Morgunblaðið - 24.09.1959, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 24. sept. 1959
MORCUNRLAÐIÐ
17
Hulda Björnsdóttir
læknisfiú — Minningarorð
í ÁGÚSTMÁNUÐI snemma kom
mér fregnin um það, að vinkona
mín Hulda Björnsson, læknisfrú
í Nordenskov á Jótlandi væri lát-
in, Iiafði dáið 25. júlí þ. á. Það
var regnþungur og skuggalegur
dagur, en mér fannst vera orðið
dimmara og svalara í stofunni,
þegar ég hafði lesið bréfið til
enda, lífið fátæklegra þegar húa
var ekki lengur á meðal vor. Ég
gekk yfir á næstu stofu og sagði
konu minni og dreng okkar, að
vinkona okkar Hulda í Norður-
skógi væri dáin. Ég gleymi aldr-
ei viðbragði þessa tólf ára drengs.
Hann sagði ekki orð, gekk þegj-
andi upp í herbergi sitt og kom
ekki niður langa stund. Ég hef
aldrei séð honum verða svo við
andlátsfregn áður. En atvikið er
táknandi fyrir þann hug, sem við
í Holti bárum öll til Huldu, og
hér verður hennar minnzt með
djúpum og innilegum trega.
Baungóð, úrræðasöm, glaðvær
og töfrandi skemmtileg, óbrigðull
og trygglyndur vinur, þannig
var læknisfrúin í Norðurskógi
okkur öllum, ein af þeim tiltöiu-
lega fáu, sem maður hlakkaði
alltaf til að sjá og tók alltaf nærri
sér að kveðja.
Hulda Björnsson læknisfrú
andi virðingar og trausts, sem
aftur braut á húsfreyjunni í lát-
lausu aðkalli utan frá um aðstoð
og nærveru læknisins. Ég held,
að það sé ekki ofmælt, að margan
dag varð Hulda að eyða þriðjungi
tíma síns í símanum, auk, heimil-
isstarfsemi. Og þar vbru ekkert
handahófsverk skrárnar, sem
hún lagði fyrir mann sinn áður
en hann fór í vitjanir, ekki flaust
ursleg heimilisföng og númei.
Hún vissi hvað um var að vera
fæddist á Patreksfirði 20. des. á hverjum stað, hverju við skyldi
1908. Foreldrar hennar voru Jón
Snæbjörnsson símstjóri á Pat-
reksfirði og kona hans • Sigríður
Ásta Snæbjörnsson, fædd Bach-
mann, dóttir Sig Bachmanns,
kaupmanns á Patreksfirði. Hulda
ólst upp hjá móðursystur sinm
Mörtu, konu Jóns læknis Þor-
valdssonar á Hesteyri. Þetta var
gróið menningarheimili með
föstu og fornu þjóðlegu sniði,
efni nóg, menntir allar í heiðn
hafðar, en samvizkusemi og
skyldurækni heimilisboðorð, sem
aldrei mátti frá víkja. Frá þessu
uppeldisheimili sínu bar Hulda
jafnan það fyrirmannlega menn-
ingarsnið sem einkenndi hana
ávalt síðan og heimili hennar
eftir að hún átti sjálf húsum ao
ráða.
Þau voru tvö fósturbörn læknis
hjónanna á Hesteyri. Dr. Björn
Bjarnason frá Miðfirði var
kvæntur Kristínu systur Jóns
læknis Þorvaldssonar, Dr. Björn
féll frá löngu fyrir aldur fram,
öllum harmdauði vegna gáfna
sinna, drengskapar og lærdóms.
Tóku þau læknishjónin á Hest-
eyri þá Högna son hans til fóst-
urs. Högni fetaði í fótspor fóstra
síns, gekk skólaveginn og nam
læknisfræði í Háskóla íslands
Að loknu námi gekk hann að eiga
Huldu fóstursystúr sína og stund
aði um hríð læknisstörf á íslandi,
meðal annars sem aðstoðarlæknir
fóstra síns og frænda.
Mér er það aldrei fyllilega
Ijóst, hvað því olli, að þessi ungu,
glæsilegu hjón staðnæmdust
ekki á fslandi þar, sem þeirra
biðu allir kostir góðir. Það geta
hafa verið einkaástæður, eða út-
þrá, lærdóms- og framaþrá, sem
dugandi æskufólki er eiginleg.
