Morgunblaðið - 03.01.1961, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 3. janúar 1961
Ljóðadýrð Davíðs
Þegar ég lít yfir árið sem er
að líða og hugleiði hvað merk-
ast hafi gerzt á þessu landi, þá
vill mér verða minnisstæðust ein
lítil bók sem ég fékk í jólagjöf.
Það var hin nýja ljóðabók Dav-
íðs Stefánssonar, „í DÖGUN“.
Þegar gengisbreytingar, vaxta-
hækkanir, allskonar efnahags-
ráðstafanir og flestir pólitískir
viðburðir eru löngu liðnir og
gleymdir, munu sum kvæðin í
þessari bók lifa góðu lífi og hafa
fest rætur í vitund mikils fjölda
þjóðarinnar. Listir og vísindi
eiga að auka andlegan fjársjóð
þjóðarinnar og með þessari nýju
kvæðabók sinni hefir Davíð
Stefánsson lagt enn einn drjúg-
an skerf í þann sjóð — ef til
vill einhvern þann stærsta, og
voru þó margir góðir fyrir.
Fæstir menn munu gera sér
ljóst hve mikils virði það er
menningu þjóðarinnar að þessi
sjóður aukist. Enginn getur met-
ið til fjár lítið kvæði, sem skap
ar mönnum unað með fegurð
sinni. „Ég bið að heilsa", eftir
Jónas Hallgrímsson. er ómetan-
leg perla, yndisauki öllum þeim
sem skilja islenzka tungu, og
lækkar aldrei í verði hvemig
sem gengið breytist og verður
aldrei tekin frá þeim sem unna
íslenzkunni. Hvað sem annars
mun ganga á í heiminum, missa
fögur kvæði ekki gildi sitt. Þau
eru fjársjóðir sem hvorki mölur
né ryð fær grandað. Þau verða
snar þáttur í menningu þjóðar-
innar og fá margan mann til
þess að leggja rækt við þá tungu
sem kann svo vel að móta fagr-
ar hugsanir.
Svo hastarlegt sem er til þess
að hugsa hve íslendingar hafa
illa kunnað að launa skáldum
sínum, þá er gott að verða var
vaxandi skilnings í þessum efn-
um. Jónas Hallgrímsson var
blásnauður alla sevi og það hafa
flest vor skáld verið. Þegar
Matthíasi Jochumssyni, senni-
lega mesta ljóðskáldi Evrópu á
sínum tíma, og Þorsteini Erlings
syni voru veitt skáldalaun á Al-
þingi, voru þau skorin svo við
nögl, að frekar virtist miðað við
það hve mikið þyrfti til þess að
farðast að þeir yrðu hungur-
morða heldur en að þeir gætu
lifað af laununum.
Fjárframlög til skálda og lista
manna á seinni áratugum sýna
vaxandi skilning á þessum mál-
um. En mundu ekki fáir gera
sér Ijóst hve stór skuld vor er
í raun og veru við þessa menn,
sem verja ævi sinni til þess að
efla menningarsjóð þjóðarinn-
ar? Mér er nær að halda að svo
,sé. En þegar krónan fellur, vext
ir hækka, bankainnstæður verða
lítilsvirði, allt reyrist í fjötra og
enginn getur fengið lán, þá
megum vér vel minnast þess að
þjóðin á annan sjóð, sem ekki
rýrar, hversu miklu sem úr hon
um er ausið. Það er sjóður and-
legra verðmæta, sem menning-
arfrömuðir þjóðarinnar hafa
skapað og eflt. Snorri Sturlu-
son stofnaði þann sjóð og fram
lag margra góðra manna hefir
síðan eflt hann svo, að fyrir
hans tilvist hefir þjóðin skapað
sér tilverurétt, sem sjálfstæð
þjóð.
