Morgunblaðið - 23.06.1959, Page 12

Morgunblaðið - 23.06.1959, Page 12
Moncvisnr aðib Mánuáagur 23. }önf 1959 12 Utg.: H.t. Arvakur Reykjavllt. Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsscn. Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) Bjarni Benediktsson. Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur. Einar Asmundsson. Lesbók: Arni Óla, sími 33045. Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480. Askriftargald kr 35,00 á mánuði innaruands. I lausasölu kr. 2.00 eintakið. MINNA FÉ OG FÆRRI ÍBUÐIR Um 6000 ára gamall sjór við botn stöduvatns í Noregi VINSTRI stjórnin var stjórn mikilla loforða. Eitt af því, sem hún ætlaði að gera, var að leggja „ríka áherzlu á lausn húsnæðismálanna". Ýmsar staðreyndir um gerðir vinstri flokkanna á þessu sviði hafa birzt hér í blaðinu að und- anförnu, og í fyrradag rakti Þor- valdur Garðar Kristjánsson orð og efndir vinstri stjórnarinnar í húsnæðismálunum í ýtarlegri grein. Helztu niðurstöðurnar eru þessar: Lögin um Húsnæðismálastjórn o. fl. voru sett á valdatíma stjórn- ar Ólafs Thors, enda hafði Sjálf- stæðisflokkurinn beitt sér fyrir því, að í stjórnarsamningnum, sem gerður var 1953, var ákvæði um, að lagður skyldi varanlegur grundvöllur að lausn lánamál- anna. Meðan almenna veðlánakerfið starfaði í tíð stjórnar Ólafs Thors var meðalupphæð lána út á hverja íbúð 55.000 kr. Þessi upp- hæð lækkaði í 36.000 kr. í tíð vinstri stjórnarinnar. Jafnframt hækkaði byggingar- kostnaður mjög verulega. Vinstri stjórnin hækkaði tolla á bygging- arefni, setti á innflutningsgjöld, setti á 55% yfirfærslugjald og hækkaði söluskatt. Afleiðingarn- ar urðu þær, að vísitala bygg- ingarkostnaðar hækkaði um 30%. Lánskjörin voru gerð óhag- stæðari með þeim hætti, að menn fengu helming lánsfjárins sem vísitölubundin lán til 15 ára. Áð- ur voru þessi lán 2/t af lánsfjár- upphæðinni. Með þessu er ekki öll sagan sögð. Sjálf fjárútvegunin til íbúða bygginga fórst vinstri stjórninni svo illa úr hendi, að úr veðlána- kerfinu var ekki unnt að lána nema 3,9 millj. kr. að meðaltali á mánuði, meðan hún var við r AHRIF bænda í Sjálfstæðis- flokknum hafa jafnan verið mikil og áhrif Sjálfstæðisflokksins hafa leitt til mikils góðs fyrir íslenzka bænd- ur. Fólkið í dreifbýlinu minnist þess, að það var Sjálfstæðisflokk- urinn, sem í tíð nýsköpunar- stjórnarinnar, þar sem Pétur heit- inn Magnússon fór með landbún- aðarmál, fékk setta nýja og merka löggjöf um landnám, ný- byggðir og endurbyggingar í sveitum. Löggjöfin tryggði sjóð- um þeim, sem áttu að lána til þessara framkvæmda, aukið fjár- magn, og varð til þess að stór- felldar framkvæmdir hófust við íbúðabyggingar og nýbýlastofn- anir. Sjóðir, sem áður höfðu ver- ið févana og lítils megandi, urðu nú undirstaða mikilla átaka í þágu íslenzkra sveita. í áróðri sínum í kjördæmamálinu áróðri sínum í kjördæmamálinu segja framsóknarmenn, að með því að gera kjördæmaskipunina réttlátari sé stefnt sérstaklega gegn sveitum landsins. Ótaldar eru þær hástemmdu greinar, sem Tíminn hefur birt um nauðsyn þess að halda við óréttlætinu og áhrifum Framsóknarflokksins vegna fegurðar íslenzkrar nátt- úru, að ekki sé minnzt á menn- ingu þjóðarinnar! völd. Meðan kerfið var starfandi á árum ríkisstjómar Ólafs Thors, voru lánaðar 8,7 millj. kr. að meðaltali á mánuði. Þorvaldur Garðar Kristjánsson sýnir fram á það í grein sinni, að afleiðingin varð sú, að í lok valdatíma vinstri stjórnarinnar, vantaði meira en 170 millj. kr. til að fullnægt yrði þörfum fy.ir lán. Þetta leiddi til þess, að bygg- ingarframkvæmdir drógust sam- an, meðan vinstri flokkarnir héldu um stjórnvölinn.