafnaðarmenn, Sambands-
flokkurinn og Sjálfstýriflokkur-
inn og auk þess Kjartan Mohr.
Samtals voru þetta 18 atkvæði.
Móti samningnum greiddi at-
kvæði Þjóðveldisflokkur Erlends
Paturssonsar. Eru það 7 atkv.
Fólkaflokkurinn sem hefur 5
atkvæði sat hjá við atkvæða-
greiðsluna.
Eftir þetta verður samningur-
inn lagður fyrir danska þjóð-
þingið, sem örugglega mun sam-
þykkja hann. Á næstunni fer lög
maður Færeyja, jafnaðarmaður-
inn Peter Mohr-Dam, til Kaup-
mannahafnar og mun hann sitja
fund með John Hare fiskimála-
ráðherra Breta og Jean Otto
Kragh, utanríkisráðherra Dana
og munu þeir allir undirrita
samninginn.
nokkuð til. Þetta kemur og fram
í því að samningurinn á aðeins
að gilda um stundarsakir, og
hann skerðir rétt hvorugs aðil-
ans ef fyrirhuguð ráðstefna um
landhelgismál kemst að ákveð-
inni niðurstöðu um stærð land-
helgi.
1 samningnum eru dregin tvö
mismunandi fiskveiðitakmörk. —
Annað er 6 sjómílna takmörk,
hitt er 12 sjómílna takmörk.
Bretar hafa fallizt á það, að
brezkum fiskiskipum sé bannað
að stunda veiðar innan 6 sjó-
mílna takmarkanna. Fiskveiðar
innan 6 sjómílna takmarkanna
eru áskildar færeyskum og dönsk
um fiskiskipum.
Danir hafa hins vegar fallizt
á það að Bretar megi veiða inn
að 6 sjómílna takmörkunum. —
Byggist það á því að það er orð-
in gömul venja ,að Bretar stundi
fiskveiðar umhverfis Færeyjar.
Óyggjandi upplýsingar hafa
hins vegar fengizt um það, segir
í tilkynningunni, að aðeins Bret-
ar geta borið fyrir sig, að þeir
hafi stundað fiskveiðar að stað-
aldri við Færeyjar innan 12
mílna landhelginnar. Þess vegna
verður fiskveiðilandhelgi gagn-
vart öðrum þjóðum ákveðin 12
sjómílur og ekki hægt að sjá að
neinn réttur sé brotinn á öðrum
þjóðum með því.
O—□—O
RÉTTUR brezkra fiskimanna
til að stunda veiðar milli 6
og 12 sjómílna fiskveiðitakmark-
anna er þó ekki ótakmarkaður.
Með tilliti til þess hve fiskveið-
arnar eru mikilvægar- fyrir efna-
hag Færeyinga er þessi réttur
Breta nokkuð takmarkaður Eru
ákvæði í samningnum um þrjú
nánar skilgreind svæði sem sér-
stakar reglur gilda um. A viss-
um tímum ársins verður aðeins
leyft að veiða með línu og færi
á þessum svæðum, veiðar með
öllum öðrum veiðarfærum bann-
aðar. Þýðir það að Færeyingar
einir munu veiða á hinum sér-
stöku svæðum.
Hvert þessara svæða liggur á
beltinu milli 6 og 12 sjómílna
takmarkanna og er hvert þeirra
rúmlega 20 sjómílur á lengd.
Tímamörkin sem togurum er
bannað að veiða á þessum svæð-
um eru:
Á norðursvæðimj: 15. febrúar
til 15. apríl.
Á vestursvæðinu: 15. nóvember
til 1. apríl.
A suðursvæðinu: 1. október til
31. maí.
Það er tekið fram í samningn-
um að öllum togurum, líka fær-
eyskum, verði bannað að stunda
veiðar innan 6 sjómílna fiskveiði-
takmarkanna.
O—□—O
AÐ LOKUM segir í tilkynning-
unni, að samningur þessi
eigi að gilda, þar til fyrirhuguð
landhelgisráðstefna hefur náð
samkomulagi um almennar regl-
ur varðandi stærð landhelgi. Ná-
ist ekki slíkt samkomulag á ráð-
stefnunni er þessi samningur
Dana og Breta uppsegjanlegur
eftir 3 ár með eins árs uppsagn-
arfresti og munu þá gilda al-
mennar reglur þjóðaréttarins um
þetta réttarsamband.
