Morgunblaðið - 28.05.1960, Blaðsíða 3

1
iaugardagur 28. maí 1960
MORGVNBLAÐ1Ð
1--------------------------------------

<7Í»?

'é*

Brá sér til íslands
eftir 40 ára fjarveru
ÞEGAR Reykjavíkur Apótek
átti tveggja alda afmæli fyrir
skemmstu, sendi Þorsteinn
Scheving Thorsteinsson út
boðskort til afmælishátíðar-
innar, aðallega til starfsfólks
fyrirtækisins, gamals og nýs.
í boðskortinu stóð, eins og
sést á meðfylgjandi mynd:
„Okkur væri það mikil á-
nægja, ef þér vilduð líta inn“.
Boðskortið var einnig sent
til nokkurra vina erlendis, þó
ekki væri búizt við að þeir
tækju sig upp og færu langa
leið yfir úthafið til að taka
þátt í afmælishófinu.
Meðal þeirra sem fengu
kortið erlendis, var Peter O.
Christensen, fyrrum lyfsali í
Reykjavík, en Þorsteinn Schev
ing keypti Reykjavíkur apó-
tek af honum fyrir rúmum 40
árum.
Óvænt heimsókn.
Christensen var lengi lyf-
sali í Randers á Jótlandi, en
er nú 87 ára og hefir sonur
hans Paul tekið við apótekinu.
Þegar hann fékk boðskortið
ákvað þann þrátt fyrir háan
aldur að fara í skyndi flug-
leiðis til fslands, en tveir synir
hans fylgdu honum.
Þeir komu algerlega á
óvænt inn í afmælishátíðina,
meðan hún stóð sem hæst. Allt
í einu stóðu þeir á miðju gólfi
í Þjóðleikhúskjallaranum, þar
sem veizlan fór fram, og Þor-
stéinn Scheving ætlaði varla
að trúa sínum eigin augum.
En Peter gamli Christensen
gekk til hans og rétti fram
hendina og sagði: — Jaeja, við
ætluðum að líta hérna sem
snöggvast inn. Var nú þarna
hinn festi fagnaðarfundur og
setti koma gamla lyfsalans
svip sinn á hátíðina.
Gamall starfsmaður.
Fréttamaður Mbl. hitti
Christensen fegðana sem
snöggvast í fyrradag. Það var
síðasta kvöldið, sem þeir
dvöldust hér og höfðu þeir
ekki nema nokkrar mínútur
afgangs, því að þeir voru að I
fara í kvöldverðarboð, en
svona voru þeir uppteknir |i
nær allan tímann sem þeir f
dvöldust hér.
Peter Christensen var hinn
Christensen lyfsali með son-
um sínum, Jörgen lækni og
Paul lyfsala.
hressilegasti og brattasti þó
hann sé kominn undir nírætt.
Hann var þráðbeinn í baki og
kvaðst ekki kenna til þreytu
þótt hann hefði ferðast langa
leið og verið á sífelldum þön-
um meðan hann dvaldist hér.
Fyrst sýndi hann mér dá-
lítið málmmerki, sem hann
bar í jakka-boðangnum. —
Þetta er merki Reykjavíkur
apóteks, sem Þorsteinn Schev-
ing hefur látið gera í tilefni
afmælisins og gefið starfsfólk
inu. Og ég má heita gamall
starfsmaður, því að ég var
apótekari í átta ár 1911 til
1919.
Hvar var apótekið þá?
í gamla húsinu við Austur-
völl, nú fyrir sunnan Lands-
simahúsið. Símahúsið var ekki
til, þegar ég var hér. Það
var minnst til af þeirri stóru
Reykjavík, sem ég sé nú. Þá
var borgin lítil, kannski með
svona fimm þúsund íbúum.
Bændur í kaupstaðarferð.
Þá hefur ekki verið mikið
að gera?
— Jú, talsvert. Þetta var
eina apótekið í Reykjavík og
næstum því eina lyfjabúðin
fyrir mestallt Suðurland. Að
vísu var einhver lyfjasala á
Stórólfshvoli, en sveitafólkið
kom til mín, það var allt af
mest að gera á vorin og haust
in, þegar bændurnir komu í
kaupstaðinn. Þá var enginn
bíll kominn til Reykjavíkur.
