Morgunblaðið - 13.10.1959, Blaðsíða 12

12
MORCVNBl4Ðlh
Þriðjudagur 13. okt. 1959
fttttiiitMðfrifr
Utg.: H.l. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefónsson (ábm
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
NYJAR LEIÐIR
HEILBRIGÐUR atvinnu-
rekstur einstaklinga hef-
ur mjög átt í vök að verj-
ast hér á landi undanfarin ár.
Ein helzta ástæðan til þess er
skattránsstefna Framsóknar, Al-
þýðuflokks og kommúnista. Ekki
hefur verið látið sitja við það
að hirða mikinn hluta tekna af
einstaklingum og félögum þeirra,
heldur hefur og verið stórlega
gert upp á milli skattþegna.
Þjóðarheildinni er það að sjálf-
sögðu hollast, að sá rekstur fái að
njóta sín sem hagkvæmastur er,
þegar til til lengdar lætur. Ur
því fæst ekki skorið, nema allir
þeir, sem sams konar atvinnu
stunda, séu skattlagðir eftir sömu
reglu. í þessu má ekki halla á
neinn, en heldur ekki veita nein-
um forréttindi.
★
I tillögum Sjálfstæðismanna
um leiðina til bættra lífskjara, er
rækilega á þetta bent.
Öruggir atvinnuvegir verða
aldrei byggðir hér upp nema það
sé haft hugfast, að atvinnurek-
endum verði gert mögulegt að
mynda eigið fjármagn til endur-
nýjunar og aukningar á atvinnu-
tækjum. Þetta hefur ekki verið
leyft á undanförnum árum. M. a.
þess vegna hefur stöðugt sigið á
ógæfuhlið. Þetta er ein af ástæð-
unum fyrir því, að framleiðsluna
hefur skort starfsgrundvöll, svo
að henni hefur orðið að bjarga
með uppbótum og niðurgreiðsl-
um, er enda í því, að atvinnu-
rekendur bera í raun og veru
ekki lengur sjálfir ábyrgð á
rekstri sínum.
Svo má ekki lengur ganga til.
Inn á nýja braut þarf að snúa.
Að atvinnuresktrinum ber a'5
búa þannig, að sem allra flestir
hafi löngun til að leggja fé sitt
í hann og gerast þannig virkir
þátttakendur í uppbyggingu
landsins.
★
Sumir segja, að þetta sé gert
með því að ríkið, sveitarfélög eða
samvinnufélög séu eigendur
helztu atvinnutækja. Með því
séu þau í raun og veru í eigu
almennings, sem hafi úrslitaráð
um meðferð þeirra.
1 framkvæmd er þetta á allt
annan veg. Sum fyrirtæki sveit-
arfélaga, eins og t. d. Bæjarút-
gerð Reykjavíkur, eru að vísu
prýðilega rekin. En ætíð er hætta
á því, að annarleg sjónarmið
blandist inn í rekstur þeirra fyr-
irtækja, sem þannig er háttað.
Flokkatogstreita segir skjótt til
sín.
Um samvinnufélögin er það
svo, að á meðan þau eru ekki
mjög stór, geta einstakir félags-
menn verulega látið að sér
kveða. En dæmið um SÍS sann-
ar, hvernig lítil klíka nær um-
ráðum yfir ógrynni fjár, sem al-
menningur á í raun og veru.
Klíkan býr þannig um sig, að
hún þarf ekki stuðning nema til-
tölulega lítils hluta félagsmanna
— innan SÍS % hluta —, til að
hafa alræðisvald. Áhrif ein-
stakra félagsmanna eru raunveru
lega úr sögunni. Forráðamenn-
irnir skeyta því minna um hyggi-
lega meðferð eignanna sem á-
hætta þeirra sjálfra er engin. Ef
skakkaföll verða lenda þau öll á
almenningi, en forstjórarnir hafa
sitt á þurru hvemig sem fer.
★
Hættan, sem af þessu stafar
fyrir heilbrigðan rekstur, er geig-
vænleg. Þess vegna er eðlilegt
að leitað sé nýrra ráða. Tillög-
ur Sjálfstæðismanna um nauð-
synlegar breytingar á félaga- og
skattalöggjöf til örvuhar þátttöku
almennings í atvinnurekstri í
formi opinna hlutafélaga og al-
menns verðbréfamarkaðs vísa hér
leiðina fram á við.
