Morgunblaðið - 28.05.1960, Blaðsíða 6

6
MORCVNfíT. AÐIÐ
Laugardagur 28. maí 1960
Njósnaflugin voru gerð til að
tryggja öryggi vestrœnna þjóða
Ávarp Eisenhowers til handarísku
þjóðarinnar
WASHINGTON: — Eisenhower
forseti flutti síðla kvölds á mið-
vikudaginn útvarps- og sjónvarps
ávarp til bandarísku þjóðarinnar,
þar sem hann ræddi um endalykt
ir Parísarfundarins. Hann fór
þar þungum orðum um fram-
komu Krúsjeffs, sagði að hún
sýndi lýðræðisþjóðunum enn
einu sinni, að aidrei væri hægt
að reikna út upp á hverju ein-
ræðisherrar tækju. Eisenhower
kvaðst sjálfur persónulega bera
ábyrgð á njósnaflugferðunum.
Þær hefðu verið framkvæmdar
til að tryggja öryggi vestrænna
þjóða. Á þeim fjórum árum, sem
þær hefðu verið framkvæmdar,
hefðu þær veitt svo stórþýðingar
miklar upplýsingar, að einstakt
væri.
Þráitt fyrir það, sagði Eisen-
hower, að njósnaflugferðunum
hefði nú verið hætt, þar sem þær
myndu nú ekki koma að sama
gagni og áður.
Loks lýsti forsetinn því yfir,
að Bandaríkin myndu þrátt fyr-
ir vonbrigðin á Parísar-fundin-
um, halda áfram að vinna að
gagnkvæmum skilningi og draga
úr tortryggninni á alþjóðavett-
vangi.
Ræða Eisenhowers er taiin all
merkileg og fara hér á eftir
nokkrir kaflar úr henni.
Ber sjáifur áhyrgðina
Um njósnaflugferðirnar sagði
forsetinn m. a.:
— Öryggi okkar og hins frjálsa
heims útheimtir auðvitað að við
höldum uppi öflugum aðgerðum
til að safna upplýsingum um her-
styrk annarra stórvelda, sérstak-
lega þeirra, sem viðhalda mikilli
leynd á hermálum sínum. Til
þessa notum við ýmsar aðferðir
og ráð. Það er sérstaklega þýð-
ingarmikið fyrir okkur að grafa
upp slíkar upplýsingar á þessum
síðustu tímum kjarnorkuvopna
og eldflauga.
Þetta hefur lengi verið eitt
þýðingarmesta viðfangsefni mitt.
Það er þáttur í þeirri ábyrgð,
sem mér er lögð á herðar áð
vernda bandarísku þjóðina og
bandamenn okkar gegn árásum
að óvörum.
Á tímabilinu á undan seinni
heimsstyrjöldinni lærðum við af
biturri reynzlu, hve þörfin var
aðkallandi að halda uppi stöð-
ugri söfnun á hernaðarupplýsing
um.
Atvikið með U-2 flugvélina,
sem mjög hefur verið á döfinni
var þáttur í þessum aðgerðum.
Loftmyndataka er aðeins ein
af mörgum aðferðum sem við
höfum notað til þess að halda for
skoti okkar og hins frjálsa heims
fram yfir Sovétrikin í hernaðar-
þróuninni. Það hefur sannazt á
fjógurra ára aðgerðum í þessu
esfm, að þær hafa verið mjög
gagnlegar og það má ekki gleyma
því, að þessar flugferðir hafa far
ið fram í langan tíma og gefið
okkur upplýsingar, sem eru stór-
lega mikilvægar fyrir öryggi
þjóðarinnar. Upplýsingarnar
hafa verið svo mikilvægar, að
þær eru alveg einstakar í sinni
röð.
Hafði lengt vitað það?
Um framkomu Krúsjeffs sagði
Eisenhower m.a.:
— Rússum var kunnugt um
njósnaflugferðirnar. Krúsjeff
hefur sjálfur lýst því yfir, að
hann hafi fengið vitneskju um
þær fyrir nokkrum árum. Hann
staðfesti það meira að segja á
blaðamannafundi í síðustu viku,
að hann hefði vitað um þær, þeg-
ar hann kom í heimsókn til
Bandaríkjanna í september sl.
Því er von að menn spyrji: —
Hversvegna allt þetta uppistand
út af einni einstakri flugferð?
Krúsjeff kvartaði ekkert yfir því,
meðan hann dvaldist hjá okkur
í Ameríku. Hann nefndi það ekki
þá, að þessar flugferðir væru ógn
un við öryggi Rússlands. Þá taldi
hann þær heldur engan þröskuld
í vegi fyrir viðræðum við banda-
rísk yfirvöld.
Hann fór aðeins að kvarta eft-
ir þessa einu njósnaflugferð, sem
mistókst því miður, langt inn
yfir Rússlandi þann 1. maí sl.
