Morgunblaðið - 06.04.1960, Blaðsíða 8

8
MORCTJHRT AÐ1Ð
Miðvik'udágur 6. apríl 1960
Síldarverksmiðjurnar verða að
vera víðsvegar um landið
Frá umræðum um endurreisn síldar-
verksmiðjanna á Vestfjörðum
Á FUNDI Sameinaðs þings í gær urffu nokkrar umræffur um
þingsályktunartillögu þriggja af þingmönnum Vestfjarða um síid-
ariðnaff vestra.
1 tillögunni er gert ráff fyrir, aff ríkisstjóminni verffi falið aff
láta fram fara athugun á því, hvernig stuðla megi aff starfrækslu
síldarverksmiðjanna á Ingóifsfirffi og Djúpuvík í framtíðinni. Enn-
fremur aff athugaff verffi, hvar heppilegast sé aff koma upp síldar-
verksmiðjum og feitfisksbræffslum annars staðar á Vestfjörðum.
Flutningsmenn tillögunnar eru þeir Sigurffur Bjarnason, Birgir
Finnsson og Hermann Jónasson, og fylgdi sá fyrstnefndi henni
úr hlaði.
Fyrstu verksmiffjurnar.
í upphafi ræðu sinnar minntist
Sigurður Bjarnason þess, að
fyrstu síldarverksmiðjurnar, sem
reknar hefðu verið af innlendum
félögum hér á landi, hefðu verið
starfræktar á Vestfjörðum, þ. e.
a. s. síldarverksmiðjur Kveldúlfs
h.f., sem byggð var upp úr gam-
alli hvalaverksmiðju á Hest-
eyri í Jökulfjörðum og verk-
smiðja félagsins Andvara að Sól-
bakka við Önundarfjörð. Þessar
verksmiðjur hefðu verið reknar
hátt á annan áratug eða fram
undir árið 1940.
Einnig hefðu í norðurhluta
Strandasýslu verið reistar tvær
síldarverksmiðjur, sem þeir flutn
ingsmenn tillögunnar teldu rétt
að byrjað yrði að starfrækja að
nýju.
Ingólfsfjörffur Og Djúpavík.
1) Síldarverksmiðja Ingólfs hf.
á Ingólfsfirði, sem brætt getur
2500 mál á sólarhring, hefur
sjálfvirk löndunartæki til þess að
landa 24—30 þúsund málum á
sama tíma, og þróarrými fyrir
um 20 þúsund mál, auk 2500
tonna lýsisgeymis.
Nokkuð af vélum þessarar
verksmiðju hefði verið flutt til
Seyðisfjarðar.
2) Verksmiðja Djúpvíkur hf. á
Djúpuvík í Reyðarfirði sem talin
er geta afkastað um 5000 mála
bræðslu á sólarhring, búin sjálf-
virkum löndunartkkjum fyrir 15
—20 þús. mál, þróarrými fyrir
sama magn og 3000 tonna lýsis-
geymi.
Báðar þessar síldarverskmiðjur
hafa yfir ágætum steinsteyptum
húsakynnum að ráða.
Aflabresturinn.
Vegna aflabrests kvað S. Bj.
verksmiðjurnar hafa staðið óstarf
ræktar í u.þ.b. áratug til mikils
tjóns fyrir íbúa nærliggjandi
byggðarlaga, sem til þeirra sóttu
atvinnu sína, enda hefði fólki
þar fækkað með hverju ári síð-
ustu árin.
Hvaff á aff gera?
Þaff sem flutningsmenn til-
lögunnar ætluðust til aff að-
hafst yrffi, væri svipaff og gert
hefði verið í öðrum lands-
hlutum, þ.e.a.s., að hið opin-
bera annaff hvort styddi ein-
staklingana, sem verksmiðj-
urnar eiga, til þess aff koma
þeim í reksturshæft ástand á
næsta sumri effa léti Síldar-
verksmiðjur ríkisins taka
verksmiðjurnar aff sér, annað
hvort leigja þær eða kaupa.