Með þessu móti mundi vera
unnt að stofna almenningshluta-
félög í atvinnuskyni með þátt-
töku allra, sem leggja vilja fram
fé til að eignast hlut í félaginu í
von um hagnað. Á verðbréfa-
markaðinum mundi verð hluta-
bréfa skráð frá degi til dags eftir
framboði og eftirspurn, rekstrar-
afkomu fyrirtækisins og hagnað-
arvon. Á þann hátt gætu menn
skipt á bréfum sínum fyrir önn-
ur, og selt þau, ef þeir þyrftu á
fé að halda til eigin nota. Þetta
myndi tryggja að hinn almenni
hluthafi væri ekki hlunnfarinn
af stjórnendum.
I slíkum félögum er miklu
minni hætta á því en í hinum
rekstrarformunum, að annarleg
sjónarmið blandist inn í rekstur-
inn. Allar líkur eru til þess, að
fyrirtækin verði betur rekin.
Auðvitað þarf í þessu sem öðru
að þreifa fyrir sér. Eðlilegast er,
að fyrst sé öllum búið fullkomið
jafnrétti.
Þá mundi smám saman sá
reksturinn verða ofan á, sem hag-
kvæmastur reynist. Ef svo færi
áð ríkisrekstur, bæjarrekstur eða
sveitarfélaga og samvinnurekstur
stæði sig til lengdar betur, er
engin hætta á því að hið nýja
rekstrarform mundi útrýma hon-
um. Tal sumra um, að með til-
lögum í þessa átt sé verið að ráð-
ast að bæjarútgerð, ríkisrekstri
og samvinnufélögum, gefur ein-
ungis til kynna að þeir, sem svo
mæla, trúi ekki á málstað sinn.
ALGER SVIKSEMI ÞÓRARINS
NÆSTEFSTI maður á lisca
Framsóknar hér í bæ
segir nýlega „óhjákvæmi
legt, að fram fari hið allra fyrsta
endurskoðun á því, hvort seca
varnarliðsins í landinu sé áfram
nauðsynleg". Þetta lætur vel í
eyrum, en þegar menn lesa það
hljóta þeir að spyrja: Hver á að
annast þessa endurskoðun og a£
hverju hefur hún ekki þegar far-
ið fram?
„Fínu-manna-nefndin“, sem
Þórarinn Þórarinsson er í, hefur
einmitt skyldu til þess, sam-
kvæmt samningnum frá 1956, að
framkvæma þetta verk. En áhugi
Þórarins til að vinna það er ekki
einu sinni svo mikill að hann
telji það upp á meðal þeirra
þriggja atriða, sem hann seg-
ist hafa ætlað að hreyfa á
„fyrsta fundi“ nefndarinnar.
— Eins og kunnugt er var
sá „fyrsti fundur" aldrei hald-
inn. Þórarinn Þórarinsson hefur
að eigin sögn aldrei óskað eftir
honum. Tal ungra Framsóknar-
manna um brottrekstur hersins
nú er því með öllu innantómt.
Það hefur þau áhrif ein að minna
enn einu sinni á hina algeru svik-
semi Þórarins Þórarinssonar.
UTAN UR HEIMI
Kafbátar þurfa mörg og nákvæm tæki, Myndiu hér að ofan er úr stjórnherbergi nýjasta kafbáts
Breta af „RorquaI“-gerð.
Frá alþjóðlegu haffræðiráðs iefnunni
Sformar mœldír
km. fjarlœgð
— Blóðfegundir fiska
Á ALÞJÓÐLEGU haffræðí-
ráðstefnunni, sem haldin var
í aðalstöðvum Sameinuðu
þjóðanna í New York nýlega
skýrði prófessor Walter H
Munk frá Scripps Institution
of Oceanography í Kaliforníu
frá því, að nú væri nákvæm-
lega hægt að staðsetja storma
í allt að 13.000 km fjarlægð.
Ráðstefnuna sóttu 900 vís-
indamenn frá 38 löndum.
☆
♦ Prófessor Munk skýrði frá
hinum nýju aðferðum við stað-
arákvörðun storma og lýsti því,
hvernig vatnsþrýstingurinn á
ákveðnu dýpi er mældur við
strendurnar. Fyrstu merkin um
storm í fjarlægð koma fram í ör-
smáum öldum, sem eru aðeins
nokkurra millimetra háar, en
teygja sig upp í hálfan annan
kílómetra á vatnsfletinum. Á
nokkrum dögum dregur úr lengd
Bretar biðja um
regn
LONDON, 10 okt.: — í dag fór
að rigna lílilsháttar á Suður-
Englandi og í tvær aldir hafa
Bretar ekki tekið rigningunni
jafnfagnandi og nú, því sumarið
hefur verið það þurrasta, sem
j um getur í 200 ár á Bretlands-
eyjum. í haust hefur vatnsskort-
ur verið tilfinnanlegur í mörg-
um borgum og byggðum Bret-
lands og hafa húsmæður birgt
sig upp af þvottabölum og fötum
til þess að safna í vatni, ef veð-
urguðirnir yrðu svo miskunnsam
ir að láta rigna þó ekki væri
nema í klukkutíma.
