Morgunblaðið - 12.04.1959, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 12. april 1959
jjittMðfrifr
Utg.: H.f. Arvakur ReykjavllL
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
RÉTTLÆTISMAU TRYGGÐUR
FRAMGANGUR
Með samkomulagi þriggja
flokka Alþingis um flutning kjör
dæmafrumvarpsins hefur miklu
réttlætismáli verið tryggður
framgangur. Ný og réttlátari kjör
dæmaskipun verður samþykkt á
þessu þingi og óhætt mun að full
yrða, að yfirgnæfandi meirihluti
íslenzku þjóðarinnar muni greiða
henni atkvæði og tryggja þannig
endanlega samþykkt stjórnar-
Ekrárbreytingarinnar á aukaþingi,
sem háð verður að kosningum
loknum. Á komandi hausti munu
síðan fara fram nýjar alþingis-
kosningar og verður þá kosið eft
ir hinni nýju kjördæmaskipun.
Það eru eins og kunnugt er
Sjálfstæðisflokkurinn, Alþýðu-
flokkurinn og Alþýðubandalagið,
sem samið hafa um framgang
kjördæmamálsins. Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
bundu það fastmælum, er stjórnar
skiptin urðu í desember s.l., að
beita sér fyrir stjórnarskrárbreyt
ingu og nýrri kjördæmaskipun.
Undanfarnar vikur hafa svo farið
fram viðræður við fulltrúa frá
Alþýðubandalaginu um stuðning
við málið. Hafa þessar viðræður
nú borið þann árangur sem fyrr
segir, að allir þessir þrír flokkar
hafa náð samkomulagi um frum-
varp, sem felur í sér tillögur um
að landinu skuli skipt í 8 kjör-
dæmi með hlutfallskosningu.
Strjálbýlið heldur þing-
mannatölu sinni
Þegar um það var að ræða,
hvernig það ranglæti skyldi leið-
rétt, sem ríkir nú í kjördæma-
skipun okkar, kom tvennt til
greina: Annað hvort að fækka
fulltrúum sem kosnir eru í strjál-
býlinu og bæta þeim síðan við
þéttbýlið sem nú hefur aðeins
brot af þeirri fulltrúatölu, sem
því raunverulega ber, eða að
láta strjálbýlið halda fulltrúa-
tölu sinni og bæta úr ranglætinu
gagnvart þéttbýlinu með þvi að
fjölga þingmönnum nokkuð.
Það hefur jafnan verið stefna
Sjálfstæðisflokksins að fara bæri
siðari leiðina, láta strjálbýlið
halda sínum fulltrúum en fjölga
fulltrúum þéttbýlisins.
Þessi hefur einnig orðið niður-
staðan í hinu nýja frumvarpi.
Strjálbýlið heldur öllum sínum
fulltrúum nema að fækkað er um
eirm á Austurlandi. í þremur
kjördæmum útan Reykjavíkur er
þó bætt við þingmönnum. f Vest-
urlandskjördæmi er þingmönn-
um fjölgað um einn. í þessum
landshluta hefur orðið töluverð
fólksfjölgun.
Þá er og bætt einum þingmanni
við Norðausturlandskjördæmi,
það er landssvæðið, sem nær yfir
Eyjafjörð, Akureyri og Þing-
eyjarsýslur. En einnig þar hafði
skapazt mikið ósamræmi milli
íbúatölu og þingmannafj ölda.
Mest er þingmannafjölgunin í
Reykjarneskjördæmi og íReykja-
vík. En þar hefur fólksfjölgunin
eins og kunnugt er orðið langsam
lega mest á undanförnum árum.
í Reykjarneskjördæmi er fjölgað
um 3 þingmenn og í Reykjavík
um 4. Fer því þó víðs fjarri að
höfuðborgin fái þá þingmanna-
tölu, sem samsvarar íbúafjölda
hennar. En íbúar hennar fá veru
lega réttarbót.
Sannari mynd af
þjóðarviljanum
Með hinni nýju kjördæmaskip
un mun löggjafarsamkoma þjóðar
innar verða miklu sannari og
réttari mynd af þjóðarviljanum
heldur en hún er nú. Hér er því
um að ræða merkilegt spor í rétt-
lætisátt. Mun það jafnframt eiga
ríkan þátt í því að treysta grund-
völl íslenzks lýðræðis og þing-
ræðis, og skapa möguleika á heil-
brigðara stjórnarfari.
