Morgunblaðið - 12.04.1959, Blaðsíða 16

16
MORCVHBLAÐIÐ
Sunnudagur 12. apríl 1938
Sjötugur í dag:
Auðunn Sœmundsson
frá Minni-Vatnsleysu
AUÐUNN er fæddur 12. apríl
1889 að Minni-Vatnsleysu í Vatns
leysustrandarhr., sonur hjónanna
Guðrúnar Ólafsdóttur og Sæm-
undar Jónssonar er þar bjuggu
alla sína búskapartíð með mikl-
um myndarbrag. Þegar þau létu
af búskap 1913 tók Auðunn jörð-
ina og kvæntist þá Vilhelmínu
Þorsteinsdóttur frá Meiðastöðum
í Garði. Var hún dóttir þeirra
merku hjóna Kristínar Þorláks-
dóttur og Þorsteinns Gíslasonar,
er þar bjuggu og áttu fjölda
barna.
Vilhelmína og Auðunn höfðu
bæði alizt upp á stórum og mynd-
arlegum heimilum þar sem land
búnaður og sjávarútvegur var
stundaður jöfnum höndum, af
f r iklum dugnaði.
Landbúnað og sjávarútveg ráku
þau hjónin á Minni-Vatnsleysu
og hvortveggja í enn stærra
mæli en áður gerðist, höfðu
stærra bú og meiri garðrækt, en
einkum jókst útgerðin, því þá
komu vélbátarnir til sögunar.
Auðunn var hamhleypa til allra
landbúnaðarverka, en þar kom
þó meira í hlut konunnar, þar sem
sjómennska var aðalstarf Auðuns.
Ungur fór hann að stunda sjóinn
fyrst á opnum skipum, áraskip-
unum gömlu, fyrst á áttæring er
faðir hans átti og „Sæbjörg“ hét
og síðan einnig á skútum. Strax
og vélbátarnir komu byrjaði hann
formennsku á þeim, fyrst á leigu-
bát, en lét fijótlega byggja 12
lesta bát og nefndi „Sæbjörgu".
Þótti það mikið skip þá og fært
í flestan sjó, enda mikið boðið.
Auðunn sótti sjóinn fast og aflaði
mikið en oft voru þau árin erfið
til útgerðar í fyrri heimsstyrjöld
inni og eftir hana, óstöðugt verð-
lag og erfiðir sölumöguleikar. Var
þá þungur róðurinn hjá mörgum
því þá þekktust ekki bætur eða
styrkir til hjálpar útveginum þó
að illa áraði. Það þurfti því dugn
að, áræði og útsjón við það starf,
allur fiskur verkaður heima. Það
var ekkert smáræðisverk að þvo
og þui-rka hundruð skippunda af
fiski við þau skilyrði sem fyrir
hendi voru þá.
Það var oft mannmargt á Minni
Vatnsleysu, sjómenn og landfólk.
Sömu sjómennirnir voru oft ár
eftir ár, því þó erfitt væri að
sækja sjóinn frá Vatnsleysu,
fast sótt og mikið fiskað og lítið
sofið, mátu þeir mikils að Vera
í góðu skiprúmi, þar sem treysta
mátti öruggri stjórn og aðgæzlu
og allri framkomu formannsins á
sjónum og hans og húsmóður-
innar í landi, enda nutu þau
hjónin óskiptrar virðingar hjúa
sinna. Og svo hinn stóri og dug-
legi barnahópur þeírra hjóna,
sem tóku strax og aldur leyfði
þátt í störfum heimilisins.
Vegna erfiðra staðhátta á Vatns
leysu hætti Auðunri að gera þar
út seldi bát’sinn, en gerðist þá
formaður á stærri bátum frá
verstöðvum við sunnanverðan
Faxaflóa, sem þá voru að rísa upp
við betri hafnarskilyrði og bætt
ar aðstæðúr í landi.
