Morgunblaðið - 04.02.1960, Qupperneq 6

6
MORCIJTSBLAÐIÐ
Fímmtuclagur 4. febrúar 1960.
Myndun 20 milljón doll-
ara varagjaldeyrissjóðs
Miiguleikar til jbess að draga úr gjald-
eyriserfiðleikunum og viðskiptaófreisinu
1 GREINARGERÐ efnahagsmála
frumvarps ríkisstjórnarinnar er
í kaflaniim um grjaldeyris- og
viðskiptamál, bent á það, að sú
leiðrétting gengisskráningarinn-
ar, sem frv. gerir ráð fyrir geti
að sjálfsögðu ekki í einu vet-
fangi leiðrétt þá erfiðu gjald-
eyrisaðstöðu, sem landið er nú
komið í. Jafnvel þótt greiðslu-
hallinn hyrfi samstundis, gæti
það tekið mörg ár að byggja upp
gjaldeyrisforða að nýju, er vaeri
naegilega stór til þess að gjald-
eyrisviðskiptin gætu gengið með
eðlilegum hætti. Allan þann
tima myndu hömlur á innflutn-
ingi og gjaldeyrissölu verða til
þess að draga úr þjóðarfram-
leiðslunni, frá því sem ella hefði
getað orðið.
SAMVINNA VIÐ TVÆR
ALÞJÓÐASTOFNANIR
Til þess að koma í veg fyrir
þetta, segir í greinargerðinni,
hefur ríkisstjómin snúið sér til
tveggja alþjóðastofnana, sem
hafa m. a. því sérstaka hlutverki
að gegna að hjálpa meðlimum
sínum að komast yfir gjaldeyris-
örðugleika af því tagi, sem ísland
á við að etja. Þessar tvær stofn-
anir eru Alþjóðagjaldeyrissjóður
inn í Washington og Efnahags-
samvinnustofnun Evrópu í París.
Hefur ísland verið meðlimur
beggja þessara stofnana, frá því
að þær voru settar á stofn 1944
og 1947. Fjöldi landa hefur hag-
nýtt sér þann möguleika, sem
þessar alþjóðlegu efnahagsmála-
stofnanir veita til ýmiskonar
efnahagsaðstoðar og uppbygg-
ingar.
L.Í.Ú. segir;
Engai

írekari
viðræður
við fœreysku
sendinefndina
SAMKVÆMT upplýsing-
um frá Landssambandi is
lenzkra útvegsmanna i
gær verður ekki um frek-
ari samningaviðræður
milli þess og færeysku
sendinefndarinnar að
ræða að þessu sinni.
í fyrradag gengu Fær-
eyingarnir á fund LÍÚ og
héldu enn fram kröfum
um betri kjör til handa
færeysku sjómönnunum
en íslenzkir sjómenn hafa
samkvæmt gildandi samn
ingum.
LlÚ vísaði þessum kröf
um algerlega á bug. —
Landssambandið er samn
ingsbundið, hvað kjör sjó
manna snertir, við sjó-
mannafélögin í landinu og
færeyskir sjómenn, sem
hingað ráðast, verða að
gerast félagar í sjómanna
félögunum þar sem þeir
hljóta vinnu. Getur LIÚ
því ekki gert neina sér-
samninga við þá.
Þáttur LÍÚ í ráðningu
Færeyinga hingað er því
einvörðungu fyrirgreiðsla
sem óháð er kjörum
þeirra.
í greinargerðinni segir síðan á
þessa leið:
TÓLF MILLJ. DOLLARA
YFIRDRÁTTARLÁN
„Ríkisstjórnin telur sjálfsagt,
að ísland færi sér nú í nyt þau
skilyrði, sem þátttaka þess í
Efnahagssamvinnustofnuninni
veitir til þess að draga úr gjald-
eyriserfiðleikum landsins. Hafa
átt sér stað viðræður við Efna-
hagssamvinnustofnunina um
þetta mál, og stendur íslandi til
boða að fá yfirdráttarlán hjá Ev-
rópustofnuninni til tveggja ára,
er nemi allt að 12 millj. Banda-
ríkjadollara. Er í þessu frum-
varpi farið fram á heimild
Alþingis til þess að taka þetta
lán.
LOSAÐ ÚR ERFIÐLEIKUM
Með því að hækka „kvóta“
sinn hjá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum og fá umrætt yfir-
dráttarlán hjá Evrópusjóðn-
um, myndi landinu skapast
gjaldeyrisvarasjóður, er næmi
um 20 millj. Bandarikjadoll-
ara, eða nálægt einum þriðja
af árlegum innflutningi. Þetta
myndi losa Iandið úr þeim
miklu gjaldeyrisörðugleikum,
sem það annars myndi eiga
við að stríða næstu mánuði og
jafnvel ár.
