Morgunblaðið - 13.10.1959, Blaðsíða 8

8
MOnCVWBT.AÐIÐ
Þriðjudagur 13. oRt. 1959
Magrnús Bæringrur Kristinsson, Arnhildur Jónsdóttir og Sigurð-
ur Grétar Guðmundsson í hlutverkum sínum.
Leikfélag Kópavogs:
„Músagildran"
S-kamálaleikrit eftir Agúitha Christie
Agnar Kl. Jónsson
sendiherra fimmtugur
Þýðandi: Halldór Stefánsson.
Leikstjóri: Klemens Jónsson.
Leiktjöld: Magnús Pálsson.
í FORFÖLLUM Sigurðar Gríms-
sonar hef ég verið beðinn að
skrifa um þessa leiksýningu.
í fyrravetur, þegar Leikfélag
Kópavogs stóð á allmerkum tíma-
mótum að því leyti að það var
flutt með starfsemi sína í ný og
góð húsakynni, réðst það í pað
þrekvirki að sýna kínverskan
leik með öllu því pomp og pragt
sem þar til heyrir, sem sé mjög
kostnaðarsöm sýning, sem út-
heimti auk þess stórmikla þjálf-
un leikaranna.
Nú hefur það byrjað nýtt leik-
ár með öllu minni íburði, en
þeim mun æsilegra inntaki: því
hér er í sannleika sagt um fyrir-
taks sakamálaleik að ræða, með
þeim beztu sem hér hafa sézt á
sviði. Það verður því ekki sagt,
að þetta ágæta leikfélag láti und-
ir höfuð leggjast að vanda sem
bezt til starfsemi sinnar og er þá
bara vonandi að háttvirt fólk láti
heldur ekki undir höfuð leggjast
að meta þetta merka starf að
verðleikum, og sýni því ekki
minni áhuga en t. d. kvikmynda-
húsunum. Það þarf heldur eng-
inn að kvíða því að honum muni
leiðast á sýningum hjá framan-
greindu leikfélagi þessi kvöldin,
né verði ofurseldur geispanum
Sýningin er sem sé vel heppnuð
í flestu tilliti, og leikritið æsi-
cpennandi, enda hefur það verið
sýnt í London við met-aðsókn —
eða síðan 1952! Einhvers staðar
las ég líka, að þetta væri álitið
bezta leikrit sem Agatha Christie
hefði samið; og enda þótt allt sé
ekki jafnsatt sem stendur á
prenti, getur þetta engu að síður
verið sannleikur.
Ekki verður með réttu sagt að
leikritið njóti sín til fulls á svið-
inu í Félagsheimili Kópavogs,
enkum sakir ófullkomins leiks í
sumum hlutverkur.um. Enda var
ekki við öðru að búast. Hitt gegn-
ir furðu, hve sumir leikendanna
virðast sviðsvanir, og eins hve
heildarsvipurinn er góður með
tilliti til áðurnefnara ágalla.
Ber þar einkum að þakka leik-
stjóranum, Klemensi Jónssyni, og
leiktjaldamálaranum, Magnúsi
Pálssyni, — en hans hlutur er
sýnilega beztur, því leiktjöld'n
eru framúrskarandi vönduð í öll-
um sínum einfaldleik, og merki-
lega fullnægjandi með tilliti til
hins þrönga en þó einkanlega
grunná sviðs.
Leikstjórn Klemensar er natiu
og hugkvæm, og honum tekst vel
að gæta jafnvægis meðal leikar-
anna, sem er einkar áríðandi í
sakamálaleikritum, en margir
leikstjórar hafa einmitt fallið
á því prófi. Fyrir bragðið er sýn-
ingunni borgið, og maður hefur
ekki við að gruna hitt og þetta,
en ómögulegt að vita neitt. Enn-
fremur hefur hann glöggt auga
(og eyra) fyrir hæfilegum „eff-
ektum“, og gætir þess að ýkja
ekki og skirrast þó ekki við
að skvetta á mann köldu vatni,
ef honum býður svo við að horía.
— í einu tilliti ferst honum þó
miður: hraðinn er of mikill í
fyrsta þætti, einkum í fyrra at-
riðinu. Fyrir bragðið fer mikið af
„mystíkinni“ forgörðum, auk-
heldur sem þeir leikaranna er
skemmst eru komnir í framsögn
hafa ekki nógu fiman talanda
fyrir þess háttar hraða. Það eyk-
ur því á viðvaningsbraginn, en
hylur hann ekki (sem ég hygg að
hafi verið ætlan leikstjórans).
Þá er að geta afreka einstakra
leikara, og skal þá „ráðizt“ á
garðinn þar sem hann er hæst-
SÍ®ASTLIÐINN laugardag varði
Róbert Abraham Ottóson dokt-
orsritgerð sínu um Þorlákstíðir.
Fór athöfnin fram í hátíðasai
Háskólans og var hin virðuleg-
asta í alla staði. Nokkuð margt
manna var viðstatt þrátt fyrir
mjög leiðinlegt veður, úrhellis-
rigningu með roki. Meðal við-
staddra voru biskup, menntamáia
ráðherra, rekltor háskólans og
fleira stórmenni, fræðimeinn og
tónlistarmenn, sem of langt yrði
upp að telja.
