Morgunblaðið - 04.05.1960, Blaðsíða 2

2
MORGIJTSBL AÐIÐ
Miðvikudagur 4. maí 1960

Miklar umræður
um viðskiptamálin
á Alþingi
Frumvarpi rikisstjórnarinnar vísað
áfram til 3. umr. i N.d.
Yfirlýsing Ölafs Thors forsætisíáðh. um A-Evrópu viðskiptin:
óskum eftir, að
viðskiptin haidist
Ef eitthvað kemur fyrir í þeim efnum,
þá er það af annarlegum ástæðum
í UMRÆÐUNUM um innflutn
ings- og gjaldeyrismál á Al-
þingi í fyrradag var Ólafur
Thors, forsætisráðherra, meðal
ræðumanna og vék að ugg ein
stakra þingmanna um að eitt-
hvað kynni að draga úr við-
skiptum við jafnvirðiskaupa-
löndin í austri, ef frumvarpið
yrði samþykkt.
Ástæðulaus ótti
I þessu sambandi kvaðst for
sætisráðherra vilja taka undir
ummæli viðskiptamálaráð-
herra Gylfa Þ. Gíslasonar, og
Birgis Kjaran, framsögu-
manns fjárhagsnefndar, sem
með rökum hefðu sýnt fram
á, að slíkur ótti væri ástæðu-
laus. Miklu frekar mætti
segja, að með frumvarpinu
væru þessi viðskipti löghelg-
uð, þannig að hvorki meira né
minna en 87% af viðskiptun-
um við þessi lönd, eins og
þau hefðu verið 1958, væru nú
tryggð, en aðeins 13% þeirra
þyrfti að byggja á samkeppn-
ishæfni. Það væri mikil van-
trú á samkeppnishæfni þess-
ara vara, ef þær væru ekki
álitnar megna, að halda uppi
hlut sínum, við slíkar aðstæð-
ur. ■—
„Ég er hingað kotninn, til
þess að lýsa því yfir, að þessi
skoðun, sem hér hefur komið
fram hjá þeim viðskiptamála-
ráðherra, Gylfa Þ. Gíslasyni,
og Birgi Kjaran, er engin
einkaskoðun þeirra, heldur er
þetta skoðun ríkisstjórnarinn-
ar í heild og þeirra flokka, sem
hana styðja“, sagði Ólafur
Thors, forsætisráðherra.
„Ég tel þess vegna ekki“,
bætti forsætisráðherra við“,
að af þessum ráðstöfunum
leiði neina hættu á því, að
þessi viðskipti réni svo, að ein
hver skaði verði að, annað
hvort fyrir okkur eða þær aðr
ar þjóðir, sem hér eiga hlut að
máli.
Viðskiptin haldist
Við óskum eftir, Islending-
ar, að þessi viðskipti megl
haldast. Þau hafa reynzt þjóð
okkar gagnleg, og enda þótt
við séum margir því mjög and
vígir, að of mikill hluti okkar
viðskipta byggist á kaupum
og sölu til einstakra landa
þá eru við jafnhvetjandi þess,
að ákveðinn hluti af viðskipt-
um okkar sé tryggður við þessi
lönd alveg eins og önnur“.
Þá sagði Ölafur Thors, að
hann hefði enga ástæðu til að
ætla, að þessar viðskiptaþjóð-
ir okkar vildu slita þessum
viðskiptum, og ættu því þessi
viðskipti að vera tryggð fram
vegis.
Ef eitthvað kæmi fyrir í
þeim efnum, sem hann vonaði
að ekki yrði, þá væri það af
annarlegum ástæðum, sem við
ættum ekki sök á.
„Það er engum til góðs, að
menn séu hér á Alþingi að
gera því skóna, að hér eigi af
Islands hálfu að hefja ein-
hverjar aðgerðir til að slíta
þessi tengsl", sagði forsætis-
ráðherra í lok yfirlýsingar
sinnar.
EINS og Mbl. skýrði frá í
gær, urðu á þingfundum á
mánudaginn miklar umræður
um frumvarp ríkisstjórnar-
innar um innflutnings- og
gjaldeyrismál. Lauk þeim
ekki fyrr en komið var fram
yfir miðnætti. Atkvæða-
greiðsla fór svo fram í gær
og var þá samþykkt að vísa
málinu til 3. umræðu.