Framsóknarflokkurinn er eini
sjórnmálaflokkurinn í landinu,
sem berst eins og ljón gegn þess-
ari fyrirhuguðu kjördæmabreyt-
ingu. En það er ekki ný saga.
Framsóknarflokkurinn hefur allt
af barizt gegn öllum leiðrétting-
um á kjördæmaskipun lands-
manna. Ástæða þess er einfald-
lega sú, að hann hefur haft póli-
tiskan hagnað af ranglætinu.
Framsóknarmenn segja að vísu
nú, að þeir telji sjálfsagt að
fjölga þingmönnum þéttbýlisins,
t,d. í Reykjavík og á Reykjanes-
skaga. En þeir mega ekki heyra
nefndar hlutfallskosningar úti
um land, enda þótt strjálbýlið
eigi samkvæmt hinum nýju til-
lögum að halda þingmannatölu
sinni fullkomlega.
Afstaffa Framsóknarmanna
er í stuttu máli sú, aff þeir
vilja hafa hlutfallskosningu
áfram í Reykjavík, þar sem
þeir sjálfir geta grætt á því,
af því aff þeir eru þaff lítill
flokkur. Úti um land, þar sem
Framsóknarmenn eru sterkari
og sumsstaffar stærsti flokk-
urinn, vilja þeir hins vegar
hafa meirihlutakosnnigu.
Tillögur Hannesar
Hafstein
Á það má enn benda í þessu
sambandi, að sú kjördæmaskip-
un, sem nú verður tekin upp,
byggist í aðalatriðum á tillög-
um, sem Hannes Hafstein lagði
fyrir Alþingi fyrir rúmum 50 ár-
um. Þar var lagt til að öllu land-
inu yrði skipt í nokkur stór kjör
dæmi með hlutfallskosningu.
Undir þessa tillögu Hannesar Haf
stein tóku meðal annars menn
eins og Pétur á Gautlöndum, Ól-
afur á Álfgeirsvöllum, Þórhallur
Bjarnarson biskup og síðar Jónas
Jónsson frá Hriflu. Alkunnugt er
éinnig, að einn af núverandi mið-
stjórnarmönnum Framsóknar-
flokksins, Gunnar í Grænumýra-
tungu, birti fyrir 5 árum grein í
Tímanum, þar sem hann lagði til
að teknar yrðu upp hlutfallskosn
ingar í stórum kjördæmum um
land allt.
Alþjóff mun fagna því að
kjördæmamálinu hefur nú ver
iff tryggffur framgangur. Fram
sóknarflokkurinn stendur ein-
angraffur, en allir frjálslyndir
menn í landinu munu taka
höndum saman um að treysta
grundvöll íslenzks lýöræðis
og þingræðis.
Söngvamyndin
verðlaun
Susan Hayward og
David Niven voru 1
kjörin bezta leik-
kone og bezti
leikeri ársins
IER Óskarsverðlaunin voru veitt
4 dögunum var söngvamyndin
r„Gigi“ kjörin bezta mynd ársins
' og hlaut níu bronzverðlaun. Eng-
in mynd hefur hlotið jafn eftir-
minnilega viðurkenningu við veit
ingu Óskarsverðlauna, síðan „Á
hverfanda hveli“ setti metið fyr-
ir 10 árum.
Susan Hayward var kjörin
bezta leikkona ársins fyrir leik
sinn sem dauðadæmd kona í
kvikmyndinni „I want to live“.
Sú leikkona, sem var skæðasti
keppinautur Susan Hayward við
þessa verðlaunaveitingu, var
Elízabet Taylor og kom hún til
greina fyrir leik sinn í kvik-
myndinni „Köttur á heitu tin-
þaki“. David Niven var kjörinn
bezti leikari ársins fyrir leik sinn
í hlutverki majórsins í „Separate
//
mmm
Maurice Shevalier og Her-
mione Gingold (amman) í
kvikmyndinni „Gigi“.
Tables" eftir Terence Rattigan.
Negrinn Sidney Poitier kom til
greina við þessa veitingu fyrir
111:11(1
Susan Hayward (t. v.) í hlutverki Barböru Graham.
