Morgunblaðið - 07.07.1959, Blaðsíða 6

f
MORGTJTSBL 4Ð1Ð
Þriðjudagur 7. júlí 1959
Harriman hittir Krúsieff:
Harriman
Viðhorf Krúsjeffs mótast af trú á
sigur kommúnismans og skilnings-
leysi á Bandaríkjunum
BANDARfSKA stórblaðið New
Tork Times birtir um síðustu
helgi frásögn Averells Harrimans
af nýafstaðinni Rússlandsför. —
Harriman segir, að hann hafi
ferðast 17000 mílur í Sovétríkjun-
um og hann hafi að því ferðalagi
Ioknu átt tvö samtöl við Krús-
jeff, forsætisráðherra Sovétríkj-
anna. Hann segir, að í samtalinu
hafi alls staðar skinið í þá bjarg-
föstu trú Krúsjeffs, að Sovétríkin
mundu fara fram úr Bandaríkjun
um á fimm árum. Ástæðurnar fyr
ir þessari skoðun Krúsjeffs voru
einkum þrjár:
★ ý^- í fyrsta lagi hefur
hann trú á yfirburðum marx-
ismans. Hann trúir því, að
kommúnisminn sé æðra þjóð-
félagsform (en kapítalism-
inn) og kapítalisminn verði að
láta í minni pokann fyrir
honum.
★ ★ I öðru lagi er hann
þeirrar skoðunar, að efnahags
líf Sovétríkjanna verði ekki
eftirbátur þess, sem gerist í
Bandaríkjunum, þegar 7 ára
áætlunin er orðin að veru-
leika, og einkum hefur hann
trú á þungaiðnaðinum.
★ ★ í þriðja lagi, segir
Harrimann, þekkir hann ekk-
ert til Bandaríkjanna eða
möguleikanna þar.
★
Krúsjeff viðurkennir að Staiin
hafi lagt undirstöðurnar að þeim
skjótu framförum, sem nú eiga
sér stað í Sovétríkjunum. Samt
sem áður var ekki fyrr en eftir
dauða hans hægt að taka frum-
kvæðið og leysa úr læðingi þá
miklu orku, sem leiðir til fram-
faranna.
Harriman vitnar í Krúsjeff á
þessa leið:
„Á síðustu árum Stalins varð
hann hrokafullur og vantreysti
félögum sínum. Hann vildi ekki
láta okkur vinna það, sem hann
gat ekki lengur sjálfur gert.
Hann notaði ekki alltaf sitt
mikla vald í réttum tilgangi. Það
var mjög erfitt fyrir okkur“.
Ég varpaði fram þeirri athuga-
semd, að við (Bandaríkjamenn)
hefðum átt í svipuðu stríði við
hann á sviði utanríkismála og
Krúsjeff samsinnti því. Raunar
hafði Stalin alls ekki hreinan
skjöld í alþjóðamálum, skaut
Krúsjeff strax inn í.
Síðan segist Harriman hafa
bent Krúsjeff á, að hann hefði ný
lega fullyrt opinberlega að Harri-
man hefði haldið margar andrúss
neskar ræður, og minnti Krúsjeff
jafnframt á, að hann hefði jafn-
vel haldið fleiri ræður andsnún-
ar Ameríku. Þetta viðurkenndi
Krúsjeff að væri rétt.
Ég spurði hann, heldur Harri-
man áfram, hvern Stalin hefði
valið sem eftirmann sinn. Krús-
jeff svaraði dálitið fýlulega:
„Hann valdi aldrei neinn eftir-
mann. Hann hélt hann væri ó-
dauðlegur".
Síðan sagði hann mér frá síð-
ustu dögum Stalins og mér skilst
það sé í fyrsta sinn, sem hann
hefur sagt nokkrum manni þá
sögu:
„Laugardag nokkurn í marz-
mánuði 1953“, sagði hann, „fór-
um við allir eins og venjulega í
mat til Stalins. Hann var í góðu
skapi og þetta var skemmtileg
stund. Svo fórum við heim. Dag-
inn eftir biðuiu við eftir því, að
Stalin hringdi til okkar, eins og
hann var vanur á sunnudögum,
en það var aldrei hringt. Mánu-
dagskvöldið skýrði sá, sem var
yfir lífverði hans, okkur frá því,
að Stalin liði illa. Beria, Bulgan-
in, Malenkoff og ég hröðuðum
okkur heim til hans, en þá var
hann meðvitundarlaus. Blóðtappi
hafði lamað handlegg, fót og
tungu hans. Við vorum hjá hon-
um í þrjá daga og alltaf var hann
meðvitundarlaus. En þá bráði af
honum sem snöggvast og hann
reyndi að gera að gamni sinu við
okkur. Á veggnum fyrir ofan
rúmið hans var málverk af heima
alningi, sem lítil stúlka var að
gefa með skeið Og hann benti á
það og gaf okkur til kynna, að nú
væri hann jafnhjálparvana og
lambið. Nokkrum mínútum síðar
dó hann. Ég grét. Hvað sem öllu
líður, vorum við lærisveinar hans
og honum mjög skuldbundnir.
