Morgunblaðið - 28.05.1960, Blaðsíða 11

Laugardagur 28. maí 1960
MORCVNBLAÐIh
11
Matthías Johannessen, ritstjóri segir hér
író hinum sögulega blaðamannafundi
Krúsjeffs í París. Greinin er skrifuð
daginn eftir fundinn.
— Þið eruð útsendarar Adenauers, hrópaði hann framan í okkur með steytta hnefa,
það hefði átt að grafa ykkur í Stalingrad......
ingarlaus vinstra megin við hann
eins og björn í híði, klappaði
tvisvar eða þrisvar. Caligúla keis-
ari sagði á sínum tíma: Oderint,
dum metuant — látum þá hata
mig, svo lengi sem þeir- óttast
mig.
Krúsjeff hrópaði: Ég skal
kenna ykkur lexíu, svo þið púið
ekki aftur á mig. Og hann hélt
áfram, særður en harðskeyttur:
Þið ættuð að gera ykkur grein
fyrir, hver ég er sem stend hér
andspænis ykkur. Ég er fulltrúi
hinna voldugu Sovétríkja sem
ganga götuna fram eftir veg, eða
eitthvað á þá leið. Ef Jónas hefði
verið rússneskur kommUmsti, og
Krúsjeff unnandi ljóðlistar, hefði
hann vafalaust vitnað í skáldið
á þessari stóru stund, en Paster-
nak hefur sýnt okkur að það er
fátt upp á ljóðlistina í Sovét um
þessar mundir.
Þegar á leið þennan sögulega
fund sem stóð yfir í hálfa þriðju
klukkustund, varð Krúsjeff blíð-
ari á manninn; jafnaði sig smám
saman. Það var eins og hann
hefði tekið róandi töflu og upp-
skriftin hefði verið á þessa leið:
Þið eruð óvinir mínir. Ég hef
alltaf á réttu að standa, þegar
óvinirnir eru hvað illvígastir. Ég
Fangi orða sinna og geröa
París, 19. maí.
EFTIR blaðamannafundinn
hér í París með Krúsjeff hef
ég ekki trú á því að um hann
verði sagt í Rússlandi frekar
en Malenkov: Mikið skáld
var Símon.
Slík var framkoma hans,
örvænting í umbúðum þjóð-
arhroka. Andspænis okkur
stóð að ýmsu leyti geðfelldur
maður í útliti, nauðasköllótt-
ur að vísu með kuldaglott
sem gat breytzt í allt að því
hlýlegt bros sem krepptur
hnefinn leysti af hólmi fyrr
en nokkurn varði. Hann var
mælskur og fljótur til and-
svara; þurfti aldrei að hugsa
sig um nokkra stund. Mér
þótti augljóst að hann hafði
ekki í upphafi fundarins hem-
il á tilfinningum sínum og
geisaði stundum eins og vit-
firrtur væri. Ég held að það
hafi ekki verið uppgerð eða
leikur, veit það samt ekki,
en í mestu látunum fannst
mér ég sjá inn fyrir skelina,
þangað sem stóð ritað skýr-
um stöfum að þessi maður
sem þarna stóð væri fangi
gerða sinna, vígorð hans um
friðsamlega sambúð hefðu
beðið ósigur heima fyrir og
hann væri neyddur til að taka
upp nýja stefnu, því framhald
þessa leiks yrði honum eng-
in skemmtun ella. Þarna var
maður sem kunni að halda í
úlfs eyru og vissi upp á har
að nú mátti engu taki sleppa.
En hafði hann nokkurn tíma
haldið nógu fast? Það var
ekki annað að heyra en hann
talaði eins og sá sem valdið
hefur, en ákafinn var svo
mikill að undir lokin var
hann einnig orðinn fangi
orða sinna og bak við rimla
gífuryrðanna er hann dæmd-
ur til að dúsa, þangað til
einhverjum nýjum pontífex
maxímus þóknaðast að leysa
hann úr prísundinni og
fleygja honum í þann póli-
tíska kirkjugarð sem hefur
orðið áfangastaður svo
margra rússneskra valda-
manna . Eftir blaðamanna-
fundinn í gær dettur engum
í hug að hann eigi eftir að
hitta Eisenhower Bandaríkja-
forseta aftur og í raun og
veru getur enginn Banda-
ríkjaforseti verið þekktur
fyrir að mæla hann máli. SIik
voru orð hans.
Þessi framkoma Krúsjeffs ieng-
ir kannski eitthvað dvöl hans í
Kreml, en það stjórnar enginn
öðru voldugasta ríki heims með
stóryrðum og leikaraskap einum
saman.