Forseti heimspekideildar, dr.
Guðni Jónsson, prófessor stjórn-
aði athöfninni, en andmælendur
voru þeir dr. Runo Stáblein próf-
essor við Tónlistardeild há-
skólans í Erlangen og
Magnús Már Lárusson, prófessor
ur. Skulu fyrst til nefndir fjór-
ir sem allir stóðu sig með stakri
prýði:
Inga Blandon, er leikur and-
legt og líkamlegt andafóður (sem
er ögn farið að mygla) og gerir
því hlutverki hin ágætustu skil,
— en hæst reis þó leikur hennar
eftir að hún var alveg . . . ajæja,
sleppum því! Árni Kárason lék
með slíku öryyggi, að engum
kom til hugar að hann væri
að leika — varla honum sjálfum.
Maðurinn hefur ósvikna og
„kúltiveraða“ kímnigáfu. Magn-
ús Bæringur Kristinsson lék eins
og leikari — ág á við þeir leik-
arar sem leika (d. agere) í stað
þess að „vera“ (d. handle); en
engu að síður var hann oftast-
nær bráðskemmtilegur, hér er
enginn viðvaningur á ferðinni.
Jóhann Pálsson leikur leynilög-
reglumann, og vex leikur hans í
réttu hlutfalli við inntak hlut-
verksins. Þessir bera af, og samt
sem áður: hinir leikararnir eiga
allir góða kafla — a. m. k. ágæt
augnablik. Hugrún Gunnarsdótt-
ir sýnir raunar jafnan leik og
fellur ekki illa í hlutverkið. Svip
brigði hennar eru stundum góð.
Undir lok leikur hún af tals-
verðum kröftum. Björn Magnús-
son fer með erfitt hlutverk, og
er varla hægt að búast við því
að lítt reyndur leikari skili því
betur. En óneitanlega hefði verið
gaman að hafa þarna snjallan
leikara, sem hæft hefði þessai'i
„typu“, — eins og þeir hafa þarna
í London. Sigurður Grétar Guð-
mundsson er virðingarverður tein
ungur í garði Þalíu, sem kemur
kannski til með að verða tals-
vert tré. Hann hefur ágætt and-
lit (einkum augnasvip; minnir á
Antony Perkins) og innlifun
hans er engan veginn veik, en
mikið skortir ennþá á tækni, eink
um í framsögn. Þá er loks að
geta Arnhildar Jónsdóttur sem
því miður veldur ekki hlutverki
því sem henni hefur verið feng-
ið — eða kannski öllu heldur
hæfir því ekki vel. Hlutverk
þetta er snöggt um vandasamara
og margræðara en í fljótu bragði
kann að virðast, þó leynir sér
ekki einlægur vilji leikkonunnar
að vinna vel.
Samt sem áður: mjög skemmti
leg sýning, þrrrrriller af fyrstu
gráðu. — Oddur Björnsson
við Guðfræðideild Háskóla ís-
lands.
Eins og áður segir fjallar dokt-
orsritgerð Róberts um Þorláks-
tíðir, en kirkjulög frá þeim tíma
eru aðeins varðveitt í einu hand-
riti £ Árnasafni og fjallar rit-
gerðin einkum um rannsóknir á
því handriti.
Doktorsefni fylgdi verki sínu
úr hlaði með nokkrum orðum, en
því næst tók til máls fyrri and-
mælandi, prófessor Runi Stáblein
Talaði hann nokkuð á aðra
Klukkustund, flutti fyrst ítarlegt
yfirlit yfir kirkjutónlistar á mið-
öldum en vék síðan að doktors-
ritgerðinni, sem hann taldi góð-
an skerf til rannsóknar á tónlist-
arsögu miðaldanna. Lauk hann
máli sínu með því, að óska ís-
AGNAR Kl. Jónsson sendiherra
er fimmtugur í dag. Agnar er
sonur Klemensar landritara og
síðar ráðherra Jónssonar og f.cú
Önnu konu hans. Klemens er fyr-
ir löngu látinn, en frú Anna er
enn á lífi, og hefur ætíð verið
mikið ástríkt með þeim Agnari
og móður hans.
Agnar ólst upp hjá foreldrum
sínum í húsi þeirra við Tjarnar-
götu hér í bæ. í bernsku Agnars
var faðir hans æðstur fastskip-
aðra embættismanna í landinu.
Hann var starfsmaður mikill, vel
að sér í sögu þjóðarinnar og skrif
aði merk rit um hana, m. a. bæði
sögu Reykavíkur og Akureyrar.
Því drep ég á þetta, að Agnar
hefur um margt fetað í fótspor
föður síns. Hann gerðist lögfræð-
ingur sem hann og lagði síðan ínn
á embættisbrautina og hefur þar
hlotið hinar æðstu vegsemdir.