Næsta undarlegt fyrirbrigði er
það, að svo mikið sem ort hefir
verið af fögrum ljóðum á ís-
lenzku, þá skuli málið ekki eiga
orð yfir poesi. Hvorki skáldskap
ur né ljóðagerð nær því sem átt
er við með orðinu poesi. En ef
aðrar bókmenntir eru gómsætir
og fjörefnaríkir ávextir, sem
allur fjöldinn þarfnast til þess
að halda andlegri heilsu, þá má
segja að poesi sé fögur, ilmandi
blóm, sem engum sé nauðsynleg,
en sem veita mörgum unað og
yndi. Poetisk ljóð eru andlegur
munaður, sem fleiri kunna að.
Davíð Stefánsson
meta hér en víðast hvar annars
staðar.
í þessari nýju ljóðabók Davíðs
er einhver sú fegursta poesi sem
nokkurntíma hefir birzt á ís-
lenzku. Kvæðið Skógarhind er
svo fallegt, að ég má til að setja
það hér, jafnvel þótt ég hafi
séð það hér áður í ritdómi um
bókina:
Langt inn í skóginn leitar hindin
særð,
og leynist þar sem enginn
hjörtur býr,
en yfir hana færist fró og værð.
Svo fjarar lífið út.
Ó, kviku dýr,
reikið þið hægt, er rökkva tekur
að
og rjúfið ekki heilög skógarvé,
því lítil hind, sem fann sér felu-
stað
vill fá að deyja ein á bak við tré.
Um blóð, sem fyrr var bæði ungt
og heitt,
mun bleikur mosinn engum
segja neitt.
En þú, sem veizt og þekkir allra
mein,
og þú, sem gefur öllum lausan
taum,
lát fölnað laufið falla af hverri
grein
og fela þennan hvíta skógar-
draum.
Er fuglar hefja flug og morgun-
söng
og fagna því, að ljómar dagur
nýr
þá koma öll hin ungu, þyrstu dýr
að uppsprettunar silfurtæru
lind —
öll nema þessi eina, hvíta hind.
Þessi krystalstæra poesi er að
mínu viti eitthvað það fegursta
sem nokkurntíma hefir verið ort
á íslenzku, og gefur ekkert eftir
því bezta sem liggur eftir Jónas
Hallgrímsson, og er þá mikið
sagt. Ég held að þetta kvæði eigi
eftir að skipa þekk með fegurstu
ljóðum sem nokkumtíma hafa
verið ort á nokkuru máli. Ýmsir
munu þurfa, eins og ég, að lesa
kvæðið oftar en einu sinni, til
þess að átta sig á fegurð þess,
en tímanum sem til þess fer, er
vel varið, því að þetta kvæði
hefir aðalsmerki listaverksins á
sér: Það auðgar hvern sem því
kynnist.
En í bókinni eru mörg önnur
falleg kvæði en þetta .Yfirleitt
eru þau hvert öðru fegurra, svo
að vandi er að velja, þegar btnda
skal á það sem hæst ber. „Kiaka
stiflur er mikið kvæði, þar sem
þessari vísu er stefnt gegn ,,stofu
löllum og stertimennum":
Öðrum mundi orðum beitt,
ef þið hefðuð sjálfir þreytt
stríð við kyngikaldar nætur,
klakahögg við fljótsins rætur,
strítt við ógnir frosts og fanna
fyrir ykkar þjóð og granna,
ef þið hefðuð eina nótt,
öðrum björg í hafið sótt,
eins og þjónninn þjáðst og lifað,
þetta eina kvæði skrifað,
einni hugsun öðrum fórnað,
ykkar þjóð og landi stjórnað
eina stund og átt að glíma
við ofbeldið í klukkutíma.
Gaman hefði verið að rekja
fleiri dæmi um bragsnilldina,
sem bregst Davíð aldrei, en þess
er ekki kostur í stuttri blaða-
grein, enda hefir langur og góð-
ur ritdómur birtst um bókina I
þessu blaði eftir Þórarin skóla
meistara á Akureyri.
Þessar línur eru aðeins skrif-
aðar til þess að þakka skáldinu
fyrir ómetanlegt framlag þess í
menningarsjóð þjóðarinnar og
jafnframt til þess að minna aðra
á nýja lind fegurðar, sem upp
er sprottin og allir hafa aðgang
að.