Um skeið var Auðunn fiski-
skipstjóri á færeyskum skipum
er fískuðu hér við land í net og
voru gerð út af íslenzkum aðilum
en með færeyskri áhöfn. Fór orð
af því að alltaf væri Auðunn
fyrstur að fylla sitt skip, sögðu
Færeyingarnir að Auðunn vissi
hvar fiskurinn væri í sjónum.
Alla sína formennskutíð var
Auðunn svo lánsamur að aldrei
varð neitt að mannskap eða skipi
hjá honum. Þótt oft væri teflt
djarft og landtaka tvísýn.
Árið 1938 veiktist Vilhelmína
kona Auðuns mjög alvarlega og
komst ekki til heilsu aftur. Flutti
Auðunn þá til Reykjavíkur með
sina stóru fjölskyldu. Það segir
sig sjálft að það varð nágrönnum
og sveitungum öllum mikil eftir-
sjá er þessi stóra og góða fjöl-
skylda flutti burt.
Þau Vilhelmína og Auðunn
eignuðust 13 börn. Eitt þeirra
stúlku á 1. ári, Petru, misstu þau
á Vatnsleysu.
Árið 1939 missti Auðunn konu
sína og nokkrum érum síðar 2
uppkomna syni, mikla efnismenn.
Halldór dó tvítúgur 1943 og Pétur
Guðjón dó 1949 þá einnig tvítug-
ur. Höfðu þeir báðir gert sjó-
mennsku að starfi sínu og voru
miklar vonir við þá bundnar.
Önnur börn þeirra eru þessi:
Ólafía Kristín, gift Þórði Sig-
urðssyni skipstjóra, Elin, gift
Friðgeiri Eyjólfssyni, skipstjóra,
Kristín gift Ólafi. Simonarsyni,
skipstjóra nú lögregluþjóni, Guð-
rún Petra, gift Stefáni Jóhanns-
syni, vélsmið, Steinunn Jenný, ó-
gift, Sæmundur skipstjóri, nú
framkvæmdarstjóri, giftur Arn-
dísi Thoroddsen, Þorsteinn, skip-
stjóri giftur Oddrúnu Sigurgeirs-
dóttur, Gunnar skipstjóri, giftur
Gróu Eyjólfsdóttur og Auðunn
skipstjóri, giftur Stellu Sigríði
Eyjólfsdóttur.
Allir eru synir Auðuns heppnir'
og fengsælir togaraskipstjórar,
enda þjóðkunnir. Einnig eru þrír
af tengdasonum Auðuns skip-
stjóralærðir og tveir þeirra kunri
ir togaraskipstjórar. Mun þetta
vera stærsta skiþstjórafjölskylda
landsins.
Þau Vilhelmína og Auðunn
hafa skilað stóru dagsverki og
lagt landi sínu og þjóð stóran
skerf menningar og manndóms.
Er auðsætt hvílíkt þrekvirki það
hefur verið að sjá hinum stóra
barnahóp farborða á tímum
kreppu og allsleysis, án allrar
opinberrar hjálpar og styrkja,
svo sem nú tíðkast.
Það var mikið áfall fyrir Auð-
un er hann missti sína góðu
konu. Vilhelmína sál. var merk
kona og mikilhæf. Það var gott
að koma á hið gestrisna heimili
þeirra og ræða við þau. Þá kom
i ljós við samræðu hve Vilhelm-
ína var kona andlega þroskuð, trú
uð og bænrækin með óbifanlegt
guðstraust. Það er trú mín að bæn
irnar hennar hafi dregið úr
hörku veðranna og hafróti sjávar
ins, sem eiginmaðurinn átti við að
berjast með skiphöfn sinni á kol-
dimmum vetrarnóttum, og hún
var með stóra barnahópinn þeirra
heima og hlustaði á gný storms-
ins.
Og svo missti Auðunn tvo upp
komna syni, svo sem áður segir.
Þetta allt var mikil og þung raun,
en sem hann bar með karl-
mennsku, því Auðunn er karl-
menni í sjón og raun. Viðkvæmur
og tilfinningaríkur en æðrulaus.
Skapgerð hans er heilsteypt og
framkoma öll traust og örugg.
Sterk trú hans hefur áreiðanlega
gefið honum styrk í erfiðleikum
lífsins.
