Morgunblaðið - 14.05.1959, Blaðsíða 10

10
MORCVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 14. maí 1959
Reynslan hefur kennt okkur að
þoka okkur saman
Forysta Sjálfstœðisflokksins um upp-
byggingu afvinnulífsins um land allt
Ræða Kjartans J. Jóhannssonar
í útvarpsumræðunum frá Alþingi
Herra forseti!
VIÐ heyrum alltaf öðru hvoru
hjáróma raddir um það, að ís-
Jendingar séu, og hljóti að verða
áfram tvær andstæðar fylkingar,
dreifbýli og þéttbýli. Þetta er hin
versta villa, við erum öll í sama
bát, og vegnar ekki vel, nema
við sjáum um að jöfnuður hald-
ist á milli sjávar og sveita, dreií-
býlis og þéttbýlis. Þetta ætti raun
ar að vera öllum sæmilega við-
sýnum mönnum augljóst, að
bændum, sem helzt þurfa að
selja allar afurðir sínar fólkinu
við sjávarsíðuna, getur ekki farn
azt vel nema fólkið komist svo
vel af að það geti keypt þær með
þolanlegu verði. Og við, sem höf-
um þekkt mjólkurhungur og
skort á öðrum landbúnaðarvöv-
um skiljum það áreiðanlega að
nauðsynlegt er að bændur geti
aukið og bætt bú sín við fögnum
því, ef þeir geta þannig gert þau
arðmeiri og um leið tryggt bkkur
gegn þyi að eiga slíkan skort yfir
höfði okkar og barna okkar.
Mér er ánægja að geta sagt frá
því hér, að innan Sjálfstæðis-
flokksins hefir þessi skoðun alla
tið verið ríkjandi. Það er vafa-
laust einmitt m. a. þess vegna
sem Sjálfstæðisflokkúrinn á
jafnt fylgi að fagna til sjávar og
sveita í dreifbýli og þéttbýli. Þeir
sem hafa kynnzt þessu farsæla
samstarfi innan flokksins sjá að
það er báðum til skilningsauka
og þjóðinni allri til hags. — Aðr-
ir stjórnn.álaflokkar hér í landi
eiga meginhluta fylgis s;ns ým-
ist í dreiíbýli eða þéttbýli, og
hafa því stundum af þröngu flokk
sjónarmiði freistazt til að mis-
muna öðrum á kostnað hir.s, en
slíkt er stórskaðlegt og hefnir
sín, eins og öll rangindi gera
fyrr eða síðar.
Fé til atvinnuaukningar
og jöfnunar
Þegar alvarlega var farið að
kreppa að mörgum byggarlögum
á vestur, norður og austurlandi
aðallega vegna langvinns afla-
brests og fjárhagsörðugleika er
af honum leiddi, þá var það fyrir
baráttu Sjálfstæðismanna á Al-
þingi og áhugamanna heiman úr
héruðunum, að loks var byrjað
að veita fé til atvinnuaukningar
og jöfnunar. Og það voru Sjálf-
stæðismenn, sem lögðu á það
mesta áherzlu að þessu fé yrði
varið til að stuðla að því að
keypt væru atvinnutæki eða
byggð upp varanleg framtíðar-.
atvinna. eftir því sem vænlegast
væri á hverjum stað gagnstætt
þvi, sem því miður hafði of oft
verið um svolcallað atvinnubóta-
fé áður, sem stundum fór mest
í að moka snjó eða berja grjót
upp úr klaka, — þó aflabrestur
væri aðalundirrót neyðarástands
ins, þá átti afturkippurinn, sem
kominn var í atvinnulífið sé_r
sums staðar enn dýpri rætur'. Á
ísafirði mátti t d. rekja hann
allt til þess að ísfirðingar fengu
ekki leyfi til þess á árunum
1934—1938 að kaupa sér stærri og
fullkomnari fiskiskip. Þeir marg
sóttu um það en fengu ávallt
neitun. Sú ríkisstjórn, sem þá
sat að völdum hafði ekki trú á
að auka útgerðina eða þá a. m. k.
ekki nema með smáfleytum.