Á gamlársdag 1960.
Níels Dumgal.

Áramólin d landsbyggðinni:
Nyju ári heils-
aö með gleði
VEÐUR var afbragðsgott um
áramótin um land allt, og
áramótagleði manna virðist
alls staðar hafa verið í sam-
ræmi við það, eins og sjá má
á fregnum utan af landi, sem
fréttaritarar sendu til blaðs-
ins í gser. Þar kveður víðast
við sama tón: indælisveður,
afbragðs-, öndvegis- o. s. frv.,
og dansieikir og aðrar
skemmtanir fóru vel fram,
„því menn voru jafnkenndir",
eins og einn fréttaritaranna
orðar það.
Á Akureyri
Á gamlárskvöld var hér
fagurt og gott veður og telur
Gísli Ólafsson, yfirlögreglu-
þjónn, að það hafi verið með
rólegri gamlárskvöldum í
seinni tíð. Brennur voru á
fjórum stöðum í bænum og
safnaðist þannig mikill
fjöldi manna, einkum ungl-
ingar, og dró það mjög úr
ásókn þeirra að götum í mið-
bænum. Þó bar nokkuð ' ungl
ingum í miðbænum um 12
leytið, og voru þeir með ým-
is konar læti þar. T. d. komu
þeir út á götu alls konar dóti,
sem af várð vegartálmun, og
orsakaði að m. k. ein vegar-
tálmunin allharðan bíla-
árekstur. Lentu af þessum
sökum 3 bílar saman og tveir
þeirra munu hafa skemmzt
eitthvað. Lögreglunni tókst
að hafa hendur í hári for-
sprakkanna og voru þeir
geymdir á lögreglustöðinni
fram yfir miðnætti.
Eins og venjulega um 12
leytið, þeyttu skip í höfninni
flautur sínar og skutu upp
flugeldum og ýmiss konar
ljósum. Einnig var talsvert
um flugelda í bænum frá
heimahúsum. Á Vaðlaheiði
hafði Guðvarður Jónsson mál
arameistari, ásamt syni sín-
um og tengdasyni, komið fyr
ir blysum, sem þeir kveiktu
í kl. 12 á miðnætti og mynd-
uðu þau ártalið 1961. Blasti
þetta við Akureyri og var
mjög skemmtilegt á að líta.
1 fyrra stóð Guðvarður einn-
ig fyrir slíkri lýsingu, en áð-
ur hafði þetta ekki þekkzt
hér.
— Stefán.
Á Ströndum
Hér voru víða brennur í
byggðarlaginu á gamlárs-
kvöld, t. d. þrjár á Gjögri,
hver annari tignarlegri. Veð-
ur var dásamiegt, tunglsljós
og heiðskirt. Enginn ára-
mótafagnaður var haldinn,
vegna fyrirhugaðrar brottfar
•ar skólafólks úr jólaleyfi og
undirbúnings á vertíð. Flug-
vél gat þó ekki lent á vell-
inum, vegna aurbleytu. Sjálf
hef ég ekkert komizt úr bæn
um, nema í fjósið.
— Regína.
Á fsafirði
Veður var ágætt hér á
gamlársdag, dálítill andvari,
hláka og hiti um tvö stig. —
Hins vegar var vont veður
daginn fyrir gamlársdag, úr
helisrigning og síðan slyddu-
hrið. Unglingarnir í bænum
sáu um þrjár brennur og skot
ið var flugeldum, sem settu
mikinn svip á bæinn. Nokkr-
ir menn fóru upp í Stórurð-
ina og mynduðu þar ártalið
1961 og kveiktu í því.
Um kvöldið voru dansleik-
ir í tveimur samkomuhúsum,
sem fóru í alla staði vel fram.
— Guðjón.
f Stykkishólmi
Hér var yndislegt veður um
áramótin, heiðskírt og tungl-
skin. Fjórar brennur voru á
staðnum og dansleikur um
kvöldíð, sem Lúðrasveit
Stykkishólms gekkst fyrir.
Var hann mjög fjölmennur og
fór í alla staði vel fram.