Rökstuðningur fyrir slíkum
ráðstöfunum væri m. a. fólginn
í því, að nokkur uridanfarin ár
hefðu sumarsíldveiðarnar fyrir
Norðurlandi hafizt norður af
Vestfjörðum. Og ennfremur hefði
síldveiði farið mjög vaxandi úti
fyrir Vestfjörðum á haustin. Það
væri því fyllilega tímabært að
hefjast nú þegar handa um fyrr
greindar aðgerðir. Mikið hag-
ræði væri auk þess að því fyrir
síldveiðiflotann að nokkur verk
smiðjukostur væri á vesturjaðri
veiðisvæðisins, þar sem kraft-
síldveiði hefði verið í áratugi.
Síldveiffi með flotvörpu.
..í þessu sambandi vék S. Bj.
einnig að þeim vaxandi árangri,
sem upp á síðkastið hefðu náðst
af síldveiðum með flotvörpu og
vænta mætti mikils af. Með þessu
hefðu aukizt til muna líkurnar
fyrir því að síldveiðar gætu orð-
ið árviss atvinnugrein í landinu.
En eins og öllum mætti ljóst vera
mundi slíkt hafa svo gífurlega
þýðingu fyrir atvinnulíf þjóð-
arinnar að nálgast mundi atvinnu
byltingu. Þegar svo væri komið,
væri auðsætt hagræði að því, að
síldarverksmiðjurnar væru tölu-
vert dreifðar um landið, þannig
að fiskiskipin þyrftu ekki að leita
mjög langt til þess að losna við
afla sinn. Allt renndi þetta stoð-
um undir það sjónarmið, að und-
irbúa bæri starfrækslu hinna um
ræddu síldarverksmiðja. Jafn-
framt bæri að athuga, hvar heppi
legt væri að byggja síldarverk-
smiðjur og feitmetisbræðslur
annarsstaðar á Vestfjörðum.
Að lokum ræddi Sig-
urður Bjarnason um nauð-
syn þess, að undinn verði
bráður bugur að því að hagnýta
síldina á fleiri vegu en gert hef-
ur verið, m. a. til niðursuðu, og
gera hana þar með að verð-
mætari vöru. Um leið þyrfti svo
að leita nýrra markaða fyrir
hana.
Ekki í samræm! viff stjórnar-
' stefnuna.
Þegar flutningsmaður hafði lok-
ið máli sínu, kvaddi Einar Olgeirs
son sér hljóðs og taldi þá tvo
möguleika, sem flutningsmenn
tillögunnar bentu á til þess að
koma sildarverksmiðjunum af
stað á ný, ekki í samræmi við
þá stefnu ríkisstjómarinnar í at-
vinnumálum, að atvinnurekend-
ur skyldu standa á eigin fótum.
Væri það sönnun þess, að stjórn-
arstefna þessi væri ekki fær um
að leysa vandamál þjóðfélagsins.
Jóhann Hafstein benti á það, að
síldarleysið hefði verið ástæðan
til þess að ekki var unnt að
halda starfrækslu verksmiðjanna
áfram — en ekki rekstrarfyrir-
komulagið.
Sambærilegar ráffstafanir.
Emil Jónsson sjávarútvegsmála
ráðherra taldi engan veginn and
stætt stefnu ríkisstjórnarinnar að
hið opinbera styddi að eflingu
atvinnuveganna og benti E. Olg.
á að ráðstafanir sambærilegar
þeim, sem tillagan fjallaði um,
hefðu þegar verið gerðar af hálfu
rikisstjórnarinnar annarstaðar á
landinu.
Ólafur Thors forsætisráðherra
kvað ríkisstjórnina vinna að þess
um málum í svipuðum anda, víð-
sýni og frjálslyndis sem nýsköp-
unarstjórnin hefði á sínum tíma
gert. Einstaklingarnir væru und-
irstaða atvinnulífsins, bæjar- og
sveitarfélögin væru aðilinn þar
sem það ætti við, síðan ríkið,
þegar þeim báðum sleppti.