Víst er það að ungu hjónin flutt-
ust brátt til Kaupmannahafnar.
Högni læknir hóf nám að nýju,
bætti við sig þekkingu í sinni
grein, lauk ágætu prófi í lækna-
vísindum í Kaupmannahafnar-
háskóla, starfaði í sjúkrahúsum
í Danmörku. Settist svo að í
Nordenskov á Jótlandi, skammt
frá Esbjærg óg hóf umfangs-
mikil læknisstörf, sem fóru hrað-
vaxandi frá ári til árs. Og á allri
þessari leið og í þeirri sjálfsögðu
baráttu, sem slíkur starfsferili
krefur, stóð Hulda við hlið hans.
Það var eins og heimaboðorðin
fornu frá Hesteyri fengju á sig
stækkandi mynd í starfi hvors
um sig. Inni og heima fyrir ástúð,
rausn og myndarskapur, útá við
brotalaus og óhlífin skyldu-
rækni, alúð, samvizkusemi, sem
aflaði íslenzka lækninum sívax-
búazt. Slíkt er mikilsverð að-
stoð, sem þeir einir skilja, sem
læknisstörf eiga að inna af hönd-
um. Og heyrt hef ég hana tala
í símanum nauðsynlega ró og hug
rekki í þá, sem óhjákvæmilega
þurftu að bíða aðstoðar, er vá-
lega hluti hafði borið að höndum,
— og gera það svo snillilega á
sinni klingjandi józku, að mönn-
um fannst — þegar, sem þeim
hefði borizt bráðabirgða hjálp,
því Hulda nam til fullnustu mál
þess fólks, sem hún hafði tekið að
sér að starfa hjá og lifa með,
mál þess, hugsunarhátt, lifs-
venjur gróna erfðamenningu
þess, jafnvel hjátrú þess og
hleypidóma. Hún kunni þetta
allt, og ástæður hvers manns og
vandi áttu sér einhvern vegin
afdrep og talsmann í rausnar-
samri lund hennar og hjartalagi.
— Þetta er aðeins brot af því sem
ég sá af starfi íslenzku læknis-
frúarinnar í Norðurskógi — en
nóg til þess að ég veit, með hverj
um hug litli bærinn og byggðin
hefur kvatt hana þegar hún var
öll.
Þau hjón dr. Högni Björnsson
og Hulda eignuðust þrjár
dætur, mannvænlegar og vel
menntar. Hjördís er gift í Græn-
landi, Kristín gift í Kaupmanna-
höfn. Ásta yngsta dóttirin.sem
fermdist í fyrrahaust, gengur
enn í framhaldsskóla. Mér þykir
vænt um, að góð atvik höguðu
því svo, að þeim var öllum, dætr-
um, tengdasonum og barnabörn-
um, unnt að vera saman í Norður
skógi hjá Huldu síðustu dagana,
sem hún lifði. Og samúðarkveðju
mína, seinfæra en innilega,
sendi ég þeim öllum nú um leið
og ég rita þessi orð — og okkar
allra í Holti. Samkvæmt viður-
kenndum stíl og sniði gæti þess-
um minningarorðum minum nú
verið lokið. En óvenjulegum
persónuleika hæfir venjulegast
ekki neitt, sem en samkvæmt
viðurkenndum stíl og sniði. Að
huga mínum þyrpast — endur-
minningar eins og hálfur þriðji
áratugur rísi öndverður í fang
mér og neiti því að vera liðin
saga og dauð. Ég minnist kvölds,
er ég átti, sem gestur í húsi
Huldu og Högna í Kaupmanna-
höfn 193&. Hann var þá enn við
nám sitt í Kaupmannahafnarhá-
skóla. Kvöldið leið. Kyrrlátur
töfrandi þokki var yfir öllu, veit-
ingum, viðræðum, gamni. ísland,
blessað og bjargfast eins og
nokkurs konar úthafs- og allífs-
akkeri, sem við lágum við, á
meðan við létum gamminn geysa.
Og síðan koma árin og endur-
minningarnar í röð. Stopulir
fundir við Högna og Huldu á
íslandi, en við meira og minna
heimagangar í Norðurskógi, ann-
aðhvort á suðurleið eða norður-
Iðnaðarhúsnæði óskast
Ca. 50 ferm. húsnæði óskast fyrir léttan, hreinlegan
iðnað. Stærra eða minna húsnæði kemur til greina.
Upplýsingar í síma 1-26-06.