Miimingarathöfn
í Akraneskirkju
AKRANESI, 3. marz — S1 sunnu
dag, 1. marz, fór fram í Akranes-
kirkju minningarathöfn um
fjóra Akurnesinga, er drukknuðu
með Júlí og Hermóði, þá Guðjón
Sigurjónsson, 1. vélstjóra á Her-
móði, Guðmund Þóri Elíasson,
háseta á Júlí, Runólf Viðar Ing-
ólfsson, 3. vélstjóra á Júlí, og
Sigurð Guðnason, háseta á Júlí.
Sóknarpresturinn, séra Jón M.
Guðjónsson, flutti minningar-
ræðu um hina föllnu sjómenn og
hafði að inntaki „En er birti af
degi, stóð Jesús á ströndinni
(Jóh.)“ Sjómenn stóðu heiðurs-
vörð meðan á athöfninni stóð.
Kór kirkjunnar söng undir
stjórn Bjarna Bjarnasonar, organ
leikara, sóknarpresturinn las
ljóð, sem Helena Halldórsdóttir,
húsfreyja á Akranesi, hafði ort,
bundið minningu hinna horfnu
sjómanna, og ástvina þeirra.
Hvert sæti í kirkjunni var
skipað. Athöfnina einkenndi
mikil helgi og djúp samúð.
— Oddur.
Uppdráttur þessí sýnir hin nýju fiskvciðitakmörk Færeyja.
Gagnvart Bretum gilda 6 sjómílna takmörk. Bretar fallast
á einkarétt Færeyinga til fiskveiða á takmörkuðum svæðum
út að 12 sjómílum. 12 sjómílna fiskveiðitakmörk gilda gagn-
vart öllum öðium þjóðum en Bretum. Þó er 12 mílna línan
færð inn að 6 sjómílna linunni á einum stað á Vestursvæðinu.
Þekkt bandarískt leikrit
tlutt af segulbandi
á vegum islenzk-ameriska félagsins
Á NÆSTUNNI mun íslenzk-
ameríska félagið veita félags-
mönnum sínum tækifæri til að
hlusta á nokkur þekkt bandarísk
leikrit af segulbandi og verður
fyrsta léikkvöldið í bókasafni
Upplýsingaþjónustu Bandaríkj-
anna að Laugavegi 13 í kvöld kl.
8,30. Verður flutt hið fræga leik-
rit Roberts Sherwoods, „Abe
Lincoln in Illinois", sem fyrst
var sýnt á Broadway 1938 og
höfundurinn hlaut Pulitzerverð-
laun fyrir sama ár. Leikurinn
fjallar um ævi Lincolns frá 1831
— 1861, þegar hann fór að heim-
an frá Springfield í Illinois og
hélt til höfuðborgarinnar til að
skrifar úr
daglegq lifínu
Hálka á götunum.
FYRIR nokkrum dögum kom
skyndilega frost ofan í
bleytu eða bleyta ofan í frost
hér í höfuðstaðnum, þetta hefur
hvort eð er skipzt á með stuttu
millibili lengi undanfarið. Mynd-
ast við þetta hálft lag á götum,
enda munu margir fínir bílar
hafa fengið ljótar skrámur.
Það má e. t. v. segja, að einka-
bílstjórunum sé ekki sérlega
mikil vorkunn, ef þeir halda
áfram að aka um göturnar eftir
að þær eru orðnar svo hættu-
lega hálar. Vilji þeir vera alveg
öruggir með bílana sína, leggja
þeir þeim auðvitað og ganga
eða taka strætisvagn. En
það er fjöldi af bílum, sem ekkí
er hægt að taka úr umferð, stræt
isvagnar, sjúkrabílar, slökkvi-
bílar, leigubílar og þeir aðrir
bílar, sem veita þjónustu. Enda
munu strætisvagn, lögreglubíll
og slökkvibíll hafa lent í árekstr-
um af völdum hálkunnar um
þetta leyti.
Oft hefur verið rætt og jafn
vel deilt um það, hvernig bezt
sé að koma í veg fyrir eða eyða
slíkri hálku af götum, og virð-
ast þær aðferðir sem þekktar eru
og beitt er hafa ýmsa galla í
för með sér.
Saltdreifing reyndist
illa.
NÝLEGA las ég í sænsku blaði
greinargerð verkfræðings um
baráttuna við hálkuna á götun-
um í Svíþjóð. Segir hann að vega
málaskrifstofa sænska ríkisins
hafi látið rannsaka ýmsar að-
ferðir til að vinna á hálkunni
og látið gera tilraunir í því skyni,
sem enn sé haldið áfram.