Aðeins hestar, auðvitað keypti
ég hest bæði fyrir mig og
syni mína, þeir voru fimm og
sjö ára, þegar ég kom til lands
ins og átta árum eldri þegar
ég fór. Jörgen sonur minn,hélt
síðan áfram námi í Reykja-
vík og tók stúdentspróf. Hann
er nú læknir í Flensborg.
— Jæja, mér þótti gaman
að því, þegar bændurnir
komu með miklar hestalestir
og gengu í verzlanir og svo
í apótekið til mín. Ég af-
greiddi sjálfur og það var
gaman að tala við fólk. Ekki
man.ég samt mikið eftir .ein-
stökum atriðum. Það fyrnist
yfir það með aldrinum.
Spænska veikin.
— Notuðu Islendingar mik-
ið lyf?
— Eins og gengur og ger-
ist. En eitt tímabil úr veru
minni hér var hræðilegt. Það
var þegar inflúensan eða
spænska veikin gekk yfir. Þá
réð ég tuttugu manns að apó-
tekinu, en allir veiktust nema
einn. Hann hafði fengið mjög
slæma inflúensu árið áður og
lungnabólgu upp úr því. Nú
reyndist hann alveg ónæmur
og það var mikil hjálp að því
að hann skyldi standa uppi
eins og klettur. Sjálfur veikt-
ist ég og fjölskyldan en svo
var forsjóninni fyrir að þakka,
að enginn af mínum, né af
starfsfólki mínu dó í veikinni.
Það var stundum ömurlegt,
þegar hlaðar af lyfseðlum
höfðu safnazt saman á borðinu
og maður hafði ekki vinnu-
afl til að afgreiða það. Ég man
að þá var Scheving Thorsteins
son starfsmaður hjá mér og
Stefán Thorarensen, sem ætl-
aði sjálfur að fara að opna
annað apótek, kom til mín sem
sjálfboðaliði, að hjálpa til í
öllum þessum vandræðum.
Spíritus út á resept.
Þér hafið náttúrlega afgreitt
„hundaskammta“?
— Ah, hét það hunda-
skammtar? — Ég veit strax,
hvað þér eigið við, þó ég
myndi ekki eftir nafninu. Já,
það voru bannár á íslandi, en
sannast sagna, það var þýð-
ingarlaust bann, því að allt
eftirlit með því var gersam-
lega í molum. Einu sinni
strandaði dönsk skonnorta
hér á bannárunum. Hún var
að fara til dönsku Vestur
Indía og í henni var m. a.
mikið af sterku öli á pottflösk
um. Þegar strandgóssið var
tekið í land vissu menn ekki í
fyrstu hvað ætti að gera við
ölið, sem var bannvara vegna
þess að alkóhólmagnið var
mikið. Einhver fann ráð við
þeim vanda. Það var bara að
opna flöskurnar og láta þær
standa opnar eina nótt. Þá
hlaut alkóhólið að hafa gufað
nægilega upp, sögðu menn. —
Svona var farið í kringum all-
ar bannreglur og spaugað að
því.
Það kom vissulega mikið af
reseptum um spíritus og auð-
vitað varð maður að afgreiða
þau. Það gengu sögur um það,
að einn læknirinn stæði á
ákveðnu götuhorni í bænum
og hefði þar ákveðinn viðtals
tíma til að gefa út resept.
Ekki veit ég hvað hæft var
í því, en þó var það undar,-
legt, að það var langmest gefið
út af reseptum rétt fyrir stór
hátíðar eins og jólin. Þá hafð
ist varla undan. Orðrómurinn
hermdi, að lækriar tæki 1 kr.
fyrir resept að hálfflösku og
túkall fyrir heilflösku, en það
er sama, ég veit ekki hvað
hæft var í því. Én nú er þetta
annars liðin tíð og allt bann
búið, aðeins gamansögur eftir
af þessu undarlega fyrirbæri.
Reykjavík eða Randers.
Af hverju fórúð þér svo frá
íslandi?
— Það var eingöngu af per-
sónulegum ástæðum, eins og
gengur og gerist. Hugurinn
var oft heima í Danmörku.