Góða afgreiðslustulku
vantar í verzlun við Langholtsveg. Vinnutími frá kl.
12—19 .Uppl. í síma 33698 eða 22298.
DUNLOP
Goldseal
700x17. 750x17
700x15. 710x15
590x15. 670x15
590x13. 540x14
600x16. Á jeppa
V e r z 1 u n
Friðriks Bertelsen
Tryggvagötu 10
Sími 12-8-72.
leið, nema þau árin, sem styrj-
öldin lokaði öllum leiðum yfir
hafið. Ánægjustundirnar eru
orðnar fleiri, en taldar verði,
uppbygging geðs og anda í góð-
vinahópinum í Norðurskógi eitt
af hinum miklu þakkarefnum.
Ég véit ekki hvort það á við,
en það verður þá að hafa það,
ef það á ekki við, að ég ljúki
þessum orðum með ívitnun í
kvæði, sem ég skrifaði eftir dvöl
okkar Hönnu í Norðurskógi haust
ið 1954. Ég hafði skotizt í nokkra
sjúkravitjunartúra með læknin-
um um daginn, og lítið »atvik
heima fyrir hafði fyrr um daginn
gefið mé'r áskyn af því, væri virð
ing íslands og hlutur í vitund
þess fólks sem Hulda og dr.
Högni höfðu unnið hjá og starfað
fyrir um undanfarin ár. — Svo
kom kvöldið. ísland þokaði sér
inn um veggi þessa vinalega
brúna múrsteinshúss. ísland steig
fram úr hugskoti okkar í mynd-
um, sögum, ljóðum, söngvum.
Við rauluðum kær og gömul ætt-
jarðarkvæði, létum hversdagsat-
vik þeirrar lífsbaráttu, sem við
vorum vaxin upp úr, rísa upp úr
gleymsku, létum minni áræð'.s
og glaðværðar fyrri daga bera
við skuggaþunga reynslu styrj-
aldaráranna og það, sem hún
hafði fært okkdr hverju um sig
og brotið úr okkur. Og vissum
um leið og við nutum þessa trún-
aðarsamvista, — að einn vegur að
eins er framundan — Morgun-
dagsins skylduleið til verka —
Hesteyrar-boðorðið góða, forna,
sem kennir • aðeins starfsins
bröttu leið, sem oss er búin bein
til fararenda".
Þegar ég kom upp til mín eftir
þessa samverustund, með Högna
og Huldu hripaði ég niður ein-
mitt þessi orð, enn starfsins
bröttu leið, sem oss er búin bein
til farenda. Og í hálfgerðri ræini
bætti ég við. „Og bátar vorir
allir munu lenda og ísland
heimta hverja sína skeið“.
Seinna skrifaði ég þetta erindi
til að festa í vitund minni kvöid-
ið — kvöldin, og marga yndis-
lega daga:
Á arni hjartans helgir eldar
brenna, þótt halli degi, slóðir
taki að fenna. Þar logar stillt
og rétt í gömlum glæðum vor
góða von um lands vors sæmd og
fremd. Hún tendrar blóðsins yl
í .vorum æðum ef ættjörð vor til
lofs og vegs er nefnd — 3yo
lengi sem þið sátuð ættjörð
fjarri varð sómi íslands kringum
ykkur stærri. — Svo verða líka
æviheitin efnd. Og nú er sögu
vinkonu minnar, læknisfrúarinn-
ar góðu í Norðurskógi lokið. Við
leiðarenda finn ég hið sama sem
áðjir: Bátur frá oss hefur lent —
ísland heimt eina skeið sína, sem
bar glæsimennsku, mildi og kven
töfra þjóðar vorrar meðal fram-
andi fólks svo að land vort stækk
aði og þjóð vor varð göfugri, þar
sem spor hennar lágu. — Svo
verða líka æviheitin efnd. —
Sigurður Einarsson.
Laghentir menn
óskast til verksmiðjustarfa.
F ramtíðaratvinna.
Stálumbuðir h.f.
Kleppsvegi
Tegund — 500
Belti þetta samemar alla beztu kosti
góðs slankbeltis.
Fallegt — Þægilegt — Sterkt.
Framleiðum belti þetta úr beztu
fáanlegum amerískum
nælonteygjuefnum í 4 stærðum
í svörtu og hvítu.
Lady h’.f. lífstykkjaverksmiðja
Barmahlíð 56, sími 12-8-41
i