Fyrst bar stjórnin við gjaldeyris-
skorti. En þótt það mál væri þá
leyst þannig að greiða mátti skip
in með þeim gjaldeyri, sem þau
væntanlega öfluðu á síldveiðum,
fékkst samt ekki leyfi til að
kaupa þau. Á þessum árum og
raunar miklu lengur var það allt
að því trúaratriði bæði hjá Fram
sóknrflokknum og Alþýðuflokkn
um að skipin ættu að vera lítil.
Slæmar ríkisstjórnir
Ég get þessa hér vegna þess
grobbs, sem nýlega var í blaði
Framsóknarmanna, Tímanum,
Nýr sendiferðabíll
(frá í janúar) til sölu strax. Bíllinn er að öllu leyti
sem nýr. Skoda tegund með niðurfelldum sætum.
Upplýsingar í síma 12165 og 22222.
Oldsmobile 1949
2ja dyra til sölu.
Upplýsingar í Sendiráði bandaríkjanna,
Laufásvegi 21.
Stúlka
óskast strax í þvottahús.
Upplýsingar í síma 2-4866.
Fiskbúð
í fullum gangi til sölu.
Tilboð sendist afgr. blaðsins fyrir föstudagskvöld
merkt: „55 — 9930“.
Kjartan J. Jóhannsson
um þessa löngu liðnu stjórn, sem
að okkar reynslu var hin versta
sem verið hefur, a. m. k. þangað
til hæstv. fyrrv. ríkisstjórn kom
til. Hvor verri var er erfitt að
dæma um vegna mismunandi að-
stæðna, en hjá okkur vestra var
reynslan afleit af báðum. Meðal
annars af þessu það er, að út-
gerðarmenn fengu ekki að bæta
skipakost sinn og auka á þessum
árum, leiddi svo það að hagur
útgerðarinnar vænkaðist ekki
eins rnikið næstu árin eins og
annars staðar á landinu. í stríðs-
lok voru því ekki til nýbygging-
arsjóðir eða varasjóðir, sem um
munaði, hvorki til að endurnýja
skipastólinn eða mæta aflabrest-
inum, varð útgerðin því ekki
samkeppnisfær.
Auk þessa urðu fsfirðingar út-
undan næstu árin þar á eftir um
fjármagn til atvinnutækja og
verksmiðja, ef til vill af því að
fjárskortur var heima fyrir, svo
ekki var unnt að afla þar mót-
framlags á móti þeim lánum er
þá fengust.
Ég tek hér dæmi af ísafirði af
því að þar er ég kunnugastur
þessum málum annan þennan
tíma sem um er að ræða, en ég
veit að ástandið, aflaleysi og
vandræði, var svipað víðast á
Vestfjörðum, Norður- og Austur-
landi.
Beinn spatrnaður fyrir
ríkissjóð
Af þescu er auðskilið, að það
var nauðsynlegt og eðlilegt, að
ríkissjóður hlypi undir baggann,
og liðsinnti þeim byggðalögum,
sem út undan höfðu orðið um ný
atvinnutæki. Það er líka mjóg
ánægjulegt að nú er farið að
koma í ljós, að þetta atvinnu-
aukningafé hefir víða komið að
mjög miklu gagni, sums staðar
alveg ótrúlega miklu.
Það er meira að segja alveg
vafalaust, að beinn sparnaður
hefir verið að því fyrir ríkissjóð
að veita þetta fé, t. d. þar sem
svo hagaði til að til voru sæmi-
legar íbúðir, skólar og önnur op-
inber mannvirki fyrir fólkið, en
vantaði rðeins hjálp til þess að
eignast atvinnutæki til þess að
geta bjargað sér.
Fyrstu árin var fénu skipt á
milli þeirra, sem mest kallaði að,
að hjálpa að dómi embættis-
manna ráðuneytisstjóra í stjórn-
arráðinu. En eftir að ráðherrar
í hæstv. fyrrverandi ríkisstjórn
tóku úthlutunina í sínar hendur,
lék grunur á að ekki væri alltaf
farið eftir sjónarmiðum, eða lík-
um á að féð yrði að sem mestu
gagni þeim byggðarlögum. sem
það fengu og um leið þjóðhags-
lega með því að stuðla að aukinni
framleiðslu og betri nýtingu
vinnuafls þjóðarinnar. Það
styrkti gruninn, að ekki fengust
upplýsingar um úthlutun fjárins
þó eftir væri leitað.
