Morgunblaðið - 11.11.1959, Blaðsíða 10

10
MORCinvnTAniv
Miðvikudagur 11. nóv. 1959
Útg.: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Rxtstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innanxands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið
AF HVERJU VIÐURKENNDI
EYSTEINN EKKI TOLLFRELSI
OLÍUFÉLAGA S. í. S.?
YSTEINI Jónssyni og Tím- | heilbrigðismál undir heilbrigðis-
anum er ekki um það, að j málaráðuneytið, framsal afbrota-
manna undir dúmsmálaráðuneyt-
ið o. s. frv.
F
upplýst hefur verið, að
bréf H. í. S. frá því í apríl 1952
um tollgreiðslur lá ekki óafgreitt
í utanríkisráðuneytinu, eins og
ætla mátti eftir skýrslu rannsókn
ardómaranna í hneykslismáli ol-
íufélaga S.Í.S., heldur fór til fjár
málaráðuneytisins. Sú afgreiðsla
var óhjákvæmileg vegna þess,
að á þessum tíma hafði fjármála
ráðuneytið af hálfu Stjórnarráðs-
ins æðsta úrskurðarvald í tolla-
málum á Keflavíkurflugvelli,
eins og annarsstaðar á landinu.
Á þessu varð fyrst breyting 11.
sept. 1953, þegar dr. Kristinn
Guðmundsson varð utanríkisráð-
herra. Þá heimtuðu Framsókn-
armenn, að öll mál varðandi fram
kvæmd varnarsamningsins
skyldu lögð undir utanríkisráðu-
neytið. Enda voru þá tollamál
Keflavíkurflugvallar berum orð-
um lögð undir dr. Kristinn. Var
þar með gersamlega vikið frá þvi,
sem áður hafði verið.
Þegar H.Í.S. leitaði til utan-
ríkisráðuneytisins um þessi efni
í apríl 1952, var þess vegna sjálf-
sagt, að það sendi málið áleiðis
til fármálaráðuneytisins. Ey-
steinn Jónsson var þá fjármála-
ráðherra.
Enginn ætlar Eysteini Jónssyni
óvinskap í garð olíufélag SÍS.
Engu að síður treysti hann sér
ekki til að verða við málaleitan
H.Í.S. í þess stað sendi hann
málaleitunina áleiðis til tollstjóra
embættisins í Reykjavík. Þaðan
kom hún aldrei aftur. Verður að
ætla, að fjármálaráðheira hafi
talið það hægan dauðdaga fyrir
of frekjulega málaleitan félags-
bræðra sinna. Málaleitan, sem
hann fékk sig þó ekki til að neita
sjálfur, en þótti hægara að láta
gleymast í umsjá undirmanna
sinna.
Þvílík meðferð stjórnvalds er
að vísu ekki stórmannleg. En I
erfitt er að finna aðrar skýringar
á aðförum Eysteins Jónssonar.
Naumast er honum ætlandi að
hafa ráðlagt félagsbræðrum sín-
um í oliufélögum SÍS að nota
þögn Stjórnarráðsins sem skálka-
skjól fyrir þeim skilningi á
varnarsamningnum, sem hann
sjálfur treysti sér þá ekki til að
halda fram.
★
Til afsökunar aðgerðarleysi sírvu
reynir Eysteinn Jónsson raunar
nú að láta Tímann bera það fyrir
sig, að fjármálaráðuneytinu hafi
ekki komið þetta mál við, heldur
hafi það legið undir undir ut-
anríkisráðuneytið, því að „auð-
vitað er það utanríkisráðuneytið,
sem hefur framkvæmd samnings
ins með höndum, enda er samn-
ingurinn af því gerður“, segir
Tíminn í gær.
Eins og fyrr segir varð á þessu
meginbreyting hinn 11. sept. 1953.
Þangað til heyrði framkvæmd
varnarsamningsins undir mörg
ráðuneyti, alveg hliðstætt því,
sem framkvæmd milliríkjasamn-
inga um tryggingarmálefni heyr-
ir undir félagsmálaráðuney tið,
Auðvitað kann utanríkisráðu-
neytið að hafa milligöngu við er-
lenda aðila í þessum efnum. Svo
er þó ekki undantekningarlaust.