— Arni
í Keflavík
Gamlárskvöld í Keflavík fór
Þetta er mynd af Rafstöð Vestmannaeyja. Hún er mjög fag-
urlega og smekklega skreytt, eins og sjá má.
Ljósmynd: Sigurgeir Jónasson.
vel og virðulega fram. Veður
var stillt og fagurt og jóla-
tré bæjarins ljómuðu í fullri
fegurð. Þrettán brennur voru
allt í kring um bæinn, voru
það unglingar og samtök
þeirra, sem safnað höfðu í
brennurnar og stóðu fyrir
þeim. Margt fólk var á ferli
og tók þátt í áramótagleði
unglinganna, sem við brenn-
urnar voru. Kirkjan var full-
setin og fór þar fram stuttur
helgileikur, tákn mánuða árs-
ins.
í öllum samkomuhúsum
voru dansleikir og annar gleð
skapur, sem fór fram með
mestu prýði, svo að lögregl-
an hefði vel getað verið þátt-
takandi þar. Enginn var tek-
inn fyrir ölvun og engin slys
eða árekstrar áttu sér stað og
slökkviliðið var aðeins kall-
að út einu sinni til að slökkva
iítilsháttar íkviknun, sem olli
engum skemmdum.
Gamlárskvöld í
Keflavík var í fáum orðum
sagt sérlega virðulegt og frið
samt og óskir manna innilegar
um gleðilegt nýtt ár. — Helgi.
í Sandgerði
Veður var hér ákaflega
fallegt á gamlársdag. Tvær
myndarlegar brennur voru
við þorpið og Lúðrasveit Sand
gerðis stóð fyrir dansleik og
skemmtun í samkomuhúsinu.
Fór öll sú skemmtun hið bezta
fram. — Sigurður.
í Bolungarvík
Allt var tíðindalaust um ára
mótin í Bolungarvík. Strákarn
ir höfðu efnt til brennu á fjór-
um stöðum. Tvær þær stærstu
voru hjá Mýrhúsum, sem
Innrimalastrákar reistu og í
Bolunum, sem strákar af Ytri
mölum reistu. Mikið var um
flugelda, og aftansöngur var
í Hólskirkju kl. 6. Kirkjan hef
ur fengið upplýstan neonkross
á turninn og var honum kom-
ið fyrir á aðfangadag. Félög í
Bolungarvík lögðu fram fé til
kaupa á krossinum, en Lyons-
klúbburinn hafði alla for-‘
göngu í málinu. Þykir hin
mesta prýði af krossinum.
Á Egilsstöðum
Hér var bezta veður á
gamlársdag, smáskúrir öðru
hvoru, en samt logaði vel í
brennunum, svo það kom ekki
að sök. Dansleikur var hald-
inn í Asbíói og skemmtu menn
sér vel fram eftir nóttu.
— Ari
I Neskaupstað
Hér var fremur gott veður
á gamlársdag, en undanfarið
hefur það verið fremur leiðin-
legt. Skipti alveg um á gaml-
ársdag. í dag tók svo sama
rigningin við aftur. Allur jóla
snjór er farinn úr byggð, en
Oddsskarð er enn ófært. Marg
ar og stórar brennur voru hér
á staðnum, og haldinn var ára-
mótadansleikur, sem var á-
kaflega fjölsóttur og fór vel
fram. — Svavar.
Á Siglufirði
Gamlárskvöld hófst hér með
hátíðamessu í Siglufjarðar-
kirkju kl. 6 síðdegis, sr. Ragn-
ar Lárusson prédikaði. Kl. 8
var álfadans sunnan Ráðhúss-
torgs. Hafði þar verið reistur
bálköstur mikill úr viðum
Hótels Siglufjarðar, sem rífa
þurfti vegna skipulags kaup-
staðarins. Umhverfis bálið
dönsuðu tugir álfa í litklæð-
um við undirleik Lúðrasveit-
ar Siglufjarðar, en svartir
púkar önnuðust löggæzlustörf,
Framh. á bls. 19.

V* * & * 0 * * 0 0**0 0 0 * * I