Hann hefur og ætíð borið með sér
einstaka hæversku og háttprýði,
sem að vísu er meðfædd, en hann
einnig sá fyrir sér í foreldrahús-
um og hefur tamið sér æ síðan.
Um þær mundir, sem Agnar
laulf lögfræðiprófi voru íslend-
ingar að undirbúa það að taka
meðferð utanrikismála í eigin
hendur. Agnar hafði snemma hug
á að ganga í þá þjónustu og fékk
því starf í danska utanríkisráðu-
neytinu. Hann vann þar frá því
snemma árs 1934 og þangað til
hann var gerður fulltrúi við.
danska sendiráðið í Washington
1938. Var hann þar og í New York
á vegum dönsku stjórnarinnar
þangað til 1. júní 1940, eftir að
íslendingar höfðu vegna atburða
ófriðarins sett upp sína eigin ut-
anrikisþjónustu. Gerðist Agnar
þá starfsmaður hennar fyrst vest-
an hafs en fluttist skjótlega heim.
Skrifsstofustjóri utanríkisráðu-
neytisins varð Agnar 1944, sendi-
herra í London 1951, og sendi-
herra í París 1956.
Agnar vinnur öll sín störf af
einstakri samvizkusemi, prúð-
mennsku og virðuleik. Enginn
embættismaður er hollari yfir-
lenzkum vísindum hjartanlega til
hamingju með verkið.
Síðari andmælandi, prófessor
Magnús Már Lárusson, talaði
einnig rúma klukkustund. Ræddi
hann ítarlega um handrit það,
er ritgerðin byggir á og ýmsar
sögulegar tilgátur og staðreyndir
i sambandi við það. Hann kvað
rannsóknum á þessu sviði svo
skammt á veg komið, að dokt-
orsritgerð Róberts A. Ottóssonar
væri grundvallarrit á Norður-
löndum um þessi efni. Lauk hann
miklu lofsorði á ritgerðina.
Þegar andmælendur höfðu lok-
ið máli sínu og doktorsefni hafði
svarað var gert hlé á athöfninni
og dómendur gengu afsíðis. Er
þeir birtust aftur kvað dr. Guðni
Jónsson upp þann dóm, að rit-
gerðin hefði verið dæmd gild
og höfundur hennar þar með unn
ið sér doktorstitil.
mönnum sínum en Agnar, né viil
fremur láta gott af sér leiða.
Hann er góður heim að sækja og
kann hóf í öllum hlutum. Þá spill
ir ekki frú hans, Ólöf dóttir séra
Bjarna vígslubiskups Jónssonar,
glæsileg og gerðarleg kona.
Þau hjón búa nú ásamt börn-
um sínum við góðan hag suður í
París. Þó hef ég grun um, að þau,
eins og fleiri, sem langa útivist
hafa, fýsi öðru hvoru heim, ekki
sízt vegna þess að starfsorka
Agnars er trauðla nýtt til hlítar,
eins og nú er háttað störfum
sendiherra í París. En Agnar vill
vera sívinnandi og óskar að von-
um að sjá sem mestan ávöxt
verka sinna. Starfsþrek hans hef-
ur m. a. birzt í mörgum tímaric,-
greinum um meðferð utanríkis-
mála og í hinu ómissandi Lög-
fræðingatali, sem hann gaf út
1950.
Ef líf og heilsa endist, á Agnar
margt óunnið þjóðinni til nytja.
Allir vinir hans vona, að svo
megi verða, og senda nú honum
og fjölskyldu hans innilegar
heillaóskir.
Bjarni Benediktsson.
Flugfreyjur
óánægðar
WASHINGTON, 10. okt. — Flug-
freýjur hjá bandaríska flugfé-
laginu Trans World Airlines hafa
nú hótað að gera verkfail, ef fé-
lagið taki ekki til greina kröf-
ur þeirra um styttingu vinnutím-
ans. Segja flugfreyjur þær, sem
fljúga með þotum, að þær þoli
ekki jafnmargar ferðir og þeim
eru ætlaðar. Þær verði veikar af
of tíðum þotuferðum. Með aukn
um hraða farkostanna hefur flug-
ferðum áhafna fjölgað, því vinnu
tími hefur ekki verið styttur.
Grivas og
Makarios sáttir
RHODOS, 10. okt. — Grivas of-
ursti og Makarios hafa nú jafn-
að allan ágreining sin í milli I
einkaviðræðum. Grivas sagði
blaðamönnum í dag, að eftir við-
ræðurnar við Makarios væri tor-
tryggni hans í garð hinna grisku
leiðtoga á Kýpur horfin.
Grivas hafði áður gagnrýnt
mjög samningagerðina við Breta
og Tyrki um framtíð eyjarinnar
— og var hann sagður hafa stað-
ið að samsæri til þess að ráða
Makarios af dögum. Þessum sögu
burði neitaði Grivas m V öllu í
dag og sagði tilhæfulaust. Ég er
ekki samsærismaður, sagði Griv-
as.
Frá doktorsvörninni sl. laugardag. Dr. Stabelin í ræðustól. —
Doktorsrifgerð Róberfs A. Ottóssonar
er grundvallarverk