Svo fékk ég lyfsöluleyfi í
Randers og þar gtarfaði ég
mestan hluta ævinnar. — En
Reykjavík hefur stækkað
meira en Randers. Reykjavík
er næstum óþekkjanleg, þó
gekk ég inn í gamla apótekið
við Austurvöll. Það stendur
á sínum stað, en umhverfis
það var mikill og fellegur trjá
garður. Hann er horfinn. Og
hestarnir eru horfnir.
smsieimr
Hátíð Þjóðleikhússins
1 síðasta hefti Nýs Helgafells
er grein um Þjóðleikhúsið og seg-
ir þar á þessa leið:
„Það er ekki ætlunin að leggjs
hér dóm á starfsemi Þjóðleikhúss
ins sl. 10 ár enda þótt sízt væri
vanþörf á því að sú saga yrði
rakin því af henni mætti marga
lærdóma draga. Án slíkrar sagn-
ritunar má þó vafaiaust fuilyrða
að það leikár sem nú er á ertda
hafi verið hið fátæklegasta síðan
leikhúsið tók til starfa og bendir
það ekki til þess að til mikilla
framfara horfj um starfsemi þess.
Þó reyndu menn að sætta sig við
deyfð vetrarmánaðanna í trausti
þess að verið væri að safna kröft-
um til afmælishatiðar þcirrar sem
í vændum var með vorinu.
Og nú þegar þetta er ritað er
Þjóðleikhússtjóri búinn að aug-
lýsa hvorki meira né minna en
tvær hátíðir — afmælishátið og
listahátíð — sem halda á í tilefni
10 ára afmælisins á nokkurra
vikna fresti......
Ótrúlegast er að á hinni miklu
listahátíð sem halda á í júni á
ekki að frumsýna eitt einasta
leikrit......“
Ballið í Þjóðleikhúsinu
f Helgafellsgreininni segír enn
fremur:
„Er þó enn ótalið ævintýraleg-
asta atriði listahátíðarinnar ea
það á fram að fara á þjóðhátíð-
ardaginn. Verður þá Þjóðleikhús-
inu — væntanlega með gífurleg-
um kostnaði — breytt í danssal
svo að halda megi ball fyrir hina
Iistþreyttu borgara Reykjavíkur.
Verður þessa listræna framtaks
vafalaust lengi minnzt“.
Þegar ritið kom út hafði ríkls-
stjórnin góðu heilli skorizt í mál-
ið og bannaði hið fáránlega ball
í Þjóðleikhúsinu.
Verða gerðir pólitískir
f ritstjórnargrein í Tímanum á
fimmtudaginn segir svo:
„Mjög er líklegt eins og nú horf
ir í bankamálum þjóðarinnar, að
fleiri einkabankar rísi upp en
verzlunarbankinn. Af hálfu nú-
verandi ríkisstjórnar hefur verið
lýst yfir þeirri stefnu að fylgls-
menn viðkomandi ríkisstjórnar
skuli jafnan vera í meirihluta í
stjórn ríkisbankanna og þannig
tryggt að rekstur þeirra miðist
við hagsmuni stjórnarinnar og
flokka hennar en þetta þýðir að
ríkisbankarnir verða gerðir póli-
tískir. Meðan stjórninni á þeim
verður þannig háttað geta þeir
ekki verið einhiítir og einkabank
ar verða þá nauðsynlegir til að
draga úr pólitískri misnotkun“.
Grínið í þessar grein Tímans
sjá þó auðvitað allir menn, því
að verst allra ferst Framsóknar-
mönnum að tala um pólitíska
misnotkun, og álíka hjákátlegt er
þegar þeir tala um að nú eigi
að gera bankana pólitíska rétt
eins og slíkra tilhneiginga hafi
aldrei gætt á valdatímum þeirra.
Einkabankar
En öllu gamni fylgir nokkur
alvara og víst er það rétt að það
er þjóðhættulegt að ríkisvaldið
hafi fullkomna stjórn yfir öllu
peningavaldi. Þess vegna er á-
nægjulegt að Framsóknarmenn
virðast nú fúsir til að styðja að
stofnun einkabanka. En stofnun
nýrra og frjálsra banka er ekki
nema einn liðurin í stefnu nú-
verandi ríkisstjórnar að færa f jár
magnið og hið peningalega vald
í vaxandi mæli frá ríkinu og yfir
til borgaranna.
Öll viðreisnarstefnan miðar
einmitt að því að gera sem allra
flesta fjárhagslega sjálfstæða og
óháða rikisvaldinu. Er vonandi,
að Framsóknarmenn styðji fleiri
þætti þessarar stcfuu cu stofnun
einkabanka.