A fundinum síðdegis í fyrra-
dag tók Ólafur Thors, forsætis-
ráðherra, fyrstur til máls, og
gerði grein fyrir viðhorfum rík-
t, isstjórnarinnar til áframhald-
andi viðskipta við Austur-
Evrópu. Er skýrt frá ræðu hans
á öðrum stað í blaðinu.
Aðstaðan
til framleiðsluaukningar
Að ræðu forsætisráðherra lok-
inni, tók Ásmundur Sigurðsson
til máls. Hann ræddi einkum um
Efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu, fór um hana hörðum orðum
og taldi aðild íslands að henni
ekki hafa verið heppilega ráð-
stöfun. Þær ráðleggingar, sem
þaðan hefðu komið, væru þjóð-
inni ekki til góðs. Viðskiptin
austur á bóginn hefðu skapað
okkur möguleika tii þeirrár
miklu framleiðsluaukningar, sem
hér hefði orðið á undanförnum
árum. Það væri því misráðið að
hverfa frá þeim.
Einari Olgeirssyni andmælt
Birgir Kjaran vék að ýmsum
» atriðum í ræðum Einars Olgeirs-
sonar fyrr við umræðurnar. Itrek
aði B. K. m. a. þá skoðun sína,
að höftin hefðu staðið í vegi fyrir
því, að þjóðarbúskapurinn blómg
aðist eins vel og átt hefði sér
stað með nágrannaþjóðum, þar
sem meira frelsi hefði ríkt. Mikil
vægt væri að einkaframtakið
fengi að njóta sín. Staðhæfingar
E. Olg. um yfirburði sósíalisks
efnahagskerfis taldi B. K. ekki
eiga við rök að styðjast. Þvert á
móti hefðu t. d. þjóðartekjur hér
á landi aukist rúmlega þriðjungi
meira en í Sovétríkjunum síðan
1913 og virkjanir u. þ. b. helm-
ingi meira hlutfallslega á sama
tíma. Sömu sögu væri að segja
um þær fullyrðingar E. Olg., að
markaðir í Austur-Evrópu væru
m, öruggari en annars staðar. T. d.
hefðu Pólverjar samið um kaup
20 þús .tn. af síld, en svo í stað-
inn keypt hana af Rússum. Sömu
sögu væri að segja um Austur-
Þjóðverja. Pólverjar hefðu m. a.
ætlað að selja okkur 500 tn. af
áburði og 1000 std. af bygginga-
timbri en hvorugt kæmi, frekar
en líka umsamið járn frá Tékk-
um. Allt gæti þetta haft sínar
skiljanlegu ástæður — en það
gæfi ekki tilefni til að hæla
þeim sérstaklega fyrir öryggi.
Ekki kvaðst B. K. efast um, að
íslenzkir framleiðendur hefðu
fullt bolmagn til farsællar þátt-
töku í samkeppninni á frjálsum
mörkuðum úti í heimi. Loks vís-
aði ræðumaður á bug þeim um-
mælum E. Olg., að frumvarpið
væri hættulegt íslenzku efna-
hagslífi. Það gæti á hinn bóginn
verið hættulegt andstæðingum
Dagskrá Alþingis
SAMEINAÐ Alþingi heldur fund
í dag kl. 13,30. Á dagskrá eru fyr-
irspurnir ’um ýmis mál svo og all
margar þingsályktunartillögur
um hin ólíkustu efni.
þess, þar sem það mundi auka trú
almennings á ríkisstjórninni og
stuðningsflokkum hennar. Að
lokum beindi ræðumaður svo
nakkrum spurningum til E. Olg.
um stefnu Alþýðubandalagsins í
þessum málum.
