Morgunblaðið - 12.04.1959, Blaðsíða 1

24 slð'ir
Alþingi verði skipað í samræmi við
þjdðarviljann
Þingmönnum strjálbýi-
isins verði ekki fækkað
rrumvarp þriggja flokka um stjórnarskrár-
breytingu lagt fram á alþingi í gær
I GÆR var lagt fram á Alþingi frumvarp til stjórnskipunar-
laga um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins íslands frá 17.
júní 1944. Flutningsmenn þess eru formenn þeirra þriggja
flokka, sem gert hafa með sér samkomulag um tillögur að
nýrri kjördæmaskipun, þeir Ólafur Thors, Emil Jónsson og
Finar Olgeirsson. — Frumvarpinu var útbýtt í neðri deild
Alþingis kl. 1,30 í gær. En gert er ráð fyrir að umræður um
það hefjist nk. þriðjudag og fari þá fram um það útvarps-
umræður.
Þetta frumvarp um breytingu á stjórnarskránni er í
þremur greinum svohljóðandi:
1. gr.
31. gr. stjórnarskrárinnar
orðist svo:
Á Alþingi eiga sæti 60 þjóð-
kjörnir þingmenn, kosnir
leynilegum kosningum, þar af:
a. 25 þingmenn kosnir
hlutbundinni kosningu í 5
fimm manna kjördæmum:
Vesturlandskjördæmi: Borg
arfjarðarsýsla, Akraneskaup-
staður, Mýrasýsla, Snæfells-
nes- og Hnappadalssýsla og
Dalasýsla.
Vestfjarðakjördæmi: Barða-
strandarsýsla, Vestur-lsaf jarð-
arsýsla, ísafjarðarkaupstaður,
Norður-tsafjarðarsýsla og
Strandasýsla.
kosna þingmenn og lands-
kjörna, vera svo margir sem
til endist á listanum.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
3. gr.
Ákvæði um stundarsakir.
Almennar kosningar til
Alþingis skulu fara fram, þeg-
ar stjórnarskipunarlög þessi
öðlast gildi, og falla umboð
þingmanna niður á kjördegi.
Undirrót misréttis og ranglætis
Stutt greinargerð fylgir frum-
varpinu og segir í henni á þessa
leið:
RDflrmviK_____
37603
REYKJAI
10.901 Kjéí
kjósendartokn'í
íqs6
Kortið sýnir fyrirhugaða skiptingu Iandsins í kjördæmi og kjósendatölur þeirra.
Sjálfstæðisflokksins, Alþýðu-
flokksins og Alþýðubandalagsins,
um að flytja þetta frv. til 1. um
breyt. á stjórnarskipunarlögun-
um.
Aðalatriði þessarar stjórnar-
breytingar er, að Alþingi verði
skipað í sem fyllstu samræmi við
þjóðarviljann. Lagt er til, að land
inu sé skipt í 8 stór kjördæmi og
alls staðar hlutfallskosningar:
kjördæmi utan Reykjavíkur
verði 7 með 5—6 þingmönnum,
en þingmönnum í Reykjavík
fjölgað í 12. Jafnframt verði 11
landskjörnir þingmenn til jöfn-
unar milli þingflokka, svo að
hver þeirra hafi þingsæti í sem
fyllstu samræmi við atkvæðatölu
sína við almennar kosningar.
Þingmönnum strjálbýlsins
ekki fækkað
Það er meginsjónarmið í
frumvarpi þessu, að breyting-
arnar frá núverandi kjör-
dæmaskipun fækki ekki þing-
mönnum dreifbýlisins I heild.
Hefur þótt rétt að fjölga þing-
mönnum nokkuð til þess að
geta fylgt þessari reglu. Leit-
azt er við að hafa sem jafn-
asta atkvæðatölu að baki
hvers þingmanns í strjálbýli,
en nokkru fleiri atkvæði að
baki hvers þingmanns í þétt-
býlinu. Með þessu er reynt að
varðveita sérstöðu strjálbýlis-
ins í þjóðfélaginu, en taka þó
tillit til jafnréttar fólksins í
þéttbýlinu til áhrifa á skipan
Alþingis.
Auk breytinganna á sjálfri
kjördæmaskipuninni og tölu þing
manna er í frv. sú breyting frá
því, sem áður var, að tala lands-
kjörinna þingmanna er fastákveð
in og ákvæðin um landslista
felld burt.
Þjóðernissinnar varpa
hirgðum úr flugvélum til
Khamba-manna
Khamba-ættflokkurinn sagdur hafa
fengið vopn frá Mongóliumönnum
Norðurlandskjördæml
vestra: Vestur-Húnavatns-
sýsla, Austur-Húnavatnssýsla,
Skagafjarðarsýsla, Sauðár-
krókskaupstaður og Siglu-
fjarðarkaupstaður.
Austurlandskjördæmi: Norð
ur-MúIasýsIa, Seyðisfjarðar-
kaupstaður, Suður-Múlasýsla,
Neskaupstaður og Austur-
Skaftafellssýsla.
Reykjaneskjördæmi: Gull-
bringu- og Kjósarsýsla, Hafn-
arfjarðarkaupstaður, Keflavík
urkaupstaður og Kópavogs-
kaupstaður.
b. 12 þingmenn kosnir
hlutbundinni kosningu í 2 sex
manna kjördæmum:
Norðurlandskjördæmi
eystra: Eyjafjarðarsýsla, Ak-
ureyrarkaupstaður, Ólafsfjarð
arkaupstaður, Suður-Þingeyj-
arsýsla, Húsavíkurkaupstaður
og Norður-Þingeyjarsýsla.