Hann barðist gegn villimennsku
með villimennsku, en hann var
samt mikill maður“.
Boð hans eru lög
Þá segir Harriman að Krúsjeff
hefði ekki dregið dul á, að hann
væri hið sterka vald á bak við
iðnaðar- og landbúnaðarnýsköp-
unina, sem alls staðar ætti sér
stað í Sovétríkjunum. Hann get-
ur þess, að Stalin hafi sagt sér
frá því í lok styrjaldarinnar, að
hann hefði áætlanir á prjónunum
um það að auka stálframleiðslu
Sovétríkjanna upp í 60 millj.
tonna á ári. Þá hafði framleiðsla
landsins verið minnkuð niður í
12 millj. tonna og mér kom ekki
til hugar, að hægt væri að ná
þessu takmarki nema á löngum
tíma, segir Harriman. En nú þeg-
ar, eða aðeins 14 árum síðar, er
framleiðslan komin upp í 55
millj. tonna árlega og í Kara-
ganda einni hef ég séð nýtt stál-
iðjuver, sem framleiðir 3 millj.
og 200 þúsund tonn, og á að fara
að starfrækja það innan skamms.
I Norður-Kazakhstan hafði ég
orðið vitni að því, að verkfræð-
ingar fundu járnnámur, þar sem
hægt er að vinna 80 millj. tonpa
á ári. Krúsjeff sagði mér, að
Sovétríkin nytjuðu nú aðeins
helminginn af því, sem mögulegt
væri. Ég spurði hann, hvort hann
hefði mannskap til þess að láta
hina djörfu stefnu sína verða
að veruleika:
Við höfum nógan mannskap,
svaraði hann, en bætti því þó
við, að sem stæði væru margir
starfandi við óarðbær landbún-
aðarstörf: „í sumum samyrkju-
ibúum okkar eru tvisvar eða
þrisvar sinnum fleiri verkamenn
en nauðsynlegt er“, viðurkenndi
Krúsjeff ennfremur, en bætti við,
að fólk þetta yrði sent í iðnaðinn,
eftir því sem þörf krefði.
Rangar upplýsingar
Og Harriman heldur áfram:
Ég var ekki í neinum vafa um
að hann hefði vald til að gera
þetta. Fyrr hafði hann viður-
kennt, að orð hans væru lög í
Sovét-ríkjunum. — Hann var
jafnviss um, að matvælavanda-
Nikita Krúsjeff
málið yrði leyst. Ég hafði sjálfur
séð nýræktirnar, sem hann var
að láta plægja og sá í. — Ég
benti á, að jafnvel nokkrir sovézk
ir vísindamenn væru hræddir
um, að þurrkarnir myndu eyði-
leggja plægðar slétturnar. En
Krúsjeff sagði, að áætlun þessi
hefði nú þegar borgað sig, þrátt
fyrir slæma þurrka í tvö skipti
og við höfum grætt á þessu um
það bil 2 billjónir dollara. Auk
þess, bætti hann við, fæst þarná
ódýrasta korn í öllu landinu.
Svartsýnismennimir eru nú byrj
aðir að roðna af skömm, sagði
hann.
Síðan skýrir Harriman frá því,
að raforkumálin valdi Krúsjeff
engum áhyggjum. Hann getur
þess, að hann hafi séð risastór raf
orkuver á leiðinni frá Volgu og
inn í miðja Síberíu og Krúsjeff
sagði honum, að nýjar kola- og
gasstöðvar hefðu opnað leiðina til
að framleiða ennþá ódýrara raf-
•magn. „1970“, sagði Krúsjeff,
„munum við hafa meira en 70%
af því rafmagni, sem Bandaríkin
höfðu 1957“. Þegar hinar miklu
áætlanir hans til að ná Ameríku
bar á góma, þá spurði ég hann,
hvort hann vanmæti ekki Banda-
ríkin og möguleika á framförum
þar. Efnahagssérfræðingar hans
höfðu sagt mér, að þeir byggjust
ekki við, að efnahagsaukningin í
Bandaríkjunum yrði meiri en 2%,
en það er varla meira en fólks-
fjölgunin í landinu. Ég stakk upp
á því, að ef þetta væru beztu
upplýsingar, sem hann fengi, þá
skyldi hann reka efnahagssér-
fræðinga sína og ráða nýja, sem
vissu betri deili á efnahagslífinu
í Ameríku og gætu skýrt honum
frá því með meiri nákvæmni og
kreddulaust, hvað þar færi fram.