þeirra ,og þær hækka að mun.
Með samræmdum mælingum á
þessum öldum á mörgum stöðum
á sömu strönd er hægt að ákvarða
stefnu stormsins, sem er í aðsigi,
og fjarlægð hans í hverjum tíma
Fiskar, selir og hvalir hafa
ólíkar blóðtegundir
Önnur vísindaleg niðurstaða,
sem kunngerð var á ráðstefnunni,
er sú, að fiskar, selir og hvalir
hafa mismunandi blóðflokka eins
og mannfólkið, og að hægt er að
beita þessari vitneskju við grein-
ingu á stofnun og ættbálkum inn-
an sömu dýrategundar. Það var
prófessor J. E. Cushing frá Kali-
forníu-háskóla, sem skýrði ráð-
stefnunni frá reynslu sinni á
þessu sviði. Nú er hægt að segja
til um, hvort lax, sardínur, síld
og aðrar fisktegundir sem nýttar
eru í framleiðslunni eru af þess-
um eða hinum „ættbálkinum".
Þetta er aftur mjög mikilsvert,
þegar rannsaka skal göngur
fisktegundanna um heimshöfin.
☆
^ Önnur umræðuefni á ráð-
stefnunni voru t.d. möguleikar á
að nýta verðmæta málma á hafs-
botni, vinnsla vítamína og ann-
arra nauðsynltgra næringarefna
úr fiski og gróðri í höfunum,
aukning fiskaflans með nánari
Engir demantar?
LONDON, 7. okt. (Reuter). —
Harry Oppenheimer, eigandi dem
antanáma í Suður-Afríku, hafði
slæmar fréttir að færa kvenfólk-
inu í dag. — Hann sagði sem
sé, að á næstu 20—25 árum yrðu
sennilega allar demantanámur
heimsins uppurðar. Að vísu gætu
enn fundizt nýjar námur, þótt
ekki væru sérlega miklar líkur
til þess.
í 13,000
þekkingu á venjum og háttum
fiska, betri veðurfregnir og eftir
lit með geislavirkum úrgangsefn
um í höfunum. í sambandi við
síðastnefnda atriðið, sem er mjög
mikilsvert, beindi ráðstefnan því
til Alþjóðakjarnorkustofnunar-
innar (IAEA) í Vínarborg, að
hún rannsakaði hvað gæti talizt
leyfilegt hámarksmagn af geisla
virkum efnum í hafinu.
Ógnir a!;-
veganna
EFNAHAGSNEFND Sameinuðu
þjóðanna fyrir Evrópu hefir ný-
lega birt skýrslu um bílslys í
Evrópu árið 1957, og koma þar
fram margar uggvænlegar tölur.
— í skýslunni segir meðal ann-
ars:
Rúmlega 44.000 manns létu lífið
í bílslysum í 16 Evrópulöndum
árið 1957, og er það 10.000 fleira
en árið 1953, eða 20% aukning.
— Þessi aukning á slysum var
hins vegar hlutfallslega minni en
aukning vélknúinna ökutækja,
er bílum fjölgaði um 44 af hundr
aði og mótorhjólum um 80 af
hundraði.
I skýrslunni segir, að enda þótt
dauðaslysum hafi ekki fjölgað
jafnört og ökutækjum, sé tala
dauðaslysa af völdum ökutækja
ískyggilega há. Þeim fjölgaði úr
42.725 árið 1956 'í 44.059 árið 1957.
Bráðabirgðaskýsla um umferðar-
slys árið 1958 sýnir aftur á móti,
að tala dauðaslysa muni senni-
lega vera lægri en 44.000 það ár.
■fr
Tala þeirra sem slösuðust í um-
ferðinni var einnig mjög há. í 15
löndum jókst hún úr 1.179.714 ár-
ið 1956 upp í 1.214.597 árið 1957.
Tala þeirra, sem hlutu örkumi
af völdum bílslysa jókst úr
968.705 árið 1956 upp í 990.488
árið 1957 í umræddum 15 lönd-
um. Meðal þeirra, sem létust og
særðust, er hlutfallstala öku-
manna — bæði bíla og tvíhjóla
farartækja enn mjög há.