Morgunblaðið - 11.11.1959, Blaðsíða 8

8
M ORCTllV KT.AÐ1Ð
Miðvik'udagur 11. nóv. 1959
Samþykktir Samb. tiski-
deildanna á Snœfellsnesi
STYKKISHOLMI, 9. okt. — Aðal
fundur Sambands fiskideildanna
á Snæfellsnesi var haldinn í
Stykkishólmi sl. föstudag. Mættir
voru fulltrúar úr öllum útgerðar-
stöðum á Snæfellsnesi. Ýms mál
Frú Franciska og Gunnar Gunnarsson í Rungsted.
— Var ekki erfitt fyrir rit-
höfund, sem var bæði óþekkt-
ur og útlendingur, að koma
fyrstu skáldsögunni inn á
bókamarkaðinn í Danmörku.
— Ég botna ekkert í því,
hvernig ég klauf það. Ég
varð fyrst í stað að lifa á
því að skrifa ljóð og sögur
í blöð og tímarit. Enginn er
öfundsverður af því. En það
er erfitt að fá þýtt úr íslenzku
á erlend mál. Er því mikill
hemill að skrifa á íslenzku,
ef maður vill ná umheimin-
um.
— Hvernig geðjast yður að
nútímabókmenntum Dana?
— Nokkur ár féllu úr á
stríðsárunum. Er þyí erfitt að
átta sig á ástandinu í dag.
Margir þeirra rithöfunda, sem
SAAR I Gfiiinar Gunnarsson á
héraðið
HINN 5. júlí sl. var Saarhér-
aðið sameinað Vestur-Þýzkalandi
efnahagslega og mun sú samein-
ing hafa veruleg áhrif.
Eftir að heimsstyröldinni síð-
ari lauk fékk Saarhéraðið nokkra
sjálfstjórn undir yfirstjórn
Frakka og komst héraðið þá í
náin efnahagsleg tengsl við Frakk
land. En samkvæmt niður-
stöðum almennrar atkvæða-
greiðslu Saarbúa sjálfra var hér
aðið á ný stjórnmálalega tengt
Vestur-Þýzkalandi í janúar 1957,
en ákveðið var að fullkomin sam-
eining skyldi dragast nokkuð. —
Formlega og endanlega verður
hún komin á um næstu áramót,
þ. e. 1. janúar 1960.
Saar er mjög mikið iðnaðar-
hérað með um eina milljón íbúa,
en það er þó minna en fertug-
asti hluti íslands. Þar eru fram-
leiddar árlega 17 milljónir tonna
af kolum, sem samsvarar 13%
kolaframleiðslunnar i öðrum hlut
um Vestur-Þýzkalands og 25%
kolaframleiðslunnar í Frakklandi
og svipað er að segja um járn-
Og stálframleiðsluna í héraðinu.
Ef miðað er við framleiðslutöl-
ur frá árinu 1957, þá mun sam-
eining Saar við Vestur-Þýzka-
land hafa þau áhrif, að hlutur
Þýzkalands í framleiðslu Kola-
og stálsambands Evrópu, mun
aukast úr 54% í 60% í kolafram-
leiðslu og úr 41% í 47,5% í járn-
og stálframleiðslu. Af framiög-
unum til Kola- og stálsambands-
ins hafa 6% komið frá Saar-
héraðinu. Þegar þesum hluta
er bætt við framlag Vestur-Þýzka
lands mun hann verða 53,2%, er.
framlag Frakklands nemur 22,9%
Belgíu 10,7%, ítalíu 6,5%, Hol-
lands 3,6% og Lúxemborgar
3,1%.
Af 1 milljón íbúum Saarhér-
aðsins eru um 335.000 skráðir í
hinum ýmsu starfsgreinum. Um
helmingur þeirra vinnur í iðn-
aðinum, fimmtungur við námu-
gröft, um 13% við verzlun, um
5% við samgöngur og 5% vinna
við fræðslumál og eru í opin-
berri þjónustu Innan við 1%
starfar að landbúnaði og skóg-
arhöggi.