Eisenhower rakti það því næst
í ræðu sinni, hvernig Krúsjeff
hefði sett Bandaríkjamönnum
úrslitakosti, sem voru í fjórum
liðum. í fyrsta lagi, að þau for-
dæmdu U-2 flugferðirnar, í öðru
lagi að þau skuldbyndu sig til
að hætta slíku njósnaflugi í
þriðja lagi að Bandaríkin bæðust
opinberlega afsökunnar og í
fjórða lagi að öllum þeim yrði
stranglega refsað, sem bæru á-
byrgð á þessari síðustu njósna-
flugferð.
Úrelt aðferð
Eisenhower kvaðst hafa verið
húinn að taka ákvörðun um að
njósnafluginu skyldi hætt, m. a.
vegna þess að njósnaferðir gögn-
uðu lítt, þegar þær væru komn-
ar fram í dagsljósið. Kvaðst hann
hafa ætlað að segja Krúsjeff það
á ráðstefnunni, að flugferðunum
væri hætt. Síðan hélt Eisenhow-
er áfram:
— Nú svaraði ég úrslitakostum
Krúsjeffs með því að ég hefði
í vikunni áður stöðvað flugferð-
irnar og þær yrðu ekki hafnar
að nýju. Ég bauðst til að ræða
málið persónulega við hann, sam-
tímis því, sem starfi toppfundar-
ins væri haldið áfram. Auðvitað
svaraði ég ekki hinum öfgafyllri
skilyrðum hans. Hann vissi að
sjálfsögðu, að hann væri að
splundra toppfundinum með því
að halda þeim skilyrðum fram til
streitu.
Þegar Krúsjeff splundraði
toppfundinum, hélt Eisenhower
áfram, þá hélt hann því fram að
þetta stafaði af því, að honum
blöskraði siðferðilega árásarað-
gerðir Bandaríkjanna. En eins og
ég sagði áðan, þá hafði hann vit-
að um þessar flugferðir í lengri
Eisenhower
tíma. Það er ekki annað sjá-
anlegt, en að Rússar hafi ákveð-
ið, jafnvel áður en rússneska
sendinefndin lagði af stað frá
Moskvu, að splundra ráðstefn-
unni og taka aftur heimboð mitt
til Rússlands.
Það má vera að Rússar hafi
með þessari framkomu fært
klukkuna nokkuð aftur á bak,
en þó er það eftirtektarvert, að
Krúsjeff fór ekki lengra en að
flytja skammaræðu, — og það
er gömul og úrelt aðferð Rússa
til þess að nú nálægu markmiði.
Samstaða Vesturveldanna
Um afstöðu Vesturveldanna á
ráðstefnunni sagði Eisenhower:
Að okkar leyti sýndum við
enn einu sinni í París vilja okk-
ar, vilja 'Bandaríkjanna, til að
taka á sig aukakrók í þágu frið-
arins og sama sýndu bandamenn
okkar. Og enn einu sinni sýndi
einstrengingsháttur Rússa okk-
ur, að aldrei er hægt að reiða
sig á einræðisstjórnendur og
það sannaði okkur enn einu
sinni þörfina á því að þeir sem
berjast fyrir frelsinu standi
saman ákveðnir og sterkir.
Framkoma bandamanna okk-
ar var með ágætum. Samstarfs-
menn mínir og vinir, þeir de
Gaulle forseti og Macmillan,
forsætisráðherra, stóðu einhuga
með okkur, þrátt fyrir ítrekaðar
tilraunir Rússa til að sundra
okkur.
Byggja þarf heilbrigðan
gi<undvöll
Um framtíðina hafði Eisen-
hower þetta að segja:
— Við vitum allir að ný heims
styrjöld, hvort sem hæfist af á-
settu ráði eða fyrir mistök,
myndi leggja menninguna í rúst
>ir. Það færi eins fyrir hinu
rússneska þjóðfélagi og öðrum
þjóðfélögum. í kj arnorkustyrj -
öld yrðu engir sigurvegarar, —
allir myndu tapa. Jafnvel ein-
ræðisherrar skilja þetta. Krú-
sjeff lýsti því yfir í síðustu viku,
að hann skildi það mæta vel, að
Ikjarnorkustyrjöld myndi þýða
hrun fyrir báða aðilja. Viðurkenn
ing á þessari staðreynd á þá sam-
eiginlegi grundvöllur sem við
stöndum á. Þar fyrir er ekki sagt,
að við gefumst upp í tilraunum
okkar til að byggja heilbrigðari
grundvöll.
Til þess að það megi takast
munum við fylgja þessum stefnu
miðum.
1) Við verður að viðhalda styrk
leika okkar og viðhalda stöðugum
styrkleika. Við megum hvorki
vanrækja viðbúnað okkar í sjálfg
ánægju né ofgera honum í æði-
gangi. En við þurfum að gera
öllum ljóst, að ekkert vinnst með
því að beita þvingunum eða árás-
um gegn okkur og bandamönnum
okkar.
2) Við verðum að halda áfram
eðlilegum samkomulagsumleitun
um við rússnesku leiðtogana um
helztu deiluefnin og auka ogbæta
samskiptin milli okkar þjóða og
rússnesku þjóðarinnar og gera
þeim Ijóst, að leið sanngirni og
skynsemi er enn opin, ef Rússar
vilja fara þá leið.