Þær upphæðir, sem notaðar
eru af „kvótanum", eða af yfir-
dráttarláninu, verða að endur-
greiðast innan nokkurra ára, en
á því ættu ekki að verða örðug-
leikar, svo framarlega sem þær
efnahagsráðstafanir, sem þetta
frumvarp gerir ráð fyrir, bera til
ætlaðan árangur. Ef á þarf að
halda síðar meir, er svo að nýju
hægt að kaupa gjaldeyri hjá Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum, og fá
yfirdráttarlán hjá Evrópusjóðn-
um. Má því segja, að um varan-
legan gjaldeyrisvarasjóð sé hér
að ræða, sem mjög geti dregið úr
þörf íslands að koma sér upp sín-
um eigin gjaldeyrisvarasjóði.
afnAm haftanna
Með þeim gjaldeyrisvarasjóði,
er þannig hefur fengizt, verður
ekki lengur þörf á þeim inn-
flutningshöftum, sem hér hafa
lengi verið. Þessi höft hafa aldrei
til lengdar megnað að draga úr
heildarinnflutningi til landsins,
eins og hinn mikli greiðsluhalli
undanfarinna ára ber ljósast
vitni. Hefur reynsla íslands í
þessu efni verið sú sama og ann-
arra landa. Innflutningshöftin, og
þá einkum þau höft, sem bank-
arnir hafa sjálfir sett á gjald-
eyrisafgreiðslur, hafa hins vegar
verið óhjákvæmileg nauðsyn i
tímabundnum gjaldeyriskrepp-
um, sem skapazt hafa vegna þess,
að enginn gjaldeyrisvarasjóður
var til. Þar sem slíkur varasjóð-
ur verður nú fyrir hendi, verður
haftanna ekki lengur þörf af
þessum ástæðum.
JAFNKEYPISVIÐSKIPTIN
Á hinn bóginn verður nauðsyn
legt að halda uppi höftum að ein-
hverju leyti vegna hinna þýðing-
armiklu viðskipta Islands, sem
fara fram á jafnkeypisgrund-
velli, einkum við Austur-Evrópu.
Þessi viðskipti hafa á undanförn-
um árum numið um það bil ein-
um þriðja hluta af bæði útflutn-
ingi og innflutningi. Ekki er
hægt að gera ráð fyrir öðru en
að innflutningur frá þessum
löndum myndi dragast verulega
saman, ef um fulla samkeppni
yrði að ræða á milli hans og inn-
flutnings frá öðrum hlutum
heims. En ef innflutningur
minnkar frá þessum löndum,
hlýtur útflutningur til þeirra að
gera það einnig, og það myndi
skapa atvinnulífi landsins mikla
örðugleika. Af þessum sökum
telur ríkisstjórnin nauðsynlegt,
að þær vörur, sem að miklu leyti
eru keyptar frá jafnkeypislönd-
um, verði eftir sem áður háðar
leyfisveitingum.
10—15% AF HEILDAR-
INNFLUTNINGI
I reynd myndi þetta þýða, að
innflutningur þessara vöruteg-
unda yrði lítt takmarkaður frá
jafnkeypislöndunum eins og ver-
ið hefur undanfarið, en mjög tak-
markaður frá öðrum hlutum
heims.
Ekki er hægt að segja um
það, hve mikill hluti innflutn
ingsins þyrfti að vera háður
leyfum, en gera má ráð fyrir,
að það yrði ekki meira en
40% (að skipum og bátum
ekki meðtöldum). Af þessum
40% yrði mikill hluti fluttur
inn frá jafnkeypislöndunum,
þannig að innflutningur sam-
kvæmt leyfum frá frjálsgjald-
eyrislöndum yrði varla meira
en 10—15% af heildarinn-
flutningi.
INNLENDUR IÐNAÐUR
Tillit verður einnig í þessu
sambandi að taka til hagsmuna
innlends iðnaðar, þar sem sumar
greinar hans hafa notið allmik-
illar verndar innflutningshafta.
Verður framkvæmd sérstök
athugun á þessu vandamáli, og
er það ætlunin, að nokkur tími
líði, þar til þær iðnaðarvörur
verði gefnar frjálsar, er hættu-
legar gætu orðið innlendum iðn-
aði í samkeppni. Jafnhliða þessu
verða gerðar veigamiklar breyt-
ingar á stjórn gjaldeyris- og inn-
flutningsmála, sem gera fram-
kvæmd þeirra mála alla miklu
einfaldari og ódýrari en verið
hefur.