Aukin utanríkisviðskipti
V.-Þýzkalands.
Fyrir endursan.-minguna við
Þýzkaland skipti ^arhéraðið að
langmestu leyti við Frakklan",
en þangað »óru 2/3 —utar útflutn
fornum slóðum
Kaupmannahöfn í nóvember.
GUNNAR GUNNARSSON
skáld hefur sem kunnugt er
í sumar dvalizt sér til heilsu-
bótar í Rungsted skammt fyr-
ir norðan Kaupmannahöfn.
Danska skáldið Johannes
Ewald gerði þennan smábæ
frægan, þegar hann bjó fyrir
nálega 200 árum á Rungsted
krá og lofsöng „Rungsteds
lyksaligheder". Karan Blixen
á líka heima þarna. Skáldun-
um geðjast auðsjáanlega vel
að þessum litla bæ.
Ég hitti Gunnar að máli á
bústað hans í Rungsted. Hús-
ið stendur við kyrrláta villu-
götu. Er þaðan skammt til
skógar og ekki langt til Eyr-
arsunds.
Þegar við vorum búnir að
drekka kaffi, sem frúin bar
á borð, og höfðum sezt í hæg-
indastólana, segir Gunnar:
— Af mér er ekki mikið
að segja. I sumar hefur mér
verið allt bannað: matur,
drykkur og áhyggjur. Bara að
hægt væri að fjarlægja á-
hyggjurnar með læknis-
banni.
Læknir sagði við mig, þeg-
ar við hjónin fórum að heim-
an í júní sl., að fyrsta missir-
ið væri ég sjúklingur, annað
missirið í afturbata, og svo
gæti ég farið að hugsa um,
að hverju ég gæti snúið mér.
Nú er fyrsta missirið bráð-
um á enda. Heilsan fer batn-
andi. Við hjónin gerum ráð
fyrir að geta farið heim til
Islands í þessum mánuði.
Mikið hefur ekki á daga
okkar drifið í sumar. Ég hef
þó flutt erindi í skólaútvarp-
ið danska, og þau eiga að
verða eitthvað fleiri.
Við höfum hvergi getað
ferðazt, hvorki norður né suð-
ur á bóginn. Við höfum hitt
ýmsa kunningja frá fyrri tím-
um. En það er örðugt að njóta
sín, þegar maður er ekki, heill
heilsu.
Annars hefur þetta sumar
og haust verið alveg einstætt
og minnir mig á fyrsta haust-
ið í Danmörku árið 1907, þó
ekki af þvi að veðrið væri
þá eins gott og núna, en af
því að maður sá þá allt með
nýjum augum. Það var æv-
intýralegt að koma í nýjan
heim. En sumarið í ár og
haustið ,sem nú er að líða á
enda, hefur verið ævintýra-
legt vegna veðurblíðunnar.
Nú þegar við erum að tala
um, hve lítið hafi gerzt hérna
hjá okkur í sumar, þá get ég
sagt yður frá því, að ég hef
fengið heimboð, sem örðugt er
að sjá, hvort ég geti þeg-
ið. American-Scandinavian
Foundation bauð mér fyrir
skömmu vestur í vetur, en ég
er varla til stórræða sem
stendur. — Alþjóðafélagið
„Frjáls menning" á 10 ára
afmæli og ætlar að halda upp
á það í júní n. á. i Vestur-
Berlín. Er mér boðið þang-
að.
Ég vona að geta skroppið
á þetta mót í Vestur-Berlín.
Það er heilt missiri þangað
til. En ég veit ekk-i, hvort
ég get farið til Ameriku.
Læknirinn segir, að ég geti
þolað ferðina, en margt fylg-
ir í kjölfar hennar, og ræður
hann mér því frá þessu.
— A stúdentsárum mínum
voruð þið hérna í Danmörku
4 íslenzk skáld, sem skrifuð-
uð á dönsku. Er ekki erfitt
að skrifa skáldsögur á erlendu
máli?