Réttlát skipting tryggð
Við lögðum því til nokkrir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins,
að þessum málum væri komið í
fastara form, ákveðin framlög í
5 ár 15 millj. á ári en úthlutun
fjárins og stjórn sjóðsins annað-
ist 5 manna nefnd kosin hlut-
fallskosningu af Alþingi. Við
töldum það tryggja sem réttlát-
asta skiptingu og a. m. k. koma
í veg fyrir allt laumuspil með
það. Um þetta hefir ekki fengizt
samkomulag, fyrr en nú, að sam-
komulag er orðið um það
milli Sjálfstæðisflokksins, Al-
þýðuflokksins og Alþýðubanda-
lagsins að nefndin skuli kosin á
þessu þingi. Hún var einmitt kos
in á fundi í Sþ. í ár og var fjár-
hæðin lækkuð á fjárlögum úr
13,5 millj. í 10 millj. króna að
tillögu hæstv. fjármálaráðherra.
Hann taldi þetta fært, því vænta
mætti að nokkur lán fengjust úr
sjóði Atvinnuleysistrygginga til
þeirra framkvæmda er hér jm
ræðir. Hvort það reynist svo verð
ur reynslan að sýna. En úr sjóðn-
um hafa, það sem af er þessu
ári, verið ákveðnar lánveitingar
til hafnarbóta og fleiri fram-
kvæmda víðs vegar um land tæp
ar 8 milljónir króna.
Ég hef rætt þetta svona ítar-
lega til þess að það komi skýrt
fram, að þetta fé .er ekki hugsað
af okkur sem nein ölmusa held-
ur aðeins leiðrétting á misræmi
sem orðið var milli byggðarlaga.
Þetta er fé sem, sé því skynsam-
lega varið, á raunverulega að
gefa þjóðarbúinu góðan arð. Þar
sem ég er nákunnugastur, þ. e.
á Vestfjörðum, hefur að mestu
tekizt vel um úthlutun fjárins
sem þangað hefur farið. Það hef-
ur komið að góðu gagni, bætt
atvinnuna ekki aðeins í svip,
heldur skapað grundvöll að betri
og stöðugri vinnu en áður var.
Árangurinn hefur heldur ekki
látið á sér standa. Fjárhagur
byggðanna er að rétta við og
almenningur á góðri leið með að
komast úr örbirgð til bjargálna.
Þarna vantar enn bagalega at-
vinnutæki og endurbætur á
þeim, sem fyrir eru, en samt er
nú þegar komið svo að þetta fólk
framleiðir verulega meira en
hinn hlutfallslega skerf af út-
flutningsverðmæti þjóðarinnar
og gæti þó enn stóraukið fram-
leiðsluna ef fleiri tæki fengjust
án þess að fjölga fólki, nema
sem svarar eðlilegri fjölgun
heima fyrir. — Fyrir 2 árum var
þarna frá litlu sjóplássi flutt út
svo mikið magn sjávarafurða á
hvern íbúa, að útflutningsverð-
mæti allrar þjóðarinnar hefði átt
að vera um 4 milljarðar kr. í stað
tæplega eins, ef aðrir landshlutar
hefðu að þessu leyti staðið jafn-
fætis. Ég er ekki að miklast af
þessu eða gefa í skyn að önnur
framleiðsla eigi ekki rétt á sér.
En okkur er það samt hollt að
muna að sjávarafurðir eru enn
grundvöllur allrar annarrar
framleiðslu og afkomu okkar
allra.
Rétt leið til að bæta af-
komuna
Ég segi líka frá þessu af því að
sú leið sem þarna hefur verið
farin er sú eina rétta leið, sem
fær er til þess að bæta afkom-
una, þ. e. með því að auka fram-
leiðsluna og það er rétt leið, þótt
lánsfé þurfi til þess, ef þess er
aðeins gætt að verja því til þeirra
beztu framleiðslutækja, sem fá-
anleg eru á hverjum tíma. Það
er eina leiðin, sem þarna var
fær. Það var ekki hægt að bíða
eftir að fjármagn myndaðist
heima fyrir, það fór síþverrandi.