Upp úr feninu.
Einar Olgeirsson kvaddi sér
hljóðs að nýju og sagði að stjórn-
in hefði lýst yfir því að hún
mundi hætta styrkja og bóta-
pólitíkinni en nú vildu stuðnings
menn hennar breyta í þveröfuga
átt. Annað væri heldur ekki
hægt. Sú ríkisstjórn, sem ætl-
aði að reyna að láta atvinnu-
rekendur standa á eigin fótum
væri „þröngsýn afturhalds-
stjórn“
Ólafur Thors tók til máls aft-
ur og kvað E. Olg. látast vera
fáfróðari um stjórnarstefnuna en
hann væri. Og ekki kvaðst hann
vera sammála honum um að það
Ef kærleikur
er glæpur

— MÉR Tcemur elcki til hugar
aö hverfa héðan, þótt sumum
mönnum geðjist ekki að trú-
arskoðunum mínum. Frelsis-
svipting og dauði eru aðeins
sú áhœtta, sem oft fylgir lífi
okkar, smávægilegt gjald,
sem við verðum að greiða
fyrir þaö aö gera skyldu okk-
ar — og að því er snertir
okkur klerkana sérstaklega
mega það téljast forréttindi,
þar sem slíkt gjald tengir
okkur enn nánar við kross
Krists.
★
Þannig fórust rómversk-
kaþólska biskupinum James
Edward Walsh orð í bréfi, sem
hann skrifaði yfirboðurum
sínum í Bandaríkjunum, þeg-
ar kínverska kommúnista-
stjórnin bauð honum, að hann
mætti hverfa aftur heim til
Bandaríkjanna 1956. — Fyrir
skömmu dæmdi kínverskur
„alþýðudómstóll" hann til 20
ára fangelsisvistar fyrir njósn-
ir og samsæri gegn Peking-
stjórninni.
0 Asakanirnar____________
Stjórnarvöldin í Peking
lýstu því yfir, að sakborning-
urinn hefði komið til Kína í
þeim tilgangi að undirbúa upp
reisn gegn hinni kommúnisku
stjórn landsins. Hann hefði
„taiað máli amerískra heims
valdasinna, grafið undan frið-
arhreyfingunni, verið í vitorði
við njósnara heimsvaldasinn-
anna og reynt að komast yfir
ríkisleyndarmál“. — Njósna-
hringur hans hefði safnað að
sér vopnuð og skotfærum, kom
ið upp leynilegu útvarpskerfi
og „samrænt aðgerðir sínar
tilraunum óldarflokks Sjang
Kai-sjeks til að nú aftur völd-
um á meginlandinu".
Það hefði mátt halda, að
þessi „gamalreyndi njósnari
bandarískra heimsvaldasinna“
eins og Pekingstjórnin tók til
orða, væri eitfchvert ungt
hraustmenni og fullhugi — en
ekki hinn 68 ára gamli trúboði
Walsh, síðasti bandaríski ka-
hann fyrsti kaþólski biskup-
inn þar í landi — og í Kína
dvaldist hann til 1936, er hann
sneri aftur til Bandaríkjanna
tii mikilvægra starfa. — En
Spellman kardináli, yfirmað-
ur kaþólskra í Bandaríkjun-
um, sendi hann aftur til Kína
árið 1948.
0 1 ,,stofufangelsi“
Allt frá því, að kommún-
istar náðu völdum á megin-
verið nokkur goðgá, þótt stjórn-
arstefnan miðaðist við það að
einstaklingarnir fyndu mátt sinn
og megin, né væri ástæða til að
hneykslast á því þótt orðað væri
að ríkið kæmi einhvers staðar
nærri í slíkum tilfellum sem hér
væri um rætt. Ó. Th. kvað allar
aðgerðir ríkisstjórnarinnar miða
að því að ná þjóðinni upp úr
því feni, sem hún hefði verið
sokkin í og sameina krafta henn-
ar til farsællar uppbyggingar í
landinu.