Suðurlandskjördæmi: Vest-
ur-SkaftafelIssýsIa, Vest-
mannaeyjakaupstaður, Rang-
árvallasýsla og Árnessýsla.
c. 12 þingmenn kosnir hlut
bundinni kosningu í Reykja-
vík.
d. 11 landskjörnir þing-
menn til jöfnunar milli þing-
flokka, svo að hver þeirra
hafi þingsæti í sem fyllstu
samræmi við atkvæðatölu
sína við almennar kosningar.
Þingmenn skulu kosnir til 4
ára. Á hverjum framboðslista
skulu að jafnaði vera tvöfalt
fleiri menn en kjósa á í því
kjördæmi, og skulu vara-
menn, bæði fyrir kjördæma-
Lengi hefur verið ljóst, að ó-
hjákvæmilegt væri að taka til
gagngerðrar endurskoðunar
ákvæði stjórnarskrárinnar um
kjördæmaskipun landsins, jafn-
hliða endurskoðun á ákvæðum
laga um kosningar til Alþingis.
Kjördæmaskipunin hefur um
langan aldur verið undirrót mis-
réttis og ranglætis í íslenzkum
stjórnmálum og torveldað heil-
brigða, lýðræðislega þróun í land
inu.
Af og til hafa mikil átök orðið
á Alþingi um kjördæmaskipun-
ina og síðustu áratugina verið
gerðar á henni verulegar breyt-
ingar til bóta, en þó eigi svo gagn
gerar, að þær gætu til lengdar
staðizt.
Nú hefur orðið samkomulag
milli þriggja flokka þingsins:
LONDON, 11. apríl — Selwyn
Lloyd, utanríkisráðherra Breta,
lét svo um mælt í dag, að hann
fagnaði því innilega, að Adenauer
hefði heitið því að utanríkisstefna
V-Þýzkalands mundi ekkert
breytast, ef hann yrði kjörinn
forseti V-Þýzkalands. Sagði Lloyd
að mikill glæsibragur hefði verið
á 10 ára forsætisráðherratíð
Adenauers — og framkoma hans
í garð annarra Vesturvelda hefði
verið einlæg. Adenauer hefði ver
Formósu, Peking og
Tezpur, 11. apríl. —
DAGBLÖÐIN á Formósu
fluttu þær fregnir eftir áreið-
anlegum heimildum í dag, að
ið styrkur stólpi i samtökum lýð
ræðisríkjanna.
Lloyd sagði ennfremur, að í
væntanlegum viðræðum austurs
og vesturs yrði fyrst og fremst
reynt að tryggja frelsi Evrópu,
V-Berlínarbúum rétt til þess að
lifa í friði — og reynt yrðr að
draga úr spennunni. Hann kvað
sjórnmálamenn á Vesturveldum
vel gera sér grein fyrir því, að
Rússar væru harðir við samninga
borðið — og kænir.
Khamba-ættflokurinn í Tíbet
berðist nú með rússneskum
vopnum, sem Tíbetbúar hefðu
að mestu fengið frá Mongól-
íubúum.
Margir þeirra líta á Dalai
Lama sem trúarleiðtoga sinn —
og þrátt fyrir mikla erfiðleika
hefðu margir þarlendir haft sam-
band við trúarlega leiðtoga í Tí-
bet á undanfömum ámm. Segja
þessar fregnir, að rússnesk vopn
hafi verið flutt til Mongólíu í
vaxanði mæli á undanförnum
árum og Mongólíumenn hafi nú
flutt Khamba-mönnum töluvert
magn vopna af birgðum þessum.
Þá hafi Khamba-menn tekið mik
ið herfang af kínversku komm-
únistunum — og þar hafi verið
um bæði rússnesk og kínversk
vopn að ræða.
Dalai Lama er enn á ferð í
skóglendi háfjallahéraðanna í
norð-austur Indlandi. í Tezpur
bíður hans flugvél, en ekki er
búizt við að hann komi þangað
fyrr en eftir nokkra daga. Ind-
verska stjórnin hefur gert mjög
miklar varúðarráðstafanir vegna
ferðar hans um skógana, þegar
nálgast tekur þéttbýlið.
Hafa fjölmennir indverskir
herflokkar verið sendir út af örk
inni til þess að gæta leiðarinnar,
sem Dalai Lama og förunautar
hans fara. Hefur bændum og búa
liði í þessum héruðum verið skip
að að halda sig innan dyra með-
an myrkt er af nóttu — og virð-
ist sem Indverjar óttist að komm-
únistar hafi gert Tíbetunum fyr-
irsát í skógunum.
Framh. á bls. 23
Dagar Kassems
taldir ?
KAIRÓ 11. aprfl — Eitt aðalblað
ið í Kairó staðhæfir í dag, að
kommúnistar í írak séu að boði
Moskvu farnir að hugsa til þess
að velta Kassem úr forsætisráð-
herrastóli. Annað blað fullyrðir,
að þegar sé búið að raða niður í
alkommúniska stjórn, sem taka
eigi við völdum innan mjög
skamms tíma, þegar áætlað er að
ryðja Kassem úr vegi.
Clœsibragur á ferli
Adenauers - Segir Uoyd