Því meðan verst gekk fluttu þeir
burt, sem bezt voru stæðir og
áttu því hægast með að flytja.
Það er nú mjög kvartað um að
menn vilji ekki sækja sjóinn. Og
það er rétt að oft er vöntun á
sjómönnum, en þó er það svo hjá
okkur, að enn eru til menn sem
vilja fara á sjó en vantar skip,
menn sem hafa viljað og vilja
leggja aleigu sína í að kaupa þau,
en ekki fengið það enn. Við höf-
um vinnufúsar hendur, sem eru
þess albúnar að vinna gull úr
sjónum, ef við fáum aðeins að
bæta við okkur þeim tækjum,
sem enn vantar svo vel sé. — Við
ætlum ekki að vinna það með
nýrri undraaðferð, heldur með
gamla laginu sem Vestfirðingar
lengi hafa kunnað manna bezt.
Bráðu hruni afstýrt
í vetur var hér mikil bölsýni
einkum á síðustu vikum hæstv.
fyrrv. ríkisstjórnar, sem sagði að
algert efnahagshrun væri yfir-
vofandi ef hún fengi ekki sjálf-
dæmi eða einræðisvald. Alþýðu-
sambandið vildi ekki hnífakaup,
óséð, og lái því hver sem vill.
Eftir uppgjöf hennar lögðum
við Sjálfstæðismenn fram tillög-
ur til að stöðva hrunið, sem
stefna hennar var að leiða yfir
þjóðina. Við fengum ekki stuðn-
ing annarra flokka, en Alþýðu-
flokkurinn tók að sér að mynda
stjórn með málefnalegum stuðn-
íngi okkar. Hinu bráða hruni var
þannig afstýrt, fyrst og fremst
vegna ábyrgrar málefnalegrar af
stöðu Sjálfstæðismanna.
Vonandi fæst þannig tækifæri
til að snúa efnahagsmálum okk-
ar til betri vegar. Það hefur tek-
izt með öðrum þjóðum og við
getum það líka, ef þjóðin vill.
Reynslan hefir kennt
okkur að þoka okkur
saman
Háttvirtum framsóknarmönn-
um vil ég segja að það þýðir
ekki fyrir þá að segja okkur Vest
firðingum að nánari tenging
byggðanna í stærri heildir muni
skaða þær og verða til landauðn-
ar. Reynslan hefur einmitt kennt
okkur að þoka okkur saman.
Þess vegna stofnuðum við fjórð-
ungsþing Vestfirðinga og þess
vegna stofnuðum við samtök til
þess að vinna að rafvæðingu
Vestfjarða. Án þeirra samtaka
hefði enn ekki verið gerð stór-
virkjun á Vestfjörðum. Sama
máli gegnir um samgöngumál og
fleiri sameiginlega hagsmuni og
áhugamál. í sumar verður unnið
meira að vegagerð á Vestfjörðum
en nokkru sinni fyrr, einmitt
vegna samtaka og samstöðu
byggðanna heima fyrir.
í kosningunum í sumar verður
kosið um meira jafnrétti milli
kjördæma en verið hefur, en við
megum ekki gleyma því að það
er líka kosið til þess að forða
okkur frá hrunstefnu fyrrver-
andi ríkisstjórnar. Til þess að fá
styrka stjórn með raunveruleg-
um meirihluta þjóðarinnar að
bakhjarli, til þess að vinna að
heilbrigðari þróun efnahagsmála
en verið hefur.
Tíma þeim, sem við Sjé’fstæðis
menn höfum til umráða í kvöld
er nú lokið. Við erum sannfærðir
um að við erum að berjast fyrir
réttlæti milli kjördæma og far-
sælli þróun efnahagsmálanna en
verið hefur, í þeim átökum sem
framundan eru. Við treystum
þjóðinni og leggjum málin óhik-
að undir hennar dóm.