Á árinu 1957 minnkuðu framkvæmdirnar um 8,5% frá því, sem var árið áður. Samdráttur hafði þá ekki orðið í íbúðabyggingum árum saman. Endanlegar tölur liggja ekki fyrir um árið 1958, en ljóst er, að enn hefur stefnt í sömu átt. íbúðabyggingar verða einnig minni hluti af þjóðarframleiðsl- unni en áður var og minni hluti af heildarfjárfestingunni. Þannig fór um efndir á loforð- um vinstri stjórnarinnar um hús- næðismál. Allir, sem kynntu sér málin, sáu að hverju stefndi, því að ljóst var, að stjórnarstefnan leiddi til minnkandi sparifjár- aukningar. En sparifjáraukning- in er grundvöllur veðlánakerfis- ins. Engu að síður þóttist hinn raup sami ráðherra húsnæðismálanna, Hannibal Valdimarsson, hafa ráð undir rifi hverju. Lofað var að vinstri stjórnin myndi gera betur en stjóm Ólafs Thors að því er varðaði lánsupphæðir, lánskjör, fjárútvegun og framkvæmdir, Efndirnar urðu ekki þær, að vinstri stjórnin gerði betur, ekki einu sinni þær, að hún héldi í horfinu. Eins og fram kemur af upplýsingum hér að ofan munaði aftur á bak. Vinstri stjórnin var vandræðastjórn á þessu sviði sem öðrum. Þetta bændasmjaður gefur til- efni til að rifja upp, hvernig Framsóknarflokkurinn reyndist bændum, þegar hann sat að völd- um í vinstri stjórn með sjálfan formann flokksins sem forsætis- ráðherra. Byggingarsjóður sveita bæja og Ræktunarsjóður tóku á árunum 1951, 1953 og 1956 erlend lán til nauðsynlegrar starísemi sinnar. Námu þau alls um 60 millj. kr. Hvernig bjó nú vinstri stjórnin að þessum sjóðum? Vegna „bj argráða“-löggjafarinn- ar verða sjóðirnir að greiða yfir- færslugjöld af afborgunum og vöxtum hinna erlendu lána, og nema þessar greiðslur alls 45,4 millj. kr. Afleiðingarnar eru þær, að stofn sjóðanna gengur til þurrðar á nokkrum árum og þá skortir með öllu fé til að anna nauðsynlegum lánveitingum. Því mætti bæta við, að eftir valdaaf- sal stjórnar Hermanns Jónasson- ar vantaði meira en 20 millj. kr. til að unnt sé að fullnægja fjár- þörf sjóðanna tveggja á þessu ári. Slík voru „bjargráð" Fram- sóknarflokksins í garð íslenzkra sveita, flokksins, sem nú grátbið- ur bændur um atkvæði til að halda við sérréttindum, er hljóta að vera réttlætiskennd allra óspilltra manna framandi. FYRIR nokkrum árum upp- götvaðist gamall sjór á botni norsks stöðuvatns. í eftirfar- andi grein segir próf. Kaare Ström, forstöðumaður Limno- logisk Institutt við háskólann í Ósló, frá þýðingu fundar þessa, sem vakið hefur mikla athygli: Á SÍÐUSTU árum hefur blöðum í Noregi og víðar um lönd orðið tíðrætt um Rörholtsfjörðinn í Bamle og Drangedal, sem liggur úr Tokke vatninu. Rörholtsfjörðurinn liggur 60 metra yfir sjávarmál og er allt að 147,5 m djúpur. í fljótu bragði virðist hann vera mjög venju- legt stöðuvatn, en niður undir botni, „llt frá 133 metra dýpi, er frá fornu fari salt vatn. Þegar saltvatn þetta, sem vel kann að vera 6000 ára gamalt, fannst, var frá því skýrt í biöðum undir stórum fyrirsögnum. Og víst er það, að fundur þessi kom mönn- um mjög á óvart. Benda líkur til að hann