Hannibal Valdimarsson mælti
einnig nokkur orð, en mun ekki
ljúka ræðu sinni fyrr en við fram
haldsumræðuna um málið.
ÞÆR stúlkur, sem þátt tóku í
töndurnámskeiði Heimdallar, og
enn hafa ekki greitt þátttökugjöld
sín, eru beffnar aff gjöra svo vel
að greiða þau í dag eða á morgun
á skrifstofu Heimdallar í Valhöll.
Skrifstofan er opin kl. 3—7
(Sími 1-71-02).
til þess að gangast undir sömu
örlög og þeir. En lögreglan
rak hann öfugan til baka. —
Einn félaga hans sagði svo frá
síðar, að Walsh biskup hefði
reiðzt svo af þessu, að hann
hefði tekið ofan hatt sinn,
fleygt honum á jörðina og
traðkað á honum. — Þar kom
þó, að Walsh var sviptur
frelsi — og var honum raun-
verulega haldið í „stofu-
fangelsi“ árin 1951—1956 —
en þá bauðst kommúnista-
stjórnin til þess að leyfa hon-
um að hverfa aftur til Banda-
ríkjanna. Walsh neitaði, sem
fyrr segir, enda gaf páfastóll-
inn þann úrskurð, að enginn
kaþólskur biskup mætti
hverfa frá Kína, nema honum
væri formlega vísað úr landi.
• Tákn andstöðunnar _
En Pekingstjórnin var að
reyna að gera hina kaþólsku
kirkju landsins óháða páfa-
stólnum, og því þótti dvöl
Walsh í landinu harla óæski-
leg. Hann var eins konar tákn
andstöðunnar við fyrirætlan-
ir stjórnarinnar — svo sem
þeir voru kardínálarnir
Mindszenty í Ungverjalandi
og Stepinac í Júgóslavíu. —
Þar kom líka, árið 1958, að
Walsh biskup var handtekinn
á ný — og síðan hafði ekk-
ert af honum frétzt, unz
fangelsisdómurinn var kveð-
inn upp á dögunum.

) Vorkennið honum ekki
Þegar fregnirnar bárust til
þá er hann sekur
þólikkapresturinn í Rauða-
Kína“, sem nú er orðinn mjög
lasburða og má kallast kom-
inn að fótum fram.
— ★ —
Þegar fregnir bárust af dóm
inum yfir Walsh, varð einum
af vinum hans og samstarfs-
mönnum í Bandaríkjunum að
orði: — „Ef elska og bróður-
kærleikur er glæpur — þá er
hann sekur".
— ★ —
Walsh var fyrst sendur sem
trúboði til Kína árið 1918,
ásamt þrem öðrum, þaþólsk-
um klerkum. Arið 1927 varð
landi Kína fyrir ellefu árum,
hefir Walsh biskup verið háð-
ur ströngu eftirliti — og hann
átti sífellt von á því, að hann
yrði handtekinn. En það gerð-
ist ekki — lengi vel. — Eitt
sinn, er hann var að sinna
erindum sínum, ásamt all-
mörgum kínverskum prestum,
kom lögreglulið kommúnista-
stjórnarinnar á vettvang — til
þess að handtaka prestana.
Walsh biskup taldi víst, að
eitt yrði látið yfir hann og
félaga hans ganga. Hann tók
saman fábreyttan farangur
sinn og fór til „kollega" sinna
Washington, lét Herter utan-
ríkisráðherra koma á fram-
færi „hinum kröftugustu mót-
mælum“ gegn dóminum. —
En vinir biskupsins í Hong
Kong er margir miklu fremur
hreyknir en daprir yfir þess-
um málalokum. — Einn þeirra
sagði: — Walsih biskup þráði
að taka þátt í þjáningum
hinna kínversku starfsbræðra
sinna. Vorkennið honum ekki.
— Ha?m er nú þar, sem hann
kýs að vera — og gegnir því
hlutverki, sem hefir hvað
helzt kosið.