En mjög fátítt er, að það hafi
milligöngu í slíkum efnum milii
íslenzkra aðila og hlutaðeigandi
ráðuneytis. Hitt tíðkast að sjálf-
sögðu, að ráðuneyti, sem mál
heyrir undir, spyr utanríkisráðu-
neytið um túlkun þess á tilteknu
atriði milliríkjasamninga.
Tíminn viðurkennir í öðru orð-
inu í gær, að fjármálaráðuneytið
hafi látið tollamál Keflavíkurflug
vallar til sín taka á meðan Bjarni
Benediktsson var utanríkisráð-
herra. Fyrirsláttur Tímans er nú
einungis sá, að utanríkisráðu-
neytið hafi í einhverju tilfelli á
þessum árum talið vörur til
Sameinaðra verktaka eiga að
njóta tollfrelsis.
Þetta er mál fyrir sig og allt
annað en um hefur verið deilt.
Ef fjármálaráðuneytið taldi skoð
un utanríkisráðuneytisins ranga
bar því að bera málið undir dóms
stóla. Svo var aldrei gert.
í stað þess að una við varn-
arsamninginn frá 1951 og ur-
skurða öll einstök tilfelli, sem
upp komu, í samræmi við hann,
þá gerði dr. Kristinn Guðmunds-
son alveg nýjan samning um þessi
efni 1954. Úr því að Tíminn hefur
svo greiðan aðgang að plöggum
Stjórnarráðsins sem hann segir í
gær, stendur væntanlega ekki á
honum að birta þennan tollfrels-
issamning dr. Kristins og þeirra
Framsóknarmanna.
UTAN UR HEIMI
WERNHER VON BRAUN
★
Von Braun hefir
oft haft ástæðu
til að vera
gramur og óá-
nægður — en þá
hættir hann
bili að hugsa um
að komast upp
— og kafar nið
ur í staðinn ...
— upp og niður
E'
' MANNI verður gramt
í geði, þá er um að gera
að reyna að róa tugarnar —
slaka á spennunni. Annars
getur maður alveg ruglazt í
ríminu og misst nauðsynlega
yfirsýn yfir vandamálin, sem
við er að etja.
'k
Þannig fórust hinum þýzk-
bandariska eldflaugasérfræðingi,
Wernher von Braun eitt sinn
orð. Og hann hefir undanfarið
oft haft ástæðu til þess að fylgja
þessari ráðleggingu sjálfs sín. —
Og ráð von Brauns til þess að
lægja öldur hixgans, þegar á þarf
að halda, er að stunda djúp-
köfun. Hann veit fátt ánægju-
Rússum á sviði eldflauga-
tækni og geimrannsókna. —
Þessir menn geta þó tæpast haft
á réttu að standa, því að banda-
rískir valdamenn hljóta að gera
sér grein fyrir, hve framarlega
von Braun stendur á þessu sviði
— svo rækilega hefir hann sýnt
það og sannað. Hitt mun rétt, að
hann hefir „farið í taugarnar“ á
mörgum — ekki sízt stjórnmála-
mönnunum, er hann hefir stöð-
ugt klifað á þeirri kröfu, að
ríkisvaldið verði að veita miklu
meira fé til geimrannsókna en
gert hefir verið, ef Bandaríkja-
menn vilji ekki — eins og hann
orðar það, dálítið kaldranalega
— að rússneskir tollverðir taki
á móti þeim, þegar þeir loksins
komist til tunglsins.
Allt mun þetta koma glöggt
fram, þegar málið verður rann-
sakað til hlítar. Skraf Framsókn-
armanna nú um þessi efni mið-
ar að því að dylja fyrir mönnum
hið sanna samhengi. Þeir keppa
nú að því að láta svo sem hjá
olíufélögum SÍS sé um það eitt
að ræða, að þau hafi notið hins
sama tollfrelsis og íslenzkir verk
takar gjörðu.
Þar er allt annað á ferðum.