Þetta eru í stórum dráttum
áhrif af þeim sirkus sem kallaður
var „Blaðamannafundur með
Krúsjeff“ og verður áreiðanlega
í minnum hafður um langt skeið.
Ég er ekki með þessum orðum
að reyna að kasta rýrð á forsæt-
isráðherra Sovétríkjanna, hef
hvorki löngun né ástæðu til þess,
en ég held ekki honum hafi getað
verið sjálfrátt eins og hann lét og
talaði: Þið eruð útsendarar Aden
auers, hrópaði hann framan í okk
ur með steytta hnefa, það hefði
átt að grafa ykkur í Stalíngrad
eins og aðra nasista. Hnúarnir
hvítnuðu, hrópið breyttist í ösk-
ur. Það var ófögur sjón úr tíu
metra fjarlægð. Að visu hegðuðu
margir blaðamennirnir sér eins
og dónar, en það réttlætir ekki
framkomu forsætisráðherra —
„hinna voldugu Sovétríkja" eins
og hann komst sjálfur að orði.
Rússneska sendinefndin sem sat á
fremstu bekkjunum klappaði hon
um lof í lófa, Grómyko mest
allra, því hann er útspekúleraður
diplomat, og jafnvel Malinovski
marskálkur, sem annars sat hreyf
get því tekið þetta rólegar. —
Undir lokin var hann farinn að
tala í lægra rómi og kreppti ekki
eins oft framan í okkur hnefana
og áður, nema þegar hann talaði
um ágæti kommúnismans og
framfarirnar í Sovét og hellti sér
yfir „bandaríska afturhaldið og
Pentagon". Þá held ég hann hafi
staðið á tám. Þá heyrðist ekkert
í salnum nema rússneskar þrum-
ur og eldingar og allt ætlaði af
göflunum að ganga. Og þá brosti
Malinovski, hann er enginn plat-
marskálkur karlinn sá.
En ég held fáir hafi látið sann»
færast af öllum þessum gaura-
gangi, það bjó eitthvað meira
undir framkomu forsætisráðherr-
ans. Var Krúsjeff að tala við
okkur sem þarna sátum? spurði
ég sjálfan mig. Var hann ekki að
hrópa austur til Peking eða
Moskvu? Voru ekki einhverjir
þar sem hann hafði meiri áhuga
á að heyrðu orð hans en við sem
sátum andspænis honum í Palais
de Chaillot? Ef svo hefur verið,
get ég ekki annað sagt en hann
hafi leikið sína rullu vel. Hann
gæti fengið Silfurlampann þess
vegna. En hvað sem því líður
verðum við að horfast í augu við
þá staðreynd að af munni Krús-
jeffs bárust okkur skoðanir nú-
verandi valdhafa í Kreml, hverj-
ir svo sem þeir eru. Við verðum
að taka því með jafnaðargeði að
þeir hafa enn einu sinni kosið
kalda stríðið og hyggjast, a. m. k.
á borði, hafna „peaceful coexi-
stence“ sem hefur ekkert gefið
þeim í aðra hönd nema harm-
leikinn í Ungverjalandi, sem
einn góðan veðurdag gæti orðið
„harmleikurinn í Sovét“, ef á-
fram væri haldið á sömu braut.
Með þetta í huga er þjóðarremb-
ingur Krúsjeffs skiljanlegri. Fólk
ið verður að eiga sína „óvini“,
ef ekki í Bonn, þá í Pentagon,
Hvíta húsnu eða einhvers staðar
annars staðar. Nú geta þeir hrós-
að sigri heima á íslandi, sem
fullyrða að menn verði annað
hvort að velja Stalínismann eða
nasismann, ekkert sé þar á milli.
Þessi ótrúlegi barnaskapur er orð
in viðurkennd pólitík annars
voldugasta ríkis heims. Þess
vegna neyðumst við til að taka
hann alvarlega og reyna að
skilja að á bak við þessar full-
yrðingar er ekki illmennska,
heldur trú og ótti sem hvort um
sig eru öruggustu skjól einræðis-
manna. Þegar börn pissa undir,
er ekki nóg að hætta að skipta á
þeim. Það leysir ekki vandann.
Við verðum að halda áfram að
skipta, þangað til þau hafa yfir-
stigið óvitaskapinn. Eins verðum
við að halda áfram að skipta á
Stalinistunum í von um að úr
rætist.
Aldrei hefur neinn atburður
verið notaður jafnmikið á örlaga
stund og njósnaflugið. KrúsjefX
r ramh. á bls. 13.
?kki vildi ég eiga líf mitt undir giðmennsku þessara köldu augna“.