geti orðið til þess að varpa ljósi á ýmis atriði, sem áður hafa verið hulin mönnum. Þegar gera skal grein fyrir þeim rannsóknum, sem þegar hafa átt sér stað, svo og niður- stöðum þeirra, er rétt að leita fyrst aftur til ágústmánaðar árið 1951. Um það leyti tóku að bera nokkurn ávöxt athuganir As- mund Ystad, cand. mag., sem mánuðinn á undan hafði stund- að mikilvægar mælingar víðs- vegar um stöðuvatnið og m. a. kannað hitastig á einstökum stöð um, leiðsluhæfr,- vatnsins að þvi er rafmagn snertir og súrefnis- innihald á öllum dýptum. Slíkar athuganir stu..— í a. m. k. 1 ár allir þeir stúdentar, sem stunda náttúrufræðinám með eðli stöðu vatna sem sérgrein. Og frá því að Limnologisk Institut var stofn uð við Óslóarháskóla árið 1946, hafa um 50 stúdentar við nám í náttúruvísindinum rannsakað yf- ir 100 stöðuvötn á mörgum stöð- um í Noregi. Þegar Ystad dró upp vatns- sýnishom sitt af 145 metra dýpi, ólgaði mjög í brúngulu vatninu, sem upp kom. í efnarannsóknar- stofunni athugaði hann síðan raf- leiðslugetu vatnsins, en af því má ráða saltinnihald þess. Rafleiðslu geta stöðuvatna er venjulega milli 15 og 30 — en í þessu til- felli rauk hún upp fyrir 27.000! Um eins árs skeið vann Ystad framúrskarandi vel við rann- sóknir bæði á Rörholtsfirðinum og öðrum örmum Tokke, en þeir eru mjög venjulegir með ósöltu vatni til botns. Þá var vatnið af botni Rörholtsfjarðar einnig athugað og efnagreint mjög ná- kvæmlega. Loks var það svo síðla hausts ‘1958, að við hjá stofnuninni hófum yfirgripsmikið verk. Er það fólgið í rannsóknum á botn- fallinu, vatninu líffræði stöðu vatnsins, cg eru notaðar full- komnustu -ðferðir sem þekkjast. Að rannsóknum þessum starfa í sameiningu margir vísindamenn frá fjölmörgum löndum. — í fyrsta rannsóknarleiðangrinum veittist okkur sú ánægja, að hafa Asmund Ystad með, en hann er nú lektor í Eö . Þelamörk. Þær efnafræðilegu rannsóknir, sem átt hafa sér stað, sýna aug- Ijóslega að salta vatnið frá 133 m niður að botni á 147,5 m dýpi er ævaforn sjór. Einstök efni í honum hafa breytt sér, en með hætd, sem kunnur er frá Dan- mörku, þar sem finna má sjó án súrefnis. Brúni liturinn á rætur að rekja til járnefna, sem sam- einazt hafa vatninu, og ólgan, or- sakast af mýrarlofti. í djúpinu hefur þrýstingurinn verið 15- faldur. Mýrarloftið verður til úr cellulose. Og margir munu kann- ast við eldfima loftegund í stöðu vötnum og fjörðurn, einkum þar sem mikið er um sag. Okkur er nokkurn veginn kunn ugt um hve hátt sjórinn í Rör- holtsfirði lá við lok ísaldar. Það eru m. a. ljósar strandlengjur í Rörholtsbyggðinni. Af þeirri hæð, er vib nefnum sjávartak- mörk, má með góðri vissu slá því föstu, að Rörh jltsfjörður, með yfirborð 64 metra yfir sjávarmál, hafi verið einangraður í 6000 ár. Saltvatnið gamla sýnir einnig breytingar. sem svara til svo langrar einangrunar. Niðurstaðan verður því sú, að FYRIR nokkruin dögum greindi Morgunblaðið frá því, að íslenzk- amerískur strokkvartett, sem þeir Björn Ólafsson og Jón Sen eru í, og -ú er á hljómleikaför, um Bandaríkin, hefðu fengið frá- bærar viðtökur vestra. Var laus- lega sagt frá dómum, sem birt- ust um hljómleikana í New York Herald Tribune segir m. a., að með tilliti til þess skamma tíma, sem hljómlistamennirnir hafi æft raman, sé heildarsvip- urinn mjög góður. Aðeinr skorti herzlumuninn — og sennilega verði hljómlistarmennirnir búnir að ná því sem á vantar þegar hljómleikarnir verði haldnir í Wiscounsin-háskólanum 17. júní. Cyrus Durgin segir í Boston Daily Globe m. a., að það hafi vakið undrun hve listamennirn- ir voru samstilltir og virtust mik- ið samæfðir. Furðulegt sé það miðað við árangur, að íslending- arnir hafi komið til Bandaríkj- anna aðeins fáeinum dögum áð- ur en fyrstu hljómleikarnir voru haldnir — og samæfingarnar hafi óhætt er -.5 telja Rörholtsfjörð- inn einstakan í sinni röð, þótt hugazt geti að eitthvað svipað sé til annars staðar í heiminum líka. Svo vitað sé, gengur næst honum stöðuvatn nokkurt í Grænlandi, en það liggur aðeins 4 metra yfir sjávarmáli, og getur saltvatnið þar því ai'ains hafa staðið ein- angrað skamma stund miðað við vatnið - botni Rörholtsfjarðar. Saltinnihald botnvatnsins er nú 19 þúsundustu hlutar (35 í hafinu), og það minnkar stöðugt. Gera má því ráð fyrir, að með sama áframhaldi eyðist saltinni- haldið með öllu á svo sem 1000 árum, máske enn skemmri tíma. Það, sem við vonumst til að hinar nýju ram.sóknir geti fyrst og fremst leitt í ljós, er saga stöðu vatnsins, og verður einkum stuðzt við sýnishorn af botnleðj- unni, sem tekið verður með 10 m löngu rörlóði. Hið mikla magn af mýrargufu, sem losnar þegar loft þrýstingurinn verður minni, skapar sérstaka erfiðleika, sem þó má vinna bug á. Við rannsókn- ir á botnleðjunni er m. a. kannað saltinnihald í einstökum lögum, leifar af örsmáum dýrum, og þör- ungum, sem lif-j hafa í ferskvatn inu, ýmsan gróður. sem sigið hef- ur til botns, og loks geislavirkt kolefni í djúpinu. Þá eru einnig athugaðir ísótópar þeirra efna, sem í vatninu finnast. Við vonumst til að geta fengið fullkomið sögulegt yfirlit yfir allar líifræðilegar og efnafræði- legar breytingar, er átt hafa sér stað í Rörholtsfirði, síðan hann einangraðist frá úthafinu fyrir 6000 árum og varð smám saman að stöðuvatni, sem er þó svo ein- stakt, að hafa fornan sjó niðri undir botni sínum. Því að enda þótt öll stöðuvötn á láglendinu hafi verið saltvatnsfirðir í lengri eða skemmri tír.ia eftir lok ís- aldar, eru öll þau, sem rannsökuð hafa verið fram til þess með fersku vatni nú orðið. Af þessari ástæðu geta rann- sóknirnar í Rörholtsfirðinum orð ið mjög þýðingarmiklar til þess að auka skilning manna á þeim breytingum, sem eiga sér stað við einangrun sjávar og ennfremur leitt í ljós loftslagsbreytingar síðustu 6000 ára, hringrás efn- anna og ý.....aðrar breytingar á jarðarkúlunni. ekki orðið fleiri með bandarísku hljóðfæraieikuru-ium en raun ber vitni. Enn óeirðir DÚRBAN, 19. júní. — Enn urðu óeirðir hér í borg í morgun, en eins og kunnugt er, sló i brýnu milli lögreglumanna og 40 þús. innborinna manna í gær. í þeim átökum létu 4 menn lífið og 24 særðust. Lögreglan greip til skot vopna til að dreifa mannfjöld- anum. Óeirðirnar í dag voru smá munir í samanburði við átökin í gær. Situr við það sama LUNDÚNUM, 19. júní. — f auka- kosningum í Whitehaven, Eng- landi, hélt Verkamannaflokkur- inn kjördæminu og bætti aðstöðu sína lítillega. Atkvæðamunurinn var um 6000 atkv. Um 45 þús. manns greiddu atkv. HÆKKAÐI SKULDIR UM 45 MILLJ Á myndinni sést kort af Rörholtsfirðinum og fannst sjórinn á strikaða svæðinu. Fengu góSa dóma vestra

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.