Eftir að Auðunn hætti for-
mennsku hefur hann stundað sjó
inn á togurum með sonum sínum,
og enn er hann á sjónum þó sjö-
tugur sé, sem reyndar má vart á
honum sjá, svo léttur er hann og
hress.
Ég óska þér Auðunn til ham-
ingju með afmælið þitt. og ég
þakka þér og fjölskyldu þinni
fyrir alla vináttu mér og mínum
auðsýnda. Bið ég þér og afkom-
endum þínum blessunar guðs.
Erlendur Magnússon.
Kálfatjörn.
r
Attræðisaímæli
ÁTTRÆÐUR varð í gær Angan-
týr Arngrímsson, sparisjóðsstjóri.
á Þingeyri í Dýrafirði. Angantýr
e. SvarfdælingUr að ætt, sonur
Arngríms Gíslasonar, málara, og
Þórunnar Hjörleifsdóttur, prests
Guttormssonar. Hann varð bú-
fræðingur frá Hólum og vann um
skeið að jarðabótum í Eyjafirði.
Síðar hafði hann með höndum
verzlun og útgerð á Dalvík.
Fyrir rúmum 30 árum fluttist
Angantýr til Dýrafjarðar og gerð
ist þar verzlunarmaður og verk-
stjöri hjá Antoni Proppe. Síðar
varð hann sparisjóðsstjóri á Þing
eyri.
Angantýr er mikill myndar- og
afbragðsmaður, greindur vel,
söngvinri og góður dréngur.
Hann er kvæntur Elínu Tómas-
dótíur, prests á Völlum Hall-
grímssonar. Eiga þau eina dóttur,
Ingunni, sem er gift Magnúsi
Amli á Þingeyri.
Heimili þeirra Angantýs og
Elínar hefur alltaf verið mjög
gestrisið enda eru þau samval-
ið fólk.
«
LESBÓK BARNAKN/.
LESBÓK BARNANNA
S
ÞEGAR við drögum
lyklakippu upp úr vasan-
um, hugsum við venju-
lega ekki út í það, að
sama máli gegnir um læs-
ingar og lykla eins og
flestar aðrar uppgötvan-
ir — miklar breytingar
hafa átt sér stað á þeim,
frá því að fyrstu tilraun-
irnar voru gerðar.
Elztu læsingarnar, sem
þekktar eru, hafa fund-
izt í rústunum af fornri,
egypzkri höll. Læsingin
er svipuð og sýnt er á
mynd 1. Gríðarstórum tré
lykli var ýtt inn í bjálk-
ann, sem lokaði dyrunum
að innanverðu. Á lyklin-
um voru þrjú lóðrétt hök,
og þegar honum var lyft,
meðan hann sat inni í
bjálkanum, ýtti hann
þremur lokum nægilega
hátt upp, til þess að bjálk
inn féll niður.
Lyklar Forn-Grikkja
voru búnir til sem inn-
sigli (mynd 2). Oft voru
þeir skreyttir gulli og
silfri og með fílabeins-
skafti. Þeir voru svo
þungir, að menn báru þá
venjulega um öxl.
Aftur á móti voru lás-
arnir svo einfaldir, að það
gerði ekkert til þó maður
gleymdi lyklinum, það
var auðvelt að onpa lás-
inn með venjulegum
nagla.
Kæra Lesbók!
Ég sendi þér hérna
nokkrar skrítlur um leið
og ég þakka þér fyrir
alla skemmtunina.
★
Kennarinn: Hvað gerði
Karl 12. í Noregi?
Pétur: Hann dó.
Kennarinn: Já, það
gerði hann sannarlega, en
gerði hann ekki eitthvað
fleira?
Pétur: Nei, það var það
siðasta, sem hann gerði.
★
— Af hverju skyldi
jólasveinninn ekki hafa
gefið þér neina jólagjöf
pabbi? Þú, sem ert alltaf
svo þægur við hana
mömmu.
★
— Þetta eru nú meiri
þurrkarnir. Vatnsleysið
er orðið svo mikið, að
maður verður að nota
sama vatnið mörgum sinn
um.
