Morgunblaðið - 31.05.1960, Blaðsíða 10

10
MORCriVBLAÐIÐ
Þriðjudagur 31. maí 1960
Frúin í Litlagarði
Maria Dermout:
Frúin í Litlagarði, 275 bls.
Almenna bókafélagið — maí
1960.
ÞAÐ er fremur sjaldgæft að hér
séu gefnar út hollenzkar bækur.
Má raunar telja vafasamt að
kalla þessa bók holienzka nema
að litlu leyti. Höfundur bókar-
innar, Maria Dermout, er fædd-
ur á Jövu og hefur dvalið mik-
inn hluta ævi sinnar í Austur-
Indíum og á bókin þar uppruna
sinn, gerist á Moluccaeyjum.Sag-
an hefur því borizt hingað lang-
an veg líkt og farfugl því bækur
eiga sjaldan heimkynni nema
meðal jiess fólks sem bókin fjall-
ar um eða er að öðru leyti tengd.
Og því er það að þessi fjar-
komna bók verkar á mig, íslenzk
an lesanda, ekki eins og hlut-
kenndur veruleiki, heldur vekur
grun og drauma íborna ilmi af
suðrænum gróðri sem ég kann
ekki einu sinni nöfn að gefa. Er-
lendis kann þessi bók að hljóma
sem samfelld hljómhviða en mér
finnst bókin eins og safn brota úr
mörgum stefjum.
Bókin er að mínum dómi tæp-
lega skáldsaga í strangri merk-
ingu þess orðs. Til þess skortir
hana alla hnitmiðun og sam-
fellda byggingu. Má um það taka
þriðja hluta bókarinnar sem
dæmi. Þessi hluti bókarinnar er
í rauninni þrjár sjálfstæðar smá'-
sögur sem koma öðru efni bók-
arinnar ekki nokkurn skapaðan
hlut við. Fjórði hlutinn er svo
misheppnuð tilraun til að tengja
þessar óskyldu smésögur við
fyrri efnisþráð með því að láta
aðalpersónu sögunnar hugsa um
atburði smásagnanna nætur-
langt.Sögusvið bókarinnar er lít-
il eyja í Moluccaeyjaklasanum og
söguefnið er hitt og þetta sem
gerist á þessari eyju, skylt eða
óskylt þeirri persónu sem sagan
á þó að fjalla um. Uppistaða
sögunnar er að mestu um trú og
hjátrú hinna innfæddu, alls kyns
furðusögur um kynjadýr, aftur-
(föngur, morð, töfra, hausaveið-
»ra og sitthvað fleira
Heiti bókarinnar á frummálinu
réttlætir að nokkru leyti þennan
sundurlausa samtíning sem á að
vera efnisþráður, en á hollenzku
heitir bókin „DE TIENDUIZEND
DINGEN" sem þýðir orðrétt á
íslenzku: Atriðin tíu þúsund.
Hinn íslenzki titill bókarinnar
virðist mér hins vegar algerlega
úr lausu lofti gÝipinn og geri ein-
ungis illt verra því að með þessu
heiti beinist athygli lesandans
fyrst og fremst að persónunni
sjálfri, frúnni í Litlagerði, en bók
in í heild sinni fjallar ekki aðal-
lega um þessa persónu (og er það
veikasta hlið hennar) heldur
þjónar frúin þeim eina tilgangi
að vera eins konar tengiliður
milli lesandans og þess lífs sem
er lifað á eyjunni. Bókin er sem
sagt ekki persónulýsing heldur
tilraun til að varpa ljósi á líf á
fjarlægri eyju og lýsa því í öllum
sínum margbreytileik, lýsa við-
brögðum fólksins í heild gagn-
vart dauða, töfrum, morðum
o. s. frv. Auk þessa er hinn hol-
lenzki titill að öllum líkindum
sóttur í tilvitnun fremst í bókinni
sem skýrir mjög vel innihald og
tilgang sögunnar, og hljóðar
þessi tilvitnun svo í íslenzkri
þýðingu: „Þegar atriðin tíu þús-
und hafa verið skoðuð í heild,
snúum við til upphafsins og sitj-
um um kyrrt, þar sem við höfum
alltaf verið.“ Tel ég að vanda-
lítið hefði verið að finna betri
titil á hina íslenzku útgáfu bók-
arinnar.