3) Til þess að bæta ástandið í
heiminum og gefa frelsinu þann-
ig vaxtarmöguleika verðum við
að halda áfram jákvæðum áætl-
unum með samstarfi við frjálsar
þjóðir um heim allan. Til þessa
munum við halda áfram að styðja
Sameinuðu þjóðirnar og grund-
vallarlögmál þeirra.
Opið land
Að lokum sagði Eisenhower m.
a.:
— Það er eitt af meginmark-
miðum Bandaríkjanna að þjóð-
Framh. á bls. 19
• Hríslur óg Ijósker
Velvakandi gekk niður að
Tjörn um daginn. Það gerist
ekki á hverjum degi, enda
var þar ýmislegt nýstárlegt
að sjá.
Á bakkanum meðfram
Tjarnargötunni eru komnar
fallegar lágar hríslur, sem
standa þétt í brekkunni nið-
ur að vatninu, og er einstak-
lega snoturlega gengið frá
þessum bakka, sem alltaf hef-
ur verið hálf ljótur.
í Hljómskálagarðinum er
búið að setja upp ljósker með
fram stígnum frá horni Hring
brautar og Bjarkargötu og yf-
ir á Sóleyjargötu. Þarna er
sjálfsagt þörf á lýsingu, en
ekki finnst mér þessi ljósker
sérlega falleg og umfram allt
of þétt. En þetta er vafalaust
smekksatriði, eins og annað.
* Á grænum bletti
meðnesti
Tjarnargarðurinn er orðinn
all-fallegur og að mér sýn-
ist vel skipulagður. Þar má
sjálfsagt oftast finna gott skjól
við runna og við steingarðinn
syðst. Og það er ekki lítils
virði fyrir bæjarbúa, sem
ekki hafa bíl eða aðstöðu til
að komast á gras í góðu veðri.
Ekkert er auðveldara — og
ánægjulegra — en að ganga
þangað með börnin þegar gott
er veður og hafa teppi og
ofurlítið nesti með, sem hægt
er að neyta þarna í góðu skjóli
á fallegu grasi.
Þetta hefur sýnilega ýms-
um dottið í hug, því nú þeg-
ar má sjá pappakassa, um-
búðir og drasl, sem fleygt hef-
ur verið inn í runnana. Og
ef mikið verður gert að slíku,
er staðurinn eyðilagður sem
útiverustaður. Það hlýtur að
vera lágmarkskrafa til þeirra,
sem vilja njóta þess að
sitja þarna með nesti eða
sælgæti, að þeir eðlileggi ekki
blettinn fyrir þeim sem á eft-
ir koma og taki allt drasl með
sér í burtu.
Að vísu er veðrið ekki þess
legt þá stundina, sem þetta •
er skrifað, að manni detti í
hug að setjast út á gras, en
grasið er orðið nógu grænt og
fallegt til að freista, um leið
og sólskinsstund kemur.
☆
FERDIIMAIMD
☆
IvJ -^-1 /r\J £ í?L
U 0 P C-
• « i
-

■ ■■■ - •>
Copyrighí P. 1. B. Bok 6 Copenhogen
♦ Sumardyöl fyrir
lömuð börn
Um daginn heyrði ég í út-
varpinu auglýsingu frá Styrkt
arfélagi lamaðra um að rek-
ið yrði sumardvalarheimili
fyrir lömuð börn á Reykjum
í Hrútafirði í sumar, og þar
yrði m. a. iðkað sund. — í
sundi sameinast bæði leikur
og nauðsynleg æfing fyrir
börn, sem orðið hafa fyrir
þeirri ógæfu að lamast.
En þetta er ekki aðeins gleði
frétt vegna þessara 40 barna,
sem þarna fá tækifæri sem
annars mundi aldrei bjóðast
— til að nóta útiveru undir
eftirliti og með hjálp hjúkr-
unarkvenna og jafnframt sam
félag við þá jafnaldra, sem
geta fylgst með. Það er engu
síður blessun fyrir alla að-
standendur, þá, sem árið um
kring veita þessum börnum
umönnun sína, að geta fengið
sitt frí, áhyggjulausir um skjól
stæðinga sína.
Þeir sem að þessum málum
vinna, leysa að hendi óeigin-
gjarnt starf og mikla sjálf-
boðavinnu. En kostnaður er
að sjálfsögðu mikill. Til að
reyna að klóra í bakkann og
útvega fé, hefur verið komið
af stað símahappdrættt. Þeir
sem kaupa miða með síma-
númerum sínum, gera það
kannski ekki eingöngu af þörf
fyrir að hlaupa hér undir
bagga, heldur blandast e. t.
v. saman við óttinn, um að
hringt verði og tilkynnt um
vinning, án þess að hægt sé
að innheimta hann. Og e. t.
v. telja einhverjir það auka-
ánægju til viðbótar vinningn-
um, ef vel fer, að hafa unnið
á símanúmer ekki alltof mik-
ils vinar sína. En það er sama
með hverju hugarfari miðinn
er keyptur — peningarnir
renna til góðs málefnis.