Það væri langt frá því, að Banda-
ríkin væru stöðnuð á þessu sviði,
eins og efnahagssérfræðingar
hans segðu. Hið rétta væri, að
þar væri nú örari þróun, en
nokkru sinni fyrr.
Mikojan, fyrsti aðstoðarfor-
sætisráðherra, kom nú inn í við-
ræðurnar og nú studdu þeir báðir,
hann og Krúsjeff, af mikilli
þrjózku niðurstöður sérfræðing-
anna. Krúsjeff sagði, að lýðræð-
isfyrirkomulagið í Ameríku
sigldi nú hraðbyri til glötunar, þó
það væri ekki komið á heljar-
þrömina ennþá. Hann fullyrti,
að velmegunin í Ameríku ætti
rætur að rekja til stríðsgróðans
í heimsstyrjöldunum. En þegar
ég skýrði fyrir honum, hversu
fráleitar slíkar staðhæfingar
væru, virtist það hafa lítil áhrif
á hann. Hann sagði: „Þið eruð
orðnir svo ríkir, að þið hafið get-
að mútað eða keypt verkafólkið
hjá ykkur með háum launum og
góðum lífskjörum, en sá dagur
skrifar úr
daqleqa lifinu
]
Þörf hugvekja
SVEITAVARGUR" hefur sent
Velvakanda eftirfarandi
bréf:
„f pistlum Velvakanda var ný-
lega rætt um bílstjóra, sem af
óvarkárni og glannaskap valda
lambadauða meðfram þjóðvegun-
um. Og víst er að í fæstum til-
fellum koma bætur fyrir þau
lömb, sem láta líf sitt undir bif-
reiðum. Bréfritari skrifaði þar
þarfa hugvekju og gaf bílstjórum
holl ráð hvernig helzt skyldi forð
ast að aka ofan á lömb og önnur
dýr úti á vegunum. Er sannar-
lega hryllilegt að sjá þjóðvegina
varðaða lemstruðum lambahræ-
um, eingöngu vegna kæruleysis
þeirra sem um veginn fara. Blöð-
in ættu aldrei að þreytast á að
veita þessum aulum ákúrur. En
sem betur fer, eru ekki allir með
sacna marki brenndir.
Lítið atvik
úr hversdagslifinu.
FYRIR nokkru var Reykvíking-
ur einn á ferð ásamt fjöl-
skýldu sinni í bifreið suður með
sjó. Bar hann þar að nærri Njarð
víkunum, þar sem fjöldi fólks var
samankominn á ströndinni og
horfði aðgerðarlaust á þar sem
ær barðist um í sjónum ásamt
lambi sínu. Hafði ána flætt á
rfkeri um það bil 100 metra
undan landi og var hún nærri
komin á flot, en lambið svamlaði
kringum hana og reyndi árangurs
laust að komast á bak henni.
Var lambið orðið þrekað mjög
og af því dregið og sýnilegt að
það mundi drukkna áður en langt
liði. Fólkið sem þar hafði safn-
ast saman kunni engin ráð til að
bjarga lambinu eða ánni. Ræddu
ýmsir um að sækja bát, en eng-
inn hreyfði hönd eða fót til hjálp
ar. Þarna bar að lögreglubíl og
hlupu nokkrir í veg fyrir hann,
til að leita hjálpar lögregluþjón-
anna. Litu þeir út um bílglugg-
ann, en töldu sig hafa þarfari
hnöppum að hneppa, er þeir sáu
hvers kyns var, stigu á benzínið
og þeyttu sírenur, til að komast
sem skjótast á brott.
Þá bar að Reykvíking þann,
sem fyrr er getið. Er hann sá
hvað um var að vera, hafði hann
skjót umsvif en fá orð og óð út
I sjóinn að lambinu, sem nú var
að því komið að gefast upp. í
miðjum álnum óð maðurinn upp
að herðum og var þó vel úr
grasi vaxinn. Tók hann lambið á
öxlina, en dröslaði ánni á eftir
sér, og kom þeim klakklaust í
land. Þegar maðurinn átti skamm
an spöl ófarinn að landi rönkuðu
strandaglóparnir við sér og einn
maður úr hópnum óð út í sjóinn
til aðstoðar.
Ýmsir urðu til að bjóða mann-
inum að þurrka föt sín í nærliggj
andi húsum og hyggja að því
hvort ekki fengjust björgunar-
laun hjá fjáreigandanum, en
Reykvíkingurinn þáði ekki, held
ur ók á brott við svo búið. Virt-
ust föt hans þó síst þurfa á sjó-
baði að halda, því maðurinn var
sýnilega á skemmtiferð á þessum
sunnudegi og búinn sparifötum
sínum.