Það er harla erfitt að gera sér
grein fyrir upphaflegum stíl höf-
undarins þar sem bókin mun
ekki hafa verið þýdd beint úr
frummálinu og hefur því stíll
höfundarins flakkað úr einu mál-
inu í annað. Mun ég því einungis
vísa til þess er sagt verður um
þýðinguna hér á eftir.
Þessi bók er um margt skemmti
leg og forvitnileg. Hér er okkur
sýndur heimur sem er eins ólík-
ur íslandi og mest má vera.
Brugðið er upp stuttum og oft
skörpum skyndimyndurn úr dag-
legu lífi fólksins og oftlega eru
aukapersónur sem staldra stutt
við í sögunni furðulega skýrar og
eftirminnilegar. Má þar tii dæm-
is nefna ömmuna sem er ógleym-
anleg persóna, prófessorinn frá
Skotlandi, töfrakonuna og um-
boðsmanninn. Aftur á móti er
helzta persónan, Lukka (skritin
nafngift á íslenzku) ekki nógu
skýr að mínum dómi en það kann
þó að stafa af því hve hún er í
mörgu lík ömmu sinni.
í bókinni eru margar fagrar
náttúrulýsingar og eru þær greini
lega skrifaðar af mikilli ást á
umhverfinu. Er ég þeirrar skoð-
unar að þar nái höfundurinn
lengst í list sinni. Dæmi:
„Þegar tunglið kom upp yfir
innra fjörðinn, sem var kyrr eins
og stöðuvatn, og skein á laufið
á trjánum og pálmana á strönd-
inni, var næstum bjart sem á
degi. Öll litlu pálmalaufin gljáðu
eins og þau væru vot, eins og
tunglskinið mundi streyma af
þeim í silfurdropum. Bolirnir á
hlynunum lýstu frá sér, gráir og
silfurhvítir, laufið varð næstum
málmgljáandi‘“ (257. bls.).
Eins er það með dýrin ög furðu
sögurnar. Það er næstum ógleym
anlegt. Yfir því hvílir þessi
mjúki draumkenndi blær og
hvílir yfir hinum mildari þjóð-
sögum íslenzkum. Eins og til
dæmis sagan um blinda sæ-
skrímslið sem át útlimi manna:
„ — skrímslið etur ekki alltaf
hendur og fætur, sei, sei, nei. Það
veiðir fiska í skelina sína, og það
á vin, marfló .... sem býr hjá
því í skelinni. Marflóm etur með
því, en verður að hjálpa til við
veiðina. Hún segir skrímslinu,
hvenær það eigi að víkka opið
á skelinni, og hvenær eigi að
loka henni. Skrímslið sér ekkert,
eins og þú veizt, — engin augu.“
(40 bls.).
Og þá er komið að þýðingunni
sem er gerð af Andrési Björns-
syni. Þýðingin er yfirleitt rituð
á góðu máli, er snyrtileg og þýð-
andinn er hófsamur í orðavali.
Oft ber á talsverðri mælgi í stíln
um en ekki er víst að slíkt beri
að skrifa á reikning þýðandans,
það getur verið að mælgin sé
sök höfundarins. Stundum er
komzt klaufalega að orði í þýð-
ingunni. Á 14. bls. neðarlega
stendur þetta: „Úr gapandi gini
þess (ljónshöfuðs) spruttu nokkr
ar vatnssúlur, sem skárust .... “
(leturbr. mín). Ég held að sam-
kvæmt eðlisfræði geti vatnsbun-
ur ekki skorizt, hins vegar geta
þær runnið í kross. Á 16. bls.
neðst stendur þetta: „Allt fólkið
vissi um stúlkurnar þrjár og
gætti eftir þeim“ (leturbr. mín).
Og á 170. bls.: „.... sveigjan-
legar herðarnar héldu stoltlega
upp höfði hennar ....“ (leturbr.
mín). Auk þessa gætir svo mis-
ræmis í notkun þriggja orða. Þýð
andinn notar yfirleitt orðasam-

sem Yiiumrn
Sumartaska
úr basfi
Strá- og basttöskur fara vel
við léttu sumarkjólana og þær
sem eru handlagnar geta auð
veldlega búið sjáifar til slík-
ar töskur. Fyrst er að ákveða
lögun töskunnar, klippa til
pappírssnið og prófa það, áð-
ur en skærin eru sett í bast-
efnið.