Norskt
björgunar-
skip
Norska Björgunarfélaginu
bættist í síðasta mánuði nýr
isbrjótur, sem einnig er einn
af stærstu dráttarbátum heims
ins. Er þetta björgunarskipið
„Herkules“, sem verður stað-
sett við Oslófjörðinn.
Skipið er knúið fjórum 12
strokka díeselvélum, sem
hver um sig framleiðir 1100
hestöfl, og er ganghraðinn
rúmar 15 mílur.
Um borð eru, auk íbúða
fyrir áhöfnina, sjúkrastofur,
viðgerðarverkstæði og ibúðir
fyrir skipbrotsmenn.
S vartagilsmáli ð
fyrir hœstarétt
I GÆR var tekið fyrir í Hæsta-
rétti mál, sem vakti stórmikla
athygli á sínum tíma, svonefnt
Svartagilsmál. í októbermánuði
1957 komu þeir að Svartagili,
bræðurnir Reynir og Sveinbjörn
Hjaltasynir, til heimilis hér i
Reykjavík. Voru þeir báðir ölv-
aðir. Til átaka kom milli þeirra
og Markúsar bónda Jónssonar.
Allt í einu varð þess vart að
eldur var laus í bænum, og varð
við ekkert ráðið. Taldi Markús
bóndi komumenn hafa kveikt í
bænum. Voru bræðurnir hand-
teknir, mál höfðað gegn þeim og
í marzmánuði 1959 var í undir-
rétti kveðinn upp dómur í mál-
inu gegn þeim, en það höfðaði
ákæruvaldið. í undirrétti var
dómsniðurstaðan byggð á fram-
Ægir fylgist með
síldargöngu
ÆGIR, skipherra Þórarinn
Björnsson, fór út í morgun, til
að fylgjast með göngu vetrar-
síldar við Suður- og Suðvestur-
land. Ætlast er til að skipið sinni
þessum verkefnum í febrúar-
mánuði fyrst um sinn.
burði Sveinbjarnar um það, að
Reynir bróðir hans hefði í ölæði
borið eld að bænum á Svartagili.
Var Reynir dæmdur í tveggja
árra fangelsi, en Sveinbjöm í 8
mánaða fangelsi.
Málflutningur fór fram í gær
fyrir Hæstarétti. — Talsmaður
ákæruvaldsins, Þorvaldur Þórar-
insson hrl., og talsmaður Svein-
björns, Jón Skaftason hdl., luku
ekki sóknar- og varnarræðum
sínum í gærdag. Mun málflutn-
ingur því halda áfram í dag og
flytur þá varnarræðu fyrir
Reyni, Einar B. Guðmundsson
hrl. —
5KÁK
HAFNARFJÖRÐUR
B C ii E F G H
ú.r
skrifar #
daqleöci lifinu
| Enginn rómantískur
staður
Ég átti fyrir nokkrum dög-
um alvarlegar viðræður við
eldri borgara þessa bæjar.
Það sem við höfðum aðallega
áhyggjur af þann daginn, var
að ekki væri nokkur heillandi
staður lengur í þessum 70 þús.
manna bæ, þar sem ungt fólk
gæti gengið í rómantískum "
hugleiðingum á síðkvöldum.
Maðurinn kvaðst á sínum
yngri árum hafa ,rómanserað‘
í Örfiriseynni, og hefðu marg-
ir bundist þar heitum á fögr-
um tunglskinskvöldum. En nú
væru þar bara verksmiðjur og
drasl.
Velvakandi sagði, að unga
fólkið hefði haft miklu meira
dálæti á Tjörninni á sínum
ungdómsárum. Það væri svo
fjári mikið kul við sjóinn. En
eldri borgarinn lýsti því þá
yfir, að nú væri meira að
segja búið að lýsa upp allan
Hljómskálagarðinn, svo
hvergi væri svo mikið sem
hægt að stela einum kossi á
þeirri leið.
| Suður Laufásveginn
Það var Tómas skáld Guð-
mundsson, sem benti okkur
á lausnina með ljóðlínunum
„gengið suður Laufásveginn".
Það er sjálfsagt það sem ung-
ir borgarar þessa bæjar munu
gera í framtíðinni, ganga suð-
ur Laufásveginn og upp á
Öskjuhlíðina. Ég hefi aldrei
verið almennilega sáttur við
Hitaveitugeymana þar. En nú
sé ég að þeir hafa verið settir
þar af mikilli forsjálni. Við
þá má alltaf fá skjól á hvaða
átt sem hann er, meðan horft
er á tunglið og norðurljósin,
og ekki er það verra að hafa
kannski svolitinn yl í bakið.
ABCDEFGH
C D E F
AKRANES
8. Ddl—f3