Þetta kallar þú sennilega „litla
sögu úr hversdagslífinu", Velvak
andi góður, en mér finnst að fólki
sé hollt að heyra atvik sem þessi,
jafnframt því sem brýnt er fyrir
vegfarendum að gæta þess að
valda ekki slysum á málleysingj-
um eða mönnum á þjóðveginum“.
mun koma, þegar það mun koll-
varpa hinu kapitaliska kerfi ykk-
ar“.
Þegar hann lýsti hinum óum-
flýjanlega sigri kommúnismans
talaði hann eins og sá sem valdið
hafði, lá fram á borðið og kitlaði
mig undir hökunni. Hann horfði
sterkt á mig og kringlóttar kinn-
arnar voru rauðar af geðshrær-
ingu. Þagar hann varð ákafari tal
aði hann með sterkum úkrænsk-
um hreim, alveg eins og þegcir
georgískunni skaut upp í málfari
Stalins. „Eftir 5—7 ár verðum
við sterkari en þið, sagði hann,
„við framleiddum vetnissprengj-
una á undan ykkur, við eigum
langdræg flugskeyti og eldflaug-
ar okkar ' bera miklu stærri
sprengjur heldur en ykkar“, Ég
sagði hon'um að slíkt tal drægi
ekki úr ótta Bandaríkjamanna
við árásaráform Sovét-ríkjanna.
Hann svaraði því til, að Banda-
ríkjamenn hefðu misskilið kenn-
ingar kommúnismans á mögu-
leika á stríði. Fyrri kenningar,
sagði hann, hefðu sagt, að al-
þjóðarstríð væri óhjákvæmilegt.
En á 20. þingi rússneska komm-
únistaflokksins hefðu þessar
kreddur verið endurskoðaðar og
því síðan lýst yfir, að slíkar styrj-
aldir væru ekki óumflýjanlegar,
þó þær væru mögulegar. Krús-
jeff sagði, að þetta sjónarmi#
hefði verið staðfest á 21. flokks-
þinginu. Slíkt stríð væri ekki
lengur nauðsynlegt. Það var eina
og hann væri þess fullviss, án
frekari umhugsunar, að framtíð
sögunnar væri ákveðin á þessum
flokksþingum.
Harriman segir, að Berlinar-
vandamálið hafi komið til tals í
lok samtalsins og Krúsjeff hafl
endurtekið málflutning Rússa á
Genfarráðstefnunni með hinu
mesta offorsi. Hann kvaðst hafa
sagt honum með jafnmiklum
þunga, að bandaríska þjóðin og
báðir flokkar stæðu einhuga bak
við forsetann í þeirri viðleitni
hans að verja frelsi 2 milljón
íbúa, sem byggju í Vestur-Berlín.
Samt sem áður virðist Krúsjeff
treysta svo mjö’g á styrkleika
sinn, áð hann er ákveðinn að
knýja fram lausn á vandamálinu,
sem verður í hans þágu. Enn-
fremur tr hann þess algerlega
fullviss, að kommúnisminn muni
bera hærra hlut um allan heim,
þegar tímar líða, og tekið sé að
halla undan fæti fyrir lýðræðis-
I ríkjunum.
Skemmdirnar
1,2 milljón
NÚ er hafin viðgerð á Douglas-
flugvélinni, sem fauk og skemmd
ist í Vestmannaeyjum í vetur. —.
Félag það, sem flugvélin var
tryggð hjá. hefur látið meta
skemmdirnar, en þser munu hafa
verið áætlaðar um 1,2 milljónir
króna, er. notaðar flugvélar af
DC-gerðinni munu nú ganga á
sem svarar 2 milljónum króna
og þar yfir. — Viðgerðin mun að
öllu leyti verða framkvæmd hjá
Flugfélagi íslands. Enn er ekki
búið að afla allra varahluta, sem
þörf er á, en þei. eru væntanlegir
frá Ameríku innan skamms.
Fávizka er ógæfan
PÁFAGARÐI, 2. júli — Birt hef-
ur verið umburðarbréf Jóhannes-
ar páfa til hinna 450 milljóna ka-
þólskra um allan heim. Þetta er
fyrsta bréfið, eða ávarpið, sem
páfinn birtir kaþólskum síðan
hann var kjörinn til þess að
gegna þessu mikilvæga embætti
fyrir átta mánuðum.
Páfi sagði m. a.: að einungis
bróðurlegur kærleikur gæti bjarg
að mannkyninu frá þriðju heims-
styrjöldinni — og sú styrjöld yrði
algert eyðingarstríð. Enginn sig-
urvegari mundi standa yfir þeim
rústum, því að þar yrði enginn
sigurvegari.
Fávizka og fyrirlitning á sann-
leikanum er ógæfa mannanna,
' sagði páfL