— Jú, íslenzka og danska
eru mjög ólík mál. Oft er ekki
hægt að þýða það sem maður
hugsar. Sumt verður að segj-
ast á dönsku til þess að ná
sömu áhrifum.
ég þekkti, eru horfnir, og nýir
menn komnir.
— Voru það ekki mikil við-
brigði að koma aftur til Dan-
merkur eftir margra ára fjar-
veru?
— Jú, breytingin er ærin,
þótt kjarninn sé óbreyttur,
skógarnir og akrarnir eru
hinir sömu og áður og sömu-
leiðis allt það sem fær að
liggja óhreyft. En ekki er
auðvelt að skilgreina í fljótu
bragði í hverju gerbreytingin
er fólgin.
Fyrstu árin eftir stríðið
varð maður var við kala í
garð Islendinga út af skiln-
aðinum. En þetta er að hverfa
og var allt á misskilningi
byggt.
Samtalið barst að lokum að
samvinnu Norðurlanda, sem
alltaf hefur verið Gunnari
mikið áhugamál.
— Það er ömurlegt með
norræna samvinnu, segir
hann, að þegar til kastanna
kémur, þá bregzt allt. Fyrir
10 árum fóru áformin um
sameiginlegar loftvarnir út
um þúfur, og nú fer á sömu
leið með tollabandalagið.
Hluturinn er sá, að hafi
þessi lönd ekki neitt sameig-
inlegt, þá hverfa þau alveg
inn í Evrópuheildina. Það
verður erfiðara fyrir þau, ef
þau verða að sækja fram
hvert fyrir sig en ef þau
mynda einhverja heild.
Eftir er þó ennþá norræn
menning í ýmsum myndum.
Vonin er sú, að hún leiði til
raunverulegrar samvinnu. Við
•megum ekki gefast upp. En
það er eins og Norðurlönd
þurfi að vera illa stödd til
að gera eitthvað skynsam-
legt.
— Hvernig lítið þér á þau
viðskiptasambönd, sem nú eru
að skapast með þjóðunum í
Vestur-Evrópu?
— Mér geðjast vel að þeim.
Án samtaka er Vestur-Evrópa
varnarlaus gagnvart austrinu.
lágu fyrir þessum fundi og voru
eftirfarandi samþykktir gerðar;
Um vegagerð
Sambandsþingið skorar á fiski-
þing að beita áhrifum sínum í þá
átt að hraðað verði vegagerð milli
Ólafsvíkur, Hellissands og Grafar
ness undir Ólafsvíkurenni og fyr-
ir Búlandshöfða. Bendir fundur-
inn á, að vegagerð þessi ef fran\-
kvæm verður, létti stórlega fyrir
vinnslu fiskafurða þar sem þá
mætti nota hafnirnar á víxl og
greiddi auk þess fyrir samgöng-
um á útnesjum.
Um gæzluskip
Sambandsþingið felur fulltrúa
sínum á fiskiþingi að vinna að
því á þinginu að gæzluskip verði
á Breiðafirði og við Snæfellsnes
frá 1. jan. til vertíðarloka, til
varðgæzlu og aðstoðar við fiski-
bátana.
Um hafnarframkvæmdir
Sambandsþingið fagnar því að
ríkisvaldið hefur nú í fyrsta
sinn varið nokkru af erlendu
lánsfé til hafnargerða víðsvegar
um landið, sem hefir m. a. létt
mjög undir með þeim hafnar-
framkvæmdum, sem farið hafa
fram á Snæfellsnesi í sumar. Jafn
framt skorar þingið á alþingi og
væntanlega ríkisstjóm, að sja
höfnunum á Snæfellsnesi fynr
nægu framkvæmdafé á næstu ár
um, svo að hafnarmálum á nesinu
verði komið í viðunandi hoi;f.
Um símamál
Fundurinn skorar á Landssima
íslands, að hann komi upp 70
watta talstöð í Stykkishólmi, er
verði opin til almennrar þjónustu
fyrir öll skip þann tíma sem
landssímastöðin þar er opin.