Olíufélög SÍS biðu alls ekki eftir
því, að vafinn um tollfrelsi væri
úrskurðaður af íslenzkum stjórn-
völdum né skutu þau ágreiningn-
um til dómsstóla. heldur tóku þau
réttinn í sínar hendur, eftir að
Eysteinn Jónsson hafði ekki
treyst sér til að ákveða hann
þeim til handa.
Oliufélög SÍ'S fengu hið erlenda
viðskiptafélag sitt og fulltrúa
varnarliðsins til þess að gefa
rangar upplýsingar. í skjóli þess-
ara falsana útveguðu olíufélög
S:Í:S: sér síðan það tollfrelsi,
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
Þýzk-bandarlski eldflaugasérfræðing-
urinn bregður sér i froskmannsgervi
og kafar þegar honum er gramt i geði
legra í frístundum sínum en að
klæðast froskmannsbúningi —
og kafa.
— Ég hugsa svo skýrt djúpt
niðri í vatninu, segir hann.
RÚSSNESKIR
TOLLVERÐIR ....
Ef til vill hefir hann um 20.
okt. sl. einmitt verið að busla
í vatni í nágrenni Redstone-her-
stöðvárinnar í Huntville í Banda-
ríkjunum, þar sem hann undan-
farin ár hefir haft yfirumsjón
með vísindalegum geimrann-
sóknum landhersins. — Að
minnsta kosti var hann ekki við-
staddur, þegar Eisenhower for-
seti hélt þá fund með helztu
frömuðum bandarískra geim-
rannsókna til þess að ræða,
hvernig unnt væri að vinna upp
það forskot, sem Rússar virðast
svo örugglega hafa náð á þessu
sviði.
Það vakti undrun margra, að
von Braun skyldi ekki kvaddur
sem jafnvel Eysteinn Jónsson i til þessa fundar — en sumir telja,
hafði ekki þorað að úrskurða j að það sé einfaldlega vegna þess
þeim. Þetta eru þær staðreyndir, að það sé ætlun forráðamanna,
sem Eysteinn Jónsson og Tíminn ■ að hann „verði ekki með“ í því
reyna nú með öllum ráðum að kapphlaupi, sem nú skal hafið
fela fyrir mönnum. til þess að freista þess að ná
RÖDD UTAN ÚR
GEIMNUM
— Brátt munum við heyra rödd
utan úr geimnum — rússneska
rödd, segir von Braun með
dramatískri óherzlu. — Það eru
slíkar athugasemdir ,sem aflað
hafa honum óvildarmanna á
æðstu stöðum, sennilega af því,
að viðkomandi menn vita — en
vilja ekki játa — að hér er vís-
indamaðurinn að segja bláberan
sannleikann.
Wernher von Braun hefir alla tíð
starfað á vegum landhersins, síð-
a*. hann hóf rannsóknir sínar í
Bandaríkjunum. Og þess vegna
er hann nú illa settur — því að
yfirumsjón með öllum tilraunum
með langdrægar eldflaugar hefir
verið fengin flughernum í hend-
ur. Og geimrannsóknarráðið í
Washington skal segja fyrir um
allar framkvæmdir á sviði geim-
ranrisókna. Þetta er reyndar gert
til þess að samhæfa alla krafta,
sem að slíku vinna og mynda
einingu um markmið og leiðir,
og er það að sjálfsögðu gott og
blessað. En hvernig sem á því
stendur, virðist svo sem Red-
stone-herstöðin í Huntsville hafi
„týnzt" einhvers staðar á leið-
inni, þegar verið var að endur-
skipuleggja þessi mál — en þar
vinna nú von Braun og um 120
þýzkir samstarfsmenn hans að
því að framleiða eldflaug með
ræsiafli, er nemur 750.000 kg.
— Og það eru fyrst og fremst
stórar og kraftmiklar eldflaugar,
sem Bandaríkjamenn þarfnast og
keppa að um þessar mundir.
Hinum miklu afrekum, sem
Rússar hafa unnið að undan-
förnu, virðist ekki unnt að ná
nema með slíkum risaeldflaug-
Framh, - bls. 12
Von Braun hefir lengi beð;ð
um meira og meira fé tii
þess að geta smíðað fleiri
og stærri eldflaugar — en
fjárveitingar hafa látið á
sér standa ....