— Vonandi þó ekki til
drykkjar.
— Hvers vegna grætur
hann litli bróðir þinn,
drengur minn?
— Hvernig ætti ég að
vita það, hann kann ekki
að tala.
★
Blaðamaðurinn: Hvaða
ráð gefið þér nú æsku-
mönnum nútímans, svo
að þeir geti náð yðar
aldri?
Sá hundrað ára gamli:
Þeir mundu allir ná min-
um aldri, ef þeir væru
ekki alltaf að deyja.
Vertu blessuð og sæl.
Lórelei.
★
Kæra Lesbók!
Ég ætla að senda þér
eina krossgátu, sem ég
bjó til. Hún er svona:
Lárétt: 2. mannsnafn.
3. ættir.
Lóðrétt: 1. hjálp. 2.
kvenmannsnafn.
Sigurður Skúlason,
12 ára. /
•—•
Ráðningar
Róðning á nafnagátu i
12. blaði:
1. ísleifur, 2. Dagur, 3.
Grímur, 4. Björn, 5. Torfi,
S. Ketill, 7. Ófeigur, 8.
Páll.
Viltu
skrita
mér
Guðbjörg Björgvirisdótt
ir, Dufþekju, Hvolhreppi,
Rang. og Guðrún Joris
dóttir, V-Garðsauka, Hvol
hreppi, Rang., við stúlk-
ur 13—14 ára. — Halldóra
H. Kristjánsdóttir, Hafn-
argötu 108 og Ásgerður Þ.
Ingólfsdóttir, Hafnargötu
108, Bolungarvík, N-ísa-
fjarðarsýslu, við pilta eða
stúlkur í Ameríku, sem
geta skrifað íslenzku, 12
til 13 ára. — Margrét
Gísladóttir, Brekku, Hval
firði, Borg., við pilta eða
stúlkur 10—12 ára. —
Ágústa Kristín Bass,
Brekku, Hvalfirði, Borg.,
við pilta eða stúlkur 13
til 15 ára. — Sigríður
Árnadóttir, Brimhala-
braut 12, Vestmannaeyj-
um, við pilta eða stúlk-
ur 14—15 ára. — Jóel
Þór Andersen, (við pilta
8—10 ára), og Júlía Petra
Andersen (við pilta eða
stúlkur 9—11 ára), bæði
á Heiðarveg 13, Vest-
mannaeyjum.
Ásta María Jónasdóttir,
Kirkjufelli, Vestmanna-
eyjum, við pilta eða stúlk
ur 11—13 ára —- Guðrún
Þorsteinsdóttir og Ragn-
heiður Narfadóttir, báðar
að Lauíásvegi 57, Reykja-
vík, við pilta eða stúlkur
9— 12 ára — Hafdís Alex-
andersdóttir, Djúpadal,
Hvolhfeppi, Rangáryalla-
sýslu, við pilt eða stúlku
10— 12 ára —'Sigfúri Þor-
láksdóttir, Hvolsvelli,
Rangárvallasýslu, við pilt
eða stúlku 13—14 ára.
Skrítlur
— Af hverjú eftu með
kúlu á enninu?
— Friðrik skellti á mig
vatni.
—• Þú færð nú várla
kúlu af því.
—- Nei, það var fláska
utan um vatnið.
★
Nýgifti Skotinn var að
stæra sig af konunni
sinni:
— Konan mín er svo
sparsöm, sagði hann, —
þegar hún skiptir um vatn
á gullfiskinum, þá höfum
við alltaf fiskisúpu í tvo
daga á eftir.
★
Kennarinn: Af hverju
greiddir þú þér ekki í
dag, Óli?
Óli: Hef enga greiðu.
Kennarinn: Gaztu ekki
fengið lánaða greiðuna
hans pabba þins?
Óli: Hefur ekkert hár!
★
— Mamma ,er það satt,
að eg hafi fæðst klukkan
þrjú um nótt?
— Já, vina mín!
— Eg hef þó vonandi
ekki vakið þig?