í töskuna, sem sýnd er á
Síldarbollur
3 saltsíldar, 450 gr. soðnar,
kaldar kartöflur, 150 gr.
kjötafgangur, iy2 bolli
mjólk, % tsk. pipar, 1%
bolli brauðmylsna, 100 gr.
feiti.
Saxið kartöflurnar, síld-
ina og kjötið. Blandið mjólk
og pipar saman við. Búið
til bollur og veltið þeim í
brauðmylsnu. Brúnið þær í
feiti við hægan hita. Berið
brúna lauksósu með.
meðfylgjandi mynd, þarf eitt
langt stykki, ca. 35 x 85 sm.,
sem er klippt þannig til að
taskan mjókkar upp. Þess
utan þarf tvö hliðarstykki, ca.
18 x 22 sm., sem einnig mjókk-
ar upp, og löng tvöföld reim.
Taskan er fóðruð með vliese
lini. Það er klippt út (ekki
gert ráð fyrir saum) og límt
á bastefnið. Um það bil 7 sm.
eru skildir eftir í annarri hlið
inni fyrir kögrið. Keiminni er
stungið í mið hliðarstykkin
og endarnir beygðir upp á við.
Taskan síðan saumuð saman
í vél á röngunni, snúið við,
og áður en hún er fóðruð með
munstruðu plastefni. er kögr-
Þið getið alveg verið vissar
um að fylgja tízkunni, séuð
þið klæddar í blátt-blátt hef-
ur ætíð verið einn ag grunnlit-
um tízkunnar. Þess utan klæð-
ir blái liturinn sérstaklega vel
ur og hér á landi er mikið af
Ijóshærðar og bláeygðar stúlk-
þeim.
Meðfylgjandi mynd er af fal
legum vorkjól, kóngabláum,
prýddur með hvítu organdy 1
hálsmálið. Hatturinn er einn-
ig skreyttur með hvítu org-
andy.

ið búið til. Fyrst eru tveir
þræðir dregnir út fyrir of-
an kögrið nokkrir þræðir hafð
ir á milli) og saumað yfir úr-
dráttinn með kontorsting (sjá
mynd). Síðan er kögrið rakið
upp á venjulegan hátt.
Gömlu sundhettunum hefur
nú verið stungið undir stól
og í staðinn komið þessir
fallegu sund-„hattar“ úr upp
hleyptu gúmmí. Óneitanlega
mun klæðilegri en kollhúf-
urnar gömlu og ýta vonandi
undir sundiðkanir kvenfólks-
ins.
bandið ekki heldur eins og títt er
um góða íslenzkumenn, en á
tveim eða þrem stöðum skrifar
hann heldur ekki að danskri fyr-
irmynd. í aukaföllum af orðun-
um innri og ytri notar þýðandi
innra og ytra sbr. um innra fjörð
inn. Þetta þykir mér fallegt en á
örfáum stöðum hefur hann ekki
gætt sín og skrifar þá um innri
fjörðinn. Slíkt misræmi er leiðin
legt, ekki sizt þegar í hlut á góð-
ur kunnáttumaður á íslenzka
tungu, en þetta eru auðvitað smá
atriði sem ugglaust hefur
gleymzt að leiðrétta í prófarka-
lestri. Prentvillur sá ég aðeins
þrjár.
Njörður P. Njarðvík.
Sumarskóli Guð-
spekifélagsins
SUMARSKÓLI Guðspekifélags
fsl. verður haldinn í Hlíðardal
í Ölfusi, dagana 18.—25. júní. Að-
alfyrirlesari verður Mlle. Pasca-
line Mallet frá guðspekimiðstöð-
inni í Huizen í Hollandi. Þeir sem
hafa hug á að sækja skólann geta
látið skrá sig hjá frú Guðrúnu
Indriða,dóttur, sími 13476 og frú
Önnu Guðmundsdóttur, sími
15569.
Þessir tveir klæðilegu sport
búningar henta mjóg vei á
þessum árstíma. Að ofan er
skemmtileg dragt úr þunnu
skinni, með ermar og rúllu-
kraga úr prjónaefni. Fyrir
neðan er ítaiskur jakki úr
rauðri oig gráköflóttri shet-
landsull. Laust fall í bakið.
Pilsið er rautt.