Gigi" fékk níu bronz
mynd lék smávaxna, franska
leikkonan Leslie Caron í fyrsta
sinn meiriháttar hlutverk, og sL
mánudagskvöld var hún hyllt í
Hollywood fyrir leik sinn í hlut-
verki Gigi.
Þetta er í annað sinn, sem kvik
mynd er gerð eftir skáld|ögu Col-
ettes um ungu saklausu stúlkuna,
sem var alin upp til að verða
gleðikona. Fyrir allmörgum ár-
um var gerð eftir skáldsögunni
jfrönsk kvikmynd með Danielle
jpélorme í aðalhlutverkinu. —
Audrey Hepburn vakti fyrst á
sér athygli á Broadway í leikriti,
sem gert var eftir „Gigi“.
Og nú er „Gigi“ orðin söngva-
mynd í litum. Höfundar kvik-
myndarinnar eru tónskáldið
Frederic Loewe og textahöfund-
urinn Alan Jay Lerner. Þeir
sömdu tónlistina og textann við
„My Fair Lady“. Bæði Loewe og
Lerner voru sæmdir Óskarverð-
laununum í ár.
Leikstjóranum Vincente Min-
elli kvað hafa tekizt vel að sýna
skemmtilega og spaugilega mynd
af „hinni léttúðugu Parísarborg“
um aldamótin. Á móti Leslie
Caron leikur landi hennar, Louis
Jourdan, sem fer með hlutverk
hins unga munaðarseggs, Gastons
Niven sem majórinn Lachaille. Amma Gigi og frænka
„Separate Tables“. hennar vilja, að hún verði ást-
kona hans. Þeim til mikillar undr
leik sinn í „The Defiant Ones“.
Franska kvikmyndin „Mon
oncle“ var kjörin beztá erlenda
kvikmynd ársins. Hún er góðlát-
leg ádeila á aukna tækni og fram
farir.
Með hliðsjón af því, að
þetta er í fyrsta sinn, sem ég
kem til Hollywood, held ég, að
óhætt sé að segja, að ég hafi kom
izt vel fram úr þessu, sagði
franski kvikmyndaleikstjórinn
sem stjórnaði „Mon once“, Jac-
ques Tati, þegar Ingrid Berg-
man, sem afhenti Óskarsverðlaun
in í ár í Pantages-leikhúsinu,
fékk honum bronzstyttuna.
Söngvamyndinni „Gigi“ var
stjórnað af Vincente Minelli. Er
þetta í fyrsta sinn í átta ár, sem
söngvamynd hlýtur Óskarverð-
laun. Söngvamyndin, sem síðast
hlaut verðlaunin, var „Banda-
ríkjamaður í París“. í þeirri kvik .. _
Leslie Caron sem Gigi.
unar hafnar Gigi því. Þegar
henni verður ljóst, að Gaston er
sá, sem hún ann, fellst hún á að
gerast ástkona hans. En þá kem-
ur Gaston öllum á óvart með því
að vilja kvænast henni.
Einn frægur Frakki að auki
fer með mjög mikilvægt hlut-
verk í kvikmyndinni. Það er
Maurice Chevalier, sem leikur
föður Gastons. Honum voru veitt
heiðursverðlaun fyrir að hafa
veitt mönnum góða skemmt-
an í söngleikahúsum um margra
ára skeið. Chevalier er nú 71 árs
að aldri.
Bretinn Cecil Beaton teiknaði
leiktjöldin og búningana í kvik-
myndinni „Gigi“ og fékk sín
Óskarsverðlaun fyrir það. Hann
teiknaði einnig leiktjöldin og
búningana í „My Fair Lady“.
Susan Hayward hefUr fjórum
sinnum áður komið til greina við
veitingu Óskarsverðlaunanna. —
Loksins varð af því, að þessi
unga leikkona fengi þá viður-
kenningu, sem eftirsóttust er í
kvikmyndaheiminum. Hún þykir
túlka á mjög áhrifaríkan hátt
hlutverk sitt sem Barbara Gra-
ham, sem dæmd er til dauða fyr-
ir morð og er tekin af lífi í gas-
klefa í fylkisfangelsinu í Kali-
fórníu. David Niven hefur held-
Framb. á bls. 23