Þessi rannsókn hefur í stuttu
máii leitt í ljós, að saltdreifing
hefur því aðeins áhrif á frosnum,
hálum vegum, að hitinn sé um
frostmark. Við lægra hitastig er
dreifing á einu saman salti fjár-
hagslega óheppileg og óhentug.
Það þarf alltof mikið salt til
að fjarlægja snjó- og íslagið.
Aftur á móti verða göturnar stam
ari og áhrifin endast lengur, ef
salti er blandað í sandinn, sem
borinn er á.
Síðan segir hann, að reynslan
hafi sýnt, að alltof mikill salt-
burður hafi önnur álmf en til sé
ætlazt, ef frostið fer vaxandi. Þá
myndist nefnilega „kuldablanda“,
sem geri það að verkum að ís-
lagið undir verði ennþá hálla.
Hitni aftur á móti í veðri mynd-
ist snjókrap, sem sprautist upp
’undir bílana og berist auk þess
á fótum manna á tröppur og inn
í íbúðir. Og kvarti bæði bíleig-
endur og vegfarendur undan því.
Ekki sé enn fundin nein lausn,
sem menn geti gert sig ánægða
með, þegar rigning, kuldi, snjó-
koma og þíða skiptist svo ört á,
en alltaf sé unnið að því, að
reyna að finna beztu aðferðina
til að vinna bug á hálkunni.
Meðan ekki hefur fundizt við-
unandi lausn á. þessu vandamali
eftir skipulégar rannsóknir og til-
raunir í Svíþjóð, er þess víst
varla að vænta að við kunnum
nein heppileg ráð.
Það lítur því út fyrir að enn
um skeið verði þeir bílstjórar,
sem ekki geta hreinlega lagt bíl-
unum þegar þannig er ástatt, að
feta sig áfram eftir götunum á
lággírunum, í stöðugum ótta um
að bíllinn láti nú ekki að stjórn
á næsta hættustað.
slíkri hálku af götunum, og virð-
taka við forsetaembættinu.
Hin leikritin, sem áformað er
að flytja, verða Bærinn okkar
eftir Thornton Wilder, flutt
þriðjudaginn 17. marz, „On Borro
wed Time“ eftir Paul Osborn,
flutt miðvikudaginn 1. apríl,
Glerdýrin eftir Tennessee Willi-
ams, flutt 14. apríl, og Beyond
the Horizon eftir Nóbelsverð-
launahöfundinn Eugen O’Neill,
flutt 28. apríl.
Upptökur leikritanna voru gerð
ar á vegum bandarísku útvarps-
stöðvarinnar Voice of America í
samvinnu við The American
National .Theatre and Academy
og tekur hvert þeirra hálfa aðra
klukkustund. Hlutverkin skipa
þekktir leikarar i amerísku leik-
húslífinu og margir eru einnig
þekktir úr kvikmyndaheiminum.
í húsakynnum bókasafnsins er
nýtt og fullkomið „High Fidelity"
tæki fyrir bæði hljómplötur og
segulband, og hátalarakerfi hef-
ur verið komið upp. Þar eru
einnig tæki til sýningar á kvik-
myndum og skuggamyndum. Ný-
lega hafa farið fram gagngerar
breytingar á húsakynnum bóka-
safnsins og var kamið þar fyrir
nýjum og þægilegum húsgögnum.
Tekur safnið nú 40—50 manns
í sæti og er það kið vistlegasta.
AXEL Andrésson, hinn vinsæli
knattspyrnuþjálfari, dvaldist í
fyrra mánuði um þriggja vikna
skeið í Skógaskóla. Hélt hann
námskeið í margs konar knatt-
leikjum fyrir pilta og stúlkur.
Axel hefur fellt kennsluna í fast
kerfi, sem við hann er kennt og
nefnist Axelskerfi.
Axel er mikill aufúsugestur i
skólanum og sýndu nemendur
hug sinn til hans með því að af-
henda honum forkunnar fagra
bréfamöppu að skilnaði.
Af öðrum góðum gestum, sem
heimsótt hafa skólann nýlega,
skal getið Ólafs Ólafssonar,
kristniboða. Ræddi hann við
nemendur, sagði ferðasögur og
sýndi kvikmyndir.