Eins og í Frakklandi
Þórarinn Þórarinsson kvað
stefnu þá, er Hræðslubandalagið
hefði á sínum tíma markað, og
fylgt hefði verið á dögum vinstrí
stjórnarinnar, mundu hafa leitt
til meiri farsældar í en stefna nú-
verandi stjórnar íslenzkum efna-
hagsmálum, ef fram hefði náð að
ganga. Ef leitað væri samanburð-
ar erlendis, mætti helzt líkja ráð
stöfunum ríkisstjórnarinnar við
þær, sem gerðar hefðu verið í
Frakklandi og Tyrklandi að und-
anförnu, gefist þar illa og sætt
mikiJii andúð. Kjarni fyrirhugaðr
ar breytingar hér væri sá, að
taka ætti upp ný og verri höft en
áður hefðu þekkzt. Þetta mundi.
lama framtak flestra einstakh
inga í landinu og rýra kjör
þeirra. Aftur á móti væri þörf
á mjög góðu aðhaldi með fjár-
festingunni, en ekki væri gert
ráð fyrir neinu slíku. Slikar ráð-
stafanir ættu fekki að þurfa að
skerða aðstöðu einkaframtaksins.
Samningar til langs tíma
Á kvöldfundi deildarinnar í
fyrrakvöld flutti Einar Olgeirs-
son langa ræðu um málið. Hann
mælti gegn því, að beitt yrði
strangri bankapólitík, til þess að
halda efnahagsþróuninni í skefj-
um. Þá ræddi hann enn um það,
að okkur bæri að gera viðskipta-
samninga langt fram i tímann við
riki Austur-Evrópu, sem byggðu
utanríkisviðskipti sín á slíkum
samningum. Það væri röng
stefna, að vinna að því að brjóta
þessi viðskipti niður. Það yrði
ríkisstjórnin að hafa hugfast.
„Það er bezt fyrir hana að taka
tillit til þeirra aðvarana, sem
koma fram hér og nú um þetta“,
sagði E. Olg.
ítrekaði hann jafnframt þá
skoðun sína, að með því kerfi,
sem ríkisstjórnin væri að taka
upp, væri einmitt byrjað að
brjóta þessi viðskipti niður. Nauð
synlegt væri að ríkisvaldið annað
hvort annaðist sjálft eða hefði
fullt eftirlit með utanríkisvið-
skiptum. Ekki taldi E. Olg. frum-
varpið hættulegt Alþýðubanda-
laginu. Þvert á móti væn það
pólitískt hagstætt fyrir flokks-
menn sína — en þeir hefðu bara
eldrei viljað kreppu á íslandi. Að
iokum svaraði ræðumaður spurn
ingum B. Kj., sem áður var getið
og vitnaði í því sambandi mest-
megnis í síðustu kosningastefnu
skrá Alþ.bl.
Afstaða Efnahagsamvinnu-
stofnunarinnar
Gyifi Þ. Gíslason, sem næstur
talaði, gat þess í upphafi ræðu
sinnar, að Sovétríkin hefðu ný-
lega lýst yfir því, að þau vildu
nú taka til fullrar og vinsamlegr-
ar athugunar að gerast aðilar
að Efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu. Það væri alrangt, að for-
vígismenn efnahagssamvinnu-
stofnunarinnar hötuðust við við-
skipti íslands við ríkin í Austur-
Evrópu. Þeir hefðu á hinn bóginn
harmað það, að ekki skyldi hafa
verið unnt að skapa íslendingum
betri aðstöðu á mörkuðum þeirra
ríkja, sem að stofnuninni stæðu.
G. Þ. G. kvað það ekki rétt hjá
Þ. Þ., að efnahagsráðstafanirnar
í Frakklandi og Tyrklandi hefðu
misheppnazt. Þvert á móti hefðu
þær að dómi kunnáttumanna bor
ið góðan árangur. Þær væru því
ekki orsök óánægju fó;ks í þess-
um löndum.
Vandamál viðskiptanna
við Austur-Evrópu
Vandinn í sambandi við við-
skiptin við Austur-Evrópu sagði
viðskiptamálaráðherra, að hefði
fyrst og fremst verið sá, að finna
eystra vörur, sem hentuðu ís-
lenzkum markaði. Það væri skoð
un sín, að þau 13% af innflutn-
ingi frá þessum löndum sem nú
væri gert ráð fyrir að mættu,
samkeppni væri ekki í óeðlilegri
hættu. Ef sala þessara vara hér
í meira en áratug hefði ekki get-
að tryggt þeim áframhaldandi
sess á markaðnum, þá væru þessi
viðskipti ekki heilbrigð.