Um vitamál
Eftirfarandi tillaga í vitamál-
um var samþykkt: a) að sett
verði hvítt ljós á Selsker og Odd-
bjarnarsker undan Eyrarfjalli og
ljósbauja verði einnig sett við
Þrælaboða. b) að aukið verði ljós
magn vitanna á Krossnesbjargi
við Grundarfjörð og innsiglingar
vitann við Ólafsvík, t. d. með
rafmagni. c) að ávallt sé búandi
vitavörður í Höskuldsey, þar sem
það verður að teljast mikið ör-
yggi fyrir þá báta sem sækja sjó
frá Stykkishólmi.
Kosning fulltrúa til fiskiþings
Kosinn var Ottó Árnason, Ólafs-
vík sem aðalmaður og Bergsveinn
Jónsson,_ Stykkishólmi sem vara-
maður. t stjórn voru kosnir Þór-
ólfur Ágústsson, Stykkishólmi,
form. og meðstjórnendur Vig-
lundur Jónsson, Ólafsvík, Guð-
mundur Runólfsson, Grafarnesi.
— Á. H.
Krúsjeff
LONDON, 6. nóv. — Krúsjeff
hlaut mikið hól og var klappað
lof í lófa langa hríð á Lenin leik-
vanginum í Moskvu í dag, en há-
tíðahöldin í sambandi við 7. nóv.
eru þegar hafin. Aristov, ritari
miðstjórnar kommúnistaflokks-
ins, flutti 40 mínútna ræðu, sem
eingöngu fjallaði um Krúsjeff og
afrek hans. Var Krúsjeff nefnd-
ur í ræðunni „ósigrandi baráttu-
maður fyrir friði“ með meiru.

ingsins og þaðan kom„ 75% inn-
flutningsins. En á sama tíma fóru
ekki nei~ 25% ú'.flatningsins t i
Þýzkalands og þaðan komu að
eins 17% innflutningsins. Frá því
á miðju ári 1959 hefur Saar verið
talið með í verzlunarskýrslum
Vestur-Þýzyands og er gert ráð
fyrir, að það hækki heildarupp-
hæð utanríkisviðskipta landsi ::s
um 4%.
Aðstæður Saarbúa breytast all
verulega við að skipt^ svona um
„þóðerni“, ef svo mætti segja. —
Breytingin er fyrst og fremst
efnahagsleg og verður reynslan
að skera ur hve mikil hún verð-
ur. Samkvæmt franska kerfinu,
sem þeir áður bjuggu við, voru
t. d. fjölskyldubætur, sjúkrabæt-
ur, launþegauppbætur og styrkir
til þeirra, sem tjón höfðu beðið
í stríðinu, hærri en í Þýzkalandi.
En á ninn bóginn eru almenn
laun, ellistyrkir og slysatrygg-
ingar hærri í Þýzkalandi.
Nú mun aukast samkeppni
þýzkra iðnaðarvara á markaðn-
um í Saar og hljóta framleiðend-
ur í héraðinu, að einhverju leyt.i
að finna fyrir því. Og þó að áfram
sé gert ráð fyrir miklum við-
skiptum við Frakkland, hljóta
þau að minnka töluvert frá þvi,
sem verið hefur.
Vestur-þýzka stjórnin hefur
ákveðið að veita styrki til iðnað-
arins í Saar til að auðvelda breyt
inguna. Þannig verða skattar
eitthvað lægri, en á öðrum iðn-
aði í landinu um nokkurn tíma,
lánsfjármagni verður beint til
héraðsins, einhverjir styrkir
verða veittir og einnig verður
fyrst um sinn reynt að beina pönt
unum vegna opinberra fram-
kvæmda til héraðsins, eftir því
sem hagkvæmt þykir. Er búizt
við, að fljótlega muni iðnaður-
inn í Saar standa jafnt að vígi
og iðngreinar í öðrum hlutum
V estur-Þýzkalands.