G. Þ. G. minntist á innflutning
Moskowitch bifreiðanna. Þær
vildu menn því miður ekki
kaupa, þó að á sama tíma væri
mjög mikil eftirspurn eftir Volks
wagen bifreiðum, sem innflutn-
ingur væri takmarkaður á. Þetta
væri mikið vandamál, því að
af þessum kaupum m. a. réðist,
hversu mikið okkur tækist að
selja af freðfiski og saltsíld.
Þegar málin væru þannig
vaxin, væri vissulega rangt að
halda því fram, að það væri
ríkisstjórnin, sem ynni að því
að spilla freðfisk- og salsíldar
mörkuðunum.
Þess mætti hins vegar geta, að ef
Moskowitoh bifreiðar yrðu seld-
ar hér á sama verði og á frjáls-
um markaði í Bandaríkjunum,
mundi skapast fyrir þær stór
markaður.
Markaðshorfur eystra
Þá skýrði G. Þ. G. frá því, að
? Sovétríkjunum væri minnkandi
markaður fyrir saltsíld og væri
vandamálið í því tilliti þess vegna
þevröfugt við það sem E. Olg.
hafði látið í veðri vaka. Viðskipt-
in við Tékkóslóvakíu mundu
væntanlega aukast svo á næst-
unni, að þangað tækist að selja
nokkrar birgðir, sem fyrirliggj-
ar.di væru af niðursoðnum sjó-
laxi, svo og 2 þús. tunnur af vor-
síld, sem ákveðið hefði verið að
frysta.
Þórarinn Þórarinsson var enn
ósammáia G. Þ. G. um árangur
efnahagsráðstafananná í Frákk-
landi og Tyrklandi og ítrekaði
því fyrri ummæli sín.
Skúli Guðmundsson, sem var
síðastur á mælendaskrá, sagði
engin ákvæði um aukið frelsi
vera í frumvarpinu. Vegna ráð-
stafana ríkisstjórnarinnar væri
kaupmáttur teknanna stórum
minni. — Fleiri kvöddu sér ekki
hljóðs.
Akranesbátar
AKRANESI, 3. maí. — Aðeins
fimm þorskanetabátar eru á sjó
héðan í dag. í gær var aflinn 195
lestir af 16 bátum. Aflahæstir
voru Höfrungur II. með 54.5 lest
ir, eftir fimm daga útivist. Þá
Böðvar með 16.6 1., Sigrún með
15.4 og Sæfari tæpar 15 lestir.
Flestir eru með netin vestur und
ir Jökli. —Oddur.
Akrabor«
AKRANESI, 3. maí. — Akraborg
fór í klössun á mánudagsmorgun
og á meðan hún er í viðgerðinni,
sem mun taka þrjá daga, er eng-
in bátsferð milli Akraness og
Reykjavíkur. Verða langferða-
bílarnir að bæta á sig þeim flutn
ingum, sem Akraborgin hefur
sinnt. — Oddur.
NA /5 finúíor S/50/tnúfar X Snjókoma y Oði \7 Skúrír K Þrumur Wzz Ku/daski/ Hifaski/ H H<*» L LæqS
STÓRT lægðarsvæði suðvest-
ur af íslandi og hæð yfir NA-
Grænlandi setja svip á kortið í
dag og ráðá bæði um norðan-
vert Atlantshafið. Kaldur loft-
straumur úr NA' er yfir ís-
landi, en skammt fyrir sunn-
an landið er hlý austan átt.
Lægðin þokast hægt norður
á bóginn og lítur út fyrir vax-
andi Austan átt og hlýnandi
veðri, einkum á Suðurlandi.
Um hádegið var 4 stiga hiti
í Reykjavík, 11 stig í Kaup-
mannahöfn og 16 stig í Lon-
don. í New York var 14 stiga
hiti.
Veðurútlit: — SV-mið: Vax-
andi austanátt, síðar hvass-
viðri og rigning, SV-land,
Faxafl. og Faxafl.-mið: All-
hvasst og nokkur rigning. —
Breiðafj. til N-lands, Breiða-
fj.-mið: Vaxandi austlæg átt,
dálítil snjókoma. — NA-land,
Austf., NA-mið og Austfj.mið:
Vaxandi austan átt, dálítil snjó
koma eða slydda. — SA-land
og SA-mið: Vaxandi austan
